ELAZIĞ IN SĐVRĐCE ĐLÇESĐ DOĞANBAĞI (ABUTAHĐR KÖYÜ) ÇEVRE KÖYLERĐN STABĐLĐZE YOLUNUN ASFALT YAPILMASINA DAĐR BĐLGĐ DOSYASIDIR

Transkript

1 1- Genel Bilgiler. Sayfa 1 2- Tarihçe. Sayfa Tarihli Ebutahir Nahiyesi Kanunnamesi.. Sayfa Tarihli Ebutahir Nahiyesi Kanunnamesi.. Sayfa 5 5- Bölge Halkı Adına Mektup Sayfa 6 6- Uydu Görünümü Çizimlerle Anlatım 7- Bölgeye Ait Fotoğraflar ELAZIĞ IN SĐVRĐCE ĐLÇESĐ DOĞANBAĞI (ABUTAHĐR KÖYÜ) VE ŀđçđndekđler ÇEVRE KÖYLERĐN STABĐLĐZE YOLUNUN ASFALT YAPILMASINA DAĐR BĐLGĐ DOSYASIDIR

2 GENEL BĐLGĐLER Eski adı ABUTAHĐR olan Doğanbağı Köyü 44 hane, 80 kişilik nüfusa sahiptir. Doğanbağı Köyü nün kuruluşu 16.yy. dayanmaktadır. Köy ilçe merkezine 40 km. Elazığ a 60 km. mesafededir. Abutahir Köyü 1518 yıllarında Harput Sancağına bağlı Nahiye olarak geçmekte ve bu nahiyeye Sivrice nin 25 adet köyü bağlanmıştır. Abutahir Köyü tarihi izlerle doludur. Bu köyümüzde Selçuklulara ait bir kümbet bulunmaktadır. Bu kümbette iki adet mezar vardır. Rivayete göre suyunun güzelliği ve temizliğinden dolayı adı Arapçada Temiz Su anlamına gelen "Ab-u Tahir" isimi verilmiştir. Diğer bir rivayete göre ise Selçuklular zamanındaki bir askeri kumandanın adı olan "Ebu-Tahir" ismi verildiği yönündedir. Abutahir, Elazığ Sivrice ilçesinde okuma seviyesi en yüksek bir köyümüzdür. Köy halkının % 80 i yüksek tahsil yapmıştır. Ülkenin çeşitli yerlerinde memuriyette bulunan okur kesim ailelerini de yanlarına aldıklarından köy nüfusu azalmıştır. Ancak Abutahir sakinleri bu köyü yazlık olarak kullanmakta, yaz tatillerini Fırat Nehrinin yamacındaki köylerinde geçirmektedirler. Abutahir köyü sıcakkanlı, misafirperver, örfüne âdetine bağlı, kültür düzeyi yüksek insanlarıyla ve yakın ilişkiler içinde bulunduğu yakın köylüleriyle ziyaret edenlerinin ve bu köyü tanımak isteyenlerinin hafızalarında ve gönüllerinde ayrı bir yer tutmaktadır. Sivrice ye bağlı köyler içerisinde kanalizasyon şebekesi olan tek köyümüzdür. Ayrıca kapalı sistem şebeke suyuna sahiptir. Dut ve Pekmez, Đncir, Nar bu köyümüzde yoğunlukla yetişen ürünlerdendir. Fırat Nehri üzerine kurulan KARAKAYA Baraj Gölü yamacında kurulan bu köy eşsiz manzarasıyla da göze hitap etmektedir.

3 TARĐHÇE Abutahir köyü tarihte Harput a bağlı bir bölge olarak yer almış ve önemini korumuştur. Bu nedenledir ki Abutahir in tarihi Harput tarihiyle birlikte seyrederek 16. yüzyılda Osmanlı idaresine geçmiştir. Abutahir ismi, Türk Tarih Kurumu yayınlarında Ebutahir olarak geçmektedir. Harput ve çevresi Malazgirt muharebesinden sonra kesin olmamakla beraber 1085 yılında Türklerin eline geçmiştir ve bu dönem Selçuklular devrine rastlamaktadır. Bu bölgede Selçuklu hakimiyetinin sürdüğünün kanıtı olarak, Abutahir köyünde yer alan, Selçuklu mimarisinden olan kümbet ve mezarların varlığı gösterilebilmektedir yılında Artuk Hanedanının hâkimiyeti son bulur ve Selçuklu Hanedanına ilhak olunur. Selçuklular devrinde Harput ve çevresi bir Subaşı tarafından idare edilmiştir. Anadolu Selçuklularının bölgedeki hâkimiyeti sona erince, 1465 de Uzun Hasan tarafından alınmış ve 40 yıl kadar Akkoyunluların idaresinde kalmıştır. Osmanlı dönemindeki 1518 ve 1523 tarihli Ebutahir kanunnamelerinin temelini de Akkoyunlular dönemindeki Uzun Hasan Bey in kanunnamesi oluşturmaktadır. Akkoyunlulardan sonra 1507 yılında Harput ve çevresi, Sah Đsmail in idaresine geçmiştir yılında Çaldıran Muharebesi nden sonra Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim tarafından fethedilmiştir. Osmanlı Đdaresine geçen Harput, sancak halinde teşkilatlandırılmış ve 7 nahiyeye ayrılmıştır. Bunlardan biri olan Ebutahir nahiyesine ise 25 köy bağlanarak Harput Sancağına bağlı idari bir birim olarak yer almıştır. Osmanlı idaresi, Harput Sancağı'nı coğrafi özelliklerinin ve mahalli örf ve adetlerini dikkate alarak Uluâbâd, Kuzâbâd, Ebutahir, Gölciik, Behrimaz, Sarıkamış ve Hersini olmak üzere 7 nahiyeye ayrılmıştır. Bunlar idari bir birimdirler; ancak coğrafi bir bölgeyi ifade etmektedirler. Kaza ve idare merkezi esas itibariyle Harput şehridir. EBUTAHĐR 1518 yılı tahririne göre 1523 yılı tahririne göre 1566 yılı tahririne göre Hane sayısı (bağlı köyler dâhil değildir) Osmanlı Đmparatorluğunda 1500 lü yıllardan itibaren fethedilen arazinin tapu-tahrirleri, yani tapu kadastrosu yapılmaya başlanmıştır. Bu defterlere, her mahaldeki vergi mükellefleri, vergiden muaf olanların adları, arazinin kimin dirliği, mülkü yahut vakfı olduğu yazılmıştır. Şahıs veya arazilerden vergiden muaf olanların muafiyet sebebi ve ilgili fermanın kaydı düşülerek işlenmiştir. Her tapu-tahrir defterinin başına ait olduğu sancak veya eyalete ait özel bir kanunname varsa o kanunun metni yazılmıştır yılı tahriri (TD 64)'ün 661. sayfasında Harput'a tabi Ebutahir nahiyesi kanunnamesi yer almaktadır. Biri dışında tamamiyle müslüman köylerden müteşekkil bu nahiyeden alınan vergi ve resimler, sancağın diğer kısımlarına göre farklılık gösterdiğinden dolayı ayrı bir kanunname tertibine ihtiyaç duyulmuş olmalıdır. Đlgili bölümlerde anlatılacağı üzere Ebutahir nahiyesinden alınan vergilerde nisbet ve çeşitlilik bakımından bariz farklar mevcuttur. Gerek Harput ve gerekse Ebutahir kanunnamelerinde diğer birçok Doğu ve Güneydoğu Anadolu sancaklarında olduğu gibi Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan Bey'e ait kanunlar pek az değişikliklere maruz kalarak devam etmiştir. EBUTAHIR NAHIYESI (1518) Sancağın güneyinde, Fırat nehri ile Hazar Gölü arasında bulunan Ebutahir nahiyesi, (Harita1) merkeze olan uzaklığı, coğrafi bakımdan farklılığı sebebiyle, Harput Sancağı içerisinde ayrı bir statüye sahiptir. Arazi yapısının dağlık ve hububat ekimine pek elverişli olmayışı, halkının çoğunluğunun bir karye (köy) dışında tamamen müslüman oluşu gibi sebepleri dikkate almış olan Akkoyunlu hakimlerinin idari prensiplerine sadık kalan Osmanlı idaresi, Ebutahir nahiyesi için Harput Sancağı Kanunnamesinden ayrı olarak bir kanunname vazetmiştir. Bu Kanunnameye göre Ebutahir nahiyesine tabi köyler halkından alınan vergi ve resimler çeşitlilik ve nisbet bakımından sancağın diğer nahiyelerinde tatbik edilen usülden farklılık göstermektedir. Öşür nisbeti ve diğer bazı hususlardaki farklar uzun süre geçerli olmuştur. Öte yandan Ebutahir nahiyesine tabi 25 köy bulunduğu görülmektedir.

4 EBUTAHIR NAHIYESI (1523) Ayrı bir kanunnamesi bulunan Ebutahir nahiyesinin statüsünde 1518'e nazaran 1523 tahririnde herhangi bir değişiklik olmamış fakat 1518 tarihli kanunname'ye göre 1523 tarihli Ebutahir kanunnamesinde önemli bazı değişmeler meydana gelmiştir ve 1566 tahrirlerinde nahiyeye bağlıköy sayılarında pek değişiklik olmamış ancak 1566 tahririnde Ebutahir kanunnamesi lağvedilerek, bütün sancak genelinde Harput Sancağı Kanunnamesi yürürlüğe konmuştur. Ebutahirle ilgili kısımda sadece zeminin çift 'e elverişli olmadığından dolayı resm-i çift yerine resm-i zemin kaydedildiği belirtilmekle yetinilmiştir. Sancak merkezine en uzak nahiye olan Ebutahir nahiyesinin geliri ise Eğil veya Çermik Sancakbeylerinin tasarrufuna verilmiştir. Harput Sancağı, biri Kuzova ve diğeri Uluova adını taşıyan iki verimli ovadan müteşekkildir denilebilir. Köylerin ve mezraların büyük kısmı bu iki ovada kurulmuştur. Bu ovaların dışında kalan Ebutahir, Gölcük, Sarıkamış ve Behrimaz nahiyeleri ise, daha çok yayla hayatının yaşandığı ve hayvancılık yapılan yerler olarak dikkati çeker. Bununla beraber, tarım üretimi ve bilhassa bağcılık çok ileridir. Ebutahir nahiyesinde nüfusun %82 si çiftçilikle uğraşmakla birlikte, bunun sadece %10 u bütün çift, geri kalanı ise yarım çiftdir yılında tamamlanan ilk tahrir sırasında, Ebutahir nahiyesinde bütün çifte elverişli arazi az olduğundan, çok az çift kaydedilebilmiş, genellikle nim (yarım) çift yazılmıştır yılındaki tahrirde Ebutahir nahiyesinin genellikle dağlık oluşu gözönüne alınarak resm-i çift yerine resmi-i zemin kaydolunmuştur. ĐPEKYOLU Harput, eski çağlardan beri mühim bir ticaret yolu üzerinde bulunduğundan gelip geçen kervanlardan önemli ölçüde bir gelir elde edildiği görülmektedir. Diyarbekir-Ergani ve Ebutahir yoluyla Basra ve Bağdat'tan gelen kervanlar Harput'tan geçip, Malatya-Sivas-Tokat-Amasya yoluyla Samsun'a; Malatya-Kayseri-Ankara veya Malatya-Sivas-Ankara yoluyla Đstanbul'a ulaşıyordu. Bu ticaret yolu. nun ehemmiyeti kanunnamelere de yansımıştır tarihli kanunnamede verilen bilgilere göre Harputa 2 ayrı ipek yolu gelmektedir. Birinci yol Çapakçur (Bingöl) üzerinden, ikinci yol ise Amid (Diyarbakır) ve Ebutahir üzerinden gelmektedir. POLONYALI SIMEON UN SEYAHATNAMESĐ Osmanlı ülkelerinin 17. asır başlarındaki vaziyetini aydınlatması bakımından önemli olan ve seyahatnamesiyle ilgi çeken Polonyalı Simeon, Kudüs e hacca gitmek gayesiyle çıktığı seyahat dolayısıyle Đstanbula gelince önüne çıkan her fırsattan istifade ederek, Anadolunun en uzak bölgelerini ve Osmanlı ülkelerinden Mısır, Suriye ve Filistin i de görebilmiştir. Simeon, Seyahatname sinde gördüklerini ve duyduklarını olduğu gibi nakletmişdir ki bu bakımdan verdiği bilgiler dikkate değerdir. Simeon, Seyahatname nin Harput bölümünde şu bilgilere yer vermiştir. Harput şehri içinde civar köylerde ve bütün eyalette pek çok süryani vardır. Kaleye bitişik vaziyette olan süryani kilisesinin kaleden daha kadim bir bina olduğu söyleniyordu. Şehrin önünde bulunup Artuk ovası gibi geniş ve suyu bol bir ovanın Fırat Nehrine kadar yayılan sahasında Abduher gibi büyük köylerin yanında, yalnız ermenilerle meskun köyler ve süryanilere aid de Avios gibi köyler vardı.

5 1518 TARĐHLĐ EBUTAHĐR NAHĐYESĐ KANUNNAMESĐ TAFSĐL-Đ KANUN-NAME-Đ NAHĐYE-Đ EBUTAHĐR BER-MÛCEB-Đ KANUN-I HASAN PADĐŞAH Evvel nahiye-i mezkurede vaki' olan re'ayaların eğer müslüman ve ger keferedir zira'atlerinden yedide bir alınır imiş ve bağlarından her yüz devekden bir tenge alınır imiş ki iki 'Osman akçası olur alınmasınun mevsimi üzüm vaktindedir. Ve her bağdan bir hek üzüm dahi alınır imiş ki hek denilen bir sebetdir ki at yükünün bir dengi olur imiş. Ve girü kara salgun dider imiş bu zikr olan nahiyenin re'ayasından yılda iki yüz sikke-i Şamî Eşrefî alurlar imiş ki kırkar akçadan sekizbin Osman akçası olur. Bunun dahi alınmasının mevsimi nısfı evvel bahar Nevruz da ve nısfı dahi kışun evvel imiş. Bu hususlar ber-karar-ı sabık girü mukarrer kılındı. Ve şehrinden gayrı kura re ayasından her haneden iki yük odun ve bir yük otluk alınır imiş ki her yüki dörder Osman akçasına imiş.otluk alınmasunun mevsimi çayır vaktindedir. Ve odun alınmasunun mevsimi kışun evvel ayındadır.ve şehirden gayri girü kura re ayası girü her haneden altışar tenge ırgadiya verürler imiş ki dört Osmân akçası olur. Bunun dahi alınmasunun mevsimi nısfı evvel bahar ve nısfı güzin orak vaktindedir. Ol vakit alına andan mukaddem alınmaya. Ve resm-i mevaşi dahi her inekden bir tenge alınır imiş ki iki Osmân akçası olur. Ve mera ileri dahi her üç baş koyuna bir tenge alınır imiş ki iki Osmân akçası olur ki her koyuna üç rub düşer. Amma şehrinden alınmaz imiş. Bunların dahi alınmasunun mevsimi Nevrûz dadır. Ve resm î arûsiye her arûsiyeden bir koyun alınır imiş. Ve Nabiçlik deyü şehrinden gayrı kuradan â lâsından on kile-i Âmid ve ednasına beş kileye varıncaya değin alınır imiş ve resm-i ıydiyye her karyenin â lâsından iki vakiyye revgân-ı sâde ve ednasına bir vakiyyeye değin an kadim verirler imiş. Bunların dahi alunmasınun mevsimi orak vaktindedir. Ve ayvos nâm Ermeni kendinden yılda altıyüz batman maktu şarab alurlar imiş. Batmanları dahi sekiz nügi imiş. Bunun dahi alınmasınun mevsimi şıra vaktindedir. Bu zikr olan karyeden her haneden ikişer tavuk dahi alurlar imiş ikişer akçadan dört Osmâni olur. Ve şehrinde koyun boğazlansa her koyuna bir Osmâni ve sığır iki Osmânitamga alınır imiş. Bu hususlar külliyen ber-karar-ı sabık mukarrer kılındı. Ve emlak satılsa ondasın alurlar imiş TARĐHLĐ EBUTAHĐR NAHĐYESĐ KANUNNAMESĐ

6 KANUNNAME-Đ NAHĐYE-Đ EBUTAHĐR Galleleri hums ve penbeleri südüs ve bağlarının yüz deveklerine dört akça alınmak üzere bağlandı. Ve resm-i cullahları ref olundı. Ve bundan akdem iki yüz batman 'asel Kanun-ı Hasan Beğ iken virirler imiş haliya kanun-ı 'Osmani olmağın ref olundı. Ve yılda üzüm akçası beş yüz akça alurlarmış oldahi ref olundı. Ve re'aya kısmının koyunları 'adet-i ağnam kayd alundı çoban beği alınmaya. Ve her 'aselin tengine iki akça kayd olundı. Ve zikr olunan nahiyenin yerleri kem olub çiftliğe kabiliyeti olmaduğı cihetden çift bağlanmayub resm-i zemin kayd olundı a'la yerden iki dönümüne bir akça ve edna yerden üç dönüme bir akça kayd olundı. Kadimden her kişi eke geldüği yerleri eker. Ve Đslamiyenin bennaklarine on iki akça resm-i bennak ve altı akça ırgadiye kayd olundı. Ve meyveleri yedide bir kayd olmuşdur. Ve keferelerinin her yüz deveklerine beş akça kayd olundı. Ve zikr olan nahiyede olan muhtesibe her ganem başına bir akça ve sığır başına iki akça virmek kanunları imiş böyle vireler dahi ziyade virmeyeler.

7 Değerli Bakanım, Öncellikle çalışmalarınız, özveriniz ve bölge halkına yaptığınız bir zamanlar hayallerinin dahi kurulamadığı hizmetlerinizden dolayı teşekkürlerimi ve şükranlarımı bir borç bilirim. Tıpkı diğer çalışmaları gibi Türkiye nin dört bir etrafında yaptığı yollarla övündüğümüz Hükümetimizden bölgemiz adına dile getireceğim bu sorunumuzu fazla uzatmadan size aktarmak istiyorum. Yıllarca Osmanlı Devletinin Harput Sancağına Nahiye olarak hizmet eden Cumhuriyetin kurulması ile Doğanbağı ismini alan ve Karakaya Baraj Gölünün etkisiyle ılıman iklime giren köyümüz ve çevre köyler, Devletimize Valiler, Kaymakamlar, Farklı Kurumlarda Bölge Müdürleri, Profesörler, Doçentler, sayısız Doktor, Mühendis, Öğretmen, Polis ve birçok farklı dallarda hizmet eden evlatlar yetiştirirken Kurtuluş Savaşında, Sarıkamışta, Güneydoğuda Aziz Şehitler vermiştir. Bütün bunların yanında üzüntüyle karşıladığımız ve kınadığımız hiçbir terör olayında adı geçmemiş, desteklememiş böyle bir olgunun varlığını bilmemiştir. Ayrıca kendisini Fırat ın Çocukları diye adlandıran bu insanlar hiçbir şekilde yüz kızartıcı bir eylemde bulunmamış; esrar, kaçakçılık, cinayet vb. olaylara kesinlikle karışmamıştır. Bölgede yaşayan insanlar yıllarca, halk arasında 65 lik maaşı diye adlandırılan maaşı dahi almaktan çekinmiş Benim keçim, bahçem var, çok şükür bana yeter, hem haram olur diyerek bu hizmetlerden faydalanmamıştır. Köylerimizi, 1974 yılında yapılan stabilize yolun ardından kıymetli Devlet büyüklerimiz unutmuş, geçici çözümlerle asıl problem geçiştirilmiştir. Başta seracılık olmak üzere birçok tarım alanında yatırımlar yapılabilecekken yol problemi ve değişen sosyolojik yapı nedeniyle köylerimiz göç vermiştir. Ancak son dönemlerde köylere dönüş hız kazanmıştır. Bu ivme daha da artacakken yolun asfalt olmaması nedeniyle birçok kişi doğduğu, büyüdüğü yere dönme imkânını ertelemektedir. Bu yıl Ramazan ayının daha birinci gününde yolda meydana gelen elim kazada, çevre köylere çalışan, 4 çocuk sahibi köy minibüsünün şoförü (38 40), on günlük askerlik dağıtım iznini annesinin yanında geçirmek isteyen genç (20) ve 65 yaşlarındaki yaşlı bir amcamız minibüsün metrelik uçurumdan uçması nedeniyle hayatlarını kaybetmiştir. Eğer kaza bir gün öncesinde olsaydı çok daha fazla insan hayatını kaybedebilirdi. Senelerce başta Kaymakamlık, Valilik, siyasi insanlar, ilimiz milletvekilleri olmak üzere kapısını çalmadığımız yer kalmamasına rağmen toplamda en fazla 25km lik asfalt yol ve bariyerler bizlere layık görülmedi. Bizler artık ilimiz milletvekillerinin Palu ve Baskil vekilleri olduğuna kanaat getirerek Siz kıymetli Bakanımızdan yardım istiyoruz. Yolumuzun yapılmaması durumunda, Selçuklu ve Osmanlı Devletinin hatırasını yaşatan bu insanlar Devletimizin bekası için her vakit namazlarından sonra dua etmeye devam edecek, yine evlatlarını yetiştirip armağan edecek, yine helal yoldan kazanıp vergisini vermeyi sürdürecektir. Ama tıpkı şuan olduğu gibi buruk bir şekilde Yaptığı Eşsiz Yollarla Gurur Vesilemiz Olan Hükümetimizin Çok Değerli Bakanı Sayın Cevdet YILMAZ a Saygılarımla

8 Fırat ın Çocukları Adına Mehmet AYDOĞDU Sosyal Hizmetler Uzmanı Bingöl SHÇEK Asfalt yapılmasını istediğimiz yolumuz Kösebayır Köyü ve Duygulu Köyü arasındaki ana yoldan köylere iniş dâhil 25.km.lik yoldur. * Harita üzerinde kalemle çizimler yapılarak detaylı anlatım yapılmıştır.

9 Diyarbakır Dicle Üniversitesi Konferans Salonu nda gerçekleşecek olan TÜRKONFED 14. Girişim ve Đş Dünyası Zirvesi Bölgesel Kalkınma ve Đş Dünyasının Rolü açılış oturumuna katılan Devlet Bakanı Sayın Cevdet YILMAZ saat te Muş Havaalanına inecek olan Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan ı karşılamak için Muş a geçmeden önce bir takım ziyaretlerde bulunmak için Bingöl e uğramıştır. Yoğun programının içinde Sayın Cevdet YILMAZ ile konuşma imkânı bulunmuştur. Köyümüz ve çevre köylerin yol problemi 8-10dk lık bir sunumla anlatılarak uydu görüntüleri üzerinde çizimler yapılarak problem aktarılmıştır. Bölgemizin milletvekilinin olmadığı, mevcut vekillerin Palu ve Baskil in vekilleri olduğu ifade edilmiştir. Devlet Bakanı Sayın Cevdet YILMAZ, kendisinin referansı ile dosyanın başta Sayın Faruk SEPTĐOĞLU olmak üzere diğer Elazığ milletvekillerine teslim edileceğini, konunun takipçisi olacağını bildirilmiş ve dosyayı baş danışmanı Aydın POLAT a teslim etmiştir. Ayrıca Ramazan ayındaki kaza için başsağlığı dilemiştir.