Neler Öğreneceğiz? Eğitim ve öğretim kavramları Toplumsal eğitim kurumu, Eğitim hakkı, Eğitimde fırsat ve olanak eşitliği, Zorunlu öğrenim,

Transkript

1 Neler Öğreneceğiz? Eğitim ve öğretim kavramları Toplumsal eğitim kurumu, Eğitim hakkı, Eğitimde fırsat ve olanak eşitliği, Zorunlu öğrenim, Parasız öğrenim. 1

2 Toplumsal Eğitim Kurumu Toplumun üyeleri arasında oluşan eğitsel ilişkiler dokusudur (Başaran ve Çınkır, 2012, 19). 2

3 Toplumsal Eğitim Kurumunun Görevi (Başaran ve Çınkır, 2012,17): 1. Toplumun üyelerinin toplumsallaşmasını ve kültürlenmesini sağlamak, 2. Toplumsal değişmelere hazırlamak, 3. Toplumsal ilişkileri geliştirmek, 4. Ulusun her üyesini üretim yeterlikleriyle donatmaktır. 3

4 Eğitim Hakkı Eğitim Hakkı ilk kez Birleşmiş Milletler ce 10 Aralık 1948 de kabul edilen ve 6 Nisan 1949 da onaylanan İnsan Hakları evrensel Bildirgesi nde ilan edilmiştir. Bildirge nin 26. maddesinde yer alan Her bireyin eğitilme hakkı vardır anlatımı ile eğitim hakkı evrenselleşmiştir. 4

5 Anayasa da Eğitim Hakkı M. 42. Kimse eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir. 5

6 Eğitim Hakkı İki anlam taşır (Başaran ve Çınkır, 2012, 28): 1. Eğitilme/Öğrenim hakkı: Yurttaşın kendisini eğitme yetkisini yasal olarak taşıyanlardan eğitilmesini isteme hakkıdır. (YURTTAŞIN: Beni eğitin deme hakkı) 2. Eğitme hakkı: Belirlenmiş kişilere eğitme yetkisini verme (DEVLETİN: Seni eğiteceğim deme hakkı) 6

7 Zorunlu Öğrenim Devletin kendisine sadık yurttaşlar yetiştirme isteği, eğitim süresinin bir kesimini yurttaşlar için zorunlu yapmasına yol açmıştır. Zorunlu öğrenim: Devletin, her yurttaşı belli bir süre devlet okullarında eğitme yetkisidir (Başaran ve Çınkır, 2012, 26). 7

8 Parasız Öğrenim Anayasa ve eğitime ilişkin yasalarda Birleşmiş Milletler Bildirgelerinde ve sözleşmelerinde ilköğretimin tüm yurttaşlara zorunlu kılınmasıyla birlikte parasız olması gerektiği de yer almaktadır. Parasız öğrenim, doğrudan sosyal devlet ilkesiyle ilgilidir (Başaran ve Çınkır, 2012, 26). 8

9 Eğitimde Fırsat ve Olanak Eşitliği "Eğitimde fırsat eşitliği" kavramı, toplumun tüm bireylerinin ayrım yapılmaksızın, yeteneklerini en uygun biçimde geliştirmede eğitim hizmetlerinden eşit ölçüde yararlanma şansına sahip olmaları olarak tanımlanmaktadır. Hiçbir hukuksal engel bulunmamasına karşın, insanların "olanak'ları eşit olmadığından dolayı eğitimden eşit ölçüde yararlanamadıkları görülmektedir. Eğitimde fırsat eşitliği"nin gerçekleştirilebilmesi için, insanların hukuk önünde eşit eğitim alma hakkına sahip olmaları yetmez. Bu hakkı kullanabilme "olanak'larına da sahip olmaları gerekir. Bu da kimi yazarların belirttiği gibi, ekonomik işleyişin toplumun tüm kesimlerine eşit yarar sağlamasıyla olanaklı görülmektedir (Zoraloğlu, 1998). 9

10 Eğitimde Fırsat ve Olanak Eşitliği nin Yasal Dayanakları Eğitimde kadın erkek herkese fırsat ve imkan eşitliği sağlanır (M.E. Temel Kanunu, m. 8). Yüksek öğretimde imkan ve fırsat eşitliğin sağlayacak önlemler alınır (YÖK, m.5). Taraf devletler, çocuğun eğitim hakkını kabul ederler ve bu hakkın fırsat eşitliği temeli üzerinde tedricen gelişmesi görüşüyle... önlemler alırlar (Çocuk Hakları Sözleşmesi). 10

11 Eğitimde Fırsat Eşitliğinin Ölçütleri: 1) Eğitim sisteminin en uzak köylere, yerleşim yerlerine kadar yayılmasını sağlamak, 2) Yurttaşlar eğitim etkinliklerine alınırken hiç bir ayrım gözetmemek, 3) Verilecek eğitimin niteliğinde eşitlik sağlamak. 11

12 Eğitimde Olanak Eşitliğinin Ölçütleri 1) Yurttaşların ekonomik, toplumsal ve kültürel engellerini ortadan kaldırarak onların eğitim olanaklarından faydalanmalarını sağlamak. 2) Aynı öğretim basamağındaki okulların eğitim ortamının ve eğitim harcamalarının eşitliğini bozacak engellerin ortadan kaldırılmasıdır. 12

13 F ı r s a t & O l a n a k 13

14 Eğitimde Fırsat ve İmkan Eşitliği Başkent'in zenginler semti olarak bilinen Çayyolu ndaki Mehmet Ulucan İlköğretim Okulu'nda, kapıcı ve hizmetlilerin çocuklarıyla çevre köylerde yaşayan köylülerin çocukları okuyor. Okula bu yıl sadece iki öğrenci kayıt yaptırdı. Okullarında hem müdür hem öğretmen hem de hizmetli olarak çalışan öğretmenler, kömür torbalarını taşıyor, sınıftaki sobayı yakıyor yeri geldiğinde de ellerine süpürge alarak temizlik yapıyorlar. Okulun sobalı olması nedeniyle ısınma sorunlarını yine kendilerinin çözmek durumunda olduğunu anlatan öğretmenler kömürü tutuşturmak için tezek kullanıyorlar. 14

15 Eğitimde Fırsat ve İmkan Eşitliği Bin 960 öğrencisi bulunan 32 derslikli İnönü İlköğretim Okulu yöneticileri ve velilerinin çabalarıyla iki yılda toplanan 190 bin TL ile okula 32 televizyon, 26 bilgisayar, bulaşık makinesi ve buzdolabı alındı. Öğretmenler odası, kütüphane, ana sınıfları yenilendi. Engelli öğrenciler için iki adet asansör, spor, resim, müzik odaları, beden eğitimi salonları, revir, 4 laboratuvar yaptırıldı. 15

16 Yararlanılan Kaynaklar Başaran, İ. ve Çınkır, Ş. (2012). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Ankara: Ekinoks Yayınevi. Zoraloğlu, Y. (1998). Eğitimde fırsat eşitliği ve üniversite giriş sınavları. 16