TÜRK ÇİMENTO SEKTÖRÜNÜN DÖNGÜSEL EKONOMİDEKİ ROLÜ

Transkript

1 TÜRK ÇİMENTO SEKTÖRÜNÜN DÖNGÜSEL EKONOMİDEKİ ROLÜ Ağustos 2017

2 Döngüsel Ekonomi Nedir? Son yıllarda özellikle Avrupa Birliği nin çok önem verdiği döngüsel ekonomi (circular economy) ülkemizin gündeminde yerini almaya başladı. Doğrusal Ekonomi Kaynakların bol, ulaşılabilir ve atık bertarafının ucuz olduğu varsayımına dayan, Al, Yap ve At esasına dayalı Doğrusal Ekonomi modelinde çok miktarda atık üretilir. Bunun yanında, çevresel bozulma ve iklim değişikliği oluşur, doğal kaynaklar hızla tüketilir, ithal hammadde ve yakıt ihtiyacı artar. Doğal kaynakların sınırlı olması, çevrenin korunması ve atık üretimin azaltılması ihtiyacı, çevresel ve ekonomik açıdan daha sürdürülebilir olan Döngüsel Ekonomi modelini öne çıkarır. Döngüsel ekonomide üretim-tüketim-atık yönetimi-atıktan kaynağa dönüşüm halkası bulunur. Bu döngüde; hammadde ve ürünlerin sistemde daha uzun süre kalması, atık üretiminin en aza indirilmesi esastır. Amaç, döngüden dışarıya çıkacak kaynakları azaltmak ve sistemin optimum şekilde çalışmasını sağlamaktır. Döngüsel Ekonomi

3 Döngüsel Ekonomi Ana Aksiyon Alanları Atık yönetimi Geri dönüşüm Mevzuat düzenlemeleri Geri dönüşüm hedefleri İkincil Hammaddeler Endüstriyel Simbiyoz Üretim Tüketim Belli bir ürün için gereken malzeme miktarını azaltmak (ör. hafif arabalar) Ürünün faydalı ömrünü uzatmak (dayanıklılık) Üretim ve kullanım aşamasında enerji ve malzeme tüketimini azaltmak (verimlilik) Bakım, onarım ve geri dönüşümü daha kolay olan ürünler tasarlamak (ekodizayn) Ürünleri satın almak yerine, paylaşmak, ödünç almak, kiralamak gibi sistemleri kurmak Avrupa Birliği Aksiyonları 2014 Avrupa için Sıfır Atık Politikası belgesi yayınlandı 2015 Aksiyon Planı İş Programı Hedefler 2030 yılında Belediye atıklarının % 65 ini geri dönüştürmek 2030 yılında ambalaj atıklarının % 75 ini geri dönüştürmek 2030 yılında depolanan Belediye atığı miktarını maksimum % 10 a düşürmek Ayrı toplanmış atıkların düzenli depolanmasını yasaklamak Düzenli depolamanın önüne geçmek için ekonomik yöntemler oluşturmak Yeniden kullanım ve endüstriyel simbiyozu desteklemek

4 Kısaca Çimento Üretimi Çimento, kum ve agregayı yapıştırmada kullanılan toz halinde bağlayıcı bir malzemedir. Beton ise çimento, su, agrega ve katkıların karışımından oluşur. Çimento, klinker isimli yarı mamulün alçı ve diğer katkı maddeleri ile öğütülmesi ile üretilir. Klinker üretimi için, kömür, petrol koku, linyit gibi birincil yakıtlardan enerji elde edilir. Bu enerji ile alçıtaşı, kil ve diğer bileşenler yaklaşık 1450 C sıcaklıkta pişirilir. Bu erimiş malzeme hızla C ye soğutulur ve klinker elde edilir. Çimento ve beton üretimi için en çok kullanılan hammaddeler kalker ve agrega olup, doğada bol miktarda bulunur. Enerji elde etmek için ise kömür ve petrol koku gibi konvansiyonel yakıtlar kullanılır. Çimento Üretimi Döngüsel Ekonomi Prensiplerini Uygulamaktadır Çimento sektörü, geri dönüşüm ve geri kazanım işlemlerinin gerçekleştiği özgün bir prosestir. Bu özelliği ile çimento üretimi döngüsel ekonomi prensiplerini uygular. Hammadde ve Klinker Üretimi Kömür ve petrol koku gibi yakıtların yerine alternatif yakıtlar kullanılabilir ve enerji geri kazanımı yapılır. Enerji içeriği olan endüstriyel atıklar, belediye çöplerinden üretilen ek yakıtlar ve kurutulmuş kentsel atık su arıtma çamurları alternatif yakıt olabilir. Atıkların mineral bileşenleri alternatif hammadde olarak kullanılır ve malzeme geri dönüşümü yapılır. Hem kalori değeri hem mineral değeri olan atıklar kullanılabilir (ör. ömrünü tamamlamış lastikler). Çimento Üretimi Diğer sektörlerin yan ürünleri ile klinker belirli oranda ikame edilir ve malzeme geri dönüşümü yapılır. Termik santral uçucu külleri buna örnek olarak verilebilir. Kullanılan alternatif hammaddeler başka bir sektörün yan ürünü olabilir. Bu bağlamda, çimento sektörü endüstriyel simbiyozun özel bir örneğini oluşturur. Beton Üretimi Beton dayanıklı bir yapı malzemesidir, aynı zamanda 100% geri dönüştürülebilir. Kullanım ömrü dolduğunda, agrega ayrılarak beton içinde geri dönüştürülebilir veya yol dolgu malzemesi gibi alanlarda kullanılabilir. Kaliteli geri dönüştürülmüş agrega sağlayabilmek adına, sağlıklı seçici yıkım sistemleri ve yüksek kaliteli yıkıntı beton önem taşımaktadır. Ülkemizde Belediye Çöplerinden Enerji Geri Kazanım Potansiyeli Türkiye de 28 milyon ton belediye katı atığı üretiliyor ve bu atıklardan 7 milyon ton ek yakıt üretimi mümkün Çimento sektörü yaklaşık 7 milyon ton evsel ek yakıtı enerji kaynağı olarak kullanabilir Böylelikle; 3 milyon tona yakın kömür veya benzeri katı yakıtın ithalatında tasarruf, fosil yakıtlardan kaynaklanacak yıllık 1,7 milyon ton CO 2 tasarrufu (%7 azaltım) mümkün Düzenli depolamada oluşacak Metan gazının önlenmesi mümkün (CO 2 den 21 kat zararlı bir sera gazıdır) Çöp sahalarının kapladığı alanın azaltılması mümkün

5 DİĞER UYGULAMALARDA GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ HAMMADDE BETONDA GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ KULLANIM ÖMRÜNÜN TAMAMLANMASI BETON KULLANIMI Binalar ve Altyapı Beton = Dayanıklılık = Kaynak verimliliği %100 geri dönüştürülebilir Kalker & Agrega Doğada bol miktarda + Kalkere Alternatif Çimento Beton Döngüsel Ekonomi Agregaya alternatif: Yıkıntı atıklarından agreaga geri dönüşümü Kömür ve petrokok yerine alternatif yakıtlar Alternatif hammade + Enerji Geri Kazanımı Birlikte işleme Klinker ikamesi: Başka bir endüstriden alınan yan ürünler ve atıklar KLİNKER ÜRETİMİ ÇİMENTO ÜRETİMİ GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ AGREGA BETON ÜRETİMİ Kaynak: CEMBUREAU

6 Atık Yönetiminde Avrupa Birliği ve Türkiye Kıyaslaması Avrupa Birliği (2014) Türkiye (2016) 172 milyon ton % 3,52 6,75 milyon ton %41 termal ikame 8,8 milyon ton fosil atık + 1,7 milyon ton biyokütle 77 milyon ton (*) % 1 1,16 milyon ton %3,86 termal ikame 0,62 milyon ton (fosil atık+biyokütle) Uçucu kül Isıl işlem atıkları İnşaat atıkları Belediye atıklarından türetilmiş yakıt Endüstriyel atıklardan türetilmiş yakıt Plastikler Ömrünü tamamlamış lastikler Madencilik faaliyetleri azaldı Fosil yakıt kullanımının azaldı ve buna bağlı CO 2 emsiyonları azaldı Enerjide dışa bağımlılık azaldı Belediye atık sahalarına giden katı atık miktarı azaldı (*) TÇMB üyesi + üye olmayanlar tahmini Son Söz Türk çimento sektörü döngüsel ekonomi uygulamalarını artırmak üzere, özellikle atıklardan enerji ve malzeme geri kazanımı işlemlerine devam ederek, potansiyelini daha yükseklere çıkarmayı hedeflemektedir. Bu konuda farkındalık yaratmak ve çözümler üretmek, tüm paydaşlar ile işbirliği geliştirmek ve iş modelleri örnekleri yaratmak üzere çeşitli etkinlik ve çalışmalarına devam edecektir. Kaynakça European Commission, Circular Economy package what s in it? Pierre Henry DG Environment, Unit Eco-innovation and Circular Economy 4. Cement, Concrete and the Circular Economy, CEMBUREAU, Eylül Achieving a Truly Circular Economy For Waste- the Coprocessing Solution, CEMBUREAU Global Cement Database on CO 2 and Energy Information, Getting the Numbers Right (GNR) 8. Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği 9. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Çimento Sektörü Enerji Benchmark Çalışması, CEMBUREAU İstatistikleri Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği Tepe Prime A Blok Kat Eskişehir Devlet Yolu 9. km No: Ankara T: F: info@tcma.org.tr -