Yaban Yaşamı Koridorları Olarak Ekolojik Köprüler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yaban Yaşamı Koridorları Olarak Ekolojik Köprüler"

Mehmet Aksu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 3. Köprüler Viyadükler Sempozyumu, Mayıs 2015 TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi. Yaban Yaşamı Koridorları Olarak Ekolojik Köprüler Duygu Doğan T.C. İnönü Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Şükran Şahin T.C. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü

Yaban Yaşamı Koridorları Olarak Ekolojik Köprüler Duygu Doğan T.C.

2 Son yıllarda çevresel sorunlar ve özellikle biyoçeşitlilik üzerindeki insan kaynaklı baskılardaki artış, ülkeleri daha sürdürülebilir bir gelecek için çevreye duyarlı yapıların üretilmesine yönlendirmiştir. Ekolojik köprüler doğal peyzajları bölen tüm mühendislik uygulamaları (ulaşım hatları, su kanalları, barajlar, vb.) için yaban yaşamı geçişlerine olanak sağlayan yapılar olarak ortaya çıkmıştır. Yaban yaşamı koridorları izole habitatlar arası bağlantılılığı sağlayarak parçalanma sorununa çözüm yollarından biri olarak tanımlanmaktadır (Fleury and Brown 1997)

Ekolojik köprüler doğal peyzajları bölen tüm mühendislik uygulamaları (ulaşım hatları, su kanalları, barajlar, vb.

3 İlk yaban yaşamı köprüsü 1950 lerde Fransa da yapılmıştır. İçinde Hollanda, İsviçre, Almanya ve Fransa nın bulunduğu pek çok Avrupa ülkesinde son birkaç yıldır yaban yaşamı ve yollar arasındaki çatışmayı azaltmak, amfibiler, porsuk, toynaklılar, omurgasızlar ve diğer küçük memeliler gibi yaban hayatını korumak ve yeniden kurmak için alt ve üst geçitler inşaa edilmektedir ( 2015). Yaban yaşamı köprüleri yolların ve tren yollarının hayvan popülasyonları üzerindeki etkilerini azaltmanın bir yolu olarak desteklenmektedir. (Bekker et al., 1995; Forman and Hersperger, 1996; van Boheman, 1998; van der Grift 1999 Little et al. 2002).

amfibiler, porsuk, toynaklılar, omurgasızlar ve diğer küçük memeliler gibi yaban hayatını korumak ve yeniden kurmak için alt ve üst geçitler inşaa edilmektedir

4 Faydaları (1) Yaban yaşamı geçişleri habitatları korumaya yardımcı olmak, (2) Habitatlar arası bağlantı ya da yeniden bağlantı kurmaya yardımcı olmak (3)Habitat parçalanmasını önlemek (4) Hayvanlarla araçlar arasındaki çarpışmayı önleyerek hayvanların insanlar tarafından olası ölümlerini ve yaralanmalarını önlemek (5)Yaban yaşamı geçişleri alt ve üst geçitlerle yaban yaşamı göç koridorlarını uzatmaktır ( 2011).

çarpışmayı önleyerek hayvanların insanlar tarafından olası ölümlerini ve yaralanmalarını önlemek (5)Yaban yaşamı

5 Yabana yaşamı geçiş tipleri Üst Geçitler Üstgeçitler genellikle olarak etoburlar ve toynaklılar gibi büyük omurgalılar için tasarlanmaktadır. Bunların uzunluğu 200 m, genişliği m aralığındadır (Jackson and Griffin, 2000; Forman et al., 2003; Glista et al. 2009).

6 Üst Geçitler Yabana yaşamı geçiş tipleri Ecodukt Woeste Hoeve

7 Üst Geçitler Yabana yaşamı geçiş tipleri Ekodukt E314

8 Üst Geçitler Yabana yaşamı geçiş tipleri Meerdaalwoud - N25

9 Üst Geçitler Yabana yaşamı geçiş tipleri Hollanda - Antwerp E19 ekodukt

10 Yabana yaşamı geçiş tipleri Alt Geçitler Yaban yaşamı altgeçitleri, yaban yaşamı geçitleri olarak bilinen, yaban yaşamı için nispeten serbest geçişi sağlayan büyük altgeçitlerdir (Şekil 2 a, Şekil 2 b) (Jackson and Griffin, 2000; Glista et al. 2009)

yaşamı için nispeten serbest geçişi sağlayan büyük

11 Alt Geçitler Yabana yaşamı geçiş tipleri Florida State Yolu 46

12 Alt Geçitler Yabana yaşamı geçiş tipleri Trans-Kanada Yüksek Hızlı Yolu Banff Ulusal Parkı

13 Tüneller Yabana yaşamı geçiş tipleri Porsuk tüneli Doğu Kootenay Porsuk tüneli - İngiltere Kolombiyası

14 Tüneller Yabana yaşamı geçiş tipleri Sucul hayvanlar için tünel- Idaho Oregon-Portland

15 Barcelona Yeşil köprüler

16 Washington Yeşil köprüler

17 Çiçek Köprüsü Yeşil köprüler

18 Shelburne Çiçek Köprüsü Yeşil köprüler

19 Sonuç ve Tartışma Yaban yaşamı geçiş yapısını pek çok faktör etkileyebilir Yapının yeri en önemli faktörlerden biridir (Podloucky, 1989; Foster and Humphrey, 1995; Yanes et al., 1995; Land and Lotz, 1996; Rodriguez et al., 1996; Clevenger and Waltho, 2000; Glista et al. 2009). Geçiş yeri özellikle sürüngenler ve amfibiler gibi daha az hareketli ve küçük türler için önemlidir. (Jackson and Griffin, Glista et al. 2009)

, 1995; Land and Lotz, 1996; Rodriguez et al., 1996; Clevenger and Waltho, 2000; Glista et al. 2009).

20 Yaban yaşamı geçişlerini tanımlamak için (1) Karayolunun küçük bir bölümünde tekrarlanan hayvan geçişi gözlemleri yapılmalı (2) Karayolunun hayvan kazalarının alışılmadık derecede yüksek olan bölümü tespit edilmeli (e.g., Clarke et al. 1998, Caro et al. 2000; Meese et. Al. 2007) (3) Profesyonel değerlendirmeler ya da yargılar için nitelikli biyologlar (Clevenger et al. 2002) ya da alan tecrübesi olan otoyol bakım personelinin görüşü alınmalı (Case 1978; Meese et. Al. 2007) (4) Belirli yaban yaşamı koridorları üzerinde zemin etüdleri (e.g., Riley et al. 2006) yoğun hayvan hareketinin olduğu alanlar, izler ya da diğer kanıtları gösteren alanların dokümantasyonu yapılmalı (Scheick and Jones 1999; Meese et. al. 2007) (5) Rota levhaları, yer taramaları, uzaktan algılamayla hareket eden kameralar ya da benzer yöntemler kullanılarak yüksek kullanım alanlarının belirlenmesi ve türlerin tespit edilmesi ile olası hareket koridorlarının

2002) ya da alan tecrübesi olan otoyol bakım personelinin görüşü alınmalı (Case 1978; Meese et. Al. 2007) (4) Belirli yaban yaşamı koridorları üzerinde zemin etüdleri (e.g., Riley et al.

21 Omurgalılar için geçitler tasarlarken yapıların boyutları da önemlidir. (Ulbrich, 1984; Ballon, 1985 [as cited in Yanes et al., 1995] Glista et al,2009). Tip Kullanım Türler ve gruplar Ölçüler Peyzaj köprüsü Sadece yaban yaşamı Bütün yaban yaşamı türleri, Amfibiler (adapte edildiyse) Minimum ölçü: Genişlik: 70 m Tavsiye edilen ölçü: Yaban yaşamı üst geçitleri Çok kullanımlı üst geçit Sadece yaban yaşamı Karışık kullanım: yaban yaşamı & insan aktiviteleri Büyük memeliler, Yüksek hareketliliğe sahip orta boyutlu memeliler, Düşük hareketliliğe sahip orta boyutlu memeliler, Küçük memeliler, Sürüngenler, Amfibiler (adapte edildiyse) Büyük memeliler, Yüksek hareketliliğe sahip orta boyutlu memeliler, Düşük hareketliliğe sahip orta boyutlu memeliler, Küçük memeliler, Sürüngenler, Amfibiler (adapte edildiyse) Genişlik: >100m Minimum ölçü: Genişlik: m Tavsiye edilen ölçü: Genişlik: m Minimum ölçü Genişlik: 10 m Tavsiye edilen ölçü: Genişlik: 15-40m Kanopy geçişleri Sadece yaban yaşamı Yarı ağaçsıl memeliler - Viyadük ya da köprü Büyük memeli alt geçitleri Çok amaçlı altgeçit Çok amaçlı Tüm yaban yaşamı türleri Burada minimum ve tavsiye edilen ölçüler yoktur. Yapılar genellikle en büyük yaban yaşamı alt geçidi yapısından daha büyüktür. Sadece yaban yaşamı Karışık kullanım: yaban yaşamı & insan aktiviteleri Büyük memeliler, Yüksek hareketliliğe sahip orta boyutlu memeliler, Düşük hareketliliğe sahip orta boyutlu memeliler, Yarı ağaçsı &yarı sucul memeliler, Küçük memeliler, Sürüngenler, Amfibiler (adapte edildiyse) Büyük memeliler, Yüksek hareketliliğe sahip orta boyutlu memeliler, Düşük hareketliliğe sahip orta boyutlu memeliler, Yarı ağaçsı &yarı sucul memeliler, Küçük memeliler, Sürüngenler, Amfibiler (adapte edildiyse) Yaban yaşamı geçişleri için örnek ölçüler (Clevenger and Huijser 2011) Minimum ölçü Genişlik:7 m Yükseklik4 m Tavsiye edilen ölçü: Genişlik: >10 m Yükseklik: >4 m Minimum ölçü Genişlik: 5 m Yükseklik 2.5 m Tavsiye edilen ölçü: Genişlik: >7 m Yükseklik >3.5 m

22 Yaban yaşamı köprüsü yerleşim planı ( 2015a) Yaban yaşamı köprüsü altyapısı ( 2015a) Yaban yaşamı bitkisel plan ( 2015a) Yaban yaşamı köprüsü yapı yapısı ve üst katmanları ( 2015b)

23 Yaban yaşamı geçişlerinde için başka bir önemli konu da bitki örtüsü seçimidir. Bitki örtüsü (1)Üzerindeki bitki örtüsü çevreye uyumlu olmalıdır. (2) Hedef türler dikkate alınarak seçilmelidir. (3)Hayvanların beslenmesine uygun olmalıdır. Bu özellikle küçük hayvanlar için korunaklı bir ortam sağlamaktadır ( 2011). Nem, sıcaklık, ışık, alt tabaka ve gürültüde hayvanların yabana yaşamı geçişlerini etkileyebilir

24 Yaban yaşamı geçişleri habitatların devamlılığını sağlamada önemli bir unsurdur. Yaban yaşamında insan kaynaklı ölümleri azaltma, türlerin bölünen yaşam alanlarının bağlantılılığının sağlanarak türlerin devamlılığını desteklemektedir. Bu açıdan daha önceden bahsedilen unsurlar göz önüne alınmalı ve yaban yaşamı geçiş yapıları mevcut yollarda planlamalı, yapılacak yollar içinse yapıma başlanmadan önce planlanarak yol inşaatı sırasında hayata geçirilmelidir.

Benzer belgeler

AKARSU KÖPRÜLERİNDE EKOLOJİK TASARIM VE DOĞA ONARIMI

3. KÖPRÜLER VİYADÜKLER SEMPOZYUMU TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI BURSA ŞUBESİ 08-09-10 MAYIS 2015 AKARSU KÖPRÜLERİNDE EKOLOJİK TASARIM VE DOĞA ONARIMI H. Ülgen Yenil, Osman Uzun ve Şükran Şahin Sav Doğaya