Bilişim Teknolojileri ve Yazılım-1

Transkript

1 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım-1 İçindekiler Bilgi ve İletişim Teknolojileri... 1 Bilgi Teknolojileri Nedir?... 1 İletişim Teknolojisi... 1 Kelime Oyunu... 1 Bilişim Teknolojilerinin Kullanım Alanları... 1 Bit Kullanımı Ve Sağlık... 1 Bilgi Toplumu... 1 E-Devlet(Sanal Devlet)... 1 Dijital Vatandaşlık... 1 Donanım Ve Yazılım... 1 Donanım Nedir?... 1 Harici Donanım Birimleri... 1 Dahili Donanım Birimleri... 1 Tümleşik/Birleşik Donanım... 1 Yazılım Nedir?... 1 Yazılım Çeşitleri... 1 Dosya Yönetimi... 1 Dosya Nedir?... 1 Klasör Nedir?... 1 Niçin Klasör Kullanırız?... 1 Her Dosya Kendi Klasörüne!... 1 Klasör İsimleri... 1 Alt Klasörler... 1 Sürücü Nedir?... 1 Dosya, Klasör ve Sürücü Adresleri... 1 Önemli Notlar... 1

2 Bilgi ve İletişim Teknolojileri 2 Japonya Alet Elektronik Bilişim Kolaylık TEKNOLOJİ Bilim İnternet Güç Bilgisayar Çevre Kirliliği Sanayi Bilgi Sabit disk Çip Donanım Yazıcı Tablet Program(Yazılım) Word Windows İletişim Telefon İnternet BİLİŞİM: Veri üzerindeki işlemleri, bilgisayarlarla yürütme bilimidir. BİLGİ: Öğrenme, araştırma ya da gözlem yolu ile edinilen gerçekler. Bilgi değişime uğrayabilir, yenilebilir hatta yanlış olduğu öğrenilirse silinip kaybolabilir. Bir zamanlar bilgiye ulaşmak çok zor ve pahalı iken şimdilerde ise insanlar bilgi hazinesinin içinde kaybolabiliyor. Peki bu kadar bilginin olması doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmakta insanları zor durumda bırakmaz mı? BİLGİ KİRLİLİĞİ Günlük hayatımızda çok büyük bir bilgi bombardımanına tabi tutuluyoruz. Bazen bu bilgileri görüyoruz, bazen duyuyor bazen de okuyoruz. Peki, bu bilgilerin hepsi doğru mudur? Tabii ki hayır. Bilginin çok hızlı yayıldığı bir yüzyılda, doğruluğuna güvendiğimiz bilgiye ulaşmak gittikçe zorlaşmaktadır. İnternette bir ödev ararken ilk bulduğumuz ödevin doğru olduğuna nasıl emin olabiliriz? İnternette okuduğumuz bir bilgi bazen eksik, bazen çelişkili, bazen yanlış olabilmektedir. Bu bilgilerin doğrulanabilmesi için daha kapsamlı aramalar yapmalı, güvenilir internet siteleri kullanılmalı, farklı kaynaklardan da araştırmalar yapılarak bilgi doğrulanmalıdır. Unutmayalım ki internette okuduğumuz her bilgi ve resim gerçekleri yansıtmayabilir! Ziyaret ettiğimiz internet sitelerini özenle seçmeli hoşumuza gitmeyen görüntü ve yazılarla karşılaştığımızda hemen o sayfadan çıkmalıyız.bu tarz sayfalar hem bize hem de bilgisayarımıza zarar verebilir. İLETİŞİM: Bir yerden, bir kişiden, bir makineden bir başkasına, herhangi bir ortamdan yararlanarak bilgi göndermedir. TEKNOLOJİ: İnsanoğlunun gereklerine uygun yardımcı alet ve araçların yapılması ya da üretilmesi için gerekli bilgi ve yetenektir. Teknoloji ayrıca, bir sanayi dalıyla ilgili üretim yöntemlerini, kullanılan araç, gereç ve aletleri kapsayan bilgidir. Bilgi Teknolojileri Nedir? Bilgi teknolojiѕini bilginin elde edilmesi, toρlanmaѕı, biriktirilmeѕi, işlenmeѕi, уeniden elde edilmeѕi, уaуılmaѕı, korunmaѕı νe bunlara уardımcı olan araçlar olarak tanımlaуabiliriz. Bunlar her alan için geçerlidir. Burada araç gereç değil insanın önemi νe bu teknolojiуi oluşturmak için belirlenen hedefler vurgulanmaktadır. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

3 3 İletişim Teknolojisi Bilginin toplanmasını, işlemesini, depolanmasını, ağlar aracılığı ile bir yerden bir yere iletilmesini sağlayan iletişim teknolojisi olarak tanımlanır. İletişim teknolojisi, mesajların bir yerden bir yere hızlı iletilmesine olanak sağlamakta, bilgisayar teknolojisi ise hesaplama ve bilgi işleme yeteneklerimizi milyonlarca kere artırmaktadır. İnsanlar araѕında haberleşmeуi ѕağlamaуa уönelik olan iletişim teknolojileri günümüzde oldukça çeşitlidir. Sadece yazılı, sadece sesli ve sadece görsel iletişim aletleri varken günümüzde hem görsel hem de sesli iletişim aynı anda olabilmektedir(örn: Görüntülü konuşma) Teknolojiѕini bilgiѕaуar teknolojilerinin katılmaѕıуla önemli nitelikѕel ѕıçramalar olmuştur. Bilgi teknolojilerinin kullanımı da hızlanmıştır. Kelime Oyunu Soldan Sağa 4. Bilginin toplanmasını, işlemesini, depolanmasını ve ağlar aracılığı ile bir yerden bir yere iletilmesini sağlar. 6. Bir yerden, bir kişiden, bir makineden bir başkasına, herhangi bir ortamdan yararlanarak bilgi göndermedir. Aşağı 1. Öğrenme, araştırma ya da gözlem yolu ile edinilen gerçekler. 2. bilginin elde edilmesi, toρlanmaѕı, biriktirilmeѕi, işlenmeѕi, уeniden elde edilmeѕi, уaуılmaѕı, korunmaѕı νe bunlara уardımcı olan araçların tümüne denir. 3. Veri üzerindeki işlemleri, bilgisayarlarla yürütme bilimidir. 5. İnsanoğlunun gereklerine uygun yardımcı alet ve araçların yapılması ya da üretilmesi için gerekli bilgi ve yetenektir. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

4 Bilişim Teknolojilerinin Kullanım Alanları Eğitim: 4 Toplum, okul, öğretmenler ve öğrenciler arasındaki işbirliğini, bilgi teknolojileri araçlarını kullanarak geliştirmek. Öğrenme ortamlarını, eğitimsel yazılımlar, elektronik referanslar, uygulama yazılımları ve eğitsel oyunlarla desteklemek; böylece eğitimin kalitesini arttırmak Sağlık : Ulaşım: Bilgisayar ortamında ya da telefonla kolaylıkla muayene için randevu alınabilmektedir. Tüm hasta bilgileri sadece TC Kimlik numara ile edinilebilmektedir. Teşhisi kolaylaştırmak için araştırma, anket ve analizlerde kullanılmaktadır. Çevrimiçi bilet alımları ile artık bir bilet için otogara, ya da hava alanına gitme derdi bitmiştir. Ayrıca gpsler sayesinde bir adrese gideceğin yolu bilmesen bile adresi gps ile işaretleyip bulunduğun noktadan o adrese ulaşmak mümkün artık. Bununla birlikte trafik yoğunluğu vs artık an an bilinebilmektedir. Güvenlik: Artık tüm şehir, bankalar, alış-veriş merkezleri v.s. her biri güvenlik kameraları ile izlenebilmektedir. Herhangi bir olay olduğunda olaya dâhil olanların kimlikleri tespit edilebilmektedir. Bankacılık : Artık bankalardaki tüm bilgiler bilgisayarlara tutulmakta ve işlemler çevrimiçi olarak gerçekleşebilmektedir. Dünyanın çok uzak yerinden yatırılan para kısa sürede elimizde olmaktadır. Bankamatikler ile istediğimiz saatle para çekebilmekte, banka kartları ile para taşıma derdi olmadan her yerden alışveriş yapabilmekteyiz. Ticaret : Müşteri ve stok takibi ile muhasebe işlemlerinde İnternetten çevrimiçi alış-veriş sitelerinde ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

5 Sanatta : 5 Animasyon (çizgi film) çalışmalarında Film montaj ve efektlerinde Beste çalışmalarında Medyada : Basım ve yayının her alanında Özellikle İnternetten çevrimiçi olarak yayın yapmaya Değerlendirme Soruları: 1. Aşağıda verilen bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanım alanlarıyla ilgili olan maddelerin hangi alanla ilgili olduğunu yazınız. Toplum, okul, öğretmenler ve öğrenciler arasındaki işbirliğini, bilgi... teknolojileri araçlarını kullanarak geliştirmek. Çevrimiçi bilet alımları ile artık bir bilet için otogara, ya da hava alanına... gitmek gerekmiyor.. Dünyanın çok uzak yerinden yatırılan para kısa sürede elimizde olmaktadır.... Herhangi bir olay olduğunda olaya dahil olanların kimlikleri tespit... edilebilmektedir. Trafik yoğunluğu vs artık an an bilinebilmektedir Hangisi Bilgi Teknolojilerinin faydalarından değildir? a. Hayatımızı kolaylaştırmak b. Hızlı haberleşmeyi sağlamak c. Bilgiye kolay ulaşmayı sağlamak d. Maliyeti artırmak 3. Aşağıdaki boşlukları doğru terimler ile doldurunuz. Teknoloji Bilişim Teknolojileri Bilgi o Öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek..... dir. o İnsanoğlunun tasarlayarak ürettiği ya da uygulamaya koyduğu faydalı, faydasız veya zararlı her türlü aletler ve araçlardır. o.. bilgiye ulaşılmasını ve bilginin oluşturulmasını sağlayan her türlü görsel, işitsel, basılı ve yazılı araçlardır. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

6 Bit Kullanımı Ve Sağlık Günümüzde gelişen teknoloji insan yaşamını daha iyi seviyeye çıkarmayı amaçlamaktadır. Ancak bu gelişmeler çoğu zaman duyarlı bir dengeye sahip çevreyi olumsuz yönde etkileyebilmektedir. İnsanoğlu bazı kolaylıkları ve refah arttırıcı kazanımlar sağlar iken bazı olumsuzluklarla karşılaşmaktadır. Sağlık alanında teknolojik gelişmeler insanların daha sağlıklı bir hayat sürmesini sağlarken bir yandan da artan elektromanyetik alan insan sağlığını bozmaktadır. Günlük hayatta kullandığımız elektronik cihazlar (TV, radyo, bilgisayar cep telefonu ve röntgen, mikrodalga fırın, tomografi vb. tıbbi cihazlar), yüksek gerilim hatları, baz istasyonları, uydular en büyük elektromanyetik alan kaynağıdır. Elektromanyetik alanların etkisi hemen ortaya çıkmamaktadır. Ödev yapmaktan grafik çizmeye, uçak kullanmaktan süt sağmaya, tıptan ticarete, işte, okulda, evde her yerde kullandığımız bilgisayarların bize sunduğu yararları saymakla bitiremeyiz. Ancak bilgisayarların, bilinçsizce ve uzun süre kullanıldığı zaman sağlık sorunlarına neden olabildiği de bir gerçek. Bu sağlık sorunları kimilerinde ellerde, bileklerde, kollarda, omuzlarda, boyunda ve sırtta ağrı, tutulma veya kasılmayla kendini gösterirken, kimilerinde halsizlik, isteksizlik ve görme bozuklukları olarak ortaya çıkabiliyor. Birçok kişi bilgisayar başında iken, nasıl oturduğunu çoktan unutmuş, sırt öne eğilmiş, eller klavye ya da fare üstünde, gözleri ekrana kilitlenmiş vaziyette zamanın ne kadar hızlı geçtiğinden habersizdir. Ancak bilgisayar başından kalktıklarında; gözlerinde yanma, boyun kaslarında ağrı ve sertleşme, elde uyuşukluk, yorgunluk gibi şikâyetlerden söz etmeye başlarlar. Yanlış bilgisayar kullanımından kaynaklanan sağlık sorunlarından etkilenmek istemiyorsanız, bilgisayar kullanırken dikkat etmeniz gereken bazı kurallar var: 1. Bilgisayarın bulunduğu mekânın havasının mutlaka belli aralıklarla nemlendirilmesini sağlayın. 2. İşyerinde, okulda veya evde bulunan bilgisayarı ortaklaşa kullanırken her oturduğunuzda çalışma ortamını ihtiyaçlarınıza göre ayarlayın. 3. Sık kullandığınız kâğıtları, kitapları veya diğer araç gereçleri kolayca uzanabileceğiniz mesafelerde tutun. 4. Ortamın ve ekranın tozunun ıslak bezle sık sık alınması ekrandaki görüntünün netleşmesini sağlar. 5. Ayarlanabilir sandalye kullanın: Çalışma sandalyesi satın alırken yükseklik ile sırtlığının ayarlanabilir olup olmadığına dikkat edin. Sandalyenin yanlarda kolları dinlendirebilecek yerlerinin olması ve sırtlığının dik olması çalışma sırasında sizi rahat ettirir. Sandalyeye oturduğunuz zaman başınızın dik, sırtınız destekli, kollarınız rahat, gözleriniz ekranın tam karşısında olsun. Ekrana olan uzaklığınızın cm arasında olmasına özen gösterin. 6. Yüksek masalar çalışmak için uygun değildir. Oturulan masanın yüksek olmaması, omuzların yüksekte kalmaması gerekir. Omuzlar ne aşağı inmeli ne de yukarı çıkmalıdır. 7. Işık yansımalarından korunun. Oda aydınlatması için gündüzleri gün ışığı kullanın. Akşamları ise lambanın ışık şiddetinin normalden yarı yarıya daha az olmasını sağlayarak ışık yansımalarını aza indirmeye çalışın. Monitörünüzü yan tarafı pencereye bakacak biçimde yerleştirerek pencereden gelen ışık yansımalarından korunun. 8. Ekran koruyucu kullanın. Toprak hattı olan ekran koruyucular bilgisayarın elektrik yükünün azaltılmasını sağlar. 9. Ergonomik fare ve klavye kullanın. Fare olabildiğince vücuda yakın tutularak omuz, el bileği ve dirsekteki gerilimin azaltılması sağlanmalı. Fare ve klavye kolların rahatlıkla ulaşabileceği bir uzaklıkta ve yükseklikte olmalı. 10. Belge tutucu kullanın. Eğer işiniz gereği kâğıt ortamındaki bilgileri bilgisayara aktarmanız gerekiyorsa, okunacak belgeler bilgisayar ekranına oldukça yakın ve göze ekranla eşit uzaklıkta olmalı; bunu sağlamak için belge tutucu kullanabilirsiniz. 6 ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

7 7 11. Uzun süre hareketsiz kalmayın. Uzun süre hareketsiz oturmak rahatsızlık ve kas yorulmasına yol açabileceği için, çalışırken küçük molalar verilip esneme egzersizleri yapılmalıdır. Bilgisayarda uzun süre çalışacaksanız en azından saatte bir, mümkünse daha da sık olarak kısa molalar verin. 12. Monitörünüze bakarken gözlerinizi kırpmayı unutmayın: Aslında göz kırpmak düşünmeksizin, kendiliğinden yaptığımız bir eylemdir. Ancak insanlar normal şartlarda bilgisayar kullanırken daha az göz kırpar. Bu durum gözler için zararlıdır. Göz kırpmak, gözlerinizi doğal olarak koruyup nemlendirir ve göz kuruluğunun önlenmesine esine yardımcı olur. Her 20 dakikada bir önünüzdeki ekrana bakmaktan vazgeçip yaklaşık 5-6 metre uzaklıktaki bir nesneye bakarak göz kaslarınızın gevşemesini sağlayın. 13. Dizüstü bilgisayarları masa başına oturmadan uzun süreli kullanmayın. Yatak gibi rahat mekânlarda dizüstü bilgisayarla çalışırken, ister istemez öne doğru eğiliriz ya da bilgisayarı kucağımıza alırız. Bu tür uzun süreli kullanımlar duruş bozukluğu, omuz, boyun ve bel kaslarının zorlanması ile şiddetli ağrılar duyulmasına neden olabilir. Bu riski azaltmak için, dizlerinizin üstüne koyduğunuz bilgisayarın ekranını yükseltmek için bacaklarınızın üzerine mutlaka bir destek (kalın bir kitap gibi) koyun. 14. Bilgisayar ve monitörlerinin yaydığı elektromanyetik dalgalardan kendinizi koruyun. Elektromanyetik alanlar ekranın ön kısmında en az düzeyde iken, yanlarında, üstünde ve arkasında fazladır. Birden çok bilgisayarın bulunduğu ortamlarda bilgisayarın yanında ve arkasında 120 em den daha az mesafede kimse çalışmamalıdır. Değerlendirme Soruları 1. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar kullanırken dikkat edilmesi gereken önlemlerden değildir? a. Dik oturulmalı ve sırt desteklenmelidir. b. Monitörden cm uzakta oturulmalıdır. c dakikada bir gözleri uzağa odaklayarak göz kaslarının dinlenmesi sağlanmalıdır. d. Monitör net görünmesi için ışık monitöre dik açıyla gelmelidir. 2. Hangi oturma şekli doğrudur? Neden? 5 madde yazınız İyi bir çalışma ortamında ekran hangi özelliklere sahip olmalıdır? Yazınız. 4. Aşağıdaki aynı satırdaki kelimelerden 4 tane anlamlı ve kurallı cümle oluşturunuz. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

8 Bilgi Toplumu Geçmişten günümüze toplumların gücü farklı kaynaklara dayanmıştır. Özellikle sanayi toplumu kavramı sanayileşmeye bağlı üretimi temel almış ve bunun çerçevesinde uzun yıllar varlığını sürdürmüştür. Sanayi toplumundan sonraki süreçte ise temel üretim ve güç faktörü bilgi olmuş bu bağlamda bilgi toplumu olmak önemini giderek artırmıştır. Bilgi toplumunun farklı yaklaşımlara sahiptir. Bilgi toplumu; yakın çağa damga vuran bilgi patlaması sonucu temel üretim faktörünün bilgi olduğu, bilginin işlenmesinde ve depolanmasında da bilgisayar ve iletişim teknolojilerini esas alan bir toplum yapısıdır. Ayrıca bir ülkedeki bilgi toplumu değerlendirmesi o ülkedeki Gayri Safi Milli Hasılanın kaçta kaçının bilgi sektörüyle doğrudan ya da dolaylı ilişkisine bakılarak yapılabilir. Türkiye de dünyadaki bilgi toplumu ile ilgili atılan adımları ve bu yöndeki çabaları takip etmiş böylece T.C Kalkınma Bakanlığı ile bilgi toplumu gerekliliklerini yerine getirme amacıyla bilgi toplumu stratejisi geliştirmiştir. Böylece çeşitli raporlar ve araştırmalar ortaya çıkmış ayrıca bilgi toplumunun unsurları ile daha verimli çalışmalar gerçekleşmesi sağlanmıştır. 8 E-Devlet(Sanal Devlet) E-devlet, devlet hizmetlerinin kullanıcı ihtiyaçları göz önüne alınarak elektronik ortamda, güvenli, kesintisiz ve hızlı olarak ortak bir nokta üzerinden vatandaşa ulaştırılması amacıyla hazırlanmakta olan bir sistemdir. Araştırma: adresine girerek yapabileceğimiz iş ve işlemleri araştırınız. Dijital Vatandaşlık Bir toplumu oluşturan bireylerin yani vatandaşların, ait oldukları toplumdaki vatandaşlık sorumluluklarını yerine getirme, hak ve fırsatlarını kullanma ve günlük yaşamlarını devam ettirme dijital vatandaşlık kavramını ortaya çıkarmıştır. Dijital vatandaşlık en genel kapsamda teknoloji kullanımına ilişkin davranış normları olarak tanımlanmaktadır. Dijital vatandaşlık teknolojiyi kullanırken etik ve uygun davranışlarda bulunma ve bu konuda bilgilenmeyi içermektedir. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

9 Buna göre dijital vatandaşı şöyle tanımlayabiliriz; 9 "Bilgi ve iletişim kaynaklarını kullanırken eleştirebilen, Çevrimiçi yapılan davranışların etik sonuçlarını bilen, Ahlaki olarak çevrimiçi kararlar alabilen, Teknolojiyi kötüye kullanmayarak başkalarına zarar vermeyen, Sanal dünyada iletişim kurarken ve işbirliği yaparken doğru davranışı teşvik eden vatandaştır." Aşağıdaki tabloda belirtilen özelliklere göre, klasik devlet ile dijital devlet arasındaki farkları da belirleyebiliriz. Klasik Devlet E-Devlet Pasif Vatandaş Aktif Vatandaş Kâğıt-Temelli İletişim Elektronik İletişim Tektik Hizmet Kişiselleştirilmiş Hizmet Kesintili Hizmet Sürekli Hizmet Yüksek İşlem Maliyeti Düşük İşlem Maliyetleri Değerlendirme Soruları 1. Aşağıdakilerden hangisi e-devlet uygulamaları ile yapılan bir işlemdir? a. Bankadan havale yapmak b. E-postalarımızı kontrol etmek c. Motorlu taşıtlar vergisi ödemek d. Anti virüs programı indirmek 2. T.C. Devletine ait 3 internet adresi yazınız. a.... b.... c Klasik devlet ile e-devlet arasındaki farklardan 3 tanesini yazınız. 4. Ali'nin babası akşam saat da Gelir İdaresinin Internet Sitesi üzerinden Motorlu Taşıt vergisini ödemiştir. Bu e-devletin özelliklerinden hangisiyle açıklanabilir? a. Aktif Vatandaş b. Elektronik İletişim c. Kişiselleştirilmiş Hizmet d. Sürekli Hizmet ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

10 Donanım ve Yazılım 10 Donanım Nedir? Bilgisayarın gözle görülebilen ve elle tutulabilen kısımlarına donanım denir. Örneğin; ekran, klavye, sabit disk fare, yazıcı.. Donanımlar, kasanın dışında olabileceği gibi içerisinde de yer alabilir. Kasa içerisinde yer alan donanımlara «dahili donanım» kasa dışında kalan donanımlara ise «harici donanım» denir. Harici Donanım Birimleri Şimdi genel olarak bilgisayar kasasının dışında bulunan bazı donanımları inceleyelim. Fare İşaretçi olarak da bilinir. Ekrandaki ok işaretini yani imleci hareket ettirmeye yarar. Kablosuz veya kablolu olabilir. Günümüzde optik ve lazer fareler kullanılır Klavye Bilgisayara bilgi girmemizi sağlayan daktilo benzeri donanımdır. Klavye üst sol köşedeki hangi alfabe tuşu ile başlamışsa o harf ile adlandırılır. Örneğin F klavye, Q klavye gibi.. F klavye Türkçe'ye göre yapılmıştır. Ekran Kasa Bilgisayarın görüntü donanımıdır. Ekran bilgisayarda yapılan işlemleri ve sonuçlarını görebilmemizi sağlar. Tüplü (CRT), LCD ve LED ekran çeşitleri vardır. Bilgisayarın iç donanımlarının bulunduğu kasa bu parçaların korunmasını ve bir arada durmasını sağlar. Çeşitli donanımların takılabilmesi için de yuvalar içerir. Kasayı, vücudumuzdaki iskelet olarak düşünebiliriz Yazıcı Bilgisayarda üretilen resim, yazı, şekil ve grafikleri kağıda aktaran donanımdır. Kullandığı teknolojiye göre mürekkep püskürtmeli, lazer ve nokta vuruşlu çeşitleri vardır. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

11 Tarayıcı 11 Bir resmi, yazıyı veya şekli bilgisayara aktarmaya yarayan donanımdır. Yazıcının tam tersi görev yapar. Hoparlör Bilgisayarda çalınan sesleri işitmemizi sağlayan donanımdır. Birkaç hoparlör bir araya gelerek ses sistemini oluşturur. Örneğin 2+1, 5+1 ve 7+1 gibi. Buradaki +1 düşük frekanslı seslerin çalındığı 'subwoofer' isimli kutuyu ifade eder. Kulaklık Bilgisayarda çalınan sesleri sadece dinleyicinin kulağına ileten donanımdır. Web Kamerası Genellikle internet üzerinden görüntülü görüşme amacıyla kullanılan donanımdır. Mikrofon Seslerin bilgisayara aktarılmasını ve kaydedilmesini sağlar. Oyun Kumandaları Oyunlarda kontrolü sağlayan donanımdır. Örneğin bir araba yarışı oyununda direksiyon, fren pedalı kontrollerini gibi. Modem İnternete bağlanmayı sağlayan donanımdır. Kablolu veya kablosuz çeşitleri vardır. Kesintisiz Güç Kaynağı Elektrik kesilmesi durumunda bilgisayara ek güç sağlar. Böylece hem bilgisayar zarar görmez hem de çalışmalarımı kaydedebiliriz. Dâhili Donanım Birimleri Kasa içerisinde yer alan bu donanımlar bilgisayarın temel çalışma sistemini oluşturur, hızını ve özelliklerini belirler. Ana Kart Diğer tüm donanımların takıldığı kasa içerisinde en büyük yer kaplayan donanımdır. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

12 İşlemci 12 Bilgisayardaki matematiksel ve mantıksal tüm işlemlerin yapıldığı donanımdır. Bilgisayarın hızını belirlemede önemli bir yere sahiptir. Tüm işlemlerin yapıldığı merkez olduğu için işlemciye bilgisayarın beyni diyebiliriz. Ekran Kartı Görüntüyü işler ve işlenen görüntünün ekrana aktarılmasını sağlar. Oyunların akıcı çalışmasında önemi büyüktür. Bellek Bilgilerin geçici olarak saklandığı donanım birimidir. Elektrik kesilmesi durumunda içindeki bilgiler silinir. Belleğin fazla olması bilgisayarda birden çok programı aynı anda hızlı bir şekilde çalıştırmaya yardımcı olur. Dolayısıyla bilgisayarın hızına etkisi büyüktür. Sabit Disk Bilgileri kalıcı olarak depolayan donanımdır. Dosyalar, müzikler, filmler vs. tüm bilgilerimiz sabit diskte kayıtlıdır. Elektrik kesilmesi durumunda içindeki bilgiler silinmez. Sabit diskler büyüklük, dönme hızları ve kapasiteleri ile birbirinden farklılık gösterebilir. Güç Kaynağı Bilgisayarın tüm parçalarına gerekli gücü (elektrik akımı) sağlayan donanımdır. Ağ Kartı Bilgisayarın bir ağa veya başka bir bilgisayara bağlanmasını sağlayan donanımdır. Yeni ana kartlar üzerinde tümleşik olarak yer alır. Soğutucu Fanlar Kasa içerisindeki ısıyı düşürmeye yardımcı olan pervanelerdir. Bunlar hem parçaları soğutur hem de kasa içerisindeki hava akımını sağlar. Disket Sürücü Disketlere okuma yazma işlemi yapan donanımdır. Günümüzde artık kullanılmamaktadır. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

13 CD/DVD ROM Sürücü 13 CD/DVD disklerinde veri depolayabilen veya bu diskleri okuyan donanımdır. Ses Kartı Bilgisayara ses girişini ve çıkışını sağlayan donanımdır. Günümüz kartları üzerinde tümleşik olarak yer alır. ana Diğer Kartlar Bilgisayarda çeşitli görevler için üretilmiş kartlar da bulunabilir. Örneğin TV veya uydu yayını izlemek için TV Kartı, kablosuz ağlara bağlanmak için ağ kartı veya video aktarımı yapmak için video yakalama kartı gibi. Tümleşik/Birleşik Donanım Günümüzde birçok donanım ana kart üzerinde yer almaktadır. Örneğin, ses kartı, modem, ağ kartı, ekran kartı gibi. Bu şekilde ayrıca takılmasına gerek duyulmayan, ana kart üzerinde gelen donanımlara tümleşik donanım adı verilir. Değerlendirme Soruları 1. Aşağıda numaralanmış bilgisayar parçalarının isimlerini yazınız. 2. Aşağıdaki açıklamalar için uygun donanım birimini seçerek karşısına yazınız. Yazılım Bellek İşlemci Tarayıcı Ana kart Bilgisayarın çalışması için gerekli olan, elle tutulamayan, gözle görülen programlara denir Bilgisayar ile ilgili temel birimlerin üzerine takıldığı veya kabloyla bağlandığı bilgisayarın en önemli parçalarından birisidir Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözerek karşılığı olan işlemleri yerine getiren, bilgisayarın beyni olarak da tanımlanan donanımdır. Resim, grafik ve önceden yazılmış yazıları bilgisayar ortamına aktarmakta kullanılır Bir bilgisayarda verilerin geçici olarak depolandığı yerdir.... ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

14 3. Aşağıdaki donanım birimleri için uygun olan kutucuğu işaretleyiniz. 14 Donanım Dahili Donanım Harici Donanım Yazıcı Klavye Hoparlör CD DVD Sürücü Fare Ekran Tarayıcı Sabit Disk Ses Kartı Web Kamerası 4. Filiz in görsel sanatlar öğretmeni sınıfa suluboya çalışması yaptıracaktır. Bunun için internetten örnek suluboya resimleri bulup sınıfın bilgisayarına yüklemiştir. Ancak bilgisayar ekranı çok küçük olduğu için bütün sınıf rahatça örnek resimleri görememektedir. Filiz ve arkadaşlarının resimleri büyük olarak rahatça görmelerini sağlamak için öğretmeni hangi donanımı kullanmalıdır? 5. Melis in Dedesi torunundan gençlik yıllarında çekilmiş olduğu fotoğrafları ve eski mektupları bilgisayar ortamına aktarmasını istemiştir. Acaba Melis bilgisayarın hangi çevre birimini kullanırsa dedesinin isteğini yerine getirmiş olur? 6. Bilgisayardaki verilerin geçici olarak saklandığı yer aşağıdakilerden hangisidir? a.bellek b.sabit disk c. İşlemci d.kasa 7. Bilgisayardaki görüntüleri... oluşturur ve monitöre gönderir. Aşağıdakilerden hangisi boşluğa uygun olandır? a. İşlemci b.ekran c.ana kart d.ekran Kartı 8. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar donanımı değildir? a. Klavye b.güç Kaynağı c.daktilo d.ses Kartı 9. Türkçe diline göre hazırlanmış olan klavye aşağıdakilerden hangisidir? a.q Klavye b.f Klavye c.kablosuz Klavye d.kablolu Klavye ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1

15 Yazılım Nedir? Bilgisayarın kullanılmasını sağlayan her türlü programa ise yazılım adı verilir. 15 Örneğin resim yapmamızı sağlayan "MS Paint", internete girmemizi sağlayan "Chrome", yazı yazdığımız "Not Defteri" uygulamaları birer yazılımdır. Yazılım/Donanım Farkı Donanım ve yazımı insan vücudu ve ruhuna benzetebiliriz. Bedenimize dokunabilirken ruhumuzu dokunamayız. Ruhumuz bedenimizin in hareketini, kontrolünü sağlar. Bilgisayar dünyasının ruhu olan yazılım donanımların kontrolünü, birbirleriyle iletişimini sağlar. Yazılım olmadan bilgisayardaki donanımları kullanamayız. Yazılım Çeşitleri Yazılımlar, sistem yazılımı ve uygulama yazılımı olarak ikiye ayrılır. a) Sistem Yazılımı İşletim sistemi olarak da bilinir. Bilgisayardaki donanımları yöneten, çalışmasını denetleyen ve diğer tüm yazılımların çalışmasını sağlayan temel yazılımdır. Örneğin sıklıkla duyduğumuz Windows, Android ve Pardus birer işletim sistemidir. b) Uygulama Yazılımı Kullanıcıların belli başlı bazı işlemleri yapmalarını sağlayan yazılımlardır. Örneğin müzik dinlemek, resim yapmak, yazı yazmak, internette gezinmek için kullandığımız programlar birer uygulama yazılımıdır. Değerlendirme Soruları 1. Yazılım ve Donanım kavramlarını açıklayınız. 2. İşletim sistemi nedir ve en az 2 tane işletim sistemi yazınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi bir uygulama yazılımı değildir? a. Windows 7 c. Not Defteri b. MS Word d. Paint 4. Aşağıdaki ifadeleri doğru ise 'D', yanlış ise 'Y' ile işaretleyiniz. (...)a. Paint Programı yazılımdır. (...)b. Tarayıcı bir yazılımdır. (...)c. Ekran donanımdır. (...)d. İşlemci bir yazılımdır. (...)e. Windows 7 bir işletim sistemidir. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

16 Dosya Yönetimi 16 Dosya Nedir? Bilgisayarda bilgilerin kaydedildiği birimlere dosya adı verilir. Dosya içerisindeki bilgi; resim, yazı, çizim, ses gibi her şey olabilir. Yazılımlar ürettiği bilgileri dosyalarda saklar. Örneğin çizdiğimiz bir resme daha sonra bakmak istiyorsak onu bir dosyada saklamamız gerekir. Dosyaları defterlerimiz gibi düşünebiliriz. Dosya Yapısı Bir dosya ismi 3 kısımdan oluşur. Dosya Adı Dosyaya kendimizin verdiği isimdir. Bu isim ile dosya içerisinde ne olduğunu dosyayı açmadan bilebiliriz. Örneğin, Anneler Günü Şiiri.txt dosyasında anneler gününe ait bir şiir olduğunu açmadan anlayabiliriz. Dosya isminde aşağıdaki karakterleri kullanamayız. Nokta Dosya adı ile dosya uzantısı ayıran işarettir. Tüm dosyalarda bulunur. Dosya Uzantısı Dosyanın türünü, hangi yazılım tarafından oluşturulduğunu ve açılabileceğini gösteren kısımdır. Genellikle 3 harften oluşur. Bu harfler dosya türünün İngilizce karşılığının kısaltmasıdır. Örneğin şiir yazdığımız bir dosyanın uzantısı TXT dir. TXT uzantısı TEXT kelimesinin kısaltılmış hali olup yazı anlamına gelir. Bir dosyanın sadece uzantısına bakarak içerisindeki bilginin türünü öğrenebiliriz. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

17 17 Örneğin MP3 uzantılı bir dosyada müzik, PDF uzantılı bir dosyada bir kitap olduğunu dosyayı açmadan anlayabiliriz. Popüler Dosya Uzantıları Sık kullanılan dosyalara ait uzantıları ve içerikleri aşağıdaki tablodan inceleyelim. Dosya Uzantısı TXT MP3, WAV BMP, JPG GİF PDF AVİ, MPEG, MOV EXE İçerik Yazı Ses ve Müzik Resim Hareketli Resim Kitap Film Çalıştırılabilir Program Klasör Nedir? Ortak bir özelliğe sahip dosyaları bir arada bulunduran birimlere klasör (dizin) denir. Klasörleri günlük hayatımızda kullandığımız dosya klasörlerine benzetebiliriz. Niçin Klasör Kullanırız? Hiç alışveriş merkezine gittiniz mi? Binlerce ürün içerisinde satın almak istediğinizi nasıl buluyorsunuz? Alışveriş merkezinde; Çikolata almak istediğinizde nereye bakıyorsunuz? Deterjan almak istediğinizde nereye bakıyorsunuz? Süt almak istediğinizde nereye bakıyorsunuz? Elma almak istediğinizde nereye bakıyorsunuz? Nasıl ki alışveriş merkezlerinde binlerce ürün içerisinden almak istediğimizi reyonlar sayesinde kolayca bulabiliyorsak klasörler de dosyalarımızı gruplamamızı ve dilediğimizde kolayca ulaşmamızı sağlar. Her Dosya Kendi Klasörüne! Fotoğraflarımızı Resimler,, müziklerimizi Müziğim, yazılarımızı da Belgelerim klasörüne koyarız. Böylece hangi dosyaya ihtiyacımız varsa o klasöre gider ve zaman kaybetmeden o dosyayı açabiliriz. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

18 Klasör İsimleri Dosya adlarında kullanılmayan karakterler klasör isimlerinde de kullanılamaz. 18 Peki hangileriydi onlar? Lütfen Buraya Yazınız: Alt Klasörler Bir klasör içerisinde birden fazla klasör yer alabilir. Örneğin Oyunlar klasörü içerisine Savaş Oyunları, Zeka Oyunları, Yarış Oyunları ve Spor Oyunları klasörleri ekleyebiliriz. Oyunlar Araba Spor Zeka Yarış Sürücü Nedir? Dosya ve klasörlerin saklanabileceğini fiziksel ortamlardır. Örneğin sabit disk, CD/DVD ROM sürücüsü, hafıza kartı, USB bellek gibi. Sürücü İsimleri Sürücüler A dan Z ye kadar bir harf ile adlandırılırlar. A ve B sadece disket sürücüye verilen harflerdir. Bunun dışındaki harfler sırasıyla diğer sürücülere verilir. Harften sonra iki nokta (:) işareti kullanılır. A: veya C: gibi. Sürücü harflendirilmesi işletim sistemi tarafından yapılır. Buna ek olarak biz de harfin yanına bir etiket yazabiliriz. Örneğin; Yerel Disk (C:) gibi. Sürücü Adlandırma Örneğin bilgisayarımızda bir disket sürücü, bir sabit disk ve bir de DVD-ROM olduğunu düşünürsek sürücüler şöyle adlandırılacaktır: Disket Sürücü (A:) Sabit Disk (C:) DVD-ROM (D:) Bilgisayara sonradan bir USB bellek taktığımızda bu belleğe (E:) harfi verilecektir. ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

19 USB belleği çıkarmadan bir hafıza kartı takarsak bu kart ise (F:) harfini alacaktır. 19 Sürücüleri Görüntüleme Bilgisayara takılan tüm sürücüler Bilgisayarım simgesine tıklandığında açılan ekranda görülebilir. Dosya, Klasör ve Sürücü Adresleri Bir dosyanın/klasörün adresi o dosyanın/klasörün hangi sürücü ve klasör içerisinde olduğunu gösterir. Dosya, klasör veya sürücü adreslerinde sürücü ve klasör isimlerinden sonra ters bölü işareti (\) kullanılır. Örneğin CD-ROM sürücümüzün adresi: D:\ CD-ROM daki Filmler klasörünün adresi D:\Filmler CD-ROM daki Filmler klasörünün içerisindeki Çanakkale.AVI film dosyamızın adresi: D:\Filmler\Çanakkale.AVI CD-ROM (D:) Filmler Çanakkale.avi ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU RTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM D DERSİ NOTLARI -1

20 Önemli Notlar Bir klasör içerisinde aynı ada ve uzantıya sahip birden fazla dosya olamaz. 20 Bir klasör içerisinde aynı isme fakat farklı uzantıya sahip dosyalar bulunabilir. Örneğin, Çanakkale.avi filmi ile Çanakkale.txt şiiri aynı klasörde bulunabilir. Bir klasör içerisinde aynı ada sahip başka bir klasör bulunamaz. Dosya ve klasör adlarında büyük/küçük harfler aynı kabul edilir. Örneğin ÇANAKKALE.TXT ile Çanakkale.txt dosyaları aynıdır. Bazı donanımlar üzerinde birden fazla sürücü oluşturulabilir, örneğin tek bir sabit disk C: ve D: şeklinde 2 sürücüye ayrılabilir. Değerlendirme Soruları 1. Aşağıdaki kavramların tanımlarını karşılarına yazınız. Dosya: Klasör: Sürücü: 2. Aşağıdaki dosya uzantısı ve dosya türü eşleştirmelerinden doğru olanlarının yanına (D), yanlış olanların yanına (Y) yazınız. (...).GIF Resim Dosyası (...).AVI Ses Dosyası (...).MP3 Ses Dosyası (...).DOC Kelime işlemci(word) Dosyası (...).PPT Sunu Dosyası (...).JPG Müzik Dosyası 3. Aşağıdakilerden hangisi bir ses dosyasıdır? a. bilisim.mpeg b. bilisim.jpeg c. bilisim.docx d. bilisim.mp3 3. Aşağıdakilerden hangisi sürücü değildir? a. Sabit Disk b. Cd/Dvd Rom c. Hafıza Kartı d. Tarayıcı ÇANKIRI MEHMETÇİK ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ NOTLARI -1