Vergi Hukuku VERGİ BORCUNU SONA ERDİREN NEDENLER. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR erkancakir.net

Transkript

1 Vergi Hukuku VERGİ BORCUNU SONA ERDİREN NEDENLER

2 Vergi Borcunu Sona Erdiren Nedenler Ödeme Zamanaşımı Terkin Mahsup Takas Vergi Hatasının Düzeltilmesi Uzlaşma 2

3 1. Ödeme Vergi borcunu ortadan kaldıran nedenlerinin başında ödeme gelir vergisi ne zaman ve ne şekilde ödeneceği hususu ilgili vergi kanunlarında açık bir şekilde düzenlenmiştir. 3

4 2. ZAMANAŞIMI Zamanaşımı bazı hak ve yetkilerin kullanımına ilişkin kanunlar da belirlenen sürelerin dolmasıdır. Vergi Hukukunda zamanaşımı, «süre geçmesi nedeniyle vergi alacağının kalkmasın» şeklinde tanımlanmıştır. Verginin mükellefi açısından zaman aşımı vergi borcunu ödeme zorunluluğundan kurtulmayı ifade eder. Vergi hukukunda zamanaşımı yükümlünün ileri sürüp sürmesine bakılmadan idare ve yargı organları tarafından re sen dikkate alınır. 4 Zamanaşımı Tahakkuk Zamanaşımı Tahsil Zamanaşımı

5 2.1. TAHAKKUK ZAMANAŞIMI vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak 5 yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zaman aşımına uğrar Zamanaşımının durması ile kesilmesi farklı şeylerdir. zamanaşımını durduran nedeninin ortaya çıkması halinde durma nedeni ortadan kalkıncaya kadar zamanaşımı işlemez.durma nedeni ortadan kalkmasıyla birlikte zamanaşımı durduğu yerden itibaren yeniden işlemeye başlar. Bu nedenle zamanaşımı süresi duran süreler kadar uzamış olur. Buna karşılık zamanaşımının kesilmesi halinde daha önce işlemiş olan sureler otomatik olarak silinir. başka bir ifade ile zamanaşımının kesilmesi ile birlikte zamanaşımı süreci sıfırlanmış olur. 5

6 Mücbir sebepler zamanaşımının işleyişini durdurur. Durma sebepleri ortadan kalkınca zamanaşımı süresi kaldığı yerden işlemeye başlar. Tahakkuk zamanaşımının kesilmesi sadece vergi cezaları bakımından söz konusudur. Buna göre ceza ihbarnamesi tebliğ zamanaşımını keser. Tahakkuk zamanaşımı süresinin dolması ile birlikte vergi idaresinin vergi tarh ve tebliğ etme yetkisi tamamen ortadan kalkar. Ancak mükellefin kendi rızasıyla yapacağı ödemeler geçerlidir. 6

7 2.2. TAHSİL ZAMANAŞIMI Kamu alacağı vadesinin rastladı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zaman aşımına uğrar. Tahsil zamanaşımı ile tahakkuk zamanaşımını ayrıldığını nokta başlama noktasıdır. Tahsil zamanaşımının başlangıcında vade esas alınırken tahakkuk zamanaşımının başlangıcında ise vergi borcunu doğuran Olayın meydana geldiği tarih esas alınmaktadır. Buna göre Örneğin 2011 gelir vergisinin tahakkuk zamanaşımı den başlayıp yılında dolarken bu vergiye ilişkin tahsil zamanaşımı 'ten itibaren işlemeye başlayıp tarihinde dolar. Zira 2011 yılına ait gelir vergisinin vadesi 2012 yılıdır, bu vadeyi takip eden lise yılıdır.

8 3. TERKİN Terkin kelime olarak silinen anlamına gelir. Verginin terkini tahakkuk etmiş veya tahsil edilmiş olan bir verginin tahakkuk kaydı iptal edilmesi yahut da tahsil edilmiş olan verginin mükellefe ret ve iade edilmesi suretiyle bu alacağın vergi idaresince ortadan kaldırılması işlemidir. Doğal afet nedeniyle terkin Tahsil imkansızlığı nedeniyle terkin Tahakkuktan vazgeçme Yargı kararlarına göre terkin 8

9 3.1. DOĞAL AFET NEDENİYLE TERKİN Yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, zararlı hayvan ve haşerat İstilası ve bunlara benzer afetler yüzünden varlıklarının ya da ürünlerinin en az üçte birini kaybeden mükelleflerin kaybettikleri varlık ya da ürünleri ile ilgili Vergi borçları ve cezaları Maliye Bakanlığı tarafından zararla orantılı olarak kısmen ya da tamamen Terkin edilebilir Maliye Bakanlığı Telkin yetkisini mahalline devredebilir. 9

10 3.2. TAHSİL İMKANSIZLIĞI NEDENİYLE TERKİN Tahsil imkansızlığı nedeniyle terkin vergi idaresinin tahsili imkansız olan alacağından vazgeçmesidir Yapılacak takip sonunda tahsili imkansız veya tahsili için yapılacak giderlerin alacaktan fazla bulunduğu anlaşılan ve Vergi Usul Kanunu kapsamına giren kamu alacaklarında 10 TL (değişir) diğer kamu alacaklarında 20 TL ye kadar Kamu alacakları kamu idareleri tarafından tahsil zamanaşımı süresi beklenmeksizin Telkin olunabilir. 10

11 3.3. TAHAKKUKTAN VAZGEÇME Vergi borcunun tahakkuk işlemine hiç başlamasıdır İkmalen, resen veya idarece tarh edilen vergi ve bunlara ait cezaların toplamı 20 tl yi geçmemesi ve tahakkukları için yapılacak Giderin Bu tutardan fazla olacağının tespiti halinde Maliye Bakanlığı nca belirlenecek usul ve esaslar dahilinde bunların tahakkukundan vazgeçilebilir. 11

12 3.4. YARGI KARARINA GÖRE TERKİN Vergi idaresince tahakkuk ettirilmiş bir vergi borcunun yargı organlarının kararı ile iptal edilmesi halinde tarh ve tahakkuk etmiş olan vergi borcunun terkini gerekir. Ancak bu şekilde bir terkinin yapılabilmesi için yargı kararının kesinleşmiş olması gerekir. 12

13 4. Mahsup Verginin mahsubu önceden ödenmiş olan vergi miktarının sonradan hesaplanan vergi miktarından düşünmesi anlamına gelir Örneğin kesinti yoluyla veya geçici vergi adı altında önceden ödenmiş olan vergilerin daha sonra beyanname verme esnasında hesaplanan vergi borcundan indirilmesi mahsup işlemidir 13

14 5. TAKAS Takasın kelime anlamı karşılıklı ödeşmedir. Takasta iki tarafın karşılıklı ve muaccel (vadesi gelmiş ) alacaklılık durumu söz konusudur. Vergi hukukunda takas olabilmesi için mükellef ile vergi idaresinin birbirine karşılıklı borçlu ve alacaklı durumunda olmaları gerekir 14

15 6. VERGİ HATASININ DÜZELTİLMESİ Vergi ilişkin hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır. Bu çeşit hatalar düzeltme konusu yapılır. mükellefin aleyhine yapılmış herhangi bir vergi hatası düzeltildiğinde düzeltilen miktar kadar vergi borcu sona ermiş olur. 15

16 UZLAŞMA Uzlaşma mükellef ile vergi idaresi arasında ortaya çıkan bazı uyuşmazlıkların karşılıklı görüşme ile çözümüdür. uzlaşma ile birlikte vergi idaresi bir kısım vergi alacağından vazgeçebilir. Bu nedenle üzerinde uzlaşılan tutar kadar vergi borcu sona ermiş olur. Uzlaşma talebi Vergi ihbarnamesinin tebliği tarihinden itibaren 30 gün içinde yapılır uzlaşmanın gerçekleşmemesi veya temin edilememesi halinde yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz 16