SELANİK HAMAMLARI BAKİ SARISAKAL

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SELANİK HAMAMLARI BAKİ SARISAKAL"

Berker Konca
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 SELANİK HAMAMLARI BAKİ SARISAKAL

2 SELANİK BEY HAMAMI Selanik Bey Hamamı Selanik Türk hâkimiyeti altındayken, şehirde birçok hamam yaptırılmıştır. Evliya Çelebi bunlardan on bir tanesinin çok güzel olduğundan bahseder ve onların adlarını şöyle sıralar; Yedikule deki Küçük Hamam, Mahkeme yanındaki Kadıasker Hamamı, Ayasofya mahallesinde Ayasofya Hamamı, Çıfudlar Mahallesi ndeki Halil Ağa Hamamı (Yahudi Hamamı), Yeni Hamam, Vardar yakınındaki Buğluca Hamamı, Bey Hamamı, Paşa Sarayı Hamamı, Molla Sarayı Hamamı, Yahya Ağa Hamamı, Mehmet Ağa Hamamı dır. Bu hamamlardan bugün sadece beş tanesi ayaktadır. Bunlar; Bey Hamamı, Yeni Hamam, Halil Ağa Hamamı, Paşa Sarayı Hamamı ve Buğluca Hamamı dır. II. Murad döneminde, 1436 yılında yaptırılan Bey Hamamı Yunanistan da ayakta kalabilmiş en büyük hamamdır. Bey Hamamı Selanik in merkezinde, Azize Meryem ya da Meryem Ana Kilisesi nin doğu kısmında, Egnatia, Arıstotelous ve Metropolit Gennadiou kavşağında bulunmaktadır. Büyük bir Osmanlı hamamı, Arapça kitabelerine göre Bey Hamamı, kendi türünde bir ilk olup, Türklerin Selanik i 1430 yılında almasından kısa bir süre sonra inşa edilmiştir. Hamam hem erkeklere hem de kadınlara hizmet verecek şekilde tasarlanmıştı.

Hamamı, Çıfudlar Mahallesi ndeki Halil Ağa Hamamı (Yahudi Hamamı), Yeni Hamam, Vardar yakınındaki Buğluca Hamamı, Bey Hamamı, Paşa Sarayı Hamamı, Molla Sarayı Hamamı, Yahya Ağa Hamamı, Mehmet Ağa

3 Hamamım Kitabeti Han Bena ve ammere hâzel binâ-il mübârek li resmi imâmi l müslimîn sultanü l-guzât vel mücâhidîn Sultan Murâd Han bin Sultan, Mehmed bin Bâyezid halledellâhü mülkehü ve ebeden devletehü fî zamânihî ve yüb asûn, ve temme fî eşşehri lmübârek Cemâziye l ûlâ min sene erbaîn ve semânemie hicriye-i nebeviye hilâliyye. ANLAMI : Bu mübarek binayı yapan, Müslümanların imamı, gazilerin ve mücahidlerin Sultanı Sultan Murad oğlu Sultan Mehmed oğlu Bayezıd Han, Allah mülkünü ve devletini zamanında kıyamete kadar sonsuz kılsın Yapı, sekiz yüz kırk Hicri yılının Cemaziye l-ûlâ mübarek ayında tamamlandı. 840 / 1436 M. Selanik Bey Hamamı 16 Eylül 2012

4 Selanik Bey Hamamı Giriş Kapısı

5 Her cinsiyet için ayrı bölümler vardı, erkeklerin bölümü kadınların bölümünden daha geniş, dekorasyon bakımından daha lüks ve zengindi. Hamamın her iki bölümü de tipik şekilde biçimlendirilmiş olup (soğuk, ılık ve sıcak su) ve hipokaust sistemi mevcuttu. Hamamın doğu tarafında büyük bir dikdörtgen şeklinde bir su deposu bulunmaktadır. Bu su deposu zamanında hamamın su ihtiyacını karşılıyordu. Selanik Bey Hamamı Planı Selanik Bey Hamamı İçinden Görüntüler

Hamamın her iki bölümü de tipik şekilde biçimlendirilmiş olup (soğuk, ılık ve sıcak su) ve hipokaust sistemi

6 Selanik Bey Hamamı İçinden Görüntüler Bey Hamamı 1968 yılına kadar bütün özelliklerini koruyarak çalışır durumda kalmış sadece adı değişikliğe uğramış, son yıllarda adı (Cennet Hamamı) olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Hamam hemen hemen bütün özelliklerini özgün formunu koruyarak ve değişmeden bugüne kadar muhafaza etmiştir. Böylece anıt Osmanlı hamamlarının birkaç örneklerinden biri olarak ve bozulmadan Yunanistan da günümüze kadar korunmuş ve ulaşmıştır. Yapı günümüzde kültürel etkinlikler ve geçici sergiler amacıyla kullanılmaktadır. Selanik Bey Hamamı

Hamam hemen hemen bütün özelliklerini özgün formunu koruyarak ve değişmeden bugüne kadar muhafaza etmiştir.

7 DİĞER HAMAMLAR: PAŞA HAMAMI, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Selânik Valisi olan Cezerizâde Koca Kasım Paşa tarafından yılları arasında Piniou, Kalvou ve Karadza sokaklarının birleştiği yere yaptırılmıştır. Hamam, 1978 yılındaki depremde hasar görmüştür. Daha sonra hamamın suyunun ısıtılmasında kullanılan kömürün çevre kirliliğine sebep olduğu gerekçesiyle, 1981 yılında kapatılmıştır. Paşa Hamamı, Anka Hamamı adıyla da bilinmektedir BUĞLUCA HAMAMI, Vardar Meydanı yakınlarında Balıkçılar Çarşısı nın arka tarafında bulunmaktadır. Yakın zamana kadar Lütra Finiks adıyla hamam olarak kullanılmıştır. Son birkaç yıldır kapalıdır. Yapının kitabesi bugün yoktur. Buğluca Hamamı YENI HAMAM Yeni Hamam 16. yüzyılın ikinci yarısında Selanik te vakıf sahibi Hüsrev Kethüda tarafından, bugünkü adıyla Kasandrou Caddesi ne yaptırılmıştır. Yeni Hamam 1919 yılına kadar açık bulunan Hamam, bir dönem depo olarak kullanılmış, 1937 yılında bir bölümü yıkılarak sinemaya çevrilmiş ve 1978 yılındaki depreme kadar Egli sineması olarak kullanılmıştır. Şimdi özel bir kültür merkezi olarak kullanılmaktadır. Hamamın kitabesi yok edilmiştir.

Paşa Hamamı, Anka Hamamı adıyla da bilinmektedir BUĞLUCA HAMAMI, Vardar Meydanı yakınlarında Balıkçılar Çarşısı nın arka tarafında bulunmaktadır.

8 Yeni Hamam, Selanik şehrinin kuzey kısmında bulunmaktadır. Aziz Dimitriou Kilisesinin kuzeyinde, Kassandrou ve Aziz Nikolau Caddelerinin kavşağının bulunduğu yerde bulunmaktadır. Bir Osmanlı mimarisi olan Hamam, 16. yüzyılın son çeyreğinde Selanikte yüklü bir miktarda mülk sahibi olan Hüsrev Kedhu da tarafından inşa edilmiştir. Hamam tek bir mimarı topluluktan oluşan bir yapı olup, iki bölümden oluşmaktaydı yani hem erkeler hemde kadınlar için yapılmıştı. Her cinsiyet için ayrı bölümler vardı. Ancak 20. yüzyılda anıt, kullanım değişikliği nedeniyle ve yapılan yanlış restorasyonlar nedeniyle gerçek karakteri ile ilgisi olmayan büyük bir rebizyona uğradı ve gerçek özelliğinden hızlı bir şekilde uzaklaşmaya başladı.yeni Hamam Selanik in kurtuluşuna kadar yani 1912 yılına kadar Hamam olara işlev görmüştü yılında Yunan Devleti nin denetimine geçti yılında bir kişi tarafından satın alındı. Satışından hemen sonra, etrafındaki mağazalarının deposu olarak kullanıldı ve daha sonra sinema salonu olarak kullanılmaya başlanıldı.üzeri yarım küre kubbe şeklinde kaplı olan yapının doğu tarafındaki bulunan iki oda korunmuş ancak aralarında bulunan duvarların yıkılması ile birlikte yapı daha sonra Eglis adlı sinema salonuna çevrilmiştir. Sinema salonu 1978 yılına kadar açık kalmıştır. Günümüzde yapı aynı adı ile yani Eglis adı altında tiyatro-müzik gösterileri faliyetlerinde kullanılmaktadır. Anıtın batı tarafında bulunan odaların duvarları diğer duvarlara göre değişikti ve daha sonra bu duvarlar yıktırılarak yazlık sinema salonuna çevrildi ve günümüxde bu amaçla kullanılmaktadır. YAHUDİ HAMAMI Osmanlı döneminde Çıfıdlar Mahallesi nde bulunduğu için Çıfıdlar Hamamı, bu mahallede Yahudiler oturduğu için Yahudi Hamamı, Bedestenin yakınında bulunduğu için de Pazar Hamamı gibi farklı isimlerle anılmıştır. Yahudi Hamamı Selanik şehrinin güney batısında ki Kral Herakliou ve Komninon kavşağında bulunmaktadır. Bilinen büyük bir Osmanlı hamamıdır. Bugün hamamın duvarlarına bitişik çiçekçiler ve lokantalar bulunduğu için Çiçek Pazarı denilmektedir ve 1951 yılından beri bölgede çiçekçi dükkanları faliyet göstermektedir. Türkçe belgelerine göre yapı birçok değişik isimle anılmıştır. Örneğin, «Halil Ağa Hamamı, Pazar-ı Kebir Hamamı, Pazar Hamamı, Kadınlar Hamamı». Yapı esasen Yahudi Hamamı olarak anılmaktadır. Çünkü yapı Yahudilerin çok yoğun olarak yaşadığı bir mahallede yapılmıştır. Bütün veriler, gerek inşaat, gerek tipolojik ve gerek morfolojik, bize yapının 16. yüzyılın ilk çeyeğinde yapıldığına işaret etmektedir. Hamam, 750 metre karelik bir alanı kaplamaktadır, iki bölümden oluşmaktadır yani her iki cinsiyet tarafından da kullanılmaktaydı. İki bölümden oluşmasının nedeni bir bölümü erkekler ve diğer bölümü de kadınlar için yapılmıştı. Belirtmekte fayda var, erkelerin bölümü kadınların bölümünden hem büyük hemde çok yüksek konumdaydı. Her bölüm kare şeklinde büyükçe bir salondan oluşmakta, her biri büyük bir yarım küre kubbe ile örtülüdür ve küçük bölmelerden oluşmaktadır. Her biri ayrı ayrı bölmelere ev sahipliği yapmaktadır. Hamamın her iki bölümü de tipik şekilde biçimlendirilmiş olup (soğuk, ılık ve sıcak su) ve Hipokaust 1 sistemi mevcuttu. 1 Hipokaust: Romalıların MS. 1. yüzyılda kurdukları merkezi ısıtma sistemidir. Bu sistem bir yapının zeminine inşa edilen bir fırınla işlemekteydi. Fırının ürettiği sıcak hava sütunlardan oluşmuş "hipokaust" adlı kanallardan geçiyor ve buradan da bir bacayla evin duvarlarına veriliyordu. Genel olarak halka açık hamamların ısıtılmasında kullanılsa da soğuk aylarda evlerin ısıtılmasında da kullanılmıştır. Bu Roma icadı 5. yüzyılda Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Batı'da unutulmuştur.

Hamam tek bir mimarı topluluktan oluşan bir yapı olup, iki bölümden oluşmaktaydı yani hem erkeler hemde kadınlar için yapılmıştı. Her cinsiyet için ayrı bölümler vardı. Ancak 20.

9 Yahudi Hamamı Ayrıca hamamın içinde yardımcı odaları, tuvalet ve epilasyon odaları mevcuttu. Hamam ın arka tarafında bir su deposu ve suyu ısıtmak için ateş yakıldığı bir yer vardı. Bütün yapı taştan ve tuğladan yapılmış, dış duvarlar özellikle dikkatli olmak üzere ve Bizans emaye işi kagir taklitiyle inşa edilmiştir. Anıt ın içi kısmı zengin dekore edilmiş: kubbelerin çatıları güçlü sıva ile kabartmalı desenler ve bunların ortasında kubbeyi aydınlatmak için sekizgen ya da asreroitler kullanılmıştır. Duvarların yüzeyinde doğal çiçek motifleri yer almaktadır lerin başlarına kadar çalıştırılmıştır Selanik Kültür Başkenti programı çerçevesinde restorasyon kapsamına alınmış ve onarım görmüştür.2006 yılı itibariyle Avrupa Birliği fonuyla yine restorasyondadır. Hamamın tarih kitabesi günümüzde yoktur. Yahudi Hamamı

Anıt ın içi kısmı zengin dekore edilmiş: kubbelerin çatıları güçlü sıva ile kabartmalı desenler ve bunların ortasında kubbeyi aydınlatmak için sekizgen ya da asreroitler kullanılmıştır.

Benzer belgeler

SELANİK HAMZA BEY CAMİSİ

SELANİK HAMZA BEY CAMİSİ BAKİ SARISAKAL SELANİK HAMZA BEY CAMİSİ Hamza Bey Camisi Hamza Bey Camisi diğer adıyla Alkazar, Alkazar ismini ünlü sinema salonundan almaktadır. Hamza Bey Camisi 20. yüzyılda