SAMSUN RUM MEZARLIĞI BAKİ SARISAKAL

Transkript

1 SAMSUN RUM MEZARLIĞI BAKİ SARISAKAL

2 SAMSUN RUM MEZARLIĞI Samsun da Hamdi Paşa Çiftliği üzerinde etrafı 2 metre yüksekliğinde duvarlarla çevrilmiş ve ortasında bir Kilise bulunan arşın genişliğinde (Günümüzde Belediye İlköğretim Okulu nun olduğu yerden Sigorta Hastanesine kadar uzanan alan) bir alanda kurulu bulunan Rum Mezarlığı ve Rum Mektebi vardı. Önünden geçen caddeye de Rum Kabristanı Caddesi denilmekteydi. Samsun merkezine 10 dakika mesafede bulunan Rum cemaatine ait kabristan içine bir Kilise yapılması için Rum Patrikhanesinden vuku bulan istida üzerine Canik Sancağı Meclis Dairesince icra kılınan tahkikat üzerine Canik Mutasarrıflığından gönderilen evrakın teftişine müteakip 20 Teşrinievvel 1912 yılında yazılan 556 numaralı tezkireye göre mezkûr Kilisenin Şeyh Hamza vakfından olup mutasarrıfları tarafından terk ve teberru edilen arşın mukabilinde etrafı duvar ile muhafaza edilen tarlanın kabristan ittihazıyla bunun münasip bir mahallinde 16 metre uzunluğunda ve 12 metre genişliğinde 13 metre yüksekliğinde kargir veya ahşap olarak inşa edilecek ve çan kulesi bulunmayacak olan kilisenin masrafı olan 800 liranın Kilise Sandığından karşılanacağı ve Kabristana katılmak üzere 13 bin dönüm Andavallıoğlu Yuvan Ağa ve Hırısto Ağalar, 12 bin dönüm Borluoğlu Uyanus Ağa namlarına kayıtlı arazilerinin de Şeyh Hamza Vakfından olup kabristana katılarak duvar ile çevrilmiş olduğunu belirten belge

3 Amisos (Samsun) Şehrinin Mezarlığındaki Kilisenin Belediyeye Verilmek Üzere Çizilmiş Planıdır. 125 M2 Mimar Patroklos Kayakakis 13/26 Ekim 1910 Konstantinupolis Pera (Beyoğlu) Samsun Rum Mezarlığı İçindeki Kilise

4 Samsun Rum Mezarlığı Olarak Kullanılan Şeyh Hamza Vakfından Tarla Tapusu Samsun Belediye Meclisi hâlihazırda kullanılmakta ve ölü gömülmekte olan mezarlığı dolmasından dolayı terk ile yerine başka bir mezarlık bulunup istimlak edilmesine karar vermişti. Çiftlik mahallesinin üstünde etrafı duvarla çevrilmiş Rum Mezarlığı nın bu ihtiyacı temin edeceği anlaşıldığından mülkiyeti belediyeye intikal eden mezkûr mahallin yeni mezarlık tahsisine karar alınmak için Samsun Şehir Meclisi Salı günü toplantıya davet edilmişti. O gün ekseriyet olmadığından meclisin toplanması bir hafta sonraya talik edilmiştir.

5 Bu amaçla Rum Mezarlığı duvar ve kapıları tamir edilerek içerisine 450 ağaç diktirilmişti yılında Samsun Belediyesi Rum Mezarlığını ve Rum Mektebi arsalarını müzayede ile satışa çıkarmıştır. 1 Rum Mezarlığından Samsun Görünümü Karar: Bu yer postasınca evvelce kül halinde 16 parsel sayısıyla ve zemininin metruk Rum Mezarlığı ve Rumlardan metruk mektep yeri olmasından Belediye ile Hazine arasında mülkiyet bakımından ihtilaflı olarak mahkemeli bulunmasından sadır olacak ilama göre gereğinin yapılması mütalaasıyla malikanesi boş bırakılmak suretiyle tahdit ve tesbit edilmiş olmasından gerekli inceleme yapıldı. Buranın mezarlık olarak bir tasarruf belgesi bulunup bulunmadığı komisyonca belediye idaresine sorulmuş ve gelen cevapta: Metruk mezarlık yeri olan arsanın belediye adına bir tasarruf belgesi olmadığı ancak, ilgili belediye komisyon raporu ile mezarlık olarak belediye adına tesbitli olduğu ve mezarlıklar nizamnamesi gereğince belediye acuna tahririnin yapıldığı ve füzuli şagili hakkında işgalinden dolayı bir dava mevcut olduğu cevabı verilmiş olmasından ve yerin bir kroki veya haritasının gönderilmesi belediyeden istenmiş ve bir ozalit harita kopyası gelmiştir, diğer taraftan bu yer üzerinde hazine adına bir tasarruf belgesi olup olmadığı ve varsa gönderilmesi İl Defterdarlığına da yazılmış ve gelen cevapta bu yerin belediye ile hazine arasında mülkiyet bakımından davalı bulunduğu bildirilmiştir. Ayrıca Özel Saymanlığı da bu alana bitişik Rum Mektep yerinin Özel İdare adına bir tescilinin olup olmadığı ve varsa belgesinin gönderilmesi yazılmış ve gelen cevapta: Vakfıkebirli Süleyman oğlu Hüseyin şagil gösterilmek suretiyle 172 tahrir Nosuyla idare adına kayıtlı olan mektep arsasının İdare adına tesçili istenmiş ise de bu yerin Rumlardan metruk mektep arsası olduğundan tapuca bu tesçil yapılmamış ve itiraz komisyonunun kararıyla kaydı hazine adına düzenlenmiş olduğu bildirilmiştir. Fakat bu yerin içinde ayrıca bir parsel sayısı alması lazım gelen mektep yerinin istiklaliyetini göz önüne alınarak fen amirliğinden bu parsele verilecek parsel sayısı istenmiş ve bu suretle 29 sayılı parsel tahsis edilmiş olmakla beraber bir taraftan da komisyon adına postasınca belediyeden gönderilen ozalit haritanın yerine tatbiki yapılarak folyasının düzenlenmesi postasına bildirildiği gibi bu tahdit sırasında evvelce postasınca yerine tatbik edilememesinden ikinci tahdit de bir memurunun bulundurulması da belediyeye yazılmış ve bu arada vakıflar 1 Samsun Belediyesi Meclis Zabıt Defteri 22 Kasım 1931 Günkü Görüşmeler

6 Müdürlüğüne ve bu tarlanın bir kısmının metruk mezarlık olarak belediye adına tesçili istenmesinden vaktiyle nizamnameye göre düzenlenmesi muktezi deftere bu yerin mezarlık olarak geçirilip geçirilmediği ve mezarlık olup olmadığı sorulmuş gelen cevapta: Rum Mezarlığı Haritası Krokisi Bu yerin metruk Rum Mezarlığı devir cetveline ithal edilmediği ve tesçili talep edilen tarlaların mütevelli eliyle idare olunan Abdullah Paşa Vakfına ait olduğu bildirilmiştir. Postasınca belediye fen memuru ve encümen azasıyla, belediye mühendisi Halit ve encümen azası Rıza ile yerinde komisyon adına yapılan son ozalit harita tatbikatı tahdit ve tahkikinde bu tarlanın bir kısmının mezarlık olduğu anlaşılmasından evvelce komisyonca mektep arsasına tahsisi bildirilen muhassas 29 parsel sayısıyla postasınca bu mezarlık kısmı tahdit edilerek tahrir varakasının açıldığı ve iki nüsha folyasınında düzenlendiği bildirilerek tahrir varakası ve folyalar komisyona sunulmuş ve bu folyalardan biriside 561 ada tasarruf krokisine bağlanmış ve diğeri de ilgili dosyasına konmak üzere fen amirliğine yazı ile gönderilmiş olduğu tahrir varakasının tetkikinden anlaşılmıştır. Netice: Gerek 16 parsel tahrir varakasına bağlı istidası örneği ile bu yerlerin tamamına iskânca kendisine meccanen tahsis ve temliki iddiasıyla maliklik iddiasında bulunan şagil Süleyman oğlu Hüseyin in bu iddiası ve gerekse metrük mezarlık olmak itibariyle Samsun Belediyesinin ve gerekse metruk Rum Mektebi olan diğer kısmiyle beraber 16 parsel sayısı altında evvelce tahdit edilen yerin tamamının mülkiyet bakımından hazine ve belediye ile ihtilaflı ve mahkemeli olması şagil Hüseyin in de ayrıca bu konuda kadastro yargıçlığında mahkemeli bulunduğunu şifahen beyan etmesi ve gerekse vakıflar idaresinin nizamnameye göre vaktiyle tesbit ettiği ve belediyeye devri lâzım gelen mezarlıklar defterine bu yeri mezarlık olarak idhal etmemesi bilâkis yerin tamamının Abdullah Paşa Vakfına ait olduğunu iddia etmesi göz önüne alınarak bu yerin postasınca yapılan folyasının gereği ile yerin mülkiyet durumu bilâhare mahkemeden sadır olacak ilâm hükmüne göre yapılmak ve tashih edilmek üzere şimdilik diğer evsafının tesbiti ile malik hanesinin boş bırakılması suretiyle kadastrolanmasına ve bu karar örneğinden birer nüshasının Samsun Belediyesi başkanlığı ile Samsun Evkaf Müdürlüğüne ve şagil ve muteriz Süleyman oğlu Hüseyin e ve Maliye Hazinesi adına İl Defterdarlığına tebliğine birlikte karar verildi

7 Samsun Rum Mezarlığı Bu karara Samsun Capucin Rahipleri, Rum Mezarlığına bitişik 35 nolu parselin Fransız Mezarlığı olarak kullanıldığını ve 18/5/1894 tarihli Alfreed Spodora tarafından Latin Mezarlığı yapılmak amacıyla satın alındığını ve adı geçen mezarlığın Capucin Rahipleri adına tescilinin yapılması gerekçesiyle itiraz ettiler. Rum Mezarlığı 113 Ada ve 13 parsel Rum Mezarlığı Mezarlıklar Nizamnamesine dayanılarak Rum Mezarlığı olduğu kanaatiyle Samsun Belediyesi adına senetsizden tahdit ve tespit edilerek, karara bağlanmış iken Emirel Mihricihan Tokatlıgil adında bir kimse tarafından verilen 27/3/1948 tarihli bir dilekçe ile bu yerin suretine eklediği Şubat 1325 gün ve 20 nolu tapu senedinin hudutları içinde olduğu iddia edilmesi üzerine komisyonca belediye temsilcisi ve ilgililer hazır olduğu halde 4/7/1948 gününde mahalline gidilmiştir.

8 Burasının 50 yıldan beri Rumlar tarafından mezarlık olarak kullanıldığı ve Rumlar gittikten sonra 25 yıldır ölü gömülmediği ifade edilmiştir. Buna bitişik 35 nolu Parsel ise Fransız Mezarlığı olarak kullanılmaktaydı. Kadastro Yetkilisine Haiz Tapu Sicil Muhafızlığına Samsun Hacı Hüseyin Bağı Civarında Fransa Devleti Tebaasından namına kayıtlı tarla kadastro tarafından yapılan tescilde Frenk Mezarlığı olarak 33 ve boş arsa olarak Belediye namına 32 parsel numara ile kısımlara ayrılmış bulunmaktadır. Bağlı olarak sunulan 18/5/1894 tarihli Alfreed Spodora imzalı beyannamede Latin Mezarlığı ittihaz edilmek üzere satın alınan ve namına kayıt edilen arsanın Capucin Rahipleri heyetine ait olduğu beyan edilmektedir. Ulugazi Mahallesi 15 parsel numarasında kayıtlı bulunan Frenk Kilisesi de Capucin Rahipleri manevi şahsiyeti namına kayıtlı bulunmaktadır. Bağlı olarak sunduğum 29/11/1933 tarihli vekaletname ile Capucin Rahipleri manevi şahsiyeti namına takip salahiyetine haiz bulunduğumdan yukarda arz edilen ve mezarlığa ait olan ve halende mezarlık olarak kullanılan 33 parsel numaralı mezarlık arsasının maliki Alfreed Spodora adından kaldırılarak Capucin Rahipleri manevi şahsiyeti tescilini saygılarımla talep eylerim. Samsun 7 Haziran 1951 Capucin Rahipleri Manevi Şahşiyeti Namına Umumi Vekil Giovanni / Medeni isimle/ Leonida Gianetti

9 Fakat bu itirazları reddedilerek Adı geçen mezarlık arsasının Samsun Belediyesi uhdesinde kalmasına karar verildi. Rum Mezarlığının arazisinin bir kısmı üzerinde Samsun Sosyal Sigortalar Hastanesi ve Samsun Maarif Koleji yapılmıştır: Yüksek Belediye Meclisine Belediyemize ait metruk Rum mezarlığında bir hastahane kurulması yolunda İşçi Sigortaları Kurumu nun talebi Belediye Meclisi nin 14/1/1954 tarihli toplantısında bedeli daimi encümence taktir edilmek kaydıyla kabul edilmiş olup bu karara gereğince mezkûr arazinin beher metrekaresine 13 lira taktir olunmuş idi. Bu bedel üzerinden tapuda muamelesi tekemmül ettirilirken ayni arsaya bitişik arsa sahibi İsmail Hakkı Tokatlıgil metre kare den ibaret mezarlığın 8 dönümü üzerinden hak iddia etmiş ve satışı durdurmak için mahkemeye tedbir kararı ittihaz ettirmiştir. Bu kanuni ve zaruri gecikme yüzünden İşçi Sigortaları Kurumu Hastane inşası için başka yerleri tetkike başlamış, bu arada bazı şahıslar belediyemizin taktir ettiği 13 lira bedelin dununda arsalar teklif etmişlerdir. Bu meyanda İsmail Hakkı Tokatlıgil in Kılıçdede mahallesi 3 ada, 8 parseldeki gayri menkulünden 34 dönümünü ifrazen satış almak teşebbüsüne girişmişler ise de bu arazi üzerindeki ifraz talebi ebniye kanunun 16. maddesine uyularak Belediyemizce tanzim edilmiş umumi parselasyon planına aykırı düştüğü ve hastahane yapıldığı taktirde umumi caddelerin temadisinin kapanması gibi vaziyetler tahaddüs eyleyeceği mütalâa edilmiş ve ifraz talebi reddedilmiştir. Bu defa Samsun a gelen ve aralarında idare meclisi reisi ve umum müdürünün de bulunduğu İşçi Sigortaları Kurumu ndan bir heyet şehrimizde tetkiklerde bulunmuş ve teklif edilen arsaların durumlarını inceledikten sonra nihayet belediyemize ait Rum Mezarlığı nın ve ona bitişik İsmail Hakkı Tokatlıgil e ait metrekarelik arazi ile tevhidi halinde hastahane için en müsait yer olduğuna karar vermişlerdir. 6/1/1955 tarihinde Sayın Vali Turgut Başkaya nın riyasetinde yapılan toplantıda mezarlık yerinin ihtilaf konusu olmayan metrekarelik kısmının 7 liradan İsmail hakkı Tokatlıgil tarafından tedbiri ihtiyati kararı alınmış olan metrekarelik kısmının da hastahane inşası kayıt ve şartı ile İşçi Sigortalarına hibe edilmesi kararlaştırılmıştır.

10 Samsun da işçi davasının önem ve vüsati ve 6,5 milyon liraya yaptırılacak 300 yataklı bir hastahanenin şehir için taşıdığı ehemmiyet göz önüne alınarak makamımızca uygun görülen bu kararı Yüksek Meclisi nin tasvibine arz ederim. Saygılarımla. 6/1/1955 Belediye Reisi Nüzhet Ulusoy Rum Mezarlığı Üzerine Yapılan Sosyal Sigortalar Hastanesi Bir Bölümü Park Haline Getirilen Rum Mezarlığı

11 Rum Mezarlığı Yeniden Düzenleniyor Rum Mezarlığının kalan son bölümü Kemal Vehbi Gül ün Belediye Başkanlığı Döneminde önce park haline getirilmiş, daha sonra bunun üzerine Yazlık Belediye Sineması yapılmış ve sonunda mezarlık arsaları üzerinde Belediye İlköğretim Okulu yapılmıştır. Bu mezarlığın bir bölümüne Samsun Rasathanesi yapıldı yılında Hürriyet Mahallesinin bölünmesiyle Rasathane Mahallesi meydana gelmiştir. Rasathanenin bu mevkide bulunuşu nedeniyle bu mahalleye Rasathane Mahallesi ismi verilmiştir. Rasathane Mahallesi Samsun un orta bölümünde oldukça meyilli bir arazi üzerinde kurulmuştur.