Antenatal Kontrollerde PAP Smear Taramas ve Sonuçlar H RESULTS OF PAP SMEAR SCREENING IN ANTENATAL EXAMINATIONS. Summary

Transkript

1 Türk Aile Hek Derg 2004; 8(3): Araflt rmalar Antenatal Kontrollerde PAP Smear Taramas ve Sonuçlar H RESULTS OF PAP SMEAR SCREENING IN ANTENATAL EXAMINATIONS E. Zeynep Tuzcular Vural 1, Ifl k Gönenç 2, Nurettin Aka 3, Gültekin Köse 4 Özet Amaç: Bu çal flmada gebe poliklini ine antenatal kontrol için baflvuran 194 gebeden PAP smear al narak serviksin neoplastik ve enfeksiyöz de iflikliklerinin de erlendirilmesi amaçland. Gereç ve Yöntem: Rastgele seçilen ve son bir y ld r smear ald rmad n bildiren 194 gebeden Ayre spatulas kullan larak PAP smear al nd, patoloji laboratuvar nda incelenerek Bethesda sistemi ile de erlendirildi. Bulgular: Gebelerin smear sonuçlar n n %37.11 i normal s n rlarda bulunurken %55.15 inde enfeksiyon bulgular, %5.67 sinde reaktif ve reparatif de ifliklikler, %1.55 inde AS- CUS, %0.51 inde HGSIL tespit edildi. Sonuç: Ülkemizde oldu u gibi periyodik sa l k kontrollerine gitme al flkanl olmayan toplumlarda gebelik kontrolleri için doktora baflvurulmas, PAP smear taramas için iyi bir f rsatt r. Rutin muayenenin bir bölümü haline getirilmesi PAP smear uygulanmas n n yayg nlaflmas n sa layacakt r. Anahtar sözcükler: PAP smear, antenatal kontrol, tarama Summary Aim: We aimed to evaluate the PAP smears of 194 pregnant women who applied to the antenatal outpatient clinic of Haydarpafla Numune Training and Research Hospital and screen the infectious and neoplastic lesions of the cervix. Materials and Methods: PAP smears were taken using Ayre spatulas from 194 randomly chosen pregnant women who stated that they hadn t had a PAP smear for the past year. The PAP smears were evaluated in the pathology laboratory using the Bethesda system. Results: 37.11% of the pregnant women had normal results whereas 55.15% had signs of infections and inflammation, 5.67% reactive and reparative changes, 1.55% ASCUS, and 0.51% HGSIL. Conclusion: Antenatal controls are a good opportunity for performing PAP smears in countries where periodic health controls are not routinely performed, like Turkey. We believe that, PAP smears must be an integral part of the routine examination. Key words: PAP smear, antenatal controls, screening S ervikal sitoloji serviksdeki neoplastik ve enfeksiyöz de ifliklikleri saptamakta kullan lan güvenli, basit, ucuz ve noninvaziv bir tarama testidir. PAP smear sensitivitesinin oldukça yüksek, yanl fl pozitiflik oran - n n düflük olmas nedeniyle tüm dünyada yayg n olarak kullan lmaktad r. nvaziv servikal kanser insidans nda anlaml düflüfl sa layan 1-4 servikal sitoloji, geliflmifl ülkelerde servikal kanserlerin önlenmesinde kullan lan ulusal programlar n parças d r. Ülkemizde henüz böyle bir tarama program yoktur ve belli risk gruplar n n taramas da yap lmamaktad r. Ayd nl ve arkadafllar n n stanbul daki iki büyük merkezde ve 40 y ll k dönemde ( ) kad nlarda genital kanser insidans ile ilgili araflt rmalar, korpus kanseri-serviks kanseri oran n n 1:4.8 den 1:1.8 e * Mart 2002 tarihlerinde 5. Ulusal Aile Hekimli i Kongresi nde tebli edilmifltir. 1) Haydarpafla Numune E itim ve Araflt rma Hastanesi, Aile Planlamas Ünitesi, Aile Hekimli i Uzman, Doç. Dr. 2) Haydarpafla Numune E itim ve Araflt rma Hastanesi, Aile Planlamas Ünitesi, Aile Hekimli i Uzman. 3) Haydarpafla Numune E itim ve Araflt rma Hastanesi, Kad n Hastal klar ve Do um Klini i fiefi, Kad n Hastal klar ve Do um Uzman. 3) Haydarpafla Numune E itim ve Araflt rma Hastanesi, Kad n Hastal klar ve Do um Klini fief Muavini, Kad n Hastal klar ve Do um Uzman Yay n haklar Türkiye Aile Hekimli i Uzmanl k Derne i (TAHUD)'a aittir. Her hakk sakl d r. Deomed Medikal Medya taraf ndan yay mlanmaktad r. Copyright 2004 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.

2 düfltü ünü göstermifltir. 5 Araflt rmac lar, bu düflüflü sitolojik muayenenin nisbeten yayg nlaflmas na ve serviks kanserinin preinvazif aflamada tespit edilmesine ba lam fllard r. Erken teflhis ve tedavi olanaklar n n toplumun bütün kesimlerini kapsayacak flekilde ülke genelinde kullan lmaya bafllanmas, daha organize çal flmalarla bu oran n daha da afla lara çekilebilece ini düflündürmektedir. Ülkemizde oldu u gibi, periyodik kontrol al flkanl olmayan toplumlarda, rutin kontroller için gebelik s - ras nda doktora baflvurulmas, serviksin neoplastik ve enfeksiyöz de iflikliklerini taramak aç s ndan iyi bir f rsat sa lamaktad r.yap lan çal flmalar her yüz serviks kanserli hastan n bir tanesinin tan konuldu u anda gebe oldu unu göstermektedir. 6 Birçok Bat ülkesinde sitolojik taraman n antenatal takibin standart bir bölümünü oluflturmas na ra men ülkemizde böyle bir tarama program henüz mevcut de ildir. 7 Bu nedenle bu çal flmada gebe poliklini ine antenatal kontrol için baflvuran 194 gebeden PAP smear al narak serviksin neoplastik ve enfeksiyöz de iflikliklerini de erlendirmek, gebelerde PAP smear kullan m n yayg nlaflt r p rutin muayenenin bir bölümü haline getirebilmek ve genel popülasyonda ulusal bir tarama program oluflmas na katk da bulunmak amaçland. Gereç ve Yöntem Rastgele seçilen ve son bir y ld r smear ald rmad - n bildiren 194 gebe çal flman n materyelini oluflturdu. Çal flmaya kabul ölçütleri aras nda son bir y l içine smear ald rmam fl, son 48 saat içinde koitusda bulunmam fl, vajinal ovül kullanmam fl ve vajinal lavaj yapmam fl olmak yer al yordu. Çal flmaya al nan gebelerin yafl, gebelik haftas, daha önce smear ald r p ald rmad, obstetrik öyküsü, flikayetleri, sigara kullan m, ö renim durumu, ilk koitus yafl, partner say s, gebe kalmadan önce kulland kontraseptif yöntemler gibi bilgiler kaydedildi. Gebelere smear hakk nda bilgi verildikten sonra serviks kuru, steril bir spekulum ile görülür hale getirildi. Ayre spatulas kullan larak PAP smear al nd, patoloji laboratuvar nda incelenerek Bethesda sistemi ile de- erlendirildi. Bulgular Gebelerin %48.97 si ikinci trimesterde bulunmaktayd ve %45.88 i yafl grubunda idi (Tablo 1 ve 2). Gebelerin %60.8 inde kötü kokulu ak nt, %26.2 sinde kafl nt, %12.2 sinde kas k veya bel a r s, Tablo 1 Olgular n yafl gruplar na da l m Yafl gruplar Olgu say s Olgu yüzdesi Toplam Tablo 2 Olgular n gebelik haftalar na göre da l m Gebelik haftas Olgu say s Olgu yüzdesi Toplam %5.6 s nda disparoni, %1 inde vulva lezyonu, %0.5 inde lekelenme tarz nda kanama mevcut olup %32.4 ünün flikayeti yoktu. Gebelerin %93.8 i daha önce hiç smear ald rmam flt ve %97.9 u tek eflli oldu unu ifade ediyordu. Gebelerin %26.8 i sigara içiyordu ve %24.2 si daha önce oral kontraseptif veya R A gibi modern bir kontraseptif yöntem kullan yordu. lk cinsel iliflki yafl büyük ço unlukla yafl aral nda idi (%53.61). Bu oran 18 yafl n alt nda %22.16 iken 23 yafl n üstünde ilk cinsel iliflkisini yaflayanlar n oran %24.23 idi. Olgular n smear sonuçlar na göre da l m Tablo 3 te gösterilmifltir Tablo 3 Olgular n smear sonuçlar na göre da l m Sonuçlara göre Olgu say s Olgu yüzdesi Normal Enfeksiyon (HPV hariç) Mantar Protozoon Bakteriyel vajinozis Viral Reaktif ve reparatif de ifliklikler Epitelyal hücre anormallikleri ASCUS Düflük dereceli SIL HPV ile uyumlu (LGSIL) Yüksek dereceli SIL (HGSIL) nvazif skuamoz hücreli karsinom Tuzcular Vural EZ ve ark. Antenatal Kontrollerde PAP Smear Taramas ve Sonuçlar

3 %37.11 gebenin smear sonucu normal s n rlarda bulunurken %55.15 inde enfeksiyon bulgular, %5.67 sinde reaktif ve reperatif de ifliklikler, %1.55 inde atipik skuamöz hücreler-önemi belirsiz (ASCUS), %0.51 inde Yüksek dereceli skuamöz intraepitelyal lezyon (HGSIL) tespit edilirken düflük dereceli skuamöz intraepitelyal lezyon-hpv ile uyumlu (LGSIL) lezyona rastlanmad. Tart flma Gebelik ülkemizdeki gibi periyodik olarak PAP smear yapt rma al flkanl olmayan toplumlarda serviksin neoplastik ve enfeksiyöz hastal klar n n taranmas için çok önemli bir f rsatt r. Morimura ve arkadafllar servikal sitolojinin, gebelikte, gebelik d fl yap lan sitoloji kadar güvenilir oldu unu göstermifl ve yap lmas n özellikle önermifllerdir. 8 Paraiso ve arkadafllar n n 1994 y l nda yapt klar çal flmada gebelerde smear al nmas n n komplikasyonlara neden olmad, spontan düflük ve erken do- um riskinin artmad tespit edilmifl ve cytobrush kullan ld nda lekelenme tarz na kanama görülebilece i vurgulanm flt r. 9 Biz de, bu nedenle Ayre spatulas kulland k ve kat lan gebelerin hiçbirinde komplikasyon ile karfl - laflmad k. Jimenez ve arkadafllar n n 460 gebede yapt klar çal flmada smear sonuçlar n n %65.5 inde enfeksiyon, %0.08 inde HPV enfeksiyonu tespit edilmifltir. 10 Pairwuti ve arkadafllar n n PAP smear uygulad klar 263 gebe kad nda hafta aras nda %26.8, hafta aras nda %40.0, hafta aras postterm gebelerde %23.8 oran nda enflamasyon ve/veya enfeksiyon tespit edilmifltir. 11 Pisharodi ve Jovanaska gebelikte elde edilen anormal smearlar toplad klar bir seride %61 oran nda belirgin enflamatuvar de ifliklikler saptam fllard r. Candida ve trichomonas vajinitlerde en s k tespit edilen ajanlard r. 12 Bizim çal flmam zda %55.15 oran nda enfeksiyon tespit edildi. Seviksteki premalign lezyon insidans n n gebelikte artmad bilinse de birçok çal flmada alt genital yolda HPV prevalans n n artt bildirilmifltir. 13 Smith ve arkadafllar gebelikte HPV prevalans n n gestasyon ilerledikçe artt n tespit etmifllerdir. 14 Bunun tersini söyleyen araflt rmac lar da mevcuttur. 15 Biz, çal flmam zda HPV enfeksiyonunun artt na dair bir bulguya rastlamad k. Çeflitli serilere göre gebe kad nlarda anormal sitoloji oranlar Tablo 4 te gösterilmifltir. 16 Chhieng ve arkadafllar n n yapt bir çal flmada smear ile AGUS tan s alan gebelerin %29.4 ünde biyopsi ile SIL (%60 HGSIL ve %40 LGSIL) tespit edilmifl, bu oran gebe olmayanlara benzer oldu u için AGUS tan s alan gebelerin dikkatle izlenmesi gerekti i vurgulanm flt r. 17 Bizim çal flmam zda da AGUS hiç yokken 3 gebede AS- CUS (%1.5), 1 gebede HGSIL (%0.51) tespit edilmifl, 11 gebede de (%5.67) reaktif-reperatif de ifliklikler görülmüfltür. E itim seviyesi düflük kad nlar sosyal ve ekonomik faktörlerin de etkisi ile servikal tarama yapt rmayan yüksek riskli grubu olufltururlar. 18 Cinsel olarak aktif tüm kad nlar risk grubunda olmakla birlikte, düflük sosyoekonomik durumu olanlarda, birden çok cinsel efli olanlarda, cinsel iliflkiye erken yaflta bafllayanlarda ve sigara içenlerde servikal kanser insidans n n artt düflünülmektedir. HIV enfeksiyonunun ve HPV ile Herpes virüs ün belirli tiplerinin de servikal kanser riskini artt rd belirtilmektedir. 19 Tayland da invazif skuamöz servikal kanserli 1016 kad n ve eflleriyle yap lan bir çal flmada, Tablo 4 Gebe kad nlarda preinvazif ve invazif servikal neoplazi insidans 16 Yay nlar n yazar ve y l Gözlenen gebe Gözlem Herhangi derecedeki nvazif kanser olgu say s metodu neoplazi (%) veya CIN (%) Nesbitt & Hellman (1952) 300 Biyopsi 0.7 Marsh & Fitzgerald (1956) 4067 Biyopsi 0.6 Beecham & Emich (1959) 1041 Sitoloji 1.4 Reagan et al (1961) 930 Sitoloji 3 Rudletge et al (1962) 3872 Sitoloji 1.6 Stromme (1969) Sitoloji 0.4 Bibbo et al (1971) 8230 Sitoloji Lurain & Gallup (1979) Sitoloji 1.3 Khatree et al (1980) 2000 Sitoloji Bertini-Oliveira (1982) 3534 Sitoloji Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 8 Say

4 kad nlmar n tek eflli olmalar na ra men efllerinin hayat kad nlar ile prezervatif kullanmadan beraber olmas n n, özellikle 30 yafl n alt ndaki kad nlarda servikal kanser görülme riskini artt rd tespit edilmifltir. 20 Efllerle görüflme imkan bulamad m zdan bizim böyle bir de erlendirme yapma imkan m z olmad. 20 yafl n alt nda cinsel olarak aktif olan kiflilerde CIN insidans nda art fl oldu u baz çal flmalarda gösterilmifltir. 21 Bizim çal flmam zda ilk cinsel iliflkisini 18 yafl ve alt nda gerçeklefltirenlerin oran %22.1, yafl aras nda gerçeklefltirenlerin oran %53.6 olup 18 yafl n alt ndaki grupta reaktif reparatif de iflikliklerin oran daha yüksek bulunmufltur (%53.3). Çal flmam za kat lan gebelerden %26.6's sigara içmekte ve epitelyal de ifliklikler tespit edilen gruptakilerin %33.3'ü sigara kullanmaktayd. Gebelikte tespit edilen lezyonlar n takibi büyük önem tafl r. ABD de yap lan retrospektif bir çal flmaya göre ASCUS ve SIL saptanan gebelerin lezyonlar n n %64 ü, gerileyebilirken, %34 ü sebat etmekte, CIS olan hastalar n ise %67 sinde lezyon postpartum dönemde de sebat etmektedir. 22 Yine baflka bir çal flmada anormal PAP smear bulgusu gebelerin %46.7 sinde do um sonras nda normale dönmüfl, %57 sinde gerilemifl, %40 nda sebat etmifltir. 23 Ayn yazarlar do um sonras nda kendili inden gerilemenin vajinal do umda servikal epitelin deskuamasyonunun veya lokal reparatif immün cevab n artmas nda rol oynayabilece ini öne sürmüfllerdir. Baflka çal flmalarda da benzer persistans oranlar mevcuttur. 24 Gebelikte preinvazif servikal neoplazi tespit edildi i zaman PAP smear takibi ve kolposkopi, do uma kadar üçer ayl k aralarla uygulanmal, do um sonras uterus involusyonunun tamamlanmas yla serviks yeniden de erlendirilmelidir. 25 Kontrol smearinin postpartum sekizinci haftadan sonra al nmas enflamatuvar smear sonuçlar n azaltabilir. 26 Sonuç Gebelikte görülen ASCUS, LGSIL, HGSIL gerileyebilmekte, 2,22 bazen de patoloji sebat edebilmektedir. 2,27 Ülkemizde oldu u gibi periyodik sa l k kontrollerine gitme al flkanl olmayan toplumlarda gebelik kontrolleri için doktora baflvurulmas, PAP smear taramas için iyi bir f rsatt r. Böylece PAP smear kullan m n yayg nlaflt - r l p rutin muayenenin bir bölümü haline getirilmesi amaçlanmal d r. Kaynaklar 1. Cramer DW. The role of cervical cytology in the declining morbidity and mortality of cervical cancer. Cancer 1974; 34: Sigurdsson K. Effect of organized screening on the risk of cervical cancer: Evaluation of screening activity in Iceland, Int J Cancer 1993: 54; La Vecchia C, Franceschi S, Decarli A,Fasoli M, Gentile A, Tognoni G. PAP Smear and the risk of cervical neoplasia: quantitative estimates from a case control study. Lancet 1984; 2: Herrero R, Brinton LA, Reeves WC ve ark. Screening for cervical cancer in Latin America: a case-control study. Int J Epidemiol 1992; 21: Ayd nl K, Bozkurt S, Ergün E. Kad nlarda genital kanser insidans. Jinekoloji ve Obstetrik Dergisi 1987; 1: Arvas M, Kaleli S. Gebelik ve Kanser. Jinekolojik Onkoloji de Ed. Atasü T, Ayd nl K. stanbul, Logos, 1996: Boutselis JG. Intraepithelial carcinoma of the cervix associated with pregnancy. Obstet Gynecol 1972; 40: Morimura Y, Fujimori K, Soeda S ve ark. Cervical cytology during pregnancy-comparison with non-pregnant women and management of pregnant women with abnormal cytology. Fukushima J Med Sci 2002; 48(1): Paraiso MF. Evaluation of the endocervical Cytobrush and Cervex-brush in pregnant women. Obstet Gynecol 1994; 84: Jimenez Cordero AA, de Alba EGE. Colpocytology in pregnancy. Gynecol Obstet Mexico 1995; 63: Pairwuti S. PAP smear examinations in women with near-term pregnancy. J Med Assoc Thai 1991; 74: Pisharodi L, Jovanoska S. Spectrum of cytologic changes in pregnanccy. Acta Cytol 1995; 39: Schneider A, Hotz M, Gissmann L. Increased prevalance of human papilloma viruses in the lower genital tract of pregnant women. Int J Cancer 1987; 40: Smith EM, Johnson SR, Jiang D ve ark. The association between pregnancy and human papilloma virus prevalence. Cancer Detection and Prevention 1991;15(5): Chang-Cleude J, Schneider A, Smith E ve ark. Longitudinal study of the effects of pregnancy and other factors on detection of HPV. Gynecol Oncol 1996; 60: Hacker NF, Berek JS, Lagasse LD, Charles EH, Savage EW, Moore JG. Carcinoma of the cervix associated with pregnancy. Obstet Gynecol 1982; 59: Chhieng DC,Elgert P, Cangiarella JF, Cohen JM. Significance of AGUS PAP Smears in pregnant and postpartum women. Acta Cytol 2001; 45: American Cancer Society. Cancer Facts and Figures Atlanta, American Cancer Society, Dindelli M, Parazzini F, Rabaiotti E, Ferrari-A. Assessment of the use of PAP test in a sample of pregnant women. Minerva Gynecol 1990; 42: Thomas DB, Ray RM, Pardthaisong T ve ark. Prostituition, condom use, and invasive squamous cell cervical cancer in Thailand. Am J Epidemiol 1996; 143: Armstrong BK, Munoz N, Bocsh FX. Epidemiology of Cancer of the Cervix. Gynecologic Oncology de Ed. Coppleson M, Monaghan JM, Morrow CP, Tattersall MHN. New York, Churchill Livingstone, 1992; Siddiqui G, Kurzel RB, Lampley EC, Kang HS, Blankstein J. Cervical dysplasia in pregnancy: Propression versus regression post-partum. Int J Fertil Womens Med 2001; 46: Strinic T, Bukovic D, Karelovic D, Bojic L, Stipic I. The effect of delivery on regression of abnormal cervical cytologic findings. Coll Antropol 2002; 26: Vlahos G, Rodolakis A, Diakomanolis E ve ark. Conservative management of cervical intraepithelial neoplasia (CIN 3) in pregnant women. Gynecol Obstet Invest 2002; 54: Smith EB, Creasman WT. Preinvasive and invasive cervical neoplasia. Cancer 1988; 186: Tuzcular Vural EZ ve ark. Antenatal Kontrollerde PAP Smear Taramas ve Sonuçlar

5 26. Levitt C, Shaw E, Wong S ve ark. systematic review of the literature on postpartum care: selected contraception methods, postpartum papanicolaou test, and rubella immunization. Birth 2004; 31: Nahhas WA, Clark MA, Brown M. Abnormal Papanicolaou smears and colposcopy in pregnancy: ante-and post-partum findings. Int J Gynecol Cancer 1993; 3: Gelifl tarihi: Kabul tarihi: letiflim adresi: Dr. Zeynep Tuzcular Vural Haydarpafla Numune E itim ve Araflt rma Hastanesi Aile Planlamas Ünitesi Üsküdar- STANBUL Tel: (0216) / 1711 GSM: (0532) Türkiye Aile Hekimli i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 8 Say