Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 1-GİRİŞ:

Transkript

1 Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İNŞ2007 YAPI ELEMANLARI 1-GİRİŞ:

2 DERSİN AMACI YAPI İLE TANIŞMA İNŞAAT PROJELERİNİN SÜREÇLERİ YAPI TÜRLERİ YAPI ELEMANLARI YAPIM TEKNİKLERİ TASARIM İLKELERİ PROJE HAZIRLIĞI VE ÇİZİMİ

3 ANA KONULAR TAŞIYICI SİSTEMLER TEMELLER DÖŞEMELER DUVARLAR MERDİVENLER ÇATILAR

4 DERSİN İŞLENİŞİ DERS ANLATIMI 1 DERS SAATİ UYGULAMA 2 DERS SAATİ ÖDEV SINAVLAR 1. VİZE 2. VİZE FİNAL BÜTÜNLEME

5 DEĞERLENDİRME 1. VİZE %20 2. VİZE %20 UYGULAMA/ÖDEV ORT %10 FİNAL %50

6 DERSTE KULLANILACAK MATERYAL DERS NOTLARI SUNUMLAR ( KAYNAK KİTAPLAR -Köksal ÖZCAN(YAPI) -H. Çetin Türkçü (Yapım Malzemeler Yöntemler Çözümlerİlkeler) -ÇİZİMEKİPMANLARI 50x70 cm ÇİZİM KAĞITLARI T CETVELİ GÖNYELER SERT VE YUMUŞAK KALEM, SİLGİ vb.

7 Yapı İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için karada ve suda, daimi veya geçici, resmi ve özel, yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve onarımlarını içine alan sabit ve hareketli tesislerdir. (İmar Kanunu 5. madde) Ulaştırma yapıları, su yapıları, bina yapıları vb. Kulübe, bina, yol, köprü, baraj, silo, müze, mabet, sığınak, vb.

8 Yapım Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri, ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işleri

9 Şantiye Yapı gereçlerinin yığılıp saklandığı veya işlendiği yer. (TDK) İnşa durumundaki ev, fabrika, baraj vb. her türlü yapı. (TDK) Bir yapıyı en düşük maliyet ile ekonomik olarak oluşturmak üzere o yapıya ait makine, malzeme ve insan gücü arasındaki optimum dengenin sağlanması amacıyla proje ünitelerinin inşa edileceği yerlere denir.

10 Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İNŞ2007 YAPI ELEMANLARI 1-GİRİŞ: İNŞAAT PROJELERİ

11 KULLANILIŞ AMACINA GÖRE YAPILAR KONUT İNŞAATLARI KONUT DIŞI İNŞAATLAR Ticari ve kurumsal yapılar Özelleşmiş sanayi yapıları ALTYAPI İNŞAATLARI

12 Konut İnşaatları Ev, apartman, toplu konut inşaatları Genelde müteahhit ve taşeronları tarafından yapılır Rekabet yüksek

13 Ticari ve Kurumsal Yapılar Okul, hastane, stadyum, alışveriş merkezleri, ticarethane, küçük çapta fabrikalar, oteller, vb. Rekabet konut inşaatına göre daha az

14 Özelleşmiş Sanayi Yapıları Yüksek derecede teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren büyük çaplı projeler Petrol rafinerileri, büyük çaplı fabrikalar, nükleer tesisler, vb. Uzun menzilli planlama gerekir Çevre ile ilgili kanunlar etkili olur

15 Altyapı inşaatları Otoyollar, hafif raylı sistemler, tüneller, köprüler, boru hatları, barajlar, drenaj sistemleri, su arıtma tesisleri Kamuya ait, ihale sistemiyle yapılır

16 YAPILARIN YAŞAM DÖNGÜSÜ

17 Piyasa Talebi veya Algılanan İhtiyaç Kavramsal Planlama ve Fizibilte Çalışmaları Tasarım ve Mühendislik Hesapları Tedarik ve İmalat Projenin Amaçları ve Kapsamının Tanımlanması Avan Proje veya Kavramsal Tasarım Proje Planları ve Şartnameler Yapımın Tamamlanması Yapının Kullanıma Başlanması Yapının Kabulu Bakım ve Tamirat Çalışmaları Yapının Elden Çıkarılması Yapının Faydalı Yaşamının Sona Ermesi

18 İNŞAAT PROJELERİ Bir proje piyasa talebini karşılamak için hayata geçirilir Projeler kendine özgüdür Belli bir bitiş süresi vardır Kaynaklar (işgücü, ekipman, malzeme, para) kısıtlıdır Bir çok kişinin farklı görevlerle birlikte çalışmasıyla gerçekleştirilir Planlama, örgütlenme, yürütme, kontrol (denetim) evrelerini içerir.

19 PLANLAMA VE TASARIM SÜRECİ

20 KAVRAMSAL PLANLAMA Farklı olasılıklar ele alınır, en iyi alternatifi seçmek için her birinin fizibilitesine bakılır Finansman planları gözden geçirilir Proje zaman ve para akışına göre planlanır Bu süreçlerde idare, ya bünyesinde bulunan ya da dışarıdan temin ettiği danışman / müşavirlerden yardım alır.

21 DETAYLI (MÜHENDİSLİK) TASARIM Arsa seçimi ve temini, imar mevzuatına uygunluk, arazi veşehircilik etüdü ve projeleri, vb. işlemler Mimari proje ve detay resimleri, maket, vb. işlemler mimari büro tarafından gerçekleştirilir Statik ve Betonarme hesapları inşaat mühendisleri tarafından yapılır Sıhhi, kalorifer, asansör ve elektrik tesisatları projeleri ve hesapları (makine ve elektrik / elektronik mühendisleri) Bazı projelerde peyzaj, ÇED çalışmaları

22 YAKLAŞIK MALİYET HESAPLARI Tahmini keşif, takribi metraj, şartnameler, sözleşme taslağı hazırlama, ihale ile ilgili evrakları düzenleyip hazırlama Metraj: Bir yapıyı meydana getirecek elemanların ünite olarak miktarlarının tespit edilmesi işlemidir. Keşif: bir yapının ne kadar para sarfı ile yapılabileceğinin veya yapıldığının hesap edilmesi işlemidir. Metraj değerleri ile birim fiyatlar çarpılır.

23 YAPIM SÜRECİ

24 İMALAT SÜRECİ Malzemelerin temini ve nakliyesi planlanır ve kontrol edilir Şantiyede yapım işi gerçekleşir Yapım yöntemi tipik olarak 2 çeşittir: Yerinde yapım Prefabrikasyon Yapım teknolojisi ve izlenen yöntemler ise yapının cinsine, amacına, ve bütçesine göre farklılık gösterir.

25 ŞANTİYE YÖNETİMİ İşyeri teslimi Sigorta işleri İş programlarının hazırlanması Çalışanların maaşlarının ödenmesi Kamu inşaatı ise hakedişlerin hazırlanması Yapı denetimi İş güvenliğinin sağlanması

26 HAKEDİŞ NEDİR? Belli bir süre içinde tamamlanmış imalat üzerinden hak edilen paranın alınmasını sağlayan işlem Yüklenicinin, yaptığı imalat ve ihzarat karşılığı alacağını gösteren hesaplar toplamıdır. (B. İ. G. Ş. Mad. 39)

27 ŞANTİYEDE GÖREV ALANLAR Proje müdürü Şantiye şefi Muhasebe teşkilatı Mühendisler ve teknisyenler Formen, ustalar, kalfalar Düz işçiler Yapı Denetim

28 ESERİN TESLİMİ

29 PROJENİN TAMAMLANMASI VE SONRASI Proje tamamlandıktan sonra yapı kullanılması için sahibine devredilir Kamu projelerinde yapının idareye teslim edilme işlemine Kabul denir ve 2 aşamada yapılmaktadır Yapı faydalı yaşam süresini tamamladığı zaman ya yıkılır ya da dönüşüme uğrar

30 ARSA SEÇİMİ Fabrika yerleri için Civardaki hammadde ve yolların durumu Üretilen maddenin pazarlara taşınması Eğlence merkezi, ticarethane, otel vb. Halkın kolayca gidip gelebileceği yerler Giriş çıkış yerleri, trafik durumu Askeri tesisler, hava alanı gibi yerler için güvenlik

31 Arsa Seçimi (devam) Yapının gerçekleştirilmesi söz konusu olan arsalarda, inşaat mühendisliği ile ilgili bazı bilgiler belirlenir. (fizibilite çalışmaları) Bu konular incelenmesi için Arsa Bilgi Formu: Yol durumu Zemin durumu Heyelan durumu İçme ve kullanma suyu durumu Kanalizasyon durumu Elektrik durumu Malzeme durumu Mevcut tesisler

32 Arsanın İmar Durumu Üzerine bir bina yapılmak üzere sınırları belirlenmiş arazi parçasına parsel denir. İnşaat yapımının denetime tabi olduğu her yerleşim biriminin bir imar planı mevcuttur. İmar planında her parselin hangi amaçlı bina yapımında kullanılabileceği belirlenmiştir. Her parsele yapılabilecek binanın özellikleri (inşaat alanı, kat adedi vb.) de tanımlanmıştır.

33 Arsanın İmar Durumu (devam) İmar durumundan dolayı çıkabilecek olumsuzlukları en aza indirmek için aşağıdaki belgelerin elde edilip incelenmesi gerekir: Kadastro Çapı İlgili parselin komşu parseller ve yollarla ilişkisi Tapu Kadastro Müdürlüğü İmar Durumu Belgesi İlgili belediyenin imar müdürlüğünden Binanın tipi, oturum alanı, inşaat alanı, kat yüksekliği ve toplam bina yüksekliği

34 Örnek İmar Durum Belgesi

35 İMAR MEVZUATI Yapılaşma ile ilgili genel esaslar 3194 sayılı İmar Kanunu nda düzenlenmiştir. 03 / 05 / 1985 Amaç: yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla düzenlenmiştir. Kapsam: Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi ve özel bütün yapılar İmar kanunun uygulanması için yönetmelikler İmar Yönetmeliği Otopark yönetmeliği Sığınak yönetmeliği

36 Yönetmelikteki Arsa ve Yapılarla ilgili Hükümler Parsel büyüklükleri Bahçe mesafeleri Kapanan yollar Tehlikeli alanlar Taban alanı kat sayısı Bina cepheleri Bina derinlikleri Bina yükseklikleri Binalara kot verilmesi Zemin Kat Taban Kotu, Tabii Zemin, Tesviye Kotu ve Giriş Kat adedi ve yükseklikler Saçaklar Çatılar ve dış görünüm

37 Arsa ve Yapılarla ilgili Hükümler (devam) Çıkmalar Işıklıklar Odalar ve Koridorlar İç Yükseklikler Pencereler Kapılar Merdivenler Yangın önlemleri Asansörler Korkuluklar Bacalar Pasajlar Su Depoları, Sıhhi Tesisler ve Fosseptikler Bodrumlar Kapıcı dairesi ve bekçi odası Paratonerler

38 UYGULAMA PROJELERİNİN HAZIRLANMASI

39 KAMU UYGULAMA PROJELERİNİN HAZIRLANMASI Kamu kuruluşlarının proje ünitelerinde, Proje bürolarında (özel sektör), Yarışma yoluyla (İhale Yasası m.23), Yapımı üstlenecek yüklenici tarafından yapılır.

40 PROJE DÜZENLEME SÜRECİ Proje programı (ne şekilde bir proje istenildiği, ne işe yarayacağı, bütçe gibi bilgiler) proje bürosuna verilir. Mimar, bu bilgilere göre etüdünü yapar ve en uygun projeyi hazırlar. (avan veya uygulama projesi) Kat planları, görünüşler ve kesitler -> Diğer bürolara Yapının statik ve betonarme hesapları yapılır. -Temel hesapları için zemin emniyet gerilmesi - Deprem hesaba katılarak kolon, kirişlerin hesapları Tesisat projeleri Proje grupları (büroları) arasında koordinasyonu mimar sağlar

41 PROJE DÜZENLENMESİ (devam) Gerekli revizyonlar yapılır İlgili belediyenin TMMO şube temsilcilikleri ile işbirliği varsa, her meslek grubu hazırladığı projeyi kendi meslek odasının denetiminden geçirir. Oda projeyi kriterlere uygunluk bakımından inceler. Oda vizesi Projeler mimarda toplanır. Proje dosyası hazırlanır. İnşaata başlama izni alınır. Metraj bürosuna gider.

42 MİMARİ PROJE Mimara proje çalışmasına başlamadan önce aşağıdaki bilgiler lazımdır: Bina sahibinin istekleri İnşaat yapılacak arsanın imar durum belgesi Arsanın plankotesi Yörenin iklim koşulları Özel binalar için fonksiyon şemaları, yapı elemanı ve bina bilgisi ile ilgili kaynak ve dokümanlar Yörenin imar ve otopark yönetmeliği

43 Ön proje Avan proje Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren proje. Ön projenin kapsamı: Genel durum planı Kat planları ve görünüşler Kesitler (en az 2) Dış ve iç perspektif Maket Durum planı 1/200-1/1000, diğer paftalar genelde 1/100 Mimarın uygun gördüğü tasarım yapı sahibine sunulur

44 Kesin Proje Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği proje Ön projenin değişikliklerden sonra daha ayrıntılı çizilmesi Mimar ile mühendis işbirliğinde çalışır Durum planı, kat planları, görünüşler ve kesit paftalarından oluşur (1/100) Uygulama projesi beklenirken bazı imalatların yapılması mümkünse kullanılır

45 Uygulama (Tatbikat) Projesi Onaylanmış kesin projeye göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği proje Yapı ile ilgili her türlü ayrıntı işlenir Proje dosyası (mimari) Durum (Vaziyet) planı (1/200) Kat planları (1/50) 4 cephe görünüşü (1/50) 2 Kesit (1/50) Sistem kesiti (detayı) (1/25) Mahal (yer) listesi Gerekli detaylar (1/25, 1/20, 1/10, 1/5, 1/2 ve 1/1)

46

47 TAŞIYICI SİSTEM PROJESİ İnşaat müh. hazırlar Şekli ve boyutları belirlenmiş olan yapının taşıyıcı elemanlarının hangi malzeme ve hangi kesit ölçüsünde yapılması gerektiğini belirler Gereken bilgiler Yapının inşaat tarzı, boyutları ve kullanım amacı İnşa edileceği arsanın zemin emniyet gerilmesi raporu Rüzgar ve kar yükünün hesabında dikkate alınması gereken faktörler Yörenin deprem riski ve deprem yönetmeliği

48 TAŞIYICI SİSTEM PROJESİ (devam) Proje dosyası (betonarme) Hesaplar Temel planları Kolon aplikasyonu Kat kalıp planları Döşeme teçhizat planları Kiriş detayları Merdiven detayları Planlar 1/50, detaylar (1/20)

49

50

51

52

53 TESİSAT PROJELERİ Binanın kullanımını sağlayan donanımın inşa edilmesi amacıyla hazırlanan projeler Makine ve Elektrik grubu

54 Makine Grubu Makine müh. hazırlar Yapılan tesisat projeleri Temiz ve pis su tesisatı Sıcak su tesisatı Soğutma tesisatı İklimlendirme tesisatı Asansör Gerekli yönetmelikler, standartlar ve dokümanlar incelenmeli

55 Makine Grubu (devam) Sıhhi tesisat proje dosyası Hesaplar Pis ve temiz su şebeke planları Kolon şemaları Kalorifer tesisatı planları Kazan dairesi planları Hidrofor, havagazı planları

56 PİS SU- TEMİZ SU TESİSATI

57 Elektrik Grubu Elektrik müh. hazırlar Elektrikli araçların akım gücü Elektrik gerektiren tüm hizmet şekilleri için tesisat projeleri, gerekirse trafo ve paratoner projeleri Güvenlik ve haberleşme donanımı için elektronik mühendisleriyle ortak

58 Elektrik Grubu (devam) Elektrik proje dosyası Her kat için lamba, priz, anahtar, sayaç, tablo ve şebekeyi gösteren planlar Televizyon, paratoner şemaları Dış aydınlatma planları, trafo planı Asansör tesisatı mevcut ise ilgili planlar Asansör tesisatı dosyasına koyulur.

59

60 Yalıtım Projesi Gerekli yalıtımların yapılmadığı binalar, yapının çabuk yıpranmasına, ısıtma ve soğutma enerjisi israfına, çevre kirlenmesine neden olurlar sayılı RG de yayınlanan (2000) yönetmeliğe göre makine müh. tarafından hazırlanacak ısı yalıtım projesi tesisat projeleri ile birlikte sunulmalıdır Yalıtım hesapları TS 825 e uygun olmalı ve hesaplar proje eki olarak sunulmalıdır Isı yalıtımı yapılırken su ve buhar yalıtımları unutulmamalıdır

61 PEYZAJ (Çevre Düzenleme Projesi) İnşaat ruhsatı alınabilmesi için nüfusu in üzerinde olan yerleşim yerleri ile yerel idarenin gerekli gördüğü yerlerde hazırlanır. Peyzaj mimarları Bazen şehir bölge planlamacı ile beraber

62 ÇED RAPORU Çevresel Etki Değerlendirme yönetmeliğine göre sanayi tesislerinin projelendirmesine başlamadan önce çevreye olan etkilerini belirleme amaçlı bir rapor hazırlanmalıdır adet ve daha fazla konut içeren projeler

63 TEKNİK ŞARTNAMELERİN HAZIRLANMASI Teknik Şartname üretimi söz konusu olan bir ürünün sahip olması gereken fiziksel, mekanik, kimyasal veya işlemsel özelliklerini tanımlayan bir belgedir. Denetimler teknik şartnamelerde yazılan standartlara göre yapılır. Teknik Şartnamenin içeriği Projenin gerçekleştirilmesinde kullanılacak her malzeme, teknoloji ve cihaz ile ilgili teknik niteliklerin tamamı bulunmalı Tanımlanan teknik nitelikler, anlaşılır, uygulamaya aktarılabilir ve denetlenebilir olmalı

64 TEKNİK ŞARTNAMELERİN HAZIRLANMASI Eski ihale yasasında devlet yapılarında kullanılacak malzemeler ve şartlar Bayındırlık İşlerinin Yapı İşleri Umumi Fenni Şartnamesi - Genel TeknikŞartname de belirtilirdi. (m.12) Her inşaatta karşılaşılabilecek imalatlar ile ilgili genel teknik özellikler bulunur Yeni kanuna göre ihale edilecek her iş için kendine özgü teknik şartname düzenlenmesi gerekir. Hala GenelŞartnameden faydalanılır

65 RUHSAT İŞLEMLERİ

66 İNŞAATA BAŞLAMA İZNİ (RUHSATI) ALINMASI Bir yapının inşaatına başlayabilmek için ilgili yerel idareden alınan izin belgesine ruhsat ya da temel ruhsatı denir. İnşası düşünülen bina imar planı ve yönetmeliğe uygun projelendirilmemişse izin verilmez

67 RUHSAT İŞLEMLERİ İmar planı bulunan yerleşim yerlerinde ruhsat işlemleri İlgili belediyeler yürütür Hangi belgelerin hazırlanacağı 3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği nde açıklanır. İmar planı dışında ve imar planı bulunmayan bölgelerde ruhsat işlemleri İlgili valilikler yürütür Gerekli açıklamalar Belediye ve Mücavir Alan Sınırları İçinde ve Dışında Planı Bulunmayan Alanlarda Uygulanacak İmar Yönetmeliği nde bulunur

68 İmar Planı Bulunan Yerlerde Ruhsat İşlemleri Yapı sahibinin belediyeye vereceği belgeler: Arsanın mülkiyetini gösteren belge (tapu) Mimari, statik, tesisat projeleri (5 takım) Projeleri hazırlayan kişilerin ismi ve imzaları İnşaatın denetimini üstlenecek kişi veya kurumun ismi ve imzası Peyzaj raporu (nüfusu in üzerinde)

69 İmar Planı Bulunan Yerlerde Ruhsat İşlemleri (devam) Bazı belediyeler aşağıdaki belgeleri de isteyebilir Yalıtım projesi veya raporu Kazı projesi ve kazı izni Aplikasyon krokisi Plankote İmar durum belgesi Zemin emniyet raporu TUS ile ilgili bilgi ve belgeler Oda görüş onayı İçme suyu ve atık su vizesi TEK vizesi

70 Ruhsat alınmasının faydaları Kaçak inşaat nedeniyle inşaat durdurulmaz ve para cezasına maruz kalınmaz İnşaat bittikten sonra su, elektrik, vb. hizmetlerden faydalanılabilir Sunulan projeler teknik elemanlar tarafından hazırlanıp denetimden geçtiği için statik bakımdan güvenli, kullanım amacına uygun tasarlanmış Yapılaşma imar planında öngörüldüğü şekilde gerçekleşir, yaşanabilir kentsel çevre koşulları oluşur

71

72 Diğer İşlemler Ruhsat Harçları: Yerel idarelerin hizmet karşılığı aldığı ücret (yapıya göre değişir) Temel vizesi: Temel ruhsatı alınmış olan yapının, proje ve ruhsat eklerine göre yapılmasını sağlamak amacıyla yapılan bir ara denetimdir. (Subasman düzeyine ulaşıldığında) Isı Yalıtım Vizesi: Bazı belediyeler uygular. Isı yalıtımı tamamlandıktan sonra yapılır. İskan (kullanma) izni: Yapının projesine göre tamamlandığını ve kullanıma açılabildiğini belirtir. (kısmi kullanma izni de mümkün)

73 TEŞEKKÜRLER..