Aort Anevrizması Kılavuzu

Transkript

1 Aort Anevrizması Kılavuzu

2 AORT ANEVRİZMASI KILAVUZU Aort anevrizması nedir? anevrizma Aort anevrizması aortta, aort duvarının zayıf olduğu alanlarda gelişen bir balonlaşmadır. Aortun içinden pompalanan kanın basıncı, zayıflayan kısmın bir balon gibi dışarıya genişlemesine neden olur. Anevrizma aortun herhangi bir kısmında gelişebilir. Anevrizmanın türünü, bulunduğu yer belirler: çıkan torasik aort akciğer kalp karaciğer böbrek inen torasik aort Abdominal aort anevrizmaları aortun abdomenden geçen kısmında meydana gelir. Aort anevrizmalarının en yaygın görülen türüdür. abdominal aort Torasik aort anevrizmaları aortun göğüs içindeki kısmında meydana gelir. Torasik bir aort anevrizması aort kökünde, çıkan aortta, arkus aortada (göğüs içinde aortun büküldüğü kısım) veya inen aortta gelişebilir. Aort anevrizmasıyla ilişkili riskler nelerdir? Aort, oksijenden zengin kanı kalpten vücudun tüm bölümlerine dağıtan ana atardamardır. Anevrizmaların boyutu zamanla büyüyebilir. Bir anevrizma genişledikçe, semptomlara neden olmaya başlayabilir. Anevrizma çok fazla büyüdüğünde yırtılabilir ve hayati tehlike oluşturan bir kanamaya veya anında ölüme yol açabilir önceden hiçbir uyarı vermeden. Anevrizmanın içinde bir kan pıhtısı da oluşabilir. Kan pıhtısının küçük parçaları koparak vücudun içinde dolaşabilir. Eğer kan pıhtısının küçük bir parçası beyinde veya kalp kan damarında sıkışırsa, inmeye veya kalp krizine yol açabilir. Böbrekler veya karaciğer gibi diğer hayati organlarda, bir kan pıhtısı parçası normal fonksiyonu bozabilir. Son olarak, bacaklarda, ayaklarda veya kollarda kan akışını bloke eden bir kan pıhtısı parçası ise uyuşukluğa, güçsüzlüğe, karıncalanmaya veya üşümeye, sersemlik hissine veya yerel ağrıya yol açabilir.

3 Semptomları nelerdir? Aort anevrizması olan hastaların çoğunda hiçbir şikayet görülmez. Anevrizma genellikle başka ve ilgisiz bir durum için yapılan rutin sağlık tetkikleri sırasında bir röntgen filmi ile keşfedilir. Birçok aort anevrizması, semptomlara neden olacak büyüklüğe gelmeden önce, yıllar boyunca yavaşça büyür. Büyük anevrizmalar bile hiçbir semptom vermeyebilir. Semptomlar meydana geldiğinde, anevrizmanın yerine bağlı olarak en yaygın görülenleri göğüste veya karında ağrıdır. Ağrı aralıklı veya sürekli olabilir. Bazı kişiler abdominal aort anevrizmasının semptomu olarak karınlarında nabız gibi ritmik bir atım hissi olduğunu söyler. Torasik aort anevrizması sırt ağrısına, nefes darlığına veya yutma zorluğuna neden olabilir. Torasik anevrizma semptomları, anevrizmanın arkus aortada olduğu durumlarda daha yaygındır. Yırtılan bir anevrizma genellikle ani ve şiddetli bir ağrıya, ve anevrizmanın yeri ve kanama miktarına bağlı olarak şuur kaybına veya şoka yol açar. Yırtılmış anevrizma acil tedavi gerektirir. Aort anevrizmaları nasıl teşhis edilir? Herhangi bir semptom vermeyen çoğu anevrizma, genellikle diğer bir ilgisiz durum için yapılan rutin sağlık muayeneleri sırasında, röntgen filmiyle keşfedilir. Bazı durumlarda ise, anevrizmanın semptomlara neden olacak kadar büyümesi ve hastanın bunun üzerine doktora gitmesiyle anlaşılır. Eğer abdominal aort anevrizmasından şüpheleniliyorsa, doktorunuz teşhis için ultrason veya BT taraması yapabilir. Eğer herhangi bir anevrizma semptomunuz varsa, semptomlarınızın değerlendirilebilmesi için hemen doktorunuzu arayın. Eğer semptomlarınızın tıbben acil durum olduğunu düşünüyorsanız, randevu almayı beklemeyin. Derhal 911 i (Türkiye için 112 Hızır Acil) arayın ve en yakın hastaneye götürülmek istediğinizi söyleyin. Anevrizma Terimleri Sözlüğü Abdominal aort: Aortun karnın içinden geçen kısmı. Abdominal aort anevrizması: Abdominal aortta meydana gelen anevrizma. Aort: Aort (veya aorta), oksijenden zengin kanı kalpten vücudun tüm bölümlerine dağıtan ana atardamardır. Aort anevrizması: Aort duvarının zayıflamış bir alanında aortta gelişen bir balonlaşma. Aortun içinden pompalanan kanın basıncı, zayıflayan kısmın bir balon gibi dışarıya genişlemesine neden olur. (Birinci sayfadaki çizime bakın). Aort diseksiyonu: Aort katmanlarında yırtılma, hayatı tehdit eden bir iç kanamaya yol açabilir. Aort diseksiyonu acil tedavi gerektirir. Aort kökü: Aortun kalbe bağlı olduğu kısımdır. Aort kökü; annulus (sert, fibröz halka) ve aort kapağı yapraklarından; ve koroner arterlerin bağlandığı yerdeki açıklıklardan (koroner ostium) oluşur. Bir sonraki sayfadaki çizime bakın. Aort rüptürü (yırtılması): Aortun bir kısmının patlaması ve hayatı tehdit eden iç kanamaya neden olmasıdır. Aort rüptürü acil tedavi gerektirir. Aort anevrizmasının endovasküler onarımı: Aort anevrizmasının kasıkta yapılan küçük kesiler içinden gerçekleştirilen daha az invaziv bir cerrahi onarımıdır. Bir kateter (küçük ve esnek boru) kılavuzluğuyla, kan damarlarının içinden bir stent-greft geçirilir ve anevrizma alanına ilerletilir. Stent-greft aortun hastalıklı segmentine yerleştirilerek bir kol gibi aortu «yeniden kaplaması» ve böylece kanı anevrizmadan uzağa yönlendirmesi sağlanır. Sakküler (keseli) anevrizma: Aortun bir tarafında gelişen küçük ve dengesiz bir kabartı şeklindeki anevrizmadır. Torasik aort: Aortun göğüs bölgesinden geçen kısmıdır ve çıkan (asendan) ve inen (desendan) torasik aortları içerir. Sayfa 1 deki resime bakın. Torasik aort anevrizması: Torasik aortta gelişen anevrizma. Aort kökünde, çıkan aortta, arkus aortta veya inen aortta olabilir. Torasik aort anevrizması, zamanında tespit edilirse onarılabilir. Torakoabdominal aort: İnen ve abdominal aort. Torakoabdominal anevrizma: Torasik aortun alt kısmında ve abdominal aortun üst kısmında gelişen bir anevrizma. Trombüs: Anevrizma alanında oluşabilecek kan pıhtısı. Eğer yerinden ayrılırsa, bir inme meydana gelme riskini artırabilir. 2

4 Aort anevrizmaları nasıl teşhis edilir? (devam) Torasik aort anevrizmalarının teşhisinde tipik olarak BT taraması veya MR kullanılır. Aort anevrizması teşhisi doğrulanınca, bir damar uzmanı çeşitli görüntüleme testleri kullanarak anevrizmanın boyutu, şekli ve tam yeri gibi ek bilgiler toplar. Aşağıdaki ek tanısal testler yapılabilir: Yüksek çözünürlüklü BT taraması Anjiyografi (kan damarlarının X-ışınıyla görüntülenmesi) Transözofageal ekokardiyografi (TEE), aortun ultrason görüntülerini özofagus (yemek borusu) içinden kaydeder İntravasküler ultrasonografi (kan damarlarının içini inceler) Abdominal Aort Anevrizması Taraması Abdominal ultrasonografi, aort anevrizması riski yüksek kişilerde kullanılması gereken, abdominal aort anevrizma taraması için etkili bir önleyici tarama yöntemidir. Cleveland Clinic uzmanları Damar Cerrahisi Derneği ve Vasküler Tıp ve Biyoloji Derneği nin tarama önerilerini takip eder. Bu kılavuz kurallara göre abdominal ultrasonografi taraması aşağıdaki hastalar için önerilmektedir: yaş arasındaki tüm erkekler Kardiyovasküler risk faktörleri olan tüm yaş arası kadınlar Ailesinde abdominal aort anevrizması öyküsü olan 50 yaş ve üstü tüm erkek ve kadınlar Abdominal aort anevrizması ultrasonografisinin sigorta tarafından karşılanıp karşılanmaması, sizin sigortanıza bağlıdır. Belirli ödeme seçenekleri için lütfen sigorta şirketinizle görüşün. Medicare şu anda, Medicare e kaydolunduktan sonraki ilk 12 ay içinde, uygun bulunan yaşlı kişilere bir seferlik ücretsiz abdominal ultrasonografi sunmaktadır. Ömürleri boyunca en az 100 sigara içmiş erkekler, ve ailesinde abdominal aort anevrizması öyküsü olan erkek ve kadınlar, Medicare taramasına hak kazanmaktadır. Kök Aort Kökü Sinotübüler bileşke Valsalva sinüsleri Annulus Aort anevrizmasının risk faktörleri nelerdir? Kalp krizi içinde geçerli olan risk faktörlerinden bazıları aort anevrizması riskini de artırır: Ateroskleroz (arter duvarlarında sertleşme) Yüksek tansiyon Diyabet Yüksek kolesterol Sigara içme Kalıtsal Biküspit aort kapağı Yaralanma veya enfeksiyon da, aort duvarları zayıflamışsa anevrizmanın gelişmesine yol açabilir. Kalıtsal Kusurlar Koroner arterler Giderek daha fazla sayıda insan, kan damarı duvarlarındaki kalıtsal kusurlar nedeniyle aort anevrizması riskini taşımaktadır. Bağ dokusunda kalıtsal bir bozukluk olan Marfan sendromu, nispeten nadir görülen ancak sıklıkla aort anevrizmasına yol açan bir durumdur. Cleveland Clinic damar ve kalp damar cerrahları, Marfan sendromlu kişilerin tedavisi için çok etkili teknikler geliştirmiştir ve bu durumun tedavisinde dünyanın en geniş tecrübelerinden birine sahiptir. U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF) Abdominal Aort Anevrizması Taraması: Öneri Açıklaması na dayanmaktadır. AHRQ Yayın NO A, Şubat Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD. aaascr/aaars.htm 3

5 Eğer bende aort anevrizması teşhis edilirse, «bekleyip görmek» ne anlama geliyor? Anevrizmaların tedavisinde hedef, anevrizmanın boyu ile birlikte büyüyen rüptür (yırtılma) riskini azaltmaktır. Eğer sizin anevrizmanız küçükse, doktorunuz büyüyüp büyümediğini ve boyutunun ne hızda arttığını görmek için her 6 ila 12 ayda bir BT veya ultrasonla kontrol edecektir. «Bekleyip görmek» budur. Anevrizma kritik bir boyuta gelince, tedavi vakti gelmiş demektir. Cleveland Clinic uzmanları, doktorların tedavi için en uygun zamanı belirlemesine yardımcı olmak amacıyla, anevrizmanın büyüklüğüne ve diğer ölçümlere dayalı bir matematik formülü geliştirmiştir. Anevrizmanın büyüme hızı, semptomlarınız, yaşınız ve diğer tıbbi durumlarınız da tedavi planlanırken dikkate alınır. Aort anevrizmaları nasıl tedavi edilir? Aort anevrizmalarının tedavisi, açık ameliyat veya endovasküler onarım teknikleridir. Bunlar farklı uzmanlık alanlarından doktorların ekip olarak birlikte çalıştığı karmaşık prosedürlerdir. Cleveland Clinic te her yıl 1000 den fazla hasta anevrizma tedavisi görmektedir. Doktorunuz anevrizmanızın yeri, şekli ve büyüklüğüne ve ayrıca yaşınız, genel sağlığınız ve görüntüleme testlerinden elde edilen bilgilere dayanarak sizin için en uygun tedaviyi önerecektir. Eğer aortun uzun bir kısmı boyunca anevrizmanız veya çok sayıda anevrizmanız varsa, en iyi yaklaşım açık ameliyat ile endovasküler onarımın bir kombinasyonu olabilir. Cleveland Clinic kalp damar ve damar cerrahları, bu melez yaklaşımın kullanılmasında dünyanın en deneyimli cerrahları arasında yer alır. Açık cerrahi onarım Açık cerrahi onarım sırasında, anevrizmanın yerine bağlı olarak göğüste veya batında bir kesi yapılır. Prosedür sırasında, aortun balonlaşmış olan hastalıklı alanına astarlanan bir sentetik greft dikilerek yerine tutturulur ve böylece kusurlu bölgenin her iki taraftan normal aort ile bağlanması sağlanır. Prosedür tamamlanınca kan damarının yeni ve sentetik kısmı normal ve sağlıklı bir aort gibi görev yapar. Cleveland Clinic cerrahları, aort anevrizmaları tedavisinde ileri cerrahi teknikler geliştirme ve uygulamalarıyla dünya genelinde tanınmaktadır. yaygın aort anevrizmasının greft ile onarımı Prosedür genellikle 3 ila 5 saat sürer ve ardından 5 ila 10 gün hastanede kalınır. Bazı hastalar nekahatlerini tamamlamak için kısa süreli olarak bir rehabilitasyon tesisinde kalır. Çoğu insan normal yaşantısına 6 ila 12 haftada döner. Açık cerrahi onarım, uzun vadeli sonuçları çok iyi olan, kanıtlanmış bir tedavidir. Endovasküler onarım Endovasküler onarım, abdominal aort anevrizmasında hızla tercih edilen tedavi olma yönünde ilerlemektedir ve torasik aort anevrizması tedavisinde de gitgide daha fazla kullanılmaktadır. Cleveland Clinic cerrahları bu gelişmiş anevrizma tedavi tekniklerine öncülük etmişlerdir. Endovasküler onarım prosedürü sırasında, cerrah kasık alanında küçük kesiler yaparak, aorta bağlanan arterlere erişir. Arterlerin içinden geçirilen bir kılavuz tel aortun hastalıklı bölümüne doğru ilerletilir. 4

6 Endovasküler onarım (devam) Cerrah, röntgen ışını kılavuzluğunda, stent-grefti kılavuz tel üzerinden bir kateterin (uzun ince bir boru) içine yerleştirir. Stent-greft, aortun zayıflamış alanını kuvvetlendirmek için kullanılan kumaş benzeri bir borudur ve metal tel stentlerle (çerçeve de denir) desteklenir. Cerrah daha sonra stent-grefti kateterin içinde kılavuz tel boyunca hareket ettirerek, anevrizma alanına ilerletir. Burada kateter geri çekilir ve stent-greft anevrizmanın iki yanında bir yay gibi genişler. Sağlam bir şekilde yerine yerleştikten sonra, stent-greft, kanın anevrizmayı itmeden akabileceği yeni bir geçiş yolu görevi görür. Anevrizmanın üzerine uygulanan basınç olmadığından, zamanla anevrizma küçülür. Endovasküler onarım şu avantajları sunar: Prosedür tipik olarak 1 ila 3 saat sürer Hastalar prosedürden birkaç gün sonra eve gidebilir Açık cerrahi tekniklere oranla, kesiler daha küçüktür ve daha az travma vardır Çoğu insan normal yaşantısına 2 ila 6 hafta içinde döner. Endovasküler stent-grefti olan hastalar düzenli aralıklarla doktorlarına geri dönmeli ve stent-greft konumu bir BT taramasıyla izlenmelidir. Takip Bakımı Doktorunuz, bir fizik muayene ve tanısal testler yapılması için sizi düzenli aralıklarla görmek isteyecektir. Doktorunuz bu ziyaretlerden edinilen bilgileri kullanarak tedavinizin ilerlemesini izler. Takip randevularının ne sıklıkta alınması gerektiğini doktorunuza sormalısınız. Eğer size anevrizma teşhisi konulduysa veya anevrizma tedavisi gördüyseniz, kalp açısından sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemeniz önem taşır. Sağlık ekibiniz hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olabilir, ancak ilaçları reçetede belirtildiği gibi almak, takip randevularınıza gitmek ve tedavi ekibinin aktif bir üyesi olmak yine sizin görevinizdir. Sağlığınızı iyileştirmek için aşağıdakileri yapabilirsiniz: Sigarayı bırakma Yüksek kolesterol tedavisi Yüksek tansiyon ve diyabeti kontrol altına alma Düzenli egzersiz Cleveland Clinic egzersiz çabalarınızda en üst düzeye çıkmanıza ve başarılı olmanıza yardımcı olacak planlı ve gözetmenli bir yürüyüş programı sunmaktadır. Bu programa randevu almak için lütfen veya , dahili numaralı telefonu arayın. Kalp açısından sağlıklı beslenme Sağlıklı kiloda kalma Uzman bir diyetisyen sizinle birlikte çalışarak kilo verme hedeflerinize ulaşmanız için size kalp açısından sağlıklı bir beslenme programı sunabilir. Randevu almak için lütfen veya , dahili numaralı telefonu arayın. Stres ve öfke kontrolü Reçeteli ilaçlarınızı belirtildiği gibi almak Doktorunuza düzenli olarak takip ziyaretleri Bu bilgiler doktorunuzun veya sağlık uzmanınızın tıbbi görüşlerinin yerini alma amacını taşımaz. Belirli bir tıbbi durum hakkında görüş almak için lütfen sağlık uzmanınıza danışın. 5

7 Aort Merkezi Aort kapağından başlayıp pelvik damarların kan beslemesine varıncaya kadar tüm aortu etkileyen hastalıklar, Cleveland Clinic te kapsamlı çok bilim dallı bir yaklaşımla yönetilmektedir. Aort Merkezi ndeki çok bilim dallı uzmanlar ekibinde kardiyologlar, vasküler tıp uzmanları, kalp damar ve damar cerrahları ve örneğin genetisyenler ve romatoloji uzmanları gibi diğer uzmanlar yer alır. Geleneksel cerrahi tedavilere ek olarak, aort hastalığının hemen her türü için minimal invaziv ve endovasküler yaklaşımlar sunuyoruz. Hizmetlerimiz: En yeni tanı testlerini kullanarak hastaların ayrıntılarıyla değerlendirilmesi Aort hastalıkları, bağ dokusu bozuklukları ve Marfan sendromu olan hastalarda kapsamlı bakım için çok bilim dallı yaklaşım Marfan sendromu gibi genetik bozukluğu olan aileler için genetik tarama Hastalara yüksek kaliteli ve yenilikçi tedaviler sunmak için sürekli devam eden araştırma ve eğitim Hedef, hastaların daha uzun yaşamasına ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olmaktır. Sydell and Arnold Miller Family Kalp ve Damar Enstitüsü hakkında Hastalara uzman tıbbi bakımı ve her türlü tedaviyi sağlayan Sydell and Arnold Miller Family Kalp ve Damar Enstitüsü, dünyanın en büyük kardiyovasküler uzmanlık gruplarından biridir. Kalp bakım programımız, 1995 ten beri U.S. News & World Report listesinde 1 numarada yer almaktadır. Uzmanlık alanlarımızda araştırma, eğitim ve klinik pratiklik biraraya getirilerek, kardiyovasküler hastalık için yenilikçi ve bilimsel tabanlı tedaviler sağlanmaktadır. Doktor ve bilimadamlarımızın kardiyovasküler hastalığın önlenmesi ve tedavisine gösterdikleri bağlılık, kardiyovasküler hastalığı olanlarda daha iyi bir yaşam kalitesine, yenilikçi bakımlara ve daha iyi sonuçlara yol açmıştır. Randevu Almak İçin Randevu almak için lütfen , dahili veya numaralı telefonları arayın. Uluslararası hastalar numaralı telefonu arayarak veya internette adresini ziyaret ederek randevu almalıdır. Ayrıntılı Bilgi İçin Aort anevrizması ve tedavileriyle ilgili ayrıntılı bilgi için adresimizi ziyaret ederek bir hemşiremizle internet üzerinden sohbet edebilir veya Contact Us (İletişim) formunu kullanarak bize e-posta gönderebilirsiniz. Aort anevrizması ve mevcut tedavi seçenekleri hakkında bir hemşireyle konuşmak için lütfen numaralı telefondan Kalp ve Damar Kaynak Merkezi Hemşiresini arayın. Sorularınıza yanıt vermekten memnuniyet duyarız. Society for Vascular Surgery (Damar Cerrahisi Derneği), Vascular Web: Aort Anevrizması, Medline Plus: National Heart Blood and Lung Institute (Ulusal Kalp Kan ve Akciğer Enstitüsü) Anevrizma türleri: Anevrizma nedir: Vascular Disease Foundation (Vasküler Hastalık vakfı): 6

8 9500 Euclid Avenue, Cleveland, OH Cleveland Clinic'te 26 enstitüden biri olan Kalp ve Damar Enstitüsü, birçok uzmanlık alanını aynı çatı altında toplayarak işbirliğine dayalı ve hastaya odaklı bir hizmet sunar. U.S. News & World Report tarafından 1995 ten beri ABD de her yıl 1 numara seçilen enstitü, her yıl dünya klasmanındaki tesislerinde 'den fazla hasta ağırlamaktadır. Cleveland Clinic kâr amacı gütmeyen ve birçok alan üzerinde uzmanlaşmış olan akademik bir tıp merkezidir de kurulan kurum kendini kaliteli uzman sağlık hizmetleri sunmaya adamıştır. İçinde ayakta hastalar için bir klinik, 1000'den fazla personelli yatak, bir eğitim kurumu ve bir araştırma enstitüsü bulunmaktadır. The Cleveland Clinic Foundation 2009