Kudüs ten, İstanbul a, büyük İslâm fetihlerinin Kur an ayetlerinde parıldayan mucizevî haberleri

Transkript

1 yayın no: 273 KUR AN DA FETİH MÜJDELERİ Genel yayın yönetmeni: Ergün Ür Yayınevi editörü: Özkan Öze iç düzen/kapak: Zafer Yayınları isbn: Sertifika no: Mahmutbey mh. Deve Kald r mı cd. Gelincik sk. no:6 Ba c lar / stanbul, Türkiye Tel: (0 212) Fax: (0 212) / zafer@zaferyayinlari.com Kudüs ten, İstanbul a, büyük İslâm fetihlerinin Kur an ayetlerinde parıldayan mucizevî haberleri Copyright Baskı: Mayıs, 2011 Baskı-cilt: Vesta Ofset,

2 içindekiler Giriş...7 Ayetler Işığında Doğu Roma nın Galibiyeti ve Bedir Zaferi Rûm Sûresi nin Haberi ve İran-Bizans Savaşı...13 Rûm Sûresi ve Bedir Savaşı...19 Bid Sinîn Gösterdikleri...24 O gün ü Belirleyen İpuçları...32 Rûm Sûresi nde Önemli Birkaç Vurgu...36 Bedir Gününe Bakan Diğer Bazı İşaretler...39

3 Ayetler Işığında Kudüs ün Fethi Giriş Mescid-i Aksa ve Kudüs...63 Ayetler Işığında İstanbul un Fethi Anahtar Kelime ve Olaylar...77 Tarih Boyunca İstanbul a Yapılan Kuşatmalar...83 İstanbul un Fethine Bakan Diğer Bazı İşaretler...87 Sonuç Kaynaklar GEÇMİŞTEKİ vahiy mesajlarının esaslarını da içine alan, kıyamete kadar bozulmadan devam edeceği hususunda Allah ın güvence verdiğine dair verilen sözü bulunan, her asırdaki insanların bütün kesimlerine hitap eden Kur an, şüphesiz semâvî kitapların başında gelir. İnsanlık camiası için, bu son mesajı yakından tanıyıp, onun semavî kimliğini görmek, onun sunduğu dünya ve ahiret mutluluk reçetesini kullanmaktan daha büyük bir görev olamaz. Bu çalışmanın amacı, Kur an ın semavî kimliğini gösteren bir parıltıyı yansıtmaktır. Kur an ın semavî kimliğini gözler önüne seren hususlardan biri de verdiği gaybî haberlerdir. Bu haber-

4 lerden bazıları açık ifadelerle, bir kısmı da imâlı bir üslupla, işârî yollarla ifade edilmiştir. Bu araştırmada, özellikle Rum Suresi nin seçilmiş olması, onun hem açık, hem işârî, her iki yolla da gaypten haber veren bir sure olmasından dolayıdır. Ki, bu özelliğiyle Rum Suresi, eskiden beri alimlerin dikkatini çekmiştir. 1 Kâdı Beydâvî ve Ebu s-suud gibi ünlü tefsircilerin de ifade ettiği gibi, Rum Suresi nin bu ayetleri, Kur an-ı Kerim in, Allah katından gelen bir vahiy olduğunu, Hz. Muhammed(asm) in de Allah ın hak peygamberi bulunduğunu gösteren apaçık mucizelerdendir. Zira bu ayetler, her şeyi bilen Allah tan başka kimsenin bilemeyeceği gaybden haber verdi ve verdiği haberler aynen çıktı Misal olarak bakınız: et-taberî, Ebu Cafer, Muhammed b. Cerîr, Câmiu l-beyan an Te vili Ayı l-kur an, XI (cüz:xxi) /16-22; el- Beydâvî, Nasıruddin Abdullah b. Ömer el-kâdî, Envâru t-tenzîl ve Esrâru t-t vîl, V/31-34; en-nesefî, Ebu l-berekât Abdullah b. Ahmad, Medâriku t-tenzîl ve Hakâiku t-t vîl, 31-34; el-kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed el-ensârî, XIV/1-7; el- Hâzin, Alauddin Ali b. Muhammed, el-bağdâdî, V/31-34; Elmalılı, M. Hamdi Yazır, Hak dini Kur an dili,vi\233; es-sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü t-tefâsîr, II/ El- Beydâvî,V/33; Ebu s-suud, Muhammed b. Muhammed el-imadî, İrşadu l-akli s-selim, IV/176. Peki Rum Suresi nde kullanılan işârî yol nedir? Kur an ın pek çok yerinde olduğu gibi, Rum Suresi nde de, ayet ve surenin sıra numarası, özellikle ayet sayısının işaret ettiği olaylar gibi tevafuklar ve hikmetli dizayn, bu işarî yolun önemli bir üslubudur. Biz bu kitapta, başta Rum Suresi olmak üzere Kur an ın çeşitli sure ve ayetlerinde, İstanbul fethinin de dahil olduğu bazı tarîhî zaferleri gösteren bu işaretleri anlatıyoruz. Bu çalışmada belirtilen tevafuklar da gösteriyor ki: Kur an, sonsuz bir ilim sahibinin bilgisini yansıtan bir semavî belgedir. Kur an ın ifadeleri statik değil, dinamiktir. Belli olaylar hakkında nazil olsalar bile, tarih boyunca tekrar eden benzer olayların hepsine de bakabilirler. Allah ın sonsuz ilminden gelen ve rububiyetin mutlak makamından aldığı geniş perspektifle olayları /konuları takip eden, her asrın insanına semavî kimliğini ispat etmeyi hedefleyen ve insanların bütün kesimlerine hitap eden Kur an, kainatın ezelî bir tercümanı olarak az sözle çok manalar ifade etmektedir. Kur an, tevhid, nübüvvet, haşri ispat, adalet ve ubudiyet i tespit edip gerçekleştirmek gibi temel hedeflerini ortaya koymak için, her şeyden önce kendi

5 semavî kimliğini ispat etmek durumundadır. Bunu her asrın insanlarına göstermek ise, hikmet ve adaletin gereğidir. Bu sebepledir ki, İslam alimleri bir ayetin nüzul sebebinin hususi olması, ifade ettiği mananın umumi olmasına mani değil demişler. Bu prensipten hareketle, Rum Suresi nin ve öteki sure ve ayetlerin gaybî haberini başka olaylar için de söz konusu etmişler; örneğin, Kudus ün Salahadin-i Eyyubi tarafından yapılan fethine de tatbik etmişlerdir. Bir işaretin ilmî bir değer ifade etmesi için, onun Kur an veya hadis gibi bir nasla çelişmemesi, söz konusu ifadeden Arapça dili açısından o işaretin olabileceğini gösteren uygun kelimelerin veya ifadenin bulunmasını yeterli bulmuşlardır. Biz bu çalışmamızda bu prensibe bağlı kalarak Kur an ın gaybî bazı işaretlerini gözler önüne sermeye ve onun binler mucizevî pırıltısından birkaç tanesini ulvî bir hayret ile görmeye çalışacağız... Ayetler Işığında Doğu Roma nın Galibiyeti ve Bedir Zaferi Niyazi Beki 10

6 Rûm Sûresi nin Haberi ve İran-Bizans Savaşı RUM SÛRESİ, Mekke de nazil olmuştur. Kendisinden önceki bir sûre olan Ankebut Sûresi ile yakın bir ilişki içerisindedir. Bu ilişkinin ana teması, Kur an ın mucizeliğidir. Ankebut Sûresi nde Peygamberimiz den (asm), İslam ve iman davasına bir delil olsun diye mucize isteyen müşriklerden şu şekilde bahis olunur: Onlar dediler ki: Ona (Hz. Peygamber e) Rabbinden mucizeler indirilmeli degil miydi? De ki: Mucizeler ancak Allah katındandır. (Ankebut Sûresi, 50) Bir sonraki ayette ise, şöyle buyurulmuştur: 13

7 Kendilerine okunan kitabı sana indirmemiz onlara yetmedi mi? (Ankebut, Sûresi, 51) Sûre, cihad ve iyi davranışı teşvik eden şu ifadelerle bitirilmiştir: Bizim uğrumuzda cihad edenlere gelince, elbet onlara kendi yollarımızı göstereceğiz. Şüphesiz ki Allah, iyi davrananlarla beraberdir. (Ankebut Sûresi, 69) Rum Sûresi, Ankebut Sûresi nde işaret edildiği üzere, insanların görmek istediği mucizeler açısından, Kur an ın gerçekten yeterli bir i caz kaynağı olduğunu gözler önüne sermek için, gaybden yani insanlar tarafından bilinemez olan gelecekten haber veren ayetlerle başlamıştır. Verilen haberin doğruluğu da, ayette ifade edildiği gibi birkaç yıl sonra tarihi bir vaka olarak yaşanmak suretiyle, kesin bir mucize olarak müşrik mümin herkes tarafından apaçık görülmüştür. 1 Konu ile ilgili ayetlerin mealleri şöyledir: Elif lâm mîm. Rumlar mağlûp düştüler: 1- krş. Kurtubî, XIV/5; Elmalılı, VI\233). Yakın bir yerde, yeryüzünün en aşağısında. Fakat mağlûbiyetlerinden sonra onlar tekrar galip gelecekler: Üç ile dokuz yıl içinde. Evvelce de, bundan sonra da hüküm tümüyle Allah a aittir. O gün mü minler Allah ın yardımıyla sevinecekler. Allah dilediğine zafer nasip eder. Çünkü O her şeyin mutlak galibi, her şeyi kuşatan rahmet sahibidir. Bu Allah ın vaadidir. Allah vaadinden dönmez; ama insanların çoğu da bunu bilmez. (Rum Sûresi, 6) Tefsir, hadis ve tarih kaynaklarının bildirdiğine göre, Rum Sûresi nde söz konusu edilen olayın özeti şöyledir: Bizans ordusu, İranlılarla girdiği savaşta, yurtlarının İran a en yakın bir yerinde (veya Arabistan yakınında) mağlup oldu. Bu haber, o sırada müşriklerle tevhid mücadelesi vermekte olan Hz. Peygamber i (asm) ve Müslümanları üzdü. Müşrikleri ise sevindirdi. Çünkü, kendileri gibi müşrik (Putperest, Ateşperest vs..) bir devlet olan İran/Sasani ordusu, Müslümanlar gibi ehl-i kitap ve semâvî bir dine (aslı ortadan kalkmış da olsa) mensup olduğunu iddia eden Hristiyan Bizans ordusunu feci şekilde yenmişti

8 İranlıların bu zaferinin kendilerini nasıl sevindirdiğini, Übeyy b. Halef gibi bazı müşrikler, Hz. Ebu Bekir e açıkça dile getirmiş, bu zafer, kendileri için uğur getirecek bir olay olarak değerlendirerek: Bizim İranlı dostlarımız, sizin Bizanslı dostlarınızı yendiği gibi, biz de yakında aramızda çıkacak bir savaşta mutlaka sizi yeneceğiz demekteydi. Buna mukabil, Hz. Peygamber (asm) den işin gelecekle ilgili gerçek boyutunu öğrenmiş biri olarak Hz. Ebu Bekir: Allah sizi sevindirmeyecektir. Yakın bir gelecekte Rumlar, İranlılara mutlaka gâlip gelecektir. Peygamberimiz bunu bize haber verdi. diyerek tepki gösterir. Übeyy b. Halef ise ona: Yalan söylüyorsun! Haydi bir süre belirle, seninle bahse girelim teklifinde bulundu. Hz. Ebu Bekir: Allah ın düşmanı! Asıl yalancı sensin! diyerek cevap verdi. Ve nihayet ikisi bahse dair, belirlenen üç yıllık süre ile, on develik miktarı içeren bir antlaşma yaptı. O zaman, henüz bu tür bahis tutuşmalara ve kumar gibi işlere dair Kur an ın yasaklayıcı hükmü gelmemişti. Bu olaydan haberdar olan Hz. Peygamber (asm), Hz. Ebu Bekir e bahis şartlarında bir değişiklik yapmasını buyurdu. Yeni anlaşmaya göre, Rumların galip geleceği savaşın üç ile dokuz yıl içinde olacağı konusunda yeniden bahse tutuşuldu. Buna karşılık deve sayısı yüze çıkarıldı. Ayetin haber verdiği gibi üç ile dokuz yıl içinde Rumlar, hiç kimsenin beklemediği bir tarzda toparlanıp, İranlıları ağır bir yenilgiye uğrattı. Hz. Ebu Bekir yüz deveyi aldı ve Hz. Peygamber in (asm) tavsiyesi üzerine, ihtiyaç sahiplerine sadaka olarak dağıttı. Rumların İranlıları yendiği gün, Müslümanlar da Mekke müşriklerini Bedir Harbi nde yendi..2 Gibbon un hayreti İngiliz Tarihçisi Gibbon, Decline and Fall of The Roman Empire (Roma İmparatorluğu nun Sukut ve İzmihlali) isimli eserinde, Kur an ayetlerindeki bu 2- Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa, el-camiu s-sahih, Tefsiru sureti 30/31; Hakim, Ebu Abdillah en-neysaburî, el Müstedrek ala s-sahiheyn, II/410; Taberî, Muhammed b. Cerir, Câmiu l-beyan, XI(21. cüz)/16-18; Mevdûdî, Ebu l-alâ, Hz. Peygamber in Hayatı,

9 şaşırtıcı haberinin gerçekleşmesi karşısında hayran kalarak, bin iki yüz elli yıl sonra özetle şu satırları yazmıştır: İki İmparatorluğun sınırları dışında bulunan ve bunlardan her birinin diğerini imha için hazırladıkları tertibatı bilen Hz. Muhammed, İranlıların adım başında zafer kazandıkları bir dakikada, Bizanslıların bir kaç yıl sonra galip geleceklerini söyledi. Dünyada hiçbir haber, o zamanın durumu karşısında, bunun kadar inanılmayacak bir mahiyette sayılmazdı. Çünkü Doğu Roma İmparatorluğu, zafere değil, yıkılmaya doğru gitmekteydi Gibbon: Decline and Fall of The Roman Empire, II/788; Elmalılı, VI/240, ; Doğrul, Ömer Rıza, Tanrı Buyruğu, 637; Mevdûdî, Ebu l-ala, Hz. Peygamber in Hayatı, 386. Rûm Sûresi ve Bedir Savaşı RÛM SÛRESİ NDE, Rumların gelecekteki galibiyetlerinden söz edilirken, Bedir Savaşı nda Müslümanların Mekke müşriklerine karşı zafer kazanacaklarına da işaret edilmiştir. O gün mü minler Allah ın yardımıyla sevinecekler. (Rûm Sûresi, 4) ayeti, müminlerin de Allah ın kendilerine yapacağı yardımla sevineceklerini söyler. Bu sevinci, sadece Rumların İranlıları yenmesinden ibaret kabul etmek doğru değildir. Her şeyin en doğrusunu Allah bilir elbette. Eğer ayette bahsedilen sevinç, sadece Rumların zaferi ile ilgili olsaydı, Allah ın yardımıyla ifadesine gerek olmazdı. O gün sevinecekler kâfi gelirdi

10 Nitekim tefsircilerin çoğu bu ayetlerden şu manayı çıkarmışlardır: Rumların İranlılara galip geleceği gün, müminler de Allah ın yardımıyla müşriklere karşı zafer elde edecekler ve yalnız Kur an ın haberini tasdik eden Rumların galip gelmesiyle değil; Allah ın özellikle kendilerini galip kılan yardımıyla sevinecekler. 4 Bu husus hadis kaynaklarında da yer almış ve Rumların galibiyetinin, Müslümanların Bedir günü gerçekleşen zafer gününe denk geldiği vurgulanmıştır. 5 Tefsirlerin çoğunda, Rumların galibiyet günü, Bedir günü veya Hudeybiye günü şeklinde iki farklı görüşe yer verilmiştir. 6 Tirmizî ve Hakim 7 Sufyan Sevrî den, Ebu s-suud Efendi 8 Ebu Said el-hudrî den, Rumların İranlılara galibiyetinin, Bedir gününe denk geldiğini aktarmışlardır. Yine Tirmizî 9 Neyar b. Mükerrem den naklettiğine göre, Rum Sûresi nin inmesinden yedi yıl sonra, Rumlar, İranlılara galip gelmişler ve bu mucize karşısında pek çok kimse Müslüman olmuştur. Büyük müfessir Taberî de, Rumların galibiyetini ilan eden, belirsiz olan olayın zamanını belirleyen O gün müminler Allah ın yardımıyla sevinecekler. Allah dilediğine yardım eder (Rum Sûresi, 4-5) mealindeki ayeti açıklarken, şu görüşlere yer vermektedir: Yani, Rumların İranlılara galip geldiği gün, Allah a ve Hz. Peygamber e (asm) iman edenler, bir yandan Allah ın, müşriklere karşı kendilerine yaptığı yardımdan, bir yandan da, İranlılara karşı Rumlara yaptığı 4- Taberî, (cüz:xxi) /16; Elmalılı, VI/ Tirmizî, Tefsiru sureti 30/31; Hakim,Abu Abdillah, el-müstedrek Ala s-shihayn, II/ Bk.Ebu l-leys Semerkandî, Bahru l-ulûm, III/4; Beğavî, Ebu Muhammed Hasan b. Mesud, el-ferrâ, Meâlimu t-tenzîl fi t-tefsiri ve t-tevil, VI/388,390; Râzî, Mefatîhu l-ğayb; IX/80; Mâverdî, Tefsir l-mâverdî, IV/298; Ebu Hayyan, Muhammed b. Yusuf Endelûsî, el-bahru l-muhît; VII/161; Ebu s-suud, İrşadu l-akli s-selim, VII/49; 7- Tirmizî, Tefsiru Sureti 30/ 31; Hakim, II/410. Tirmizî, hadisin sahih,hasan ve garip olduğunu vurgulamıştır. Hakim ise hadisin, Buhari ve Müslim in şartlarına uygun olduğunu söylemiş ve Zehebî de ona muvafakat etmiştir (Zehebî, Hakim ile birlikte, aynı yer). 8- Ebu s-suud, VII/ Tirmizî, a.g.y. (Hadis için: sahih, hasan, garip, demiştir)

11 yardımdan dolayı sevinecekler. Allah dilediğine yardım eder cümlesi ise, Müslümanların, Bedir Günü nde müşriklere karşı zafer elde edeceklerine işaret etmektedir. 10 Taberî, diğer birçok tefsirci gibi, bu konuda görüşünü paylaştığı İbn Abbas, İbn Mesud, Süfyan-ı Sevrî, Said b. Cübeyr gibi alimlerin sözlerine de yer vermiştir. Özellikle, olayın bir görgü şahidi olarak konuşan Ebu Said el-hudrî nin ifadelerini olduğu gibi aktarmakta fayda var. Olayın kendisine sorulması üzerine, Ebu Said şöyle der: Rum Suresi nin Mekke de indiğine dair alimler arasında görüş birliği vardır. Sure, kuvvetli bir ihtimalle, Hicretten 6 yıl önce, miladi 616. yılında inmiştir. 12 Bu olay, surenin inişinden yedi-sekiz yıl sonra vuku bulduğuna göre, bunu Hicretin altıncı yılında vuku bulan Hudeybiye Antlaşması na bağlamak mümkün görünmemektedir. Bu değerlendirmeye göre, müminler o gün Allah ın yardımıyla sevinecekler mealindeki ayetin anlamını gösteren tek alternatif, Bedir günüdür. Biz Hz. Peygember (asm) ile birlikte Kureyş müşrikleri ile (savaş meydanında) karşılaştığımız sırada, Rumlar da İranlılarla karşılaştılar. Allah, Arap müşriklerine karşı bize yardım etti. Mecusîlere karşı da, ehl-i kitap olan Rumlara yardım etti. Biz hem kendi zaferimiz, hem de Rumların zaferinden dolayı sevindik. İşte o gün müminler Allah ın yardımıyla sevinecekler ayeti bu gerçeği vurgulamaktadır Bk.Taberî, Câmiu l-beyan, XI(21. cüz)/ Bk. Taberî, a.g.y. 12- Bk. Elmalılı, VI/238; Mevdûdî, Hz. Peygamber in Hayatı,

12 Bid Sinîn Gösterdikleri RÛM SÛRESİ NİN ilgili ayetinde geçen ve birkaç yıl anlamına gelen bid i sinîn ifadesinin burada gösterdiği yıl sayısının, 8 olduğuna dair bazı emâreler vardır. Biricisi: Bid kelimesinin 872 olan ebced değeridir. Bu sayı, 109x8 dir. Bu bağlamdaki 109 sayısı ise, el takısı almış aded kelimesinin matematik değeridir. Bu kelime, işaret diliyle der ki: Buradaki bid sözcüğü, 8 yıla tekabül etmektedir. İkincisi: Yıllar anlamına gelen sinîn kelimesidir. Mekkî Mukattaat sistemine göre, bu kelimenin buradaki tekrar sayısı da, sekiz 8 dir. Nitekim, İbn Arabî de: Rum Suresi ndeki bid kelimesinin gösterdiği sayı, 8 dir. 13 Üçüncüsü: Burada yer alan sinîn kelimesi, 170 (10x17) ebced değeriyle, 8 yıl sonra vuku bulan Bedir savaşının olduğu Ramazanın 17 sine uygundur. Nitekim, Ebu Hatim, ğalebet/ğulibet-seyağlibun/seyuğlebûn şeklindeki farklı kıraat şekillerini anlatırken, konuyu: Yani, Rumların İranlılara galip geldiği gün, müminler de Bedir zaferiyle mutlu olmuşlardır. Allah, galip gelen Rumların yakın bir gelecekte Müslümanlar tarafından mağlup edilecekleri müjdesini de vermiştir 14 şeklinde değerlendirmiştir. İmam Beğavî de, Suddî den naklen müminler o gün Allah ın yardımıyla sevinecekler ayetini açıklarken, şu görüşlere yer vermiştir: Hz. Peygamber ve Müslümanlar, Bedir günü, bir 13- İbn Arabî, Muhyiddin Muhammed b. Ali et-tâî, el-futuhatu l- Mekkiye, I/ Bk. Ebu Hayyan, VII/

13 yandan Mekke müşriklerine karşı kazandıkları zafer, diğer yandan ehl-i kitap olan Rumların İran müşriklerine karşı kazandıları zaferden dolayı sevinmişlerdir. 15 Fahreddin Râzî de, müminler o gün Allah ın yardımıyla sevinecekler mealindeki ayeti açıklarken, konu ile ilgili görüşünü özetle şöyle ifade etmiştir: En doğrusu şudur ki, müminler, Rumların İranlılara galip gelmelerinden dolayı değil kendilerinin, Mekke müşriklerine karşı kazandıkları zaferden dolayı sevinmişler. Çünkü, Rumların İranlılara galip geldikleri aynı günde, müslümanların olaydan haberdar olmaları mümkün görünmemektedir. Demek, müminler o gün Allah ın yardımıyla sevinecekler mealindeki ayette yer alan ve olayın zamanını belirleyen o gün ifadesi, Bedir gününe işaret etmektedir. 16 Celaleyn tefsirinde de Bedir günü, tek görüş olarak benimsenmiştir. 17 Bu konuda Hamdi Yazır ın görüşünü aktarmak uygun olur diye düşünüyorum. O özetle şöyle der: Bazılarına göre, olay Hicretin 6. yılında Hudeybiye Antlaşması esnasında gerçekleşmiştir. Fakat bu doğru değildir. Bu anlayış hatasının sebebi şudur: Sahih-i Buharî nin açıkladığına göre, Hz. Peygamber in (asm) Hirakl e gönderdiği mektubu taşıyan elçi, Suriye ye ulaştığı zaman, Hirakl zaferini kutluyordu. 18 Bu elçi, Hudeybiye Antlaşması sırasında gönderildiği için, birçokları Hirakl ın o sıralarda zafer kazandığını zannetmişlerdi. 19 Halbuki, Hirakl, zaferi çoktan kazanmış ve onu kutlamak için Suriye ye gelmiş bulunuyordu. Doğrusu şu ki: Rumlarlarla İranlılar arasındaki savaş, 610 da başlamış, yılları savaş içinde geçmiş ve 616 da Rumlar yenilmeye başlamıştır. Bu yenilgi zamana yayılarak ve artarak devam etmiştir. Öyle ki, 617 yılında, İranlılar Kadıköy e kadar ilerlemiş, İstanbul un kapısına dayanmışlardı Bk. Beğavî, VI/ Bk. Râzî, IX/ Celaleddin Mahalli-Suyutî, Tefsiru l-celaleyn, Buharî, Cihad, Bu gerekçeyi gösteren bir misal olarak bk. İbn Aşûr, XXI/ Bk.el-Mevdûdî, Hz. Peygamber in Hayatı,

14 Rum Suresi, Romalıların yenildiği, 616 yılında inmiştir. Romalılar, 622 de karşı harekete geçmişler, Bedir zaferinin de tarihi olan 624 te galebe çalmaya başlamışlar ve de kesin zaferi elde etmişlerdir. 21 Hicretten 7. yıl önce, Peygamberliğin 7. yılı Kur an, bu haberi verirken açıkça 9 yıl demeyip, birkaç yıl anlamına gelen bid sinin gibi kapalı bir ifade kullanması, olaya, uygunluk bakımından bir derinlik, kapsamlı ve geniş bir anlam vermiştir. Böylece hem galibiyet süresi olan 3 yıla, hem yenilgi sonrasından, Bedir gününe rastlayan ilk galibiyete kadar olan 7 yıla, hem de kesin galibiyet süresi olan 9 yıla uygun düşebilecek bir işaret vermiş bulunuyor ki, bunlardan birisi açıkça ifade edilmiş olsaydı, olayın bütün safhaları gösterilmiş olmaz ve dolayısıyla bu kapsamlı icaz tarzı bulunmazdı. Bir de bu açıklamadan maksat, Rumların galibiyetinden çok, müminlerin ilâhî yardım ile sevinecekleri günün tarihini tespit etmek olduğuna işaret edilmiş oluyor. Ayette, birkaç yıl ifadesi kapalı olmakla beraber, galibiyetin gerçekleşmesine işaret eden o gün ifadesi, 21- Bk. Elmalılı, VI/238; Doğrul, Tanrı Buyruğu, ; el-mevdûdî, a. g.e., 387. belirlidir. Bu bakımdan ayetin, müminlerin bu sevinç gününü gösteren mucizesi, Romaların galibiyetini haber veren mucizesinden daha şanlıdır. 22 Abdulazim Zerkânî de, Rum Suresi nin verdiği haberlerin iki tane olduğuna dikkat çekmiş, bunlardan birinin, Rumların İranlılara galip geleceği; diğerinin ise, Müslümanların Mekke müşriklerine karşı zafer kazanacağı hususu olduğunu söylemiştir. Konuyu özetle şu sözlerle ifade etmiştir: Ayetlerin kesin bir dille bu haberleri verdiği sırada, ne Rumların, ne de Müslümanların böyle bir güce sahip olabileceği ihtimali vardı. Fakat, Bedir günü, bu her iki haber de gerçekleşmiştir. Allah tan daha doğru sözlü kim olabilir ki! (Nisâ Sûresi, 122). 23 İbn Aşûr da ayette geçen, birkaç yıl ifadesinin, kapalı olmasının hikmetini şöyle açıklamıştır: Burada yılların (bid sinîn) belirsiz olması, Hakim ve Yüce olan Allah ın, kitabında sık sık başvurduğu özet 22- Bk. Elmalılı, VI/ ayrıca bk. Doğrul, a.g.y.; el-kasımî, XIII/4765; el- Mevdûdî, Hz. Peygamber in Hayatı, Bk.ez-Zerkânî, II/

15 (icmal) prensibinin bir gereğidir. Çünkü, fazla detay, bilge (râcih) akıllar için fazlalık(haşv) sayılır. Ayrıca, belli bir zamanın ifade edilmemesi, Müslümanların, her an olayın gerçekleşeceğine olan inançlarını dinç tutmuş ve hep ümitle yaşatmıştır. 24 Zaferlerin genellikle zamanlara yayılması, hesaplarda farklı kriterlerin kullanılması, ifade edilen zamanın tayininde farklı sonuçlar çıkabilir. Sonsuz hikmet sahibi yüce Allah, bu gibi sebeplerden dolayı, haber verdiği olayın yılını belirtmemiştir. Her kesimin üzerinde ittifak edebileceği dikkatli bir sözcüğü seçmiş; 3 ila 9 yılı ifade eden bid i sinîn tabirini tercih etmiştir. 25 Bununla beraber, Kur an, genel bir prensip olarak, olayları anlatırken, nüzul sebebi belli olsa bile, zaman, mekân ve şahıs boyutunda ele almayıp, bir çeşit belirsiz/özet (mücmel) halde bilgi vermektedir. Bunun en önemli gerekçesini, onun zaman ve mekân üstü evrensel bir mesaj olma özelliğinde aramak gerekir. Söz konusu Rum Suresi ndeki gün ve yıllar ın belirsizliği de, işarî yolla verilmek istenen mesajın yerine ulaşma- 24- Bk. İbn Aşûr, XXI/ Bk.ez-Zerkânî, II/ sında belirleyici bir rol oynamıştır. Elmalılı nın yukarıdaki açıklaması, bu açıdan önemlidir. Cemaleddin Kasımî ise, Rum Suresi nin bu gaybî haberi için, Kur an ın en büyük mucizesi olduğunu söylemiş; bu gaybî haberin bir görgü şahidi olan Zübeyr el-kelâî nin şu ifadelerine yer vermiştir: Ben, İranlıların Rumları yendiklerini gördüm. Sonra Rumların İranlıları yendiklerini gördüm. Daha sonra, Müslümanların hem İranlıları, hem Rumları yendiklerine şahit oldum. Bütün bunlar, 15 yıl içinde gerçekleşti. 26 Bu açıklamalar, sahabelerin Rum Suresi nin ifadelerinden farklı galibiyet ve mağlubiyetler anladıklarını ortaya koyması bakımından önemlidir. Öyle anlaşılıyor ki, buradaki 15 yıl değerlendirilmesi, Rumların İranlılara galip geldiği Hicretin ikinci yılında meydana gelen Bedir Günü esas alınarak yapılmıştır. Gerçekten, Müslümanlar, Bedir Gününden itibaren 15 yıl içinde, hem İranlılara, hem de Şam-Kudüs bölgelerinin fethedildiği hicretin 17. yılında, Rumlara karşı zafer kazanmışlardır. 26- Bk. el-kasımî, XIII/