Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. İmam Hatip Ortaokulu 7 PEYGAMBERİMİZ'DEN HAYAT ÖLÇÜLERİ. Kırk Hadis. etkinlikleri/yarışmaları

Transkript

1 İmam Hatip Ortaokulu 7 PEYGAMBERİMİZ'DEN HAYAT ÖLÇÜLERİ Kırk Hadis etkinlikleri/yarışmaları

2 Danışman Nazif YILMAZ Yayın Koordinatörü Mehmet Nezir GÜL Yayına Hazırlayanlar Hasan ÖZARSLAN Lokman AK M. Murat KARAKAYA Ali Kemal ACAR Mustafa YILDIZ Hale KARABULUT Ahmet POLAT Sevde HIZLI Tasarım ve Uygulama Faize KOPAN Mustafa YILDIZ Hanife KOYUTÜRK Öznur ÖZDEMİR

3 İMAM HATİP ORTAOKULU 7 PEYGAMBERİMİZ'DEN HAYAT ÖLÇÜLERİ -KIRK HADİS- Prof. Dr. M. Yaşar KANDEMİR Prof. Dr. İsmail Lütfi ÇAKAN Prof. Dr. Raşit KÜÇÜK Ankara-2016

4 »ق ل ان ك نت ت ب ون الل ف ات ب ع ون ي ب ب ك الل إ ر ح مي «و ي غ ف ر ل ك ذ ن وب ك و الل غ ف ور (Resûlüm!) De ki: Eğer Allah'ı seviyorsanız bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah son derece bağışlayıcı ve esirgeyicidir. * PEYGAMBER EFENDİMİZ'İN HADİS ÖĞRENEN VE ÖĞRETENLERE DUASI ع ن اب ن م س ع ود ر ض الل ع ن ه قا ل : س ع ت ر س ول الل ص ى هللا ع ل ي ه و س م ي ق ول :»ن ض الل ا م ر أ س ع م ن ا ش ي ئا ف ب ل غ ه ك س ع ه ف ر ب م ب ل غ أ و ع ى م ن س ام ع «(Abdullah) İbni Mes'ûd radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Bizden bir şey işitip, onu aynen işittiği gibi başkalarına ulaştıran kimsenin Allah yüzünü ağartsın. Kendisine bilgi ulaştırılan nice insan vardır ki, o bilgiyi, bizzat işiten kimseden daha iyi anlar ve korur."** * Âl-i İmran suresi, 31. ayet. ** Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1392 (Tirmizî, İlim 7. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, İlim 10; İbni Mâce, Mukaddime 18; Menâsik 76)

5 İÇİNDEKİLER 1. Hadis: Temel Değerler Hadis: Sabır ve Şükür Hadis: Peygamberimiz'den Üç Güzel Tavsiye Hadis: Herşey Allah İçin Hadis: Nefse Hâkim Olmak Hadis: Camilere Dost Olmak Hadis: Hayâ İmandandır Hadis: Cuma Namazı ve Hutbe Hadis: Din Kolaylıktır Hadis: Bid atlardan Sakınmak Hadis: Müslüman Müslümanın Kardeşidir Hadis: Müslümanların Dayanışması Hadis: Müslüman Müslümana Zarar Vermez Hadis: Büyüklere Saygı ve Küçüklere Merhamet Göstermek Hadis: Yaşlılara Hürmet Göstermek Hadis: Arkadaş Seçimi Hadis: İnsanın Hayatla İmtihanı Hadis: İmanın Çerçevesi Hadis: Cennet ve Cehennem Bize Yakındır Hadis: Üç Güzel Huy Hadis: Güzel Ahlak Hadis: Misafire İkram Hadis: Yemek Duası Hadis: Kardeşliğin Anahtarı: Selam Hadis: Kur ân Okuyan ve Okumayan İnsanların Örneği Hadis: Lânet Etmekten Uzak Durmak Hadis: Nafile İbadetlerin Önemi Hadis: Değerli Üç Amel Hadis: Oruçlunun Dilini Koruması Hadis: Alışveriş Ahlakı Hadis: Alışverişte Yemin Etmemek Hadis: İlmin Üstünlüğü Hadis: Sevabı Devam Eden Ameller Hadis: İlmin Yolcusu Hadis: Sabah Akşam Duası Hadis: Hayırlı Olanı İstemek Hadis: Bağışlanma Duası Hadis: Müslümanı Küçük Görmemek Hadis: Bazı Büyük Günahlar Hadis: Altı Şeye Dikkat!...46

6 AÇIKLAMA VE TEŞEKKÜR Peygamberimiz'den Hayat Ölçüleri: Kırk Hadis Kitapçığı, Anadolu imam hatip liseleri ve imam hatip ortaokullarında öğrenim gören öğrencilerimize İslam ın temel kaynaklarından olan hadis ve sünnetin önemini kavratmak, hadis metinlerini okuma ve anlama yeteneği kazandırarak güncel olaylar ışığında hadisleri doğru yorumlamalarına yardımcı olmak, onlara ahlâkî değerleri kazandırmak ve bu değerlerin oluşmasında hadislerin rolünü fark ettirmek; mesleki bilgi, beceri ve yeteneklerinin gelişmesine katkı sağlayarak özgüven kazandırmak, okullarımızdaki benzer çalışmaları daha sistematik hâle getirmek ve uygulama birlikteliği sağlamak amacıyla gönüllü öğrencilerimizin katılacağı Peygamberimiz'den Hayat Ölçüleri: Kırk Hadis Etkinlikleri ve Yarışmaları için hazırlanmıştır. Kitapçık, Erkam Yayınları tarafından 8 cilt olarak yayımlanmış bulunan Riyâzü s-sâlihîn: Peygamberimiz'den Hayat Ölçüleri (Tercüme ve Şerh, İstanbul; 2001) isimli eserden seçilen hadisler, anlamları ve hadisten öğrendiklerimiz bölümlerinin -bazı kısaltma ve eklemeler yapılarak- alınan metinlerini içermektedir. Lütufkâr davranışlarından dolayı kıymetli müelliflere ve yayınevine çok teşekkür ederiz.

7 7. sınıf 1. Hadis TEMEL DEĞERLER ع ن أ ب م ال ال ح ار ث ب ن ع اص ال أش ع ر ي ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : إ ال يم ان و ال ح م د هلل أ ت م ال م ز ان و سس ب ح ان هللا»ا لط ه ور ش ط ر و ال ح م د هلل ت م آن أ و أ ت م م ا ب ن الس مو ات و ال أر ض و الص ل ة ن ور و الص د ق ة ب ر ه ان و الص ب ض ي اء و ال ق ر آن ح ج ة ل أ و ع ل ي ك...«Ebû Mâlik Hâris İbni Âsım el-eş arî radıyallahu anh den rivâyet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Temizlik imanın yarısıdır. Elhamdülillah duası mizânı, sübhânellah ve elhamdülillah sözleri ise yer ile gökler arasını sevap ile doldurur. Namaz nurdur; sadaka burhandır; sabır ziyâdır. Kur an senin ya lehinde ya da aleyhinde delildir 1 1. Subhanallah ve elhamdulillah tesbih ifadeleri Allah katında çok değerli sözlerdir. 2. Temizlik, abdest, zikir, namaz, sadaka, Kur ân-ı Kerîm, bunların her biri mü minin hayatında ayrı bir yer ve role sahip değerlerdir. 3. Mü minin hayatında sabrın yeri son derece önemlidir. Sabır mü minin enerji ve ışık kaynağıdır. 4. Sabır, zafer amaca ulaşmanın ve başarının temel şartıdır. Zira Allah ın yardımı sabredenlerle beraberdir. 5. Sabır, sadece katlanmak değil aynı zamanda göğüs germektir. 1 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 26 (Müslim, Tahâret 1. Ayrıca bk.tirmizî, Daavât 86) 7

8 7. sınıf 2. Hadis SABIR VE ŞÜKÜR ع ن أ ب ي ى ص ه ي ب ب ن سس ن ان ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س م : إ ان أ م ر ه ك ه ل خ ي و ل ي س ذ ال ل أح د»ع ب ا ل أم ر ال م ؤ م ن ان أ ص اب ت ه إ إ ان أ ص اب ت ه س اء ش ك ر ف ا ن خ ر ا ل و إ ال ل ل م ؤ م ن ض اء ص ر ف ا ن خ ر ا ل «Ebû Yahyâ Suheyb İbni Sinân radıyallahu anh den rivâyet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Mü minin durumu gıbta (imrenme) ve hayranlığa değer. Çünkü her hâli kendisi için bir hayır sebebidir. Böylesi bir özellik sadece mü minde vardır: Sevinecek olsa, şükreder; bu onun için hayır olur. Başına bir belâ gelecek olsa, sabreder; bu da onun için hayır olur Allah, mümin kullarını bela ve musibetlerle deneyebilir. 2. Sabretmek suretiyle bela nimete dönüştürülebilir. 3. Nimete şükür, nimetin arttırılmasına sebep olduğu gibi, belaya sabır da onun hayra dönüşmesine vesile olur. 8 2 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 28 (Müslim, Zühd 64)

9 7. sınıf 3. Hadis PEYGAMBERİMİZ'DEN GÜZEL ÜÇ TAVSİYE ع ن أ ب ذ ر و م ع اذ ب ن ج ب ل ر ض هللا ع ن م ا ع ن ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س م ق ال :»ا ت ق هللا ح ي ث م ا ك ن ت و أ ت ب ع الس ي ئ ة ال ح سس ن ة ت م ح ه ا و خ ال ق الن اس ب ل ق ح س ن» Ebû Zer ve Muâz İbni Cebel radıyallahu anhümâ dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: Nerede ve nasıl olursan ol, Allah tan kork. Kötülük işlersen, hemen arkasından iyilik yap ki, o kötülüğü silip süpürsün. İnsanlarla güzel geçin! 3 1. İyilikler kötülükleri ya büsbütün Hadisten ortadan Öğrendiklerimiz kaldırmak ya da iyiliğe dönüştürmek suretiyle yok eder. 2. İnsanlarla güzel geçinmek; insanlara güler yüz göstermek, onlara zarar vermemek, iyiliklerin yaygınlaşmasına gayret etmek ve kendisine yapılmasını istemediğini başkalarına yapmamak demektir. 3. Takvâ ya da Allah a karşı saygılı olmak, müslümanı her türlü kötülüklerden koruyacak üstün bir meziyettir. 4. Her yer ve şartta Allah a karşı saygılı olmak, bilinçli bir kulluğun göstergesidir. 3 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 62 (Tirmizî, Birr 55) 9

10 4. Hadis HERŞEY ALLAH İÇİN ع ن اب ن ع ب اس ر ض هللا ع ن م ا ق ال :»ك ن ت خ ل ف الن ب ص ل هللا ع ل ي ه و س ل ي و م ا ف ق ال : إ»ي غ ل م ان أ ع ل م ك ك م ات : ا ح ف ظ هللا ي ف ظ ك ا ح ف ظ هللا ت د ه ت اه ك اذ ا اسس ت ع ن ت ف اسس ت ع ن ب هلل و اع م : أ ن ال أم ة ل و اج ت م ع ت إ إ اذ ا س أل ت ف اس أل هللا و ان اج ت م ع وا إ إ ال ب ي ء ق د ك ت ب ه هللا ل و ع ى أ ن ي ن ف ع وك ب ي ء ل م ي ن ف ع وك إ ال ب ش ء ق د ك ت ب ه هللا ع ل ي ك...«ع ل أ ن ي ض وك ب ش ء ل م ي ض وك Abdullah İbni Abbas radıyallahu anhümâ dan şöyle demiştir: Bir gün Hz. Peygamber in terkisinde bulunuyordum. Bana: Yavrucuğum, sana bazı kaideler öğreteyim dedi ve şöyle buyurdu: Allah ın buyruklarını gözet ki, Allah da seni gözetip korusun. Allah ın (rızâsını) her işte önde tut, Allah ı önünde bulursun. Bir şey isteyeceksen Allah tan iste. Yardım dileyeceksen, Allah tan dile! Ve bil ki, bütün bir ümmet toplanıp sana fayda temin etmeye çalışsalar, ancak Allah ın senin için takdir ettiği faydayı temin edebilirler. Yine eğer bütün ümmet, sana zarar vermeye kalksalar, ancak Allah ın senin hakkında takdir ettiği zararı verebilirler Allah ın ilminde herhangi bir değişiklik söz konusu değildir. 2. Hadisimiz murâkabe (Allah ın kullarını gözetmesi), Allah ın emirlerine riayet, tevekkül ve kulların Allah a olan ihtiyaçları gibi pek önemli konulara ışık tutmaktadır. 3. Allah ın buyruklarına riayet etmemiz gerekir. 4. Her işimizde Allah ın rızasını gözetmeliyiz. 5. Her güzel işimizi yaparken Allah tan yardım istemeliyiz Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 63 (Tirmizî, Kıyâmet 59)

11 5. Hadis NEFSE HÂKİM OLMAK ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه أ ن ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل ق ال :»ح ج ب ت الن ار ب لش ه و ات و ح ج ب ت ال ج ن ة ب ل م ك ر ه» Ebû Hureyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Cehennem, nefse hoş gelen şeylerle kuşatılmış; cennet ise, nefsin istemediği şeylerle çepeçevre sarılmıştır 5 1. Cennete bazı güçlüklere Hadisten sabrederek Öğrendiklerimiz ulaşılır. Nefsin hoşlanmadığı şeyleri yapmak sonuçta sevinmek demektir. 2. Nefsin kötü isteklerine karşı çıkmak, azaptan kurtuluşun yoludur. 3. Mücâhede, nefsin haklarına değil, hazlarına sed çekmektir. Bunun da sonu, nefsin cennette her istediğine kavuşması demektir. 4. Nefsimiz yani arzu ve isteklerimiz bizi yanlış tutum ve davranışlara sevkedebilir. 5. Nefsimize hoş gelse de Allah ın emirleri dışına çıkmamalıyız. 5 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 102 (Buhârî, Rikak 28; Müslim, Cennet 1. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Sünnet 22; Tirmizî, Cennet 21; Nesâî, Eymân 3) 11

12 6. Hadis CAMİLERE DOST OLMAK ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ع ن الن ب ص ل هللا ع ل ي ه و س ل ق ال :»م ن غ د ا إال ال م س ج د أ و ر اح أ ع د هللا ل ف ال ج ن ة ن ز ل ك م ا غ د ا أ و ر اح» Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Sabah veya akşam camiye giden kimseye, Allah her gidişi için cennette bir ikram hazırla(tı)r Cami ve mescidlere ibadet, zikir ve ilim için devam etmek başlı başına bir iyilik ve hayırdır 2. Namazlarını cemaatle eda eden kimse, cennette ağırlanmayı hak eder. 3. Cemaatle namaz kılmak, kardeşliğimizi ve birliğimizi pekiştirir. 6 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 125 (Buhârî, Ezân 37; Müslim, Mesâcid 285) 12

13 7. Hadis HAYÂ İMANDANDIR ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ع ن الن ب ص ل هللا ع ل ي ه و س ل ق ال : إ أ د ن ه ا ام اط ة ال أذ ى ع ن الط ر يق و ال ح ي اء ش ع ب ة إ»ا ل مي ان ب ض ع و سس ب ع ون أ و ب ض ع و سس ت ون ش ع ب ة : ف أف ض ل ه ا ق و ل إ ل ال ه إال هللا و إ م ن ال مي ان» Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivâyet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: İman yetmiş (veya altmış) küsur şubedir, bölümdür. En yükseği, Allah tan başka ilâh yoktur demek; en aşağısı ise, eziyet veren şeyleri yoldan kaldırmaktır. Hayâ da imanın bir bölümüdür İman, birbirinden farklı değerde de olsa birçok özellikten meydana gelmektedir. Bu özelliklerin herbirinin doğrudan doğruya iman ile ilgisi bulunmaktadır. 2. İslâm da din ve dünya ayrılığı yoktur. Bunlar tam bir bütünlük içindedir. Bu sebeple de din işi ayrı, dünya işi ayrı gibi anlayışlara İslâm da yer yoktur. 3. İman bölümlerinin her biri başlı başına bir hayır ve iyilik vesilesidir. 4. Hayâ (utanma duygusu, ar), hayırdır, hayır getirir. 7 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 127 (Müslim, Îmân 58. Ayrıca bk. Buhârî, Îmân 3; Ebû Dâvûd, Sünnet 14; Nesâî, Îmân 16; Tirmizî, Birr 80; Îmân 16; İbni Mâce, Mukaddime 9) 13

14 8. Hadis CUMA NAMAZI VE HUTBE ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»م ن ت و ض أ ف أح س ن ال و ض وء ث أ ت ال ج م ع ة ف اسس ت م ع و أ ن ص ت غ ف ر ل م ا ب ي ن ه و ب ن ال ج م ع ة «Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Bir kişi güzelce abdest alır, cuma namazına gider, hutbeyi ses çıkarmadan dinlerse, iki cuma arasındaki günahları bağışlanır Cuma günü yıkanmak farz değil, fazilettir, erdemdir. 2. Abdesti tastamam, güzelce Hadisten almak Öğrendiklerimiz müstehabdır. 3. Hutbe okunurken hiçbir şeyle meşgul olmadan ve konuşmadan dinlemek gerekir. 4. Hutbe esnasında bir başka şeyle meşgul olmak, cumanın fazilet ve sevabından mahrum kalmaya sebeptir. 5. Hutbeyi can kulağıyla dinlemek gereklidir. 6. Hatibi duymayacak kadar uzakta veya cami dışında olanlar da susmalı, konuşmamalıdırlar. 7. İbadetleri, şartlarına uygun biçimde, en güzel şekilde yerine getirmek ayrıca bir hayır ve iyiliktir Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 130 (Müslim, Cuma 27. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Salât 203; Tirmizî, Cuma 5; İbni Mâce, İkâme 62, 81)

15 9. Hadis DİN KOLAYLIKTIR ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ع ن الن ب ص ل هللا ع ل ي ه و س ل ق ال : إ»ان ادل ين ي ر و ل ن ي ش اد ادل ين إال غ ل ب ه ف س د د وا و ق ار ب وا و أ ب ر وا و اسس ت ع ين وا ب ل غ د و ة و الر و ح ة و ش ء م ن ادل ل ج ة «Ebû Hüreyre radıyallanu anh dan rivayet edildiğine göre, Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Din kolaylıktır. Dini aşmak isteyen kimse, ona yenik düşer. O halde, orta yolu tutunuz, en iyiyi yapmaya çalışınız, o zaman size müjdeler olsun; günün başlangıcından, sonundan ve bir miktar da geceden faydalanınız Dinde zorluk değil kolaylık esastır. 2. Korkutucu olmaktan çok, müjdeleyici olmak gerekir. 3. Nâfile ibadetler için rahat zamanlar ve istekli olunan anlar tercih edilmelidir. 4. İbadetten maksat, Allah ın rızasını, hoşnutluğunu kazanmaktır. 5. İbadet hayatı, az da olsa devamlı olmalıdır. 9 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 147 (Buhârî, Îmân 29. Ayrıca bk. Nesâî, Îmân 28) 15

16 10. Hadis BİD ATLARDAN SAKINMAK ع ن ع ائ ش ة ر ض هللا ع ن ا ق ال ت ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»م ن أ ح د ث ف أ م ر ن ه ذ ا م ا ل ي س م ن ه ف ه و ر د «Âişe radıyallahu anhâ dan rivâyet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Kim bizim bu dinimizde ondan olmayan bir şey ortaya çıkarırsa, o kabul edilmez Bu hadis, İslâm ın en büyük temellerinden birini teşkil eder. Bu temel, Kur an ve Sünnet e aykırı olarak sonradan ortaya çıkan her inanç, ibadet ve uygulamanın kabul edilemez oluşudur. 2. Sonradan ortaya çıkan bir takım icat ve ihtiyaçlar, Kur an ve Sünnet e aykırı değilse kınanan, reddedilen bid atlardan sayılmaz. 3. Bid at, hasene (iyi) ve seyyie (kötü) olmak üzere ikiye ayrılır. İslam ın özüne aykırı olmayanlar iyi, aykırı olanlar da kötü diye adlandırılır. 10 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 171 (Buhârî, Sulh 5; Müslim, Akdiye 17,18. Ayrıca bk. İbni Mâce, Mukaddime 2) 16

17 11. Hadis MÜSLÜMAN MÜSLÜMANIN KARDEŞİDİR ع ن اب ن ع ر ر ض هللا ع ن م ا أ ن ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل ق ال :»ا ل م س م أ خ و ال م س م ل ي ظ ل م ه و ل ي س ل م ه م ن ك ن ف ح اج ة أ خ يه ك ن هللا ف ح اج ت ه و م ن ف ر ج ع ن م س م ك ر ب ة ف ر ج هللا ع ن ه ب ا ك ر ب ة م ن ك ر ب ي و م ال ق ي ام ة و م ن س ر م س ل م ا س ر ه هللا ي و م ال ق ي ام ة «Abdulah İbni Ömer radıyallahu anhümâ dan rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Müslüman, müslümanın kardeşidir. Ona zulmetmez, haksızlık yapmaz, onu düşmana teslim etmez. Müslüman kardeşinin ihtiyacını gideren kimsenin Allah da ihtiyacını giderir. Kim bir müslümandan bir sıkıntıyı giderirse, Allah Teâlâ o kimsenin kıyamet günündeki sıkıntılarından birini giderir. Kim bir müslümanın ayıp ve kusurunu örterse, Allah Teâlâ da o kimsenin ayıp ve kusurunu örter Müslümanlar, din kardeşidir. 2. Zulüm ve haksızlık haramdır. 3. Müslüman, müslüman kardeşini düşmana terketmemek, tehlikeye atmamakla yükümlüdür. 4. Müslümanların, birbirlerinin ihtiyacını görmesi, sıkıntılarını gidermesi ve kusurlarını, ayıplarını örtmesi kardeşlik görevidir. Böyle yapanlar, Allah katında mükâfatlandırılır. 11 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 235 (Buhârî, Mezâlim 3; Müslim, Birr 58. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 38, 60;Tirmizî, Hudûd 3, Birr 19; İbni Mâce, Mukaddime 17) 17

18 12. Hadis MÜSLÜMANLARIN DAYANIŞMASI ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»ا ل م س م أ خ و ال م س م ل ي ون ه و ل ي ك ذ ب ه و ل ي ذ ل ك ال م س م ع ى ال م س م ح ر ام ع ر ض ه و م ال و د م ه ا لت ق و ى ه ه ن ا...«Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Müslüman müslümanın kardeşidir. Ona hiyânet etmez, yalan söylemez ve yardımı terketmez. Her müslümanın, diğer müslümana ırzı, malı ve kanı haramdır. Takvâ buradadır (kalptedir) Müslümanlar birbirlerinin din kardeşidir. 2. Müslümanın müslümana yardımı terketmesi caiz değildir. 3. Müslümanın canı, malı ve ırzı başka müslümana haramdır, bunlara saldırı yasaklanmıştır. 4. Takvânın (Allah ın emir ve yasaklarına hakkıyla uymak) yeri kalbdir. Belirtileri ise, işlediğimiz fiillerdir. 5. Müslümanların kanı, malı ve ırzı başka müslümanlara haramdır. 12 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 236 (Tirmizî, Birr 18) 18

19 13. Hadis MÜSLÜMAN MÜSLÜMANA ZARAR VERMEZ ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»ل ت اس د وا و ل ت ن اج ش وا و ل ت ب اغ ض وا و ل ت د اب ر وا و ل ي ب ع إ اخ و ان...«ب ع ض م ع ى ب ي ع ب ع ض و ك ون وا ع ب اد هللا Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Birbirinizle hasetleşmeyiniz. Almayacağınız bir malın fiyatını müşteri kızıştırmak için (haksız rekabet yoluyla) artırmayınız. Birbirinize kin ve nefret beslemeyiniz. Birbirinize darılıp yüz çevirmeyiniz. Birinizin satışı üzerine başka biriniz satış yapmasın. Ey Allah ın kulları, böy- lelikle kardeş olunuz Hasetin haramlığı, Kitap, Sünnet ve icmâ ile sabittir. Başkasına haset eden, gerçekte Allah a itiraz etmiş sayılır, çünkü haset edilene nimeti veren Allah tır. 2. Müşteri kızıştırmak, almayacağı ve ihtiyacı olmayan bir malın fiyatını artırmak haram kılınmıştır. Bu davranışta piyasayı yükseltme, hilekârlık, insanlara ve aldatma zulüm vardır. 3. Allah rızası için olmayan buğz, Hadisten kin, nefret Öğrendiklerimiz ve dargınlıklar haramdır. 4. Haramlar ve günahların işlenmesine karşı buğz etmek câizdir. 5. Müslümanların birbirlerine yüz çevirmesi, yardımı ve alâkayı kesmesi helâl değildir. 6. Bir satıcının, müşteriye herhangi bir malı sattıktan sonra, başka bir satıcının aynı malı daha ucuz vereceğini veya aynı fiyata daha iyi mal vereceğini söyleyerek alış-verişi bozdurması haramdır. 7. Din kardeşliği, kan kardeşliğinden daha önceliklidir. 8. Müslümanın haksızlık yapması, din kardeşine yardımı kesmesi, onu hakir görmesi câiz değildir. 9. Takvâ kalpde bulunan bir duygudur. Zâhirî ameller takvânın birer yansımasıdır. 13 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 237 (Müslim, Birr 32. Ayrıca bk. Buhârî, Edeb 57; Ebû Dâvûd, Edeb 47; Tirmizî, Birr 24; İbni Mâce, Duâ 5) 19

20 14. Hadis BÜYÜKLERE SAYGI VE KÜÇÜKLERE MERHAMET GÖSTERMEK ع ن ع ر و ب ن ش ع ي ب و ع ن أ بي ه و ع ن ج د ه ر ض ي الل ع ن م ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س م :»ل ي س م ن ا م ن ل م ي ر ح م ص غ ي ن و ي ع ر ف ش ف ك ب ي ن» Amr İbni Şuayb ın, babası aracılığı ile dedesinden rivâyet ettiğine göre Resûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Küçüklerimize merhamet etmeyen, büyüklerimizin (büyüklük) şerefini tanımayan bizden değildir Müslüman büyüklerin şeref ve haklarına riâyet etmek, her müslümanın iman borcudur. 2. Küçüklere merhamet ve şefkat göstermek, müslümanlığın güzelliklerindendir. 3. Bu İslâmî görevleri yerine getirmeyenler, müslümanların yaşantısını terketmiş sayılırlar. 14 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 356 ( Ebû Dâvûd, Edeb 58; Tirmizî, Birr 15) 20

21 15. Hadis YAŞLILARA HÜRMET GÖSTERMEK ع ن أ ن س ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»م ا أ ك ر م ش اب شس ي خ ا ل سس ن ه ال ق ي ض هللا ل م ن ي ك ر م ه إ ع ن د سس ن ه «Enes İbni Mâlik radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre, Peygamber sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Allah Teâlâ, yaşından ötürü bir ihtiyara saygı gösteren gence, yaşlılığında hizmet edecek kimseler lutfeder Büyüklere ve yaşlılara saygı Hadisten göstermek Öğrendiklerimiz gençlerin ahlâkî görevidir. 2. Yaşlıya gösterilecek saygının karşılığı, yaşlılıkta saygı ve hizmet görmektir. 3. Toplum huzuru ancak fertler ve nesiller arası ilişkilerin düzeltilmesiyle sağlanabilir. 4. Büyüklerine saygı göstermeyenler, küçüklerinden saygı ve hizmet göremezler. 5. Her davranışın olumlu-olumsuz mutlaka bir sonucu ve bedeli vardır. 15 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 360 (Tirmizî, Birr 75) 21

22 16. Hadis ARKADAŞ SEÇİMİ ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه أ ن الن ب ص ل هللا ع ل ي ه و س ل ق ال :»ا لر ج ل ع ل د ين خ ل يل ف ل ي ن ظ ر أ ح د ك م ن ي ال ل «Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivâyet edildiğine göre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: İnsan, dostunun yaşam tarzından etkilenir. O halde her biriniz dost edineceği kişiye dikkat etsin İnsan, inançlarının, Hadisten çevresinin Öğrendiklerimiz ve dostlarının etkisi altında yaşar. İnsanı, en çok dostları etkiler. Sonuçta inançları bile dostlarının etkisi altında şekillenir. 2. Dost edinilecek kişiyi, başta inanç ve yaşayış ölçüleri içinde ince bir elekten geçirmek gerekir. 3. İnsanın kimlerle birlikte olduğu, nasıl bir yaşayışı tercih ettiğinin göstergesidir. 4. Müslümana, müslümanları dost edinmek yaraşır. 16 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 368 (Ebû Dâvûd, Edeb 16; Tirmizî, Zühd 45) 22

23 17. Hadis İNSANIN HAYATLA İMTİHANI ع ن أ ب ب ر ز ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»ل ت ز ول ق د م ا ع ب د ح ى ي س أل ع ن ع ر ه ف مي أ ف ن اه و ع ن ع ل م ه ف مي ف ع ل ف يه و ع ن م ال م ن أ ي ن ا ك ت سس ب ه و ف مي أ ن ف ق ه و ع ن ج س م ه ف مي أ ب ل ه» Ebû Berze radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Hiçbir kul, kıyamet gününde, ömrünü nerede tükettiğinden, ilmiyle ne gibi işler yaptığından, malını nereden kazanıp nerede harcadığından, vücudunu nerede yıprattığından sorulmadıkça bulunduğu yerden kıpırdayamaz Kıyamet gününde hesap haktır. 2. İnsan bu dünyada yaptığı her şeyden hesaba çekilecektir. 3. Hayat insan için bir nimet olup, bunun kıymetini bilmesi gerekir. 4. İnsan faydalı ilimler öğrenmeli ve ilmiyle âmil (yaşamalı) olmalı, ibadet ve tâatlerinde samimi davranmalıdır. 5. Mal ve mülk helâl yoldan kazanılmalı ve meşrû şekilde harcanmalıdır. 6. Haramlardan sakınmak suretiyle sağlık ve sıhhatimizi korumak görevimizdir. 17 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 408 (Tirmizî, Kıyamet 1) 23

24 18. Hadis İMANIN ÇERÇEVESİ ع ن ع ب اد ة ب ن الص ام ت ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س م : إ ال هللا و ح د ه ل ش يك ل و أ ن م ح م د اع ب د ه إ ال ه»م ن ش ه د أ ن ل إ ال م ر ي و ر س ول و أ ن ع يى ع ب د هللا و ر س ول و ك م ت ه أ ل ق اه ا و ر وح م ن ه و أ ن ال ج ن ة ح ق و الن ار ح ق أ د خ ه هللا ال ج ن ة ع ل م ا ك ن م ن ال ع م ل» Ubâde İbni s Sâmit radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Kim, Allah dan başka ilâh yoktur, yalnız Allah vardır, şeriki (ortağı) yoktur; Muhammed, Allah ın kulu ve resûlüdür. İsâ da Allah ın kulu ve elçisi, Meryem e bıraktığı kelimesi ve Allah tarafından (hayat verilen) bir ruhtur. Cennet, haktır ve gerçektir, cehennem de haktır ve gerçektir diye şehâdet ederse, Allah o kimseyi, ameli ne olursa olsun, cennete koyar İman, Allah ın rahmetini ummak, cennete kavuşmak için en önemli kazanımdır. 2. Allah ın birliğine (Tevhid) inanmak, Allah ın rahmetine kavuşmak için yegâne şarttır. 3. Ehl-i kitabın (Yahudi ve Hıristiyanlar) özellikle Hz. İsa hakkındaki inançları yanlıştır ve bu konuda İslam ın belirlediği esaslar geçerlidir. 4. Cennet, İslam dinine inanan müminler içindir. 5. Yaşarken korkunun, ölüm öncesinde de ümidin fazla olması gerekir. 6. Hayatımız boyunca cehennem korkusunu yoğun bir şekilde hissederek yaşamaya dikkat etmek ve cennet umudunu yüreğimizde taşımak gerekir. 18 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 413 (Buhârî, Enbiyâ 47; Müslim, Îmân 46) 24

25 19. Hadis CENNET VE CEHENNEM BİZE YAKINDIR ع ن اب ن م س ع ود ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : إ ال أ ح د ك م ن ش اك ن ع ل و الن ار م ث ل ذ ال»»ا ل ج ن ة أ ق ر ب Abdullah İbni Mes ûd radıyallahu anh dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Cennet size ayakkabılarınızın bağından daha yakındır. Cehennem de öyledir Cennet ve cehennem insana aynı uzaklıktadır. 2. Cehennem korkusunu, cennet ümidini daima içinde hissederek yaşaması kişiyi, gerçekçi ve dengeli bir hayata hazırlar. 3. Hz. Peygamber, ümmetini beyne l-havf ve r-recâ (korku ve ümit) arasında yaşamaya çağırmış, onları çok sevdiği için gerçekleri en açık şekilde anlatmıştır. 19 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 446 (Buhârî, Rikak 29) 25

26 20. Hadis ÜÇ GÜZEL HUY ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه أ ن ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل ق ال : إ ال ع ز ا»م ا ن ق ص ت ص د ق ة م ن م ال و م ا ز اد هللا ع ب د ا ب ع ف و إ ال ر ف ع ه هللا ع ز و ج ل «و م ا ت و اض ع أ ح د هلل Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Sadaka vermek malı eksiltmez. Kul başkalarının hatalarını bağışladıkça Allah da onun şerefini arttırır. Kim Allah için alçak gönüllü davranırsa, Allah da onu yükseltir Allah için verilen sadaka malı noksanlaştırmaz. Sadakanın bereketi mutlaka görülür. 2. Dünyada malını arttırmak, ahirette sevabını çoğaltmak isteyen sadaka vermelidir. 3. Şeref ve izzetini yüksetmek isteyen de, insanlara karşı alçak gönüllü ve bağışlayıcı olmalıdır Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 557 (Müslim, Birr 69. Ayrıca bk. Tirmizî, Birr 82)

27 21. Hadis GÜZEL AHLAK ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : إ امي ان أ ح سس ن م خ ل ق ا و خ ي ار ك خ ي ار ك ل ن س ائ م» «أ ك ل ال م ؤم ن ن Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Mü minlerin iman bakımından en mükemmeli, ahlakı en iyi olanıdır. (Sizin) hayırlınız, kadınlarına karşı hayırlı olanlardır Mü min bütün insanlara, özellikle aile fertlerine iyi davranır. Onların iyiliklerini ister, hatalarını görmezden gelir. 2. Hayırlı olmanın bir ölçüsü de kadınlara iyi davranmaktır. Özelikle de eşine iyi davranmayan kimsede hayır yoktur. 21 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 629 (Tirmizî, Radâ 11. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Sünne, 15; İbni Mâce, Nikâh 50) 27

28 22. Hadis MİSAFİRE İKRAM ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه أ ن ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل ق ال :»م ن ك ن ي ؤ م ن ب هلل و ال ي و م ال آخ ر ف ا ي ؤ ذ ج ار ه و م ن ك ن ي ؤ م ن ب هلل و ال ي و م ال آخ ر ف ل ي ك ر م ض ي ف ه و م ن ك ن ي ؤ م ن ب هلل و ال ي و م ال آخ ر ف ل ي ق ل خ ر ا أ و ل ي س ك ت» Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Peygamber aleyhisselâm şöyle buyurdu: Allah a ve âhiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin. Allah a ve âhiret gününe iman eden kimse akrabasına iyilik etsin. Allah a ve âhiret gününe iman eden kimse ya faydalı söz söylesin veya sussun! Allah a iman eden kimsenin en belirgin özelliklerinden biri, misafirine ikramda bulunmasıdır. 2. Akrabasıyla ilgilenmek ve onlara iyilik etmek de mü minin önem vermesi gereken davranışlardan biridir. 3. İyi bir mü min ya güzel sözler söylemeli, söyleyemiyorsa susmayı tercih etmelidir Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 707 (Buhârî, Nikâh 80, Edeb 31, 85, Rikâk 23; Müslim, Îmân 74, 75, 77. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 123; Tirmizî, Kıyâmet 50; İbni Mâce, Edeb 4)

29 23. Hadis YEMEK DUASI ع ن م ع اذ ب ن أ ن س ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»م ن أ ك ط ع ام ا ف ق ال : ا ل ح م د هلل ال ي أ ط ع م ي ه ذ ا و ر ز ق ن يه م ن غ ر ح و ل م ي و ل ق و ة غ ف ر ل م ا ت ق د م م ن ذ ن ب ه «Muâz İbni Enes radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Bir kimse yemek yedikten sonra: Bana bu yemeği yediren, sonucu etkileyecek bir güç ve kudretim olmaksızın onu bana nasip eden Allah a hamd olsun, derse, geçmiş günahları bağışlanır Peygamber Efendimiz in yaptığı gibi yemeklerden sonra Allah a hamdetmeliyiz. 2. Allah a hamdederek kulluk görevini yapan bir insan, O nun bağışını kazanarak geçmiş günahlarından kurtulur. 3. Allah ın lutfu olmadan, insanın hiçbir şey yapamayacağı unutulmamalıdır. 23 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 736 (Ebû Dâvûd, Libâs 1; Tirmizî, Daavât 56. Ayrıca bk. İbni Mâce, Et`ime 16) 29

30 24. Hadis KARDEŞLİĞİN ANAHTARI: SELAM ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»ل ت د خ ل وا ال ج ن ة ح ت ت ؤ م ن وا و ل ت ؤ م ن وا ح ت ت اب وا إ اذ ا ف ع ل ت م وه ت ا ب ب ت أ ف ش وا الس ل م ب ي ن ك «أ و ل أ د ل ك ع ل شس ي Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Siz, iman etmedikçe cennete giremezsiniz; birbirinizi sevmedikçe de iman etmiş olamazsınız. Yaptığınız zaman birbirinizi seveceğiniz bir şey söyleyeyim mi? Aranızda selâmı yayınız Cennete mü min olanlardan Hadisten başkası Öğrendiklerimiz giremeyecektir. Her peygamberin ümmeti içinde mü min olup, cennete girecekler vardır. Ancak İslâm dan sonra diğer dinlerin hükmü ortadan kalkmıştır. 2. Mü minlerin birbirlerini sevmeleri dînî bir mecburiyettir. Karşılıklı sevgi gerçekleşmeden kâmil mü min olunamaz. 3. Sevgi, kuru bir sözden ibaret olmayıp gerekleri vardır. Sevginin gerekleri mü minler arasında yerine getirilmesi icab eden vazifeleri hakkıyla yapmaktır. 4. Mü minlerin aralarında selâmı yaygın hale getirmeleri sevginin önde gelen sebeplerinden biridir Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 849 (Müslim, Îmân 93. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 131; Tirmizî, İsti zân 1; İbni Mâce, Mukaddime 6, Edeb 11)

31 25. Hadis KUR ÂN OKUYAN VE OKUMAYAN İNSANLARIN ÖRNEĞİ ع ن أ ب م وس ال أش ع ر ي ر ض هللا ع ن ه ع ن الن ب ص ل هللا ع ل ي ه و س ل ق ال :»م ث ل ال م ؤ م ن ال ي ي ق ر أ ال ق ر آن م ث ل ال أت ر ج ة : ر ي ه ا ط ي ب و ط ع م ه ا ح ل و و م ث ل ال م ؤ م ن ال ي ل ي ق ر أ ال ق ر آن ك ث ل الت م ر ة : ل ر حي ل ه ا و ط ع م ه ا ح ل و و م ث ل ال م ن اف ق ال ي ي ق ر أ ال ق ر آن ك ث ل الر ي ان ة : ر ي ه ا ط ي ب و ط ع م ه ا م ر و م ث ل ال م ن اف ق ال ي ل ي ق ر أ ال ق ر آن ك ث ل ال ح ن ظ ل : ل ي س ل ه ا ر حي و ط عم ه ا م ر» Ebû Mûsa el-eş arî radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellemşöyle buyurdu: Kur an okuyan mü min turunçgiller gibidir: Kokusu hoş, tadı güzeldir. Kur an okumayan mü min hurma gibidir: Kokusu yoktur, tadı ise güzeldir. Kur an okuyan münâfık fesleğen gibidir: Kokusu hoş fakat tadı acıdır. Kur an okumayan münâfık Ebû Cehil karpuzu gibidir: Kokusu yoktur ve tadı da acıdır Bir konuyu daha iyi anlatmak için teşbih, benzetme yoluna başvurmak müstehaptır (güzel bir davranıştır). 2. Kur an ı sürekli okuyup onunla amel eden mü min en üstün dereceye sahiptir. O, Allah katında da insanlar nazarında da kıymetlidir. 3. Kur an ı sürekli okumayan mü minin de Allah ve insanlar katında bir değeri vardır. 4. Kur an okuyan münâfığın dış görünüşü güzeldir ama iç âlemi kirli ve pistir. 5. Kur an okumayan münâfığın dışı da içi de kirli ve pistir. 25 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 997 (Buhârî, Et ime 30 Fezâilü l-kur ân 17, Tevhîd 36; Müslim, Müsâfirîn 243. Ayrıca bk. Ebû Dâvud, Edeb 16; Tirmizî, Edeb 79; İbni Mâce, Mukaddime 16) 31

32 26. Hadis LÂNET ETMEKTEN UZAK DURMAK ع ن س ر ة ب ن ج ن د ب ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س م :»ل ت ل ع ن وا ب ل ع ن ة هللا و ل ب غ ض ب ه و ل ب لن ار» Semüre İbni Cündeb radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Birbirinize Allah'ın lâneti, gazâbı ve cehennem azâbı ile lânet ve beddua etmeyiniz!" Sıddîk (özü, sözü doğru müslüman) olan kimseye lânetçilik yakışmaz. 2. Olgun mü'minler, lânet, gazap ve azâb temennisinde bulunmaz, kimseye kötü söz söylemez, haddi aşmaz ve ahlâksızlık yapmazlar. 3. Lânet, açıkta kalmaz. Lânet edilen ona lâyık değilse, lânet edene döner. 4. Müslümana rahmet ve iyilik temenni etmek yakışır. Çünkü başkalarını iyiliklere lâyık görenler, aslında kendilerine iyilik etmiş olurlar. 26 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1058 (Ebû Dâvûd, Edeb 45; Tirmizî, Birr 48) 32

33 27. Hadis NAFİLE İBADETLERİN ÖNEMİ ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : «أ ف ض ل الص ي ام ب ع د ر م ض ان ش ه ر هللا ال م ح ر م و أ ف ض ل الص ا ة ب ع د ال ف ر يض ة ص ا ة الل ي ل» Ebû Hüreyre radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Ramazandan sonra en faziletli oruç, Allah ın ayı olan muharremde tutulan oruçtur. Farz namazlardan sonra en faziletli namaz da gece namazıdır Muharrem ayında tutulan oruç pek sevaptır. Değer itibariyle ramazan orucundan hemen sonra gelen bu orucu mümkün olduğu kadar fazla tutmalıdır. 2. Gece namazı (teheccüd), fazilet bakımından farz namazlardan hemen sonra gelir ve insanın çok sevap kazanmasına vesile olur. 27 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1070 (Buhârî, Ahkâm 52, Ezân 29; Müslim, Mesâcid Ayrıca bk. Tirmizî, Salât 48; Nesâî, İmâmet 49) 33

34 28. Hadis DEĞERLI ÜÇ AMEL ع ن ا ب ن م س ع ود ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : س أل ت ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : «أ ي ال أع ال أ ف ض ل «ق ال :»ا لص ل ة ع ل و ق ت ا«ق ل ت :»ث أ ي «ق ال :»ب ر ال و ادل ي ن» ق ل ت :»ث أ ي «ق ال :»ا ل ج ه اد ف س ب يل هللا» İbni Mes ud radıyallahu anh şöyle dedi: Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem e: Hangi ameller daha faziletlidir? diye sordum. Vaktinde kılınan namaz buyurdu. Sonra hangisi? dedim. Ana babaya iyilik etmek cevabını verdi. Daha sonra hangisidir? diye sordum. Allah yolunda cihâd etmektir buyurdular Dinimizde ameller fazilet ve sevap açısından derecelere ayrılmıştır. 2. İmandan sonra en faziletli amel, en önemli farz, vaktinde kılınan namazdır. 3. Namazı sebepsiz yere vaktinde kılmamak büyük günahlardandır. 4. Kullar içinde saygı ve hürmete en lâyık olanlar ana babadır. 5. En üstün fadâkârlık Allah yolunda malıyla, ilmiyle ve canıyla cihaddır Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1076 (Buhârî, Mevâkît 5, Cihâd 1, Edeb 1, Tevhîd 48; Müslim, Îmân Ayrıca bk. Tirmizî, Salât 14, Birr 2; Nesâî, Mevâkît 51)

35 29. Hadis ORUÇLUNUN DİLİ KORUMASI ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ع ن الن ب ص ل هللا ع ل ي ه و س ل ق ال :»م ن ل م ي د ع ق و ل الز ور و ال ع م ل ب ه ف ل ي س هلل ح اج ة ف أ ن ي د ع ط ع ام ه و ش اب ه» Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Kim yalan konuşmayı ve yalan-dolanla iş yapmayı terketmezse, Allah o kimsenin yemesini, içmesini bırakmasına (oruç tutmasına) kıymet vermez." Oruçlu tam bir imsak disiplini içine girip dilini ve diğer organlarını haramlardan korumalıdır. 2. Yalan, gıybet, koğuculuk gibi yasaklar orucu bozmazsa da orucun fazilet ve sevabına mani olur. 3. Allah katında değer ifade eden oruç, bütün yasaklardan kendisini uzak tutmayı başarabilen kimsenin tuttuğu oruçtur. 29 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1244 (Buhârî, Savm 8, Edeb 51. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Savm 25; Tirmizî, Savm 16; İbni Mâce, Sıyâm 21) 35

36 30. Hadis ALIŞVERİŞ AHLAKI ع ن ج اب ر ر ض هللا ع ن ه أ ن ر س ول هللا ص ل هللا ع ل ي ه و س ل ق ال : إ اذ ا ب ع و إاذ ا اش ت ى و إاذ ا اق ت ض»»ر ح م هللا ر ج ل س ح ا Câbir radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Satışta, alışta ve borcunu istemekte kolaylık gösteren kimseye Allah merhamet etsin." İslâm dini temelde kolaylık üzerine bina kılınmış olup, insanlarla muamelede bu esası öne geçirmek gerekir. 2. Alış veriş ve borçlanma, toplumda hemen her ferdi ilgilendiren bir muamele çeşidi olup, bu alanda kolaylık yolunu tercih etmek faziletli bir davranış olur. 3. İnsan, hakkı olan bir şeyi talep ederken de kolaylık yolunu seçmelidir. 30 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1371 (Buhârî, Büyû 16. Ayrıca bk. İbni Mâce, Ticârât 28) 36

37 31. Hadis ALIŞVERIŞTE YEMIN ETMEMEK ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه س ع ت ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س م ي ق ول :»ا ل ح ل ف م ن ف ق ة ل لس ل ع ة م م ح ق ة ل ل ك س ب» Ebû Hüreyre radıyallahu anh, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'i şöyle buyururken işittim dedi: "Yemin, malın sürümünü artırır; fakat kazancın bereketini giderir." Alış veriş başta olmak üzere, Hadisten insanlarla Öğrendiklerimiz muamelelerimizde doğru bile olsa yemin etmemeliyiz. 2. Yalan yere yapılan yeminler, insanları kandırıp aldatmaya ve yanıltmaya yönelik olduğu için haram kılınmıştır. 3. Alış verişte yemin malın sürümünü artırsa bile bereketini azaltır; kişiye ne bu dünyada hayır sağlar, ne de âhirette sevap kazandırır. 4. Alış verişte doğru da olsa yemin etmek mekruh, yalan yere yemin etmek ise haramdır. 31 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1724 (Buhârî, Büyû 26; Müslim, Müsâkât 131. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Büyû 6; Nesâî, Büyû 5) 37

38 32. Hadis İLMİN ÜSTÜNLÜĞÜ ع ن م ع او ي ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : «م ن ي ر د هللا ب ه خ ي ا ي ف ق ه ه ف ادل ين» Muâviye radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Allah, hakkında hayır dilediği kimseye din hususunda büyük bir anlayış verir." Allah, kulları hakkında sadece hayrı ister ve onların bu yöndeki gayretlerine yardım eder. 2. İlim, hayrın en önemli ve en faziletlilerindendir. 3. İlim, bütün hayırları içinde toplar ve Cenâb-ı Hak ilim ehlinden razı olur Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1379 (Buhârî, İlim 10, Humus 7, İ'tisâm 10; Müslim, İmâre 175, Zekât 98, 100. Ayrıca bk. Tirmizî, İlim 4; İbni Mâce, Mukaddime 17)

39 33. Hadis SEVABI DEVAM EDEN AMELLER ع ن م ع او ي ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : إ ال م ن ث ل ث : ص د ق ة ج ار ي ة إ اذ ا م ات اب ن آد م ا ن ق ط ع ع ل «أ و ع ل ي ن ت ف ع ب ه أ و و دل ص ال ح ي د ع و ل» Muaviye radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "İnsanoğlu öldüğü zaman bütün amellerinin sevabı da sona erer. Şu üç şey bundan müstesnadır: Sadaka-i câriye, istifade edilen ilim, kendisine dua eden hayırlı evlat." Ölüm dünya hayatının sonu, ebedî olan ahiret hayatının da başlangıcıdır. Ölüm, kişinin dünyadaki amellerini ve sevabını da sona erdirir. 2. Bazı ameller vardır ki, sevabı öldükten sonra da devam eder. Bunlar, sadaka-i câriye, faydalanılan ilim ve anne babasına dua eden müslüman evlattır. 3. İlmi ve bilgiyi sadece öğrenmek değil, fakat aynı zamanda başkalarına öğretmek ve kendinden sonraki nesillere en iyi yollarla aktarmak gerekir. 33 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1386 (Müslim, Vasiyyet 14. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Vasâya 14; Tirmizî, Ahkâm 36; Nesâî, Vasâyâ 8) 39

40 34. Hadis İLMİN YOLCUSU ع ن أ ن س ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل :»م ن خ ر ج ف ط ل ب ال ع ل ف ه و ف س ب يل هللا ح ت ي ر ج ع «Enes radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "İlim tahsil etmek için yolculuğa çıkan kimse, evine dönünceye kadar Allah yolundadır." İlim öğrenmek, Allah yolunda cihadın bir çeşididir. İlim öğrenen kişiye Allah yolunda cihad edenin ecri gibi sevap verilir. 2. Allah yolunda cihad eden mücâhide karşı gösterilen sorumluluk, Allah rızası için ilim öğrenen kimseye de aynen gösterilir. 34 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1388 (Tirmizî, İlim 2) 40

41 35. Hadis SABAH AKŞAM DUASI ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ع ن الن ب ص ل هللا ع ل ي ه و س ل إ اذ ا أ ص ب ح : أ ن ه ك ن ي ق ول»ا لل ه م ب ك أ ص ب ح ن ا و ب ك أ م س ي ن ا و ب ك ن ي ا و ب ك ن م وت ال ي ك الن ش ور» إ و اذ ا أ م س : إ و ال ي ك ال م ص ي» إ»ا لل ه م ب ك أ م س ي ن ا و ب ك ن ي ا و ب ك ن م وت و Ebû Hüreyre radıyallahu anh şöyle dedi: Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem sabahleyin şöyle dua ederdi: Allahım! Senin lutfunla sabaha ulaştık, senin lutfunla akşama erdik. Sen isteyince yaşar, sen isteyince ölürüz. Yeniden diriltip huzurunda toplayacak olan da sensin. Akşamleyin de şöyle dua ederdi: Allahım! Senin lutfunla akşama erdik. Sen dileyince dirilir, sen isteyince ölürüz. Huzuruna varılacak olan da sensin Sabah ve akşam saatlerinde Peygamber Efendimiz in öğrettiği zikir ve duaları yapmaya çalışmalıdır. 2. Bu dualar, Allah a dayanıp güvenmekten dolayı insanın gönlüne büyük bir güven ve derin bir huzur verir. 35 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1456 (Ebû Dâvûd, Edeb 101; Tirmizî, Daavât 13. Ayrıca bk. İbni Mâce, Duâ 14) 41

42 36. Hadis HAYIRLI OLANI ISTEMEK ع ن ز ي د ب ن أ ر ق م ر ض هللا ع ن ه ك ن ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س م ي ق ول : إ ان أ ع وذ ب ك م ن ع م ل ي ن ف ع وم ن ق ل ب ل ي ش ع» ا لل ه م و م ن ن ف س ل ت شس ب ع و م ن د ع و ة ل ي سس ت ج اب ل ه ا«Zeyd İbni Erkam dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle dua ederdi: Allahım! Faydasız ilimden, ürpermeyen kalpten, doyma bilmeyen nefisten ve kabul olunmayan duadan sana sığınırım Resûl-i Ekrem Efendimiz in Allah a sığındığı bu şeylerden biz de O na sığınmalıyız. 2. Allah sevgisi ve korkusu gönüllerimize hâkim olmalı, daha çok şey öğrenmeli ve öğrendiklerimizi yaşamalıyız. 3. Şayet Allah ın adı ve buyrukları anıldığı zaman kalbimiz duygulanıp ürpermiyor, nefsimiz yiyip içtiklerine doymuyor ve daha çok dünyalık istiyorsa, hayatımızı yeniden gözden geçirmeli ve iyi bir müslüman olmaya daha çok gayret etmeliyiz. 36 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1482 (Müslim, Zikir 73. Ayrıca bk. Nesâî, İstiâze 13, 65) 42

43 37. Hadis BAĞIŞLANMA DUASI ع ن اب ن م س ع ود ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : إ ال ه و ال ح ي ال ق ي وم و أ ت وب إ ال ه»م ن ق ال : أ سس ت غ ف ر هللا ال ي ل إ ال ي ه غ ف ر ت ذ ن وب ه...» İbni Mes ûd radıyallahu anh den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Her kim Kendisinden başka ilâh bulunmayan, ebedî hayatla daima diri olan, her şeyin varlığı kendisine bağlı olup kâinatı yöneten Allah tan beni bağışlamasını diler ve günahlarıma tevbe ederim diye dua ederse, günahları bağışlanır İstiğfâr, insanın Allah hakkıyla (hukûkullah) ilgili günahlarından kurtulmasını sağlar. Bu sebeple bir kul Allah ın yasaklarından birini çiğnediği zaman, yaptığından ötürü pişmanlık duyarak Allah tan af dilemeli, tevbe ve istiğfâr etmelidir. 2. Tevbe ve istiğfârın kabul edilmesi için insanın o günahtan soğuması ve onu bir daha yapmayacağına dair Allah a verdiği sözde samimi olması gerekir. 37 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1878 (Ebû Dâvûd, Vitir 26; Tirmizî, Daavât 118; Hâkim, el-müstedrek, I, 511. Ayrıca bk. İbni Mâce, Edeb 57) 43

44 38. Hadis MÜSLÜMANI KÜÇÜK GÖRMEMEK ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه أ ن ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل ق ال : «ب س ب ام ر ٸ م ن الش أ ن ي ق ر أ خ اه ال م س ل» Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Müslüman kardeşini hor görmesi kişiye kötülük olarak yeter." Müslümanı hor hakir görmek, Hadisten küçümsemek, Öğrendiklerimizaşağılamak büyük günahtır. 2. Allah saygısının yeri kalptir. Kalbinde takvâ bulunan kişi hiç bir müslümanı küçük görmez. 3. Asıl kibir, hakkı tanımamak ve insanları küçümsemektir. 4. Müslümanı küçük görme, takvâsızlık ve kibirden ileri gelir ki, bunların üçü de kişiye şer ve kötülük olarak yeter. 5. "Allah şunu bağışlar bunu bağışlamaz" gibi sözler sarfetmek, yemin etmek kimsenin haddi ve hakkı değildir. 6. Müslümanı imanından dolayı küçümsemek ise, ancak kâfir işidir. 7. Müslümanı hor gören kendisini horluğa mahkûm eder Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1578 (Müslim, Birr 32. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 35; Tirmizî, Birr 18; İbni Mâce, Zühd 23)

45 39. Hadis BAZI BÜYÜK GÜNAHLAR ع ن ع ب د هللا ب ن ع ر و ب ن ال ع اص ر ض هللا ع ن م ا ع ن الن ي ص ى هللا ع ل ي ه و س م ق ال : إ : ا ل ش اك ب هلل و ع ق وق ال و ادل ي ن و ق ت ل الن ف س»ا ل ك ب ائ ر و ال ي م ن ال غ م وس» Abdullah İbni Amr İbni Âs radıyallahu anhümâ dan rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellemşöyle buyurdu: Büyük günahlar şunlardır: Allah a ortak koşmak, ana babaya isyan etmek, haksız yere bir kimseyi öldürmek ve yalan yere yemin etmek Allah a şirk koşmak, ana babaya itaatsizlik etmek, haksız yere adam öldürmek ve yalan yere yemin etmek en büyük günahlardır. 2. İnsana yakışan, bu tüyler ürperten suçlardan şiddetle kaçınmaktır. 3. Ana ve babaya isyan etmek çok büyük bir günahtır. 39 Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1718 (Buhârî, Eymân 16, Diyât 2, İstitâbetü'l-mürteddîn 1. Ayrıca bk. Tirmizî, Tefsîrusûre(4) 6; Nesâî, Tahrîm 3, Kasâme 48) 45

46 40. Hadis ALTI ŞEYE DIKKKAT! ع ن أ ب ه ر ي ر ة ر ض هللا ع ن ه ق ال ر س ول هللا ص ى هللا ع ل ي ه و س ل : إ ان هللا ت ع ال ي ر ض ل م ث ا اث و ي ك ر ه ل م ث ا اث : ف ر ض ل م أ ن «ت ع ب د وه و ل ت ش ك وا ب ه ش ي ئا و أ ن ت ع ت ص م وا ب ب ل هللا ج يعا اض اع ة ال م ال» إ و ل ت ف ر ق وا و ي ك ر ه ل ك ق يل و ق ال و ك ث ة الس ؤ ال و Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Şüphesiz Allah Teâlâ sizin için üç şeyden hoşnut olur, üç şeyden de hoşlanmaz. Sizin sadece kendisine ibadet etmenizden, O'na hiçbir şeyi ortak koşmamanızdan ve Allah'ın ipine sımsıkı sarılıp tefrikaya düşmemenizden hoşlanır. Dedi kodu yapmanızdan, çok (gereksiz) soru sormanızdan ve malı telef etmenizden de hoşlanmaz." Allah Teâlâ, kendisinin hakkıyla bilinip tanınmasından; kendisine hiçbir şeyin ortak koşulmamasından; sadece kendisine kulluk ve ibadet edilmesinden ve Allah ın ipi olan Kur'an'a, İslâm'a sımsıkı sarılıp tefrikaya (ayrılığa) düşülmemesinden razı ve hoşnut olur. 2. Allah Teâlâ, kişinin dinine ve dünyasına fayda sağlamayan dedikoduya dalmasından; lüzumsuz yere çok soru sormasından ve malını har vurup harman savurarak telef etmesinden ve israfa dalmasından razı ve hoşnut olmaz Riyâzü s-sâlihîn, Hadis No: 1785 (Müslim, Akdiye 10. Ayrıca bk. Mâlik, Muvatta', Kelâm 20; Ahmed İbni Hanbel, Müsned, II, 327, 360, 367)

47

48 Millî Eğitim Bakanlığı MEB Beşevler Kampüsü F Blok Yenimahalle/ ANKARA Telefon: 0 (312) Belgegeçer: 0 (312) Web: e-posta: dogm@meb.gov.tr