SODA KATI ATIĞININ ÇİMENTODA KULLANILABİLİRLİĞİ

Transkript

1 SODA KATI ATIĞININ ÇİMENTODA KULLANILABİLİRLİĞİ Nadiye Gür Soda Sanayi A.Ş. Geliştirme Uzmanı 11 Nisan 2013 Adana Sanayi Odası Seyhan/Adana

2 GİRİŞ- SOLVAY PROSESİ HAMMADDELER ÜRÜNLER AMONYAK HAFİF SODA AĞIR SODA KİREÇTAŞI ANTRASİT TUZLU SU SODA ÜRETİMİ (SOLVAY PROSESİ) RAFİNE SODYUM BİKARBONAT BUHAR ATIKLAR SIVI ATIKLAR KATI ATIKLAR

3 AMAÇ Esas olarak CaCO 3 ve Ca(OH) 2 den oluşan katı atığın tamamının çimento ve beton üretiminde değerlendirilme potansiyelinin incelenmesi Atığın geri kullanılması, sıfır atık Kaynakların verimli kullanılması Dünyadaki diğer soda üreticilerine örnek olunması

4 DENEYSEL ÇALIŞMA ( ) Kıvam değişikliğinin izlenmesine imkan verecek bir harç üretimi (MİKRO BETON) 4x4x16 cm ölçülerindeki kalıplarda numuneler hazırlanmakta Standart kum, çimento, su, atık, katkı malzemesi kullanılmakta İş gücü, zaman ve malzeme tasarrufu

5 Yükseklik: 15 cm DENEYSEL ÇALIŞMA ( ) Kıvam ölçümü: Özel imal ettirilmiş kesik koni biçimindeki yayılma hunisi ile Harcın yayılma hunisine doldurulması Huninin kaldırılarak harcın yayılma çapının ölçümü Üst çap: 5 cm Alt çap: 10 cm

6 DENEYSEL ÇALIŞMA ( ) 1, 7, 28 günlük basınç dayanımı ölçümü: TS 2987 Standardına uygun olarak Priz ölçümü: TS 2987 Standardına uygun olarak

7 SONUÇ Laboratuvar çalışmaları sonucunda, bazı kimyasal katkılarla birlikte, atığın %5 minör bileşen olarak (kuru bazda) çimentoya karıştırılmasının; basınç dayanımı, kıvam, priz süresi, çimentonun klorür limiti (%0,1) açısından sorun yaratmayacağı görülmüştür. 5 milyon ton klinker kapasitesine sahip olan Mersin-Adana bölgesi: atığın tamamını tüketebilecek kapasitede

8 SONUÇ Doğrulama çalışmaları ( ): %90 klinker %5 alçı taşı %5 kalker %90 klinker %5 alçı taşı %5 katı atık TÇMB: Benzer basınç dayanımları OYAK Adana Çimento: Atık kullanımı ile daha yüksek basınç dayanımı

9

10 İskenderun Körfezi'nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi TTGV, ODTÜ, OYAK Adana Çimento, BTC ve Soda Sanayi A.Ş. den oluşan proje grubu ( ): Adana Çimento da soda atıkları ile pilot ölçekli deneme Düşük maliyetli atık kurutma denemeleri Fizibilite Raporu

11 Adana Çimento- İşletme Denemesi (2012) Denemelerde: %90 klinker %2,5 cüruf %5 alçı %2,5 kalker veya Soda katı atığı Değirmene beslenen karışım: 125 ton/h Değirmen sıcaklığı: 120 C Değirmende kalma süresi: dakika Deneme süresi: 8 saat SONUÇ: Kimyasal- fiziksel özellikler Basınç dayanımı açısından uygun bulunmuştur.

12 İLERİ ARAŞTIRMALAR Düşük maliyetli kurutma alternatifi? Buharlaşmanın güneş enerjisi ile sağlanması Ortamdaki doygun havanın fanlarla değiştirilmesi

13 ÖZET Esas hedef katı atıkların tamamının kullanılabileceği bir endüstriyel uygulama alanı yaratılmasıdır. Yürütülen laboratuvar çalışmaları ve işletme denemeleri sonucunda katı atığın %5 minör bileşen olarak çimento üretiminde kullanılabileceği tespit edilmiştir. İleri aşamalar: Atıkların solar yöntemle kurutulması konusunda çalışmalar yürütülecektir. Hedefimiz sıfır atıklı hale gelerek sürdürülebilir üretimi sağlamaktır Atıkların doğrudan ıslak baca gazı arıtma tesislerinde kullanımı incelenecektir.

14 ATIKLARIN ISLAK BACA GAZI ARITMA SİSTEMLERİNDE KULLANIMININ İNCELENMESİ çiment o cam kuvvet sant. atık yakma metal işleme petrol raf. Alternatifler: CaCO 3, CaO, NH 3, NaOH, deniz suyu, Soda Katı Atığı???

15 TEŞEKKÜR EDERİZ... Sn. Hidayet Özdemir Prof. Dr. Erbil Öztekin Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) OYAK Adana Çimento OYAK Beton Çimsa Chryso Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Şirketi ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Soda Fabrikası Üretim Müd. Soda San. A.Ş. Mühendislik Hizmetleri Müd.- Oktay Onaç Kromsan Fabrikası Üretim Müd.- İhsan Teberik Soda San. A.Ş. Proses Kont. ve Analitik Hizmetler Müd. Soda San. A.Ş. Teknik Müd.