DrYK Danışmanlık Hizmetleri 1. Dr. C. Yüce Kayabek Enfeksiyon Hast& Kl. Mikrobiyoloji Uzm.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DrYK Danışmanlık Hizmetleri 1. Dr. C. Yüce Kayabek Enfeksiyon Hast& Kl. Mikrobiyoloji Uzm."

Serkan Altan
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DrYK Danışmanlık Hizmetleri 1 Dr. C. Yüce Kayabek Enfeksiyon Hast& Kl. Mikrobiyoloji Uzm.

2 İçme ve kullanma suyu sistemlerinde, Legionella için Monochloramine (Monokloramin) dezenfeksiyon yönteminin uygulanması ve avantajları 1.0 GİRİŞ Doğada mevcut halde bulunan; göller, dereler, yer altı su kaynakları vs.genellikle içmekullanma suyu olarak direkt olarak kullanıma uygun değildir. Bu sebeple suların tasfiye işlemlerinden geçirilerek kullanıma uygun hale getirilmesi gerekir. Tesislerde, içme-kullanım suları ; 1. Musluklar ve duşlardan akan sular, 2. Hamam, sauna, jakuzi ve havuzlardaki sular olup, TS 266 da (İçme ve kullanım suyu kriterleri) belirtilen standartlara uygun olmalıdır. 3. Tesislerde bahçe sulamada kullanılan sular, TS 7739 (Sulama suyu kriterleri) belirtilen standartlara uygun olmalıdır. Ancak springlerle çevreye pulvarize olarak yayılan su zerrecikleri, Legionella bakterisinin bulaşması açısından önemli kaynaklardan birisidir. Bu nedenle springlerle yapılan uygulamalarda TS 266 kriterlerine uyulmalıdır. Not: Eğer sulama; seralarda veya bahçelerde, meyva-sebze-çiçek yetiştirmek için kullanılan Damla sulama (Damlama yöntemi), salma sulama veya göllendirme şeklinde uygulanırsa, Legionella açısından risk söz konusu değildir. 2.0 İÇME-KULLANIM SULARININ ÖZELLİKLERİ Su; Kokusuz, berrak, renksiz ve içimi kolay olmalıdır. Hastalık yapıcı mikroorganizmaları içermemelidir. Sağlığa zararlı kimyasal maddeler bulunmamalıdır.(arsenik, krom, kadmiyum, kurşun, civa, selenyum) veya müsaade edilebilir çok düşük konsantrasyonlarda müssade edilebilir maksimum değerleri vardır. Kullanım amacına uygun olmalıdır. (Uygun sertlikte olmalı, demir 1 ppm in ve manganez 0,5 ppm in üzerinde olmamalıdır ) Agresif olmamalıdır.( Sudaki CO 2 ve HCO 3 değerlerinin oranlarına bağlıdır.) İşte yukarıda özetle belirtilen (Ayrıntılı bilgi için TS 266 yı inceleyiniz), özellikte olmayan suların uygun hale getirilmesi işlemine Su tasfiyesi denir. Bu amaçla yapılan işlemler çok çeşitli olup, suyun niteliğine göre seçilmek kaydıyla aşağıda belirtilmiştir: 1. Gaz transferi veya havalandırma 2. Izgardan geçirme 3. Mikroeleklerden geçirme (Kum filtre gibi) 4. Biriktirme 5. Çöktürme 6. Yüzdürme DrYK Danışmanlık Hizmetleri 2

Bu sebeple suların tasfiye işlemlerinden geçirilerek kullanıma uygun hale getirilmesi gerekir. Tesislerde, içme-kullanım suları ; 1. Musluklar ve duşlardan akan sular, 2.

3 7. Hızlı karıştırma ve yumaklaştırma 8. Filtrasyon 9. Dezenfeksiyon 10. Kimyasal stabilizasyon 11. Adsorbsiyon (Karbon filtre gibi) 12. İyon değiştirme (Reçine, yumuşatma) 13. Kimyasal çöktürme İçme suyu tasfiyesindeki en önemli sorun, ham suyun fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik özelliklerine ve suyun kullanım amacına bağlı olarak, en uygun TASFİYE AKIM ŞEMASININ belirlenmesidir. 3.0 İÇME-KULLANIM SULARININ DEZENFEKSİYONU Dezenfeksiyonun tanımı, amacı, ideal dezenfektanların özellikleri, etki mekanizmaları ve dezenfeksiyon yöntemleri ile ilgili genel bilgiler anlatılmıştır. LEGİONELLOSİS-Dr. Cengiz Yüce KAYABEK sf: MONOKLORAMİN DEZENFEKSİYONU Monokloramin dezenfeksiyonu, klorla aminli bileşiklerin oluşturduğu reaksiyonlar sonucu meydana gelir. 4.1 Monokloraminin kimyasal yapısı Monokloramin oluşumunu iyi değerlendirmek için, öncelikle klor kimyasını gözden geçirmek gerekir. Cl 2 + H 2 O HOCl + H + + Cl - Düşük ph HOCl H - + OCl Yüksek ph HOCl OCl - : Kuvvetli dezenfektan : Zayıf dezenfektan Tablo 1. ph'ya bağlı olarak HOCl yüzdelerinin tablosu (20 o C) ph % HOCl < 1 < 1 ph % HOCl DrYK Danışmanlık Hizmetleri 3

4 Yukarıdaki reaksiyon sıcaklıktan etkilenir. Örneğin ; 0 o C sıcaklıkta ph =8 iken aktivite % 30 olup, sıcaklığın düşmesi aktivite üzerine olumlu etki yaparken, yüksek sıcaklıklar aktivitenin azalmasına yol açarak olumsuz etki yaparlar. Kloraminler, klorun amonyumlu bileşiklerle yaptığı kimyasal reaksiyonlardır. HOCl + NH 3 H 2 O + NH 2 Cl (Monokloramin) HOCl + NH 2 Cl H 2 O + NHCl 2 (Dikloramin) HOCl + NHCl 2 H 2 O + NCl 3 (Trikloramin) Monokloramin, ph 6,5-8,5 arası değerlerde ortamda ağırlıklı olarak bulunur, ph düştükçe diklormin, ph < 3 olduğunda ise gaz formu olan Trikloramin meydana gelir. Ayrıca reaksiyon; sıcaklık, temas süresi ve ortamdaki bileşiklerin uygulama oranlarıyla direkt ilişkilidir. 4.2 Monokloraminin dezenfektan etkinliği Monokloramin, içme sularında uzun yıllardır kullanımı tercih edilen dezenfektanlardan birisidir. Özellikleri Klor Monokloramin Biofilm içerisine giriş Yok Oldukça kuvvetli Korozyon etkisi Çok yüksek Oldukça zayıf Kanserojen yan ürünler* Çok fazla Yok Güvenlik sınırı Dar (3 ppm) Geniş (25 ppm) Dezenfektan etki süresi** Çabuk Geç Kıyafetlerde renk değişimi Yüksek Zayıf Bitkilere etki Yüksek dozda zararlı (>0,5-1 ppm) Yüksek dozda zararsız (< 100 ppm) Tat ve koku bozukluğu > 1 ppm > 4 ppm-20 ppm Kararlılık Etkisi kısa Uzun süre etkinliğini korur * : Klorla dezenfeksiyon; Trihalometan, haloasetik asit, haloasetonitril, haloketon, kloral hidratlar gibi kanserojen yan ürünlerin ortaya çıkmasına sebeb olur. ** : Dezenfektan etki süresi, klorda monokloramine göre 6 kat fazladır. Ancak dakikalar mertebesindeki bu durum. Örneğin 1 dakika için 6 dakika bekleme süresini gerektirir. Depoda suyun uzun süreli ve düzenli olarak aynı dozda uygulanmasından dolayı etki süresinin önemi yoktur. DrYK Danışmanlık Hizmetleri 4

Kloraminler, klorun amonyumlu bileşiklerle yaptığı kimyasal reaksiyonlardır.

5 4.2 Monokloramin ve Legionella Tarihçesi İlk kez 1916 yılında şebeke içme sularında kullanıma giren Monokloramin uygulaması, özellikle ABD başta olmak üzere, çeşitli ülkelerde kullanılmaktadır. ABD eyaletlerinin yaklaşık % 25 inde kullanılan Monokloramin, CDC (Center of Diseases Control) tarafından epidemiyolojik amaçla yapılan ve 1999 yılında yayınlanan araştırmada, Monokloramin kullanan eyaletlerdeki hastanelerde görülen Legionella salgınlarında, klor kullananlara göre yaklaşık % 90 oranında azalma olduğunu göstermektedir. Ancak Monokloraminin Legionellaya çok etkin olduğunu deneysel olarak gösteren ilk yayın 1990 yılına aittir yılındaki epidemiyolojik çalışmanın ardından, arkası arkasına birçok yayın yapılmıştır ve hepsindede etkinliği gösteren sonuçlar mevcuttur yılında WHO (Dünya Sağlık Örgütü), CDC ve EPA (ABD Çevresel Önlemler Organizasyonu) tarafından, İsviçre de yapılan toplantıda Su yoluyla bulaşan hastalıklar konulu konferansta alınan kararlardan bir taneside; Kloraminlerin (Monokloramin) Legionellaözellikle biofilm içerisine etkinliği vurgulanarak-açısından klora göre daha etkili olduğunun belirtilmesidir yılında, 5. Uluslar arası Legionella Konferansında, Monokloraminin Legionella dezenfeksiyonunda kullanılan metodlardan birisi olarak kabul edilmesidir yılında EWGLI (Legionella İnfeksiyonları Avrupa Çalışma Grubu) tarafından yayınlanan bildiride seyahat ilişkili Lejyoner Hastalığı tedbirleri arasında, Monokloraminde önerilmektedir Monokloramin uygulaması ve özellikleri Monokloramin, tek ürün olarak uygulanmaz, klor ve bağlayıcı olarak uygulanan aminli bileşiklerden oluşan ara ürün ile klordan, Monokloramin elde edilir. Uygulamada iki ayrı ürün suda karışmalıdır. Uygulama dozu : ppm arası tutulmak kaydıyla, 4 ppm i geçmeyecek şekilde önerilir. Şoklama dozu : 4 ppm Monokloraminin, Legionellanın ortadan kaldırılmasında %99,999 dan daha etkili olduğu gösterilmiştir İnsan Sağlığı ve Monokloramin uygulaması Monokloramin, güvenlik sınırları oldukça geniş bir dezenfektandır. İnsanlar üzerinde yapılan çalışmalarda, 5 ppm Monokloramin içeren suyun 12 hafta boyunca, 24 ppm Monokloramin içeren suyun 1 gün boyunca içilmesi sonucu yapılan analizlerde ve klinik testlerde anormallik tesbit edilmemiştir. DrYK Danışmanlık Hizmetleri 5

eyaletlerdeki hastanelerde görülen Legionella salgınlarında, klor kullananlara göre yaklaşık % 90 oranında azalma olduğunu göstermektedir.

6 KAYNAKLAR 1. TS 266. İçme ve Kullanma suyu kriterleri. TSE 2. V. Eroğlu. Dezenfeksiyon. Su tasfiyesi : EPA Guidance Manuel.Alternative disinfectants and antioxidants : Drinking Water Criteria Document for Chloramines: VI: Health Effects in Humans. 5. B.G. Shelton, N. Donegan, W.D. Flanders, J. Kool, L. Pic-Aluas, L. Witherell. Efficacy of point of use Monochloramine Treatment to control Legionella in Colonized Building Water System. 6. The 5th International Conference on Legionella Ulm, Germany. Sept Kool JL, Bergmire-Sweat D, Butler JC, Brown EW, Peabody DJ, Massi DS, Carpenter JC, Pruckler JM, Benson RF, Fields BS. Hospital characteristics associated with colonization of water systems by Legionella and risk of nosocomial legionnaires' disease: a cohort study of 15 hospitals. Infect Control Hosp Epidemiol 1999 Dec;20(12): Cunliffe DA. Inactivation of Legionella pneumophila by monochloramine. J Appl Bacteriol 1990 May;68(5):453-9 DrYK Danışmanlık Hizmetleri 6

Efficacy of point of use Monochloramine Treatment to control Legionella in Colonized Building Water System. 6. The 5th International Conference on Legionella Ulm, Germany. Sept.26-29 2000. 7.

Benzer belgeler

DrYK Danışmanlık Hizmetleri 1

DrYK Danışmanlık Hizmetleri 1 KLORAMİN (CHLORAMINE) Monokloramin kullanımı ile ilgili önemli sorular ve cevapları 1. Kloramin nedir? İçme ve kullanım suları için kullanılan dezenfeksiyon yöntemlerinden