6. SINIF KİMYA KONULARI

Transkript

1 6. SINIF KİMYA KONULARI

2 Maddeyi Oluşturan Tanecikler Maddeler katı,sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunur. Katıları oluşturan tanecikler arasında boşluk olmadığı için akma özelliği yoktur. Sıvılar ve gazları oluşturan tanecikler arasındaki boşluk,taneciklerin hareket etmesine ve yer değiştirmesine sebep olur.

3 Maddeyi Oluşturan Tanecikler Bu nedenle gazlar ve sıvılar akma özelliğine sahiptir. Sıvılar ve gazlar öteleme hareketi yapar. Öteleme hareketi:taneciklerin birbirini iterek hareket etmesi,yer değiştirmesidir

4 1.Katı Tanecikler arasında boşluk yoktur. Genleşir. Sıkıştırılamaz. Katı haldeki maddelerin belirli kütle hacim ve şekilleri vardır. Katı haldeki maddeyi oluşturan tanecikler birbirlerine sıkıca bağlıdır ve taneciklerin arasındaki boşluk çok azdır. Katı tanecikleri birbirlerine sıkıca bağlı oldukları için oldukça düzenli taneciklerdir.

5 1.Katı Katı tanecikleri arasındaki boşluk çok az olduğu için katılar sıkıştırılamazlar. Katı haldeki maddeyi oluşturan tanecikler sadece oldukları yerde titreşme hareketi yaparlar Katı tanecikleri birbirlerine sıkıca bağlı oldukları için belirli şekilleri vardır ve sert cisimlerdir. (Molekül Çekimi=Kohezyon Kuvveti) Akışkan değildirler.

6 2.Sıvı Tanecikler arasında boşluk azdır. Konulduğu kabın şeklini alır. Azda olsa sıkıştırılabilir Genleşir Sıvı haldeki maddelerin belirli kütle ve hacimleri olup konuldukları kabın şeklini alırlar. Sıvı haldeki maddeyi oluşturan tanecikler (arasındaki boşluk katılara göre fazladır) katılara göre birbirlerine daha zayıf bağlarla bağlıdır ve tanecikler birbirlerine daha uzaktır.

7 2.Sıvı Sıvı tanecikleri arasındaki boşluk katılara göre daha fazla olmasına rağmen sıvılar sıkıştırılamaz kabul edilirler. Sıvı tanecikleri hem titreşme hem de birbirleri üzerinden kayarak dönme hareketi yaparlar. Sıvı tanecikleri birbirleri üzerinden kayarak dönme hareketi yaptıkları için sıvılar akışkan maddelerdir. Sıvı tanecikleri katılara göre daha düzensizdir.

8 3.Gaz Tanecikler arasında büyük boşluklar vardır. Yayılır. Genleşir. Konulduğu kabın şeklini alır. Sıkıştırılabilir Gaz halindeki maddelerin belirli kütleleri olup konuldukları kabı tamamen doldurarak kabın hacmini ve şeklini alırlar..

9 3.Gaz Gaz halindeki maddeyi oluşturan tanecikler arasındaki boşluk katı ve sıvılara göre daha fazladır ve gaz tanecikleri birbirlerinden tamamen bağımsız olup gelişigüzel (rast gele) hareket ederler Gaz tanecikleri arasındaki boşluk çok fazla olduğu için gazlar sıkıştırılabilirler. Gaz tanecikleri katı ve sıvılara göre daha düzensiz taneciklerdir. Gaz tanecikleri hem titreşme, hem birbiri üzerinden kayarak dönme hem de bulunduğu kabın duvarlarına çarparak sıçrama (difüzyon=yayılma) hareketi yaparlar. Gazlar da sıvılar gibi akışkan maddelerdir

10 Katı, sıvı ve gazların karşılaştırılması: 1- Katı, sıvı ve gazların belirli kütleleri vardır. 2- Katı ve sıvıların belirli hacimleri olup, gazlar konuldukları kabın hacmini alırlar. 3- Katıların belirli şekli olup, sıvı ve gazlar konuldukları kabın şeklini alırlar. 4- Katı ve sıvı tanecikleri sıkıştırılamayıp gazla sıkıştırılabilirler.

11 Katı, sıvı ve gazların karşılaştırılması: 5- Taneciklerin düzensizliği katılardan sıvılara, sıvılardan da gazlara gidildikçe artar. 6- Taneciklerin hareket enerjisi katılardan sıvılara, sıvılardan da gazlara gidildikçe artar. 7- Maddeler ısıtıldıklarında ya da soğutulduklarında maddelerde üç türlü değişiklik gözlenebilir

12 Katı, sıvı ve gazların karşılaştırılması: Bunlar; Sıcaklıkları değişimi. Hal değişimi. Boyut değişimi (Genleşme veya büzülme). 8- Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin ısı enerjisi etkisiyle bir halden diğerine dönüşmesine hal değişimi denir.

13 Maddelerin Ortak Özellikleri Bütün maddeler için ortak olan ve maddeleri ayırt etmek için kullanılamayan özellilerdir. Kütle, hacim, eylemsizlik ve tanecikli yapı maddeler için ortak özelliklerdir. a) Kütle : Maddenin değişmeyen miktarına kütle denir. Kütle m sembolü ile gösterilir.

14 Maddelerin Ortak Özellikleri b) Eylemsizlik : Bir cismin hareketine devam etme isteğine eylemsizlik denir. Bir cisim başlangıçta duruyorsa durmaya, hareket halinde ise hareketine devam etmek ister. c) Tanecikli Yapı: Bütün maddeler atom (veya bazen molekül) denilen taneciklerden oluşmuştur. d) Hacim : Bir maddenin boşlukta kapladığı yere hacim denir.

15 Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri Doğada bulunan maddeler göründüğü gibi bütünsel (bütün gibi görünen) yapıda değildir. Doğada bulunan bütün maddeler taneciklerden oluşur ve bu taneciklerin arasında boşluk bulunur Maddedeki tanecikler arasında bulunan boşluk miktarı maddenin haline göre değişir. Katı haldeki maddeyi oluşturan tanecikler birbirlerine sıkıca bağlıdır ve taneciklerin arasındaki boşluk çok azdır. Katı tanecikleri arasındaki boşluk çok az olduğu için katılar sıkıştırılamazlar.

16 Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri Sıvı haldeki maddeyi oluşturan tanecikler katılara göre birbirlerine daha zayıf bağlarla bağlıdır ve tanecikler birbirlerine daha uzaktır. Sıvı tanecikleri arasındaki boşluk katılara göre daha fazla olmasına rağmen sıvılar sıkıştırılamaz kabul edilirler.

17 Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri Gaz halindeki maddeyi oluşturan tanecikler arasındaki boşluk katı ve sıvılara göre daha fazladır ve gaz tanecikleri birbirlerinden tamamen bağımsız olup gelişigüzel (rast gele) hareket ederler. Gaz tanecikleri arasındaki boşluk çok fazla olduğu için gazlar sıkıştırılabilirler

18 Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri Maddelerin sıkışma özelliği taneciklerinin arasında bulunan boşluk miktarına göre değişir. Maddenin taneciklerinin arasında bulunan boşluk miktarı da maddenin haline göre değişir. Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin taneciklerinin arasında boşluk bulunmasına rağmen gazların taneciklerinin arasındaki boşluk miktarı fazla olduğu için sadece gazlar sıkıştırılabilirler

19 Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri. Katı ve sıvı haldeki maddelerin taneciklerinin arasındaki boşluk miktarı fazla olmadığı için katı ve sıvılar sıkıştırılamazlar. Gaz halindeki maddeyi oluşturan tanecikler sıkıştırılabildikleri için tanecikler serbest kaldıklarında tekrar genleşebilirler (eski hallerine geri dönerler). Katı ve sıvı haldeki maddeyi oluşturan tanecikler sıkıştırılamadığı için tanecikler serbest bırakıldıklarında tekrar genleşemezler.

20 NOT : Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri 1- Sünger, pamuk, yün gibi maddeler sıkıştırılabilmelerine rağmen bu maddeler katı haldedir. Maddelerin sıkıştırılabilmelerinin nedeni ise bu maddelerin yapısında bulunan boşluklarda havanın bulunması ve havanın sıkıştırılmasıdır. Hava sıkıştırıldığı için madde sıkıştırılmış gibi görünür.

21 Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri 2- Katı ve sıvı haldeki maddeler hal değiştirerek gaz haline geçebildikleri için katı ve sıvı haldeki maddeler de taneciklerden oluşur. 3- Günlük hayatta kullanılan yangın söndürücüler, mutfak tüpleri, toplar, deodorantlar sıkıştırılmış gaz içerirler.

22 Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri 4- Maddeler bütünmüş gibi görünmesine rağmen bütünsel yapıda değildir. Bina tuğlalardan, tuğlalar kum yığınlarından, kum yığınları kum taneciklerinden, kum tanecikleri atomlardan oluşurlar. 5- Katı iyodun alkol çözeltisi mikrop öldürücü özellik taşır ve tentürdiyot olarak kullanılır. Ayrıca, iyot denilen madensel tuz vücut için gereklidir. Fakat iyot, kimyasal madde olduğu için doğrudan tüketilemez. Vücuda besinler yoluyla alınması gerekir.

23 Maddelerin Sıkışma - Genleşme Özellikleri 6- İyot - alkol çözeltisinde, alkolü oluşturan tanecikler iyodun çevresini sarar ve iyodun alkole dağılmasını sağlar. Çözünme olayında iyot, taneciklerine ayrılarak alkolün her tarafına yayılır ve böylece alkol renklenir. Alkolün renklenmesi, renkli iyot taneciklerinin alkolün her tarafına yayılmasının sonucudur ve katılar da bu nedenle taneciklerden oluşurlar

24 Atom Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Maddeyi oluşturan ve maddenin kendi özelliğini taşıyan en küçük yapı birimin atom denir. Katı, sıvı ve gaz halindeki maddeler atom denilen taneciklerden oluşmuşlardır. Atomun içerisinde de daha küçük tanecikler bulunur.

25 Atom Canlı ve cansız varlıkların tamamı atomlardan oluşmuştur. Canlıların en küçük yapı birimleri olan hücreler, çok sayıda atomdan oluşan protein, karbonhidrat ve yağlardan oluşmuştur. Atom küre şeklindedir ve elektrikli yapıya sahiptir. Atom, kelime anlamı olarak bölünemez, parçalanamaz anlamındadır. Atom, çıplak gözle ya da en gelişmiş elektron mikroskobu ile bile görülemez.

26 Atom Atom, bir maddenin sahip olduğu bütün özellikleri taşır. Bu nedenle maddenin kütlesi varsa atomun kütlesi de vardır. Madde sürtünme, dokunma ya da etki yoluyla elektriklenirken elektron alıp verebiliyorsa atomda elektron alıp verebilir.

27 Madde ve Isı Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin titreşim hızı artar. Tanecikleri bir arada tutan kuvvetler yenilerek birbirinden uzaklaşmaya başlar. Buna genleşme denir.

28 Madde ve Isı Maddenin ısı kaybetmesi durumunda taneciklerinin Kinetik Enerjisi azalır. Madde soğur ve tanecikler birbirine yaklaşır. Sıcak bir cisim ile soğuk bir cisim birbirine değdirildiğinde aralarında ısı alışverişi yaparak ısısal dengeye ulaşırlar ve sonunda karalı bir durumda kalırlar

29 Isı ve Sıcaklık Isı : Maddeleri oluşturan molekül ve atomların hareket veya Kinetik ve Potansiyel enerjilerinin toplamına ısı denir. Isı Q ile gösterilir. Isı bir enerji şeklidir. Isı birimi kalori (cal. ) veya Joule (J) dir. 1 Cal = 4,18 J veya 1j=0,24 Cal. 1kCal = 1000Cal

30 Isı ve Sıcaklık Kalori: Bir gram saf suyun sıcaklığını 1 atm basınç altında 1oC ( 14,5 oc den 15,5 oc ye ) yükselten ısı miktarıdır. Sıcaklık : Bir maddenin yapısındaki molekül veya atomların ortalama Kinetik enerjilerinin ölçümüne sıcaklık denir.sıcaklık t veya T ile gösterilir. Sıcaklık termometre ile ölçülür. Bazı termometreler şunlardır : Celsius ( C ), Fahrenheit ( F ) Kelvin ( K ) ve Reomor ( R ) vb. gibi.

31 Isı ve Sıcaklık Celsius ve Kelvin Termometreler Arası Dönüştürme K = C Örnek : 50 C kaç ok dir? Çözüm : K=C = =323 Örnek : 300 K kaç oc dir? Çözüm : C=K 273 = =27 0oK veya -273 oc ye Mutlak Sıfır denir. Celsius ve Fahrenheit Termometreler Arası Dönüştürme F = 1,8. C + 32

32 Isı Miktarı Ve Ölçülmesi Aynı miktar ısı eşit kütleli farklı maddelere verildiğinde sıcaklıklarındaki değişmeler farklı olur. Isı miktarının ölçülmesinde Kalorimetre Kabı kullanılır. Öz Isı ( c ) : Bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1oC yükseltmek için gerekli ısı miktarına öz ısı veya Isınma ısısı denir.öz ısı c ile gösterilir. Öz ısı birimi Cal. / g.oc dir. Öz ısı ile kütlenin çarpımına (m. c ) Isı Sığası veya Isı kapasitesi denir. Isı sığası ayırt edici özellik değildir. Öz ısı maddeler için ayırt edici özelliktir.

33 Isı Miktarı Ve Ölçülmesi Maddeler birbirine dokundurulduğunda ve karıştırıldığında aralarında ısı alışverişi olur. Sıcaklığı yüksek olan madde sıcaklığı düşük olan maddeye ısı verir. Isı alışverişi maddelerin sıcaklığı eşit oluncaya kadar sürer. Bu sıcaklığa denge sıcaklığı denir.

34 Isı Miktarı Ve Ölçülmesi NOT : Isı alışverişinde cisimlerden birinin aldığı ısı miktarı diğer cismin verdiği ısı miktarına eşittir. Alınan ısı = Verilen ısı QAlınan = Qverilen Sıcaklık Değişmelerinde Isı formülü Q = m. c. Δt Δt = t2 t1 Q = ısı m= kütle c = öz ısı Δt = sıcaklık farkı

35 Isı Miktarı Ve Ölçülmesi Örnek : 100 gram cıvanın sıcaklığını 20 oc den 30 oc ye çıkarmak için ne kadar ısı gerekir. ( ccıva = 0,033 Çözüm : Q = m. c. Δt =100. 0,033. (30 20) =3,3. 10 = 33 cal.

36 Isı Miktarı Ve Ölçülmesi Örnek : 10 gr suyun sıcaklığını 30 oc den 50 oc ye çıkarmak için (csu =1 ) a ) Kaç kalori ısı gerekir. b ) Kaç Joule ısı gerekir. ( 1J = 4,18 Cal ) Çözüm : Q = m. c. Δt = (50 30 ) = = 200 cal. b) 1 cal. 4,18 J ise X =200. 4,18 = 836 J 200 cal X J dir

37 Isı Miktarı Ve Ölçülmesi Örnek : 20 gram buzun sıcaklığını - 70ºC den - 20ºC ye çıkarmak için ne kadar ısı gerekir. ( cbuz = 0,5 ) Çözüm : Q =m. c. Δt = 20. 0,5. * -20 ( - 70 ) ] =10. ( ) = =500 Cal.

38 Isı Miktarı Ve Ölçülmesi Örnek : 90oC deki 30 gram su ile 10 gr soğuk su karıştırıldığında karışımın son sıcaklığı 72,5oC olduğuna göre soğuk suyun karışımdan önceki sıcaklığı kaç oc dir. (csu = 1) Çözüm : Alınan ısı = Verilen ısı QAlınan = QVerilen m1. csu. ( t t1 ) =m2. csu. ( t2 t ) ( 72,5 t1 ) = ( 90 72,5 ) 10. ( 72,5 t1 ) =30. 17, t1 = = 10. t1 t1 =200 / 10 = 20oC

39 Isının Yayılması 1. İletim Yolu ile Yayılma :Isının madde içinden fakat onun hareketi ile ilgili olmadan yayılmasıdır. Katılarda moleküller birbirlerine çok yakın olduklarından sıvılara göre daha iyi iletkendir. Gaz molekülleri birbirlerinden çok uzakta olduklarından iletim yolu ile ısıyı iyi iletmezler.

40 Isının Yayılması 2. Madde Taşınması ( Konveksiyon ) ile Yayılma :Isının harekette bulunan madde parçacıkları ile yayılmasıdır. Gaz molekülleri çok hareketli olduğundan ısıyı taşıyarak yayarlar. 3. Işıma ( Radyasyon ) ile yayılma :Isının arada herhangi bir madde olmaksızın yayılmasıdır. Ör: Güneş enerjisi

41 Erime ve Donma Isı etkisi ile maddenin fiziksel yapısında değişiklikler oluşur. Bir maddenin katı, sıvı veya gaz fazında yada durumunda oluşuna o maddenin hali denir. Bir halden diğer bir hale geçmesine de hal değiştirme denir. Erime : Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hale geçmesine erime denir.

42 Erime ve Donma Donma : Sıvı bir maddenin ısı vererek katı hale geçmesine donma veya katılaşma denir. Erime Sıcaklığı : Katı bir maddenin sıvı hale geçtiği sıcaklık derecesine erime noktası veya erime sıcaklığı denir. Ör : buz 0ºC erir. Saf bir maddenin sabit basınç altında belli bir erime sıcaklığı vardır. Aynı maddenin erime ve donma sıcaklıkları aynıdır.

43 Erime ve Donma Endotermik : Dışarıdan ısı alarak gerçekleşen olaylara denir. Ekzotermik : Dışarıya ısı vererek gerçekleşen olaylara denir. Erime Isısı (Le ) : Erime sıcaklığındaki katı bir maddenin birim kütlesinin ( 1 gr ) sıvı hale geçmesi için gereken ısı miktarıdır. Erime ısısı Le ile gösterilir. Birimi Cal / g dır. Q = m. Le

44 Erime ve Donma Örnek : Erime sıcaklığındaki 10 g buzun tamamen erimesi için ne kadar ısı gerekir. ( Le( buz ) = 80 cal./g.c) Çözüm : Q = m. Le = = 800 cal.

45 Kaynama, Buharlaşma ve Süblimleşme Buharlaşma : Sıvı bir maddenin ısı alarak gaz haline geçmesine buharlaşma denir. Buharlaşma sıvının yüzeyinde gerçekleşir ve genelde her sıcaklıkta olur. Yoğunlaşma : Gaz halindeki bir maddenin ısı vererek sıvı hale geçmesine yoğunlaşma denir. Kaynama : Sıvı bir maddenin kabarcıklar çıkararak gaz haline geçmesine kaynama denir.

46 Kaynama, Buharlaşma ve Süblimleşme Kaynama Sıcaklığı : Her sıvının belli bir basınç altında kaynadığı sıcaklığa kaynama noktası veya kaynama sıcaklığı denir. Ör : Su 100ºC de kaynar. Kaynama sıcaklığı maddeler için ayırt edici özelliktir. Saf bir sıvı belli bir basınçta belirli bir sıcaklıkta kaynar. Sıvının kaynaması süresince sıcaklık sabit kalır. Kaynama sıcaklığındaki sıvının buhar basıncı sıvı üzerine etkiyen dış basınca eşittir.

47 Kaynama, Buharlaşma ve Süblimleşme Buharlaşma Isısı ( Lb ) : Kaynama sıcaklığındaki bir sıvının birim kütlesinin (1 g) tamamen gaz haline geçmesi için gereken ısıya buharlaşma ısısı denir. Buharlaşma ısısı Lb ile gösterilir. Birimi Cal / g dır. Q = m. Lb

48 Örnek : Kaynama, Buharlaşma ve Süblimleşme Kaynama sıcaklığındaki 10 g suyun tamamen gaz haline geçmesi için ne kadar ısı gerekir. (Lb(buhar)=540) Çözüm : Q = m. Lb = =5400 cal.

49 Kaynama, Buharlaşma ve Süblimleşme Erime ve buharlaşma ısılarına hal değiştirme ısısı denir. Hal değiştirme ısıları ayırt edici özelliktir. Erime ve kaynama noktaları maddelerin türüne, saf yada karışım halinde olmasına ortamın açık hava basıncına bağlıdır. Saf maddelerin erime ve kaynamaları süresince sıcaklık sabit kalırken karışımların erime ve kaynamaları süresince sıcaklık değişimi devam eder.

50 Kaynama, Buharlaşma ve Süblimleşme Saf sıvılar üzerine etkiyen dış basınç azaldıkça kaynama noktası düşer. Dış basınç artıkça da kaynama noktası yükselir. Bir sıvının donma noktası üzerine etkiyen basınçla değişir. Donma sırasında büzülen veya sıkışan sıvılar için basıncın artması donma noktasını yükseltir. Su gibi donma sırasında genleşen sıvılar için basıncın artması donma noktasını düşürür.

51 Kaynama, Buharlaşma ve Süblimleşme Buharlaşan su üzerinde hava vardır. Havada bulunan gazların molekülleri su üzerine basınç yapar. Bu arada suyun buharlaşarak gaz haline geçen molekülleri de hava ile birlikte sıvı üzerine azda olsa basınç yapar. Buhar Basıncı : gaz halinde bulunan su moleküllerinin su üzerine yaptığı basınca buhar basıncı denir.

52 Kaynama, Buharlaşma ve Süblimleşme Açık Hava Basıncı : Hava tabakasını yaptığı basınca açık hava basıncı denir. Süblimleşme : Katı bir maddenin sıvı hale geçmeksizin doğrudan doğruya gaz haline geçmesine süblimleşme denir. Ör : naftalin

53 FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞMELER : Günlük hayatımızda çeşitli etkiler sonucunda maddelerde bazı değişimler olduğunu görürüz. Örneğin bir kağıdı yaktığımızda kağıdın kül olduğunu, bir buz parçasını sıcak bir yere koyduğumuzda buzun eridiğini, annemizin çeşitli sebzeleri pişirerek yemek yaptığını hepimiz görmüşüzdür.

54 FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞMELER : Maddelerde meydana gelen değişimler 2 grupta incelenebilir: 1. Fiziksel değişmeler 2. Kimyasal değişmeler

55 1. FİZİKSEL DEĞİŞMELER Maddenin yapısı değişmeden sadece dış görünüşünde meydana gelen değişmelerdir. Fiziksel değişmeler sonucunda yeni maddeler oluşmaz. Sadece maddenin renk, şekil, büyüklük gibi özellikleri değişir. Fiziksel değişmeler sonucunda maddenin kimliği değişmez.

56 1. FİZİKSEL DEĞİŞMELER ÖRNEKLER : Buzun erimesi Kağıdın yırtılması Tebeşirin toz haline getirilmesi Küp şekerin ezilerek toz şeker haline getirilmesi Suyun donması Çaydanlıktaki suyun buharlaşması

57 1. FİZİKSEL DEĞİŞMELER ÖRNEKLER : Akşamları gökyüzünün renginin maviden kızıla dönüşmesi Altından bilezik yapılması Odunun kırılması Camın kırılması Yemek tuzunun suda çözünmesi

58 2. KİMYASAL DEĞİŞMELER : Maddenin iç yapısında meydana gelen değişmelerdir. Kimyasal değişmeler sonucunda maddenin kimliği değişir ve yeni maddeler oluşur. Kimyasal değişmeye uğrayan maddeler eski haline döndürülemez.

59 2. KİMYASAL DEĞİŞMELER : ÖRNEKLER : Kömürün yanması Sütten yoğurt ve peynir yapılması Demirin paslanması Meyvelerin çürümesi Un ve sudan hamur yapılması

60 2. KİMYASAL DEĞİŞMELER : ÖRNEKLER : Ekmeğin küflenmesi Kabartma tozunun üzerine limon sıkılması Canlıların ölmesi İnsanın sindirim ve solunum yapması Bitkilerin fotosentez yapması Üzüm suyundan sirke yapılması

61 2. KİMYASAL DEĞİŞMELER : ÖRNEKLER : Doğalgazın yanması Dişlerimizin çürümesi Yumurtanın haşlanması Gümüşün açık havada zamanla kararması NOT : Kimyasal değişmeler sonucunda hem maddenin görünümü değişir hem de yeni maddeler oluşur.

62 HAL DEĞİŞİM OLAYLARI Bir maddenin dışarıdan ısı (enerji) alarak veya dışarıya ısı (enerji) vererek bir halden başka bir hale geçmesine; hal değiştirme denir

63 HAL DEĞİŞİM OLAYLARI

64 ELEMENT VE BİLEŞİKLER 1- Elementler ve Elementlerin Özellikleri : a) Elementler b) Elementlerin çeşitleri c) Elementlerin özellikleri

65 a) Elementler : Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Elementler çok sayıda atomdan oluşur ve elementleri oluşturan atomlar aynı cins atomlardır. Çok sayıda aynı cins atom birleşerek görünür boyuta geldiklerinde elementleri oluştururlar.

66 a) Elementler : Demir elementini oluşturan demir atomları ile bakır elementini oluşturan bakır atomları birbirinden farklı büyüklüktedir.

67 a) Elementler : Örnek : Demir elementini oluşturan atomlar demir atomlarıdır. Demir elementini oluşturan en küçük tanecikler demir atomlarıdır. Demirden yapılmış farklı maddeler de aynı demir atomlarından oluşurlar. Bakır elementini oluşturan atomlar bakır atomlarıdır. Bakır elementini oluşturan en küçük tanecikler bakır atomlarıdır. Bakırdan yapılmış farklı maddeler de aynı bakır atomlarından

68 b) Element Çeşitleri : 1- Atomik Yapıdaki Elementler : Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada tek başlarına bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere atomik yapılı elementler denir. Atomik yapılı elementlerin en küçük taneciği atomlardır. Örnek: Demir, bakır, alüminyum, çinko, kurşun, altın gibi elementler atomik yapılıdır.

69 b) Element Çeşitleri : 2- Moleküler Yapıdaki Elementler : Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada ikili gruplar halinde bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere moleküler yapılı elementler denir. Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneciği moleküllerdir. Örnek: Hidrojen, oksijen, iyot, karbon, fosfor, kükürt, azot

70 c) Elementlerin Özellikleri : 1- Kendi özeliğini taşıyan en küçük yapı birimleri atomlardır. 2- Aynı cins atomlardan oluşurlar. 3- Kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamazlar. 4- Saf maddelerdir. 5- Sembollerle gösterilirler.

71 2- Moleküller Aynı cins ya da farklı cins iki ya da daha fazla atomun (kimyasal bağlar ile) birbirine bağlanması sonucu oluşan atom gruplarına (yapıya) molekül denir. Atomların çoğu doğada tek başlarına bulunmazlar. Aynı cins ya da farklı cins atomlar bir araya gelerek molekülleri oluştururlar ve doğada molekül halinde bulunurlar.

72 2- Moleküller Moleküller iki ya da daha fazla atomdan oluşurlar. İki (az sayıda) atomdan oluşan moleküllere basit yapılı moleküller, çok sayıda atomdan oluşan moleküllere karmaşık yapılı moleküller denir. (500 atomdan oluşan moleküller bulunabilir). Örnek : Su, iyot, hidrojen, oksijen molekülleri basit yapılı moleküllerdir. Günlük hayatta kullanılan besinlerde ve hücrede bulunan karbonhidrat, protein ve yağ molekülleri karmaşık yapılı moleküllerdir.

73 a) Aynı Cins Atomların Molekülleri : Aynı cins iki atom bir araya gelerek element moleküllerini, aynı cins element molekülleri de bir araya gelerek elementleri oluştururlar. Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada tek başlarına bulunurken bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar da doğada ikili gruplar halinde bulunurlar. Doğada ikili gruplar halinde bulunan atomlara sahip elementlere moleküler yapılı elementler denir

74 a) Aynı Cins Atomların Molekülleri : Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneciği moleküllerdir. Hem elementler hem de element molekülleri aynı cins atomdan oluşur. Elementler çok sayıda atomdan oluşur ve görünür boyuttadır. Element molekülleri ise iki atomdan oluşur ve elementlerin yapı birimleridir (görünmez boyuttadır).

75 a) Aynı Cins Atomların Molekülleri :

76 a) Aynı Cins Atomların Molekülleri :

77 b) Farklı Cins Atomların Molekülleri : Farklı cins atomlar bir araya gelerek bileşik moleküllerini, bu moleküller de birleşerek bileşikleri oluştururlar. Bu nedenle bileşikler farklı cins atomlardan oluşurlar ve bileşiklerin kendi özelliklerini taşıyan en küçük tanecikleri moleküllerdir. Bileşiklerin moleküllerini oluşturan atomlar farklı cins atomlar oldukları için bu atomların büyüklükleri ve özellikleri de birbirinden farklıdır.

78 b) Farklı Cins Atomların Molekülleri : NOT : 1- Su molekülünde hem aynı çeşit hem de farklı çeşit atomlar bulunur.

79 b) Farklı Cins Atomların Molekülleri :

80 3- Bileşikler ve Bileşiklerin Özellikleri a) Bileşikler b) Bileşiklerin özellikleri c) Bileşiklerin çeşitleri

81 a) Bileşikler İki ya da daha fazla çeşit element atomunun bir araya gelerek oluşturdukları yeni saf maddeye bileşik denir. Farklı atom içeren moleküller (çok sayıdaki molekül) bir araya gelerek görünecek boyuta ulaştıklarında bileşikler oluşur. (İki ya da daha fazla elementin kendi özelliklerini kaybederek belirli oranlarda ve kimyasal tepkimeler sonucu oluşturdukları saf maddelere bileşik denir).

82 a) Bileşikler Bileşikler kendini oluşturan atomlardan (elementlerden) farklı özelliklere sahiptirler. Bileşiği oluşturan atomlar kendi özelliklerini kaybederler. (Helva, kendini oluşturan un, yağ ve şekerden farklı tada ve özelliğe sahiptir). Bileşiklerin çoğu moleküllerden oluşmuşlardır. Bir bileşiği oluşturan moleküllerden her biri bileşikteki diğer moleküllerle aynı sayıda ve aynı cinste atom içerir. (Bileşikteki moleküllerin hepsi aynı sayıda ve aynı cinste atom içerir).

83 a) Bileşikler Doğada bilinen 115 çeşit atom vardır. Bu atomlar farklı çeşitlerde ve şekillerde bir araya gelerek milyonlarca farklı madde yani bileşik oluşur. Bileşikler atomik yapıda değildirler.

84 a) Bileşikler Örnek : Su bileşiktir ve su bileşiğini oluşturmak için çok sayıda su molekülü bir araya gelir. Su bileşiğini oluşturan moleküllerden her biri suyun diğer molekülleri ile aynı sayıda ve cinste atom içerir. Bir su molekülü iki hidrojen ve bir oksijen atomundan oluşur.

85 a) Bileşikler

86 a) Bileşikler

87 b) Bileşik Çeşitleri 1- Moleküler Yapıdaki Bileşikler : Bileşikler iki ya da daha fazla atomdan oluşan moleküllerden oluşmuşsa böyle bileşiklere moleküler yapılı bileşikler denir. Moleküler yapılı bileşikler moleküllerden oluşurlar. Örnek : Şeker bileşiği moleküler yapıdadır ve her molekül 24 atomdan oluşur. Glikoz = C 6 H 12 O 6

88 b) Bileşik Çeşitleri Devamı Su bileşiği moleküler yapıdadır ve her molekül 3 atomdan oluşur.

89 b) Bileşik Çeşitleri 2- Moleküler Yapıda Olmayan Bileşikler. Bileşikler, ikili ya da daha fazla atomdan oluşan moleküllerden oluşmayıp, bileşiği oluşturan atomlar bir yığın oluşturacak şekilde dizilmişlerse böyle bileşiklere moleküler yapılı olmayan bileşikler denir. Moleküler yapıda olmayan bileşikleri oluşturan yığınlardaki atomlar sayılamayacak kadar çoktur ve yığındaki atomun sayısı yığının büyüklüğüne göre değişir

90 b) Bileşik Çeşitleri. Fakat moleküler yapıdaki bileşikleri oluşturan moleküllerdeki atomlar sayılabilirler ve moleküldeki atom sayısı değişmez. Örnek : Tuz bileşiği moleküler yapıda değildir, yığın görünümündedir. Tuzluktan dökülen bir tuz kristalinde sayılamayacak kadar çok sayıda atom bulunur.

91 c) Bileşiklerin Özellikleri 1- Bileşikler, kendini oluşturan elementlerin (atomları) özelliklerini göstermezler. 2- Bileşiği oluşturan elementler (atomlar) kendi özelliklerini kaybederler. 3- Bileşiği oluşturan elementler belirli oranlarda birleşirler. 4- Bileşikler oluşurken enerji alışverişi olur. 5- Bileşikler, kimyasal tepkimelerle oluşur ve kimyasal yollarla ayrılırlar.

92 c) Bileşiklerin Özellikleri 6- Bileşikler en az iki farklı elementten yani atomdan oluşurlar. 7- Bileşiklerin belirli erime, kaynama, donma ve yoğunlaşma sıcaklıkları vardır. 8- Bileşikler saf ve homojen maddelerdir. 9- Bileşikler formüllerle gösterilirler. 10- Bileşiklerin en küçük yapı birimleri moleküllerdir.

93 c) Bileşiklerin Özellikleri

94