DİYARBAKIR KOŞULLARINDA İNCİR GENETİK MATERYALİNİN SELEKSİYONU VE TANIMLANMASI* *

Transkript

1 DİYARBAKIR KOŞULLARINDA İNCİR GENETİK MATERYALİNİN SELEKSİYONU VE TANIMLANMASI* * Selection and Identıfication and of Fig Genetic Material Under Diyarbakır Conditions Mikdat ŞİMŞEK Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. Ayzin B. KÜDEN Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. ÖZET Bu araştırma, Diyarbakır da incir genetik materyalinin seleksiyonu ve seçilen tiplerin karakterlerinin tanımlanması amacıyla 2006 ve 2007 yıllarında yürütülmüştür. Tartılı derecelendirme yöntemine göre üstün puan alan 42 incir tipi seçilmiştir. Bu tiplerin fenolojik, morfolojik ve pomolojik özellikleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Bu tiplerden Zapi9 ve Zapi17 tipleri meyve ağırlığı, meyve şekli, boyun uzunluğu, kabukta çatlama ve kabuğun soyulma durumuna göre üstün bulunmuşlardır. Seçilen tiplerden çelikler alınmış ve köklendirilerek Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü nde dikilerek koruma altına alınmıştır. Bu tipler ayrıca çoğaltılarak Erbeyli İncir Araştırma Enstitüsü nde de bir bahçe tesis edilecektir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi incirin en önemli gen merkezlerinden birisidir. Bu nedenle, bu çalışma ile Diyarbakır il, ilçe ve köylerinde incir gen kaynakları saptanmış ve koruma altına alınmıştır. Anahtar Kelimeler: İncir Seleksiyonu, Genetik Kaynaklar, Diyarbakır ABSTRACT This study was carried out material to grown select and characterize the fig genotypes in Diyarbakır during 2006 and According to the weighteddegreces method, 42 fig types taken the highest scores were selected. The phonological, morphological and pomological characteristics of them were investigated. In all of these types, Zapi9 and Zapi17 types have been found significant according to fruit shape, fruit neck length, fruit weight, fruit skin cracks and fruit peel. In this research, the cuttings of selected fig types were taken and rooted and preserved in South East Anatolia Agricultural Research Institute. These types will also propogated and planted in Erbeyli Fig Research Institute. South East Anatolia is one of the genetic origin of figs, so with this research the germplasm of Diyarbakır province, towns and villages were determined and concerved. Key Words: Fig Selection, Genetic Resources, Diyarbakır * Doktora Tezi-PhD Thesis 94

2 Giriş İncirde genetik çeşitliliğin kaybolmaması için seleksiyon çalışmaları sonucunda elde edilen tip ve çeşitlerin bir merkezde toplanarak incir gen kaynaklarının oluşturulması gerekir. Gen merkezi oluşturmanın yanı sıra, bu merkezde yer alan tiplerin genetik yapıları bozulmadan uzun süreli muhafazaları da önem taşımaktadır (Küden, 2000) li yıllardan itibaren özellikle ulaşım olanaklarının artışına paralel olarak sofralık incir ticareti de her yıl katlanarak artmaktadır. Son yıllarda, ulaşımın gelişiminden dolayı farklı bölgelerde yetişen mevcut incir çeşit ve tipleri önem kazanmaktadır (Özkaya, 1997). Materyal ve Metot Materyal Bu araştırma yılları arasında Diyarbakır merkez, Çermik, Çüngüş, Dicle, Eğil, Ergani, Hani, Hazro, Kocaköy, Lice, Kulp ve Silvan ilçeleri ile bu ilçelere bağlı köylerde yürütülmüştür. Bu yörelerde incir plantasyonları taranarak yapılan seleksiyonda 42 adet dişi incir tipi seçilmiştir. Metot Belirlenen her incir ağacına bir kod numarası verilmiştir. Bu kod numaralarının başına sırasıyla Diyarbakır il trafik kodu olan 21, ilçe kodları ve tip numaraları yazılmıştır. Bu çalışmada birinci yıl kalite özelliklerine göre seleksiyon yapılmış ve tartılı derecelendirme yöntemine göre üstün puan alanlar seçilmiştir. Seçilen tiplerin değerlendirilmesinde Aksoy (1991) un hazırlamış olduğu deskriptör taslağı kullanılmıştır. Ağaç Şekli Tacın yaptığı açıya göre 5 kategoride incelenmiştir (Aksoy, 1991). Ağacın Gelişme Gücü Sübjektif olarak gözlemlenerek 1) Zayıf, 2) 0rta, 3) Kuvvetli ve 4) Oldukça Kuvvetli olmak üzere 4 grupta incelenmiştir (Aksoy, 1991). Ostiolum Açıklığı Meyvelerin ostiolumlarındaki açıklık dijital kumpas ile ölçülerek belirlenmiştir (Aksoy, 1991). Meyve Ağırlığı Meyve örnekleri 0.01 grama duyarlı hassas terazide tek tek tartılarak ortalama meyve ağırlığı (g) olarak belirlenmiştir. 95

3 Ortalama Meyve Çapı ve Meyve Boyu Meyvenin çapı çoğunlukla tam dairesel olmayıp farklı ölçüm yönlerinde çap değeri değişebilmektedir. Bu nedenle en küçük meyve çapı ile en büyük meyve çapı ölçülüp ortalamaları alınmış ve ortama çap olarak değerlendirilmiştir. Dijital Kumpas yardımıyla, meyve boyları ile meyve çapları tespit edilmiştir (Aksoy, 1991). Meyve Boyu ve Meyve Boyun Uzunluğu Dijital kumpas la ölçülerek belirlenmiştir (Anonymous, 2003). Araştırma Bulguları ve Tartışma Ağaç Şekli Yapılan çalışmada, seçilen tiplerin ağaç şekli bakımından 1 tipin yarı dik, 3 tipin açık, 12 tipin yayvan ve 26 tipin ise sarkık olduğu saptanmıştır (Çizelge 1). Ilgın ve Küden (2003), yaptıkları seleksiyon çalışmasında dik ten sarkık a kadar farklı ağaç şekline sahip tiplerin seçildiğini belirtmişlerdir. Seçtiğimiz tiplerin ağaç şekli öteki araştırmacıların gözlemlerine çoğunlukla benzerlik göstermiştir. Ağaç şekli kalıtsal olup, tip ve çeşit öze lliğine bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Ağacın Gelişme Gücü Ağacın gelişme gücü bakımından yapılan değerlendirmede 1 tipin kuvvetli, 18 tipin orta, 23 tipin ise zayıf oldukları saptanmıştır (Çizelge 1). Ilgın ve Küden (2003), seçtikleri incir tiplerinin ağaç gelişme gücü bakımından 1 tipin zayıf ve öteki tiplerin ise kuvvetli veya orta kuvvette bir gelişme gösterdiğini bildirmişlerdir. Seçtiğimiz incir ağaçlarının gelişme gücü öteki araştırmacıların tespit etmiş oldukları tip ve çeşitlere çoğunlukla benzerlikler göstermiştir. Genel olarak ağaçların gelişme gücü genetik bir özelik olmasının yanı sıra, ekolojik ve bakım koşulları etkileyebilmektedir. Ostiolum Açıklığı Denemede yer alan incir tiplerinin ortalama ostiolum açıklığı bakımından en yüksek değer 2006 yılında 6.27 mm ile Hanoyi tipi alırken bunu 6.26 mm ile Zapi16 tipi ve 6,12 mm ile İri İncir tipleri izlemiştir de 7.62 mm ile İri İncir tipi en yüksek değeri alırken, bunu 6.49 mm ile Hanoyi ve 6.33 mm ile Zapi15 tipleri izlemiştir. Ortalama ostiolum açıklığı bakımından en düşük değer, 2006 da 1.33 mm ile Zapi20 ve 2007 de ise 1.30 mm ile Manisa inciri tipinde saptanmıştır. Öteki tiplerin ostiolum açıklıkları bu değerler arasında dağılım göstermiştir (Çizelge 1). Ilgın ve Küden (1997), Kahramanmaraş ta yaptıkları çalışmada ostiol açıklığının hem 1993 ve hem de 1994 yılında 0.10 mm mm arasında değiştiğini 96

4 bildirmişlerdir. Araştırıcıların bildirdiğine göre Sarı İncir grubunun ostiolumlarının geniş olmasından dolayı kurutmalık incir olarak değerlendirilebileceğini bildirmişlerdir. Dışsatım açısından bakıldığında geniş ostiolum açıklığına sahip tip ve çeşitlerin istenmediği Can (1993) tarafından bildirilmiştir. Meyve Ağırlığı Seçilen incir tiplerinde, ortalama meyve ağırlıkları 2006 yılında g ile Kıftık2 tipi en yüksek değeri alırken,. bunu g ile Zapi19 ve g ile Zapi2 tipleri izlemiştir yılında g ile Zapi4 tipi en yüksek değeri alırken, bunu g ile Zapi9 ve g ile Zapi17 tipleri izlemiştir. En düşük ortalama meyve ağırlıkları ise 2006 yılında g ile Bardak tipinde, 2007 yılında g ile Kaplani tipinde saptanmıştır. Öteki incir tiplerinin ortalama meyve ağırlıkları bu değerler arasında yer almıştır (Çizelge 2 ). Bostan ve ark.(1997), Değirmen, İpek, İstanbul, Pamuk ve Patlıcan incir çeşitlerini denemişlerdir. Yapılan analizlerde, bu çeşitlerin meyve ağırlığının g ile g arasında değiştiğini bildirmişlerdir. Meyve ağırlığı tip ve çeşit özelliğine bağlı olup farklı ekolojik ve bakım koşullarında değişiklik gösterebilmektedir. Ortalama Meyve Çapı Seçilen incir tiplerinde, ortalama meyve çapı 2006 yılında mm ile Zapi19 tipi en yüksek değeri alırken, bunu mm ile Zapi20 ve mm ile Kaplani tipleri izlemiştir yılında mm ile Kıftık2 tipi en yüksek değeri alırken, bunu mm ile Zapi6 ve mm ile Kıftık6 tipleri izlemiştir. Ortalama meyve çapı 2006 yılında mm ile Bardak tipi en düşük değeri alırken 2007 yılında mm ile Kaplani tipi en düşük değeri almıştır. Öteki tipler ise bu değerler arasında yer almıştır (Çizelge 2). Bostan ve İslam (1999), yaptıkları çalışmada ortalama meyve çapının 4.20 cm ile 5.10 cm arasında değiştiğini saptamışlardır. Meyve çapı tip ve çeşit özelliğinin yanısıra, uygun iklim ve bakım koşullarından etkilenebilmektedir. Meyve Boyu ve Meyve Boyun Uzunluğu Ortalama meyve boyu yönünden en yüksek değer 2006 yılında mm Zapi16 alırken, bunu mm ile Kaplani ve mm ile Zapi 19 tipleri izlemiştir yılında ise mm ile Zapi16 tipi en yüksek değeri alırken, bunu mm ile Zapi13 ve Kıftık2 tipleri ve mm ile Zapi9 tipleri izlemiştir. Ortalama meyve boyu yönünden en düşük değerin 2006 da mm ile Lobo ve 2007 de ise mm ile Mertali 97

5 tipinde olduğu saptanmıştır. Öteki tiplerin ise bu değerler arasında yer aldığı belirlenmiştir (Çizelge 3). Koyuncu (1998), yaptığı araştırmada ortalama meyve boyunun mm ile mm arasında değiştiğini belirtmiştir. Meyve boyu tip ve çeşit özelliği olup, uygun iklim ve bakım koşullarından etkilenebilmektedir. Seçilen tiplerin ortalama boyun uzunlukları, hem 2006 ve hem de 2007 yılında istatistiksel açıdan farklılık göster miştir Lobo ve Reş tiplerinin boyunsuz oldukları saptanmıştır. Boyun uzunlukları bakımından 2006 da 10,67 mm ile Zapi8 en yüksek değeri alırken, bunu mm ile Zapi16 ve 9.79 mm ile Kılhi2 tipleri izlemiştir de ise mm ile İncir2 tipi en yüksek değeri alırken, bunu 8.34 mm ile Zapi5 ve 7.37 mm ile Zapi15 tipleri izlemiştir. Seçilen tiplerin boyun uzunlukları bakımından en düşük değerlerin 2006 da 1.27 mm ile Manisa İnciri ve 2007 de ise 1.57 mm ile Zapi18 tipinde saptanmıştır. Öteki tiplerin boyun uzunlukları ise bu değerler arasında yer almıştır (Çizelge 3). Aksoy ve ark.(1992), değişik bölgelerden getirilmiş 38 incir çeşidi üzerinde yaptıkları araştırmada, en kısa boyun uzunluğunun 1.00 mm ile 227 Yeşil Meyveli çeşitte iken, en uzun ise mm ile 216 Siyahta saptamışlardır. Ayrıca, 221 Yeşil incir, 223 Yediveren ise boyunsuz çeşitler olarak belirlemişlerdir. Meyve boynunun olmaması veya kısa olması derimi zorlaştırdığından dolayı istenmeyen bir özelliktir. Bu özelliğe sahip tip ve çeşitleri hasat ederken büyük bir özen gösterilmesi gerekir. Aksi durumda, meyve kabuğunun yırtıldığı ve elde edilen ürünün dış satım şansını kaybederek, incir ihracatında azalmaya yol açtığı Can (1993) tarafından bildirilmiştir. Sonuç ve Öneriler Seçilen tipler tartılı derecelendirme yöntemine göre genel kalite açısından değerlendirilmiştir ve 2007 yıllarına ait ortalama değerler dikkate alındığında, en yüksek değer 950 puan ile Zapi17 tipinde ve en düşük değer ise 559 puan ile Mertali tipinden elde edilmiştir. Seçilen incir tiplerinin meyve ağırlıkları, ağaç şekli, ağacın gelişme gücü, ortalama meyve çapları ve meyve boyu, meyve boyun uzunluğu ve ostiolum açıklıkları bakımından yapılmış araştırma bulgularına çoğunlukla benzerlik göstermiş olup, genetik kaynak olarak farklı yörelerde korunmaları gerekir. Seçilen tiplerin akrabalık ilişkilerinin genetiksel olarak belirlenmesi için moleküler düzeyde araştırmaların yapılması gerekir. Seçilen tiplerin hastalık ve zararlılara dayanımlarının tespiti için ayrıntılı çalışmaların yapılması gerekir. 98

6 Bu tiplerin başka yörelerde uyumlarının olup olmadığını saptamak amacıyla adaptasyon çalışmalarında değerlendirilmelidir. Diyarbakır da yapılan çalışmada seçilen incir tipleri ıslah materyalinin temelini oluşturduklarından, bunların ıslah çalışmalarında değerlendirilmesi gerekir. Bu incir tiplerinin üretimlerinin arttırılması durumunda, hem incirden elde edilen gelir payı daha da artabilecek, hem de insan sağlığı için son derece önemli olan bu meyvenin tüketiminin artması sağlanabilecektir. Çizelge 1. Seçilen tiplerin ağaç ve ostiolum açıklıklarına ait özellikler Tip No Yöresel Adı Ağaç Şekli Ağacın Gelişme Gücü 2006Yılı Ostiolum Açıklığı 2007 Yılı Ostiolum Açıklığı (mm Mertali Yayvan Orta 4.72 d-j 3.55 e-o Balicani Yarı Dik Zayıf 4.94 c-ı 2.30 qrs Zapi1 Yayvan Orta 4.95 c-ı 4.50 c-g Kılhi1 Yayvan Zayıf 3.12 mn 3.47 g-p Kılhi2 Yayvan Orta 3.50 klm 3.10 j-r Zapi2 Sarkık Zayıf 4.43 f-k 4.07 d-k Zapi3 Sarkık Orta 3.99 ı-m 3.95 d-l Zapi4 Sarkık Orta 4.67 d-j 4.68 cde Zapi5 Sarkık Orta 4.16 g-l 4.51 c-g Zapi6 Sarkık Orta 5.67a-d 3.62 e-n Zapi7 Sarkık Orta 4.92 c-ı 3.87 d-l Zapi8 Sarkık Orta 4.49 e-k 4.28 c-j Zapi9 Sarkık Orta 5.07 c-h 4.48 c-h Zapi10 Yayvan Orta 5.26 a-f 3.62 e-n Lobo Sarkık Zayıf 4.52 e-k 3.50 f-p Zapi11 Açık Zayıf 4.00 h-m 4.87 cd Zapi12 Açık Zayıf 4.35 f-l 3.69 e-m Zapi13 Yayvan Zayıf 5.01 c-ı 4.99 cd Zapi14 Sarkık Zayıf 5.78 abc 2.72 m-r Zapi15 Sarkık Zayıf 5.27 a-f 6.33 b Zapi16 Yayvan Orta 6.26 a 3.89 d-l Zapi17 Yayvan Orta 5.17 b-g 4.29 c-ı Zapi18 Yayvan Zayıf 3.79 j-m 3.27 ı-q Reş Sarkık Kuvvetli 2.17 no 2.81 l-r Kıftık1 Açık Zayıf 3.85 j-m 3.66 e-m Bardak Sarkık Zayıf 1.79 o 2.35 p-s Kıftık2 Sarkık Orta 4.44 f-k 4.12 d-j Kıftık3 Sarkık Zayıf 3.70 j-m 4.11 d-k Kıftık4 Yayvan Zayıf 3.57 klm 3.40 g-q Kıftık5 Sarkık Zayıf 3.70 j-m 3.34 h-q Kıftık6 Sarkık Orta 3.35 lm 3.89 d-l Kıftık7 Sarkık Orta 4.0h-m 4.07 d-k Zapi19 Sarkık Zayıf 2.00 o 2.96 k-r Zapi20 Sarkık Zayıf 1.33 o 2.43 o-s Zapi21 Sarkık Zayıf 1.53 o 1.99 rs İri incir Sarkık Orta 6.12 ab 7.62 a Manisa İnciri Sarkık Zayıf 2.00 o 1.30 s Kaplani Sarkık Orta 1.45 o 2.48 n-r İncir1 Sarkık Zayıf 3.79 j-m 3.91 d-l İncir2 Sarkık Zayıf 5.50 a-e 4.65 c-f Galori Yayvan Zayıf 2.24 no 5.42 bc Hanoyi Yayvan Zayıf 6.27 a 6.49 ab LSD

7 Çizelge 2. Seçilen tiplerin meyve ağırlığı ve meyve çapına ait özellikler Tip No Yöresel Adı 2006 Yılı Meyve Ağırlığı (g) 2007 Yılı Meyve Ağırlığı (g) 2006 Yılı Ort. Mey. Çapı 2007 Yılı Ort. Mey. Çapı Mertali opq ıj j-o k-n Balicani n-q g-j l-o lmn Zapi d-h a-e h-n a-g Kılhi n-q f-j no mn Kılhi pq j op n Zapi ab a-d e-k a-f Zapi g-l d-j f-m ı-n Zapi j-o a j-o b-h Zapi h-l a-ı f-n c-ı Zapi h-l b-j e-ı f-l Zapi h-l a-ı ı-o f-l Zapi f-k a-e f-m a-g Zapi abc a l-o a-f Zapi h-l a-h f-l c-j Lobo n-q e-j j-o g-m Zapi pq c-j nop h-m Zapi m-p 37.45e-j k-o j-n Zapi b-g a-g efg 50.75a-g Zapi g-k a-j ı-o e-j Zapi ı-n ab j-o a-f Zapi b-f a-ı bc ab Zapi b-e ab e-l a-d Zapi e-j a-h e-ı a-g Reş ı-n b-j e-l g-m Kıftık d-h a-j e-h c-j Bardak q g-j p n Kıftık a abc cd 56.61a Kıftık f-k a-h g-n a-g Kıftık l-o e-j efg f-l Kıftık d-ı a-j de a-f Kıftık bcd a-f ef abc Kıftık c-h a-j cd a-g Zapi ab a-h a a-f Zapi abc c-j a b-h Zapi bcd b-j b e-k İri incir h-m a-j f-l a-g Manisa İnciri ı-n hıj mno k-n Kaplani d-h j b n İncir k-o d-j ı-o d-j İncir h-l e-j f-l d-j Galori n-q b-j j-o e-j Hanoyi h-l a-j e-j c-j LSD

8 Çizelge 3. Seçilen tiplerin meyve boyu ve boyun uzunluğuna ait özellikler Tip No Yöresel 2007 Yılı 2006 Yılı Adı Meyve Boyu Boyun 2007 Yılı Boyun 2006 Yılı Meyve Boyu Uzunluğu Uzunluğu Mertali lm o 4.74 ı-l 4.05 l-q Balicani cde bc 5.10 h-l 3.27 q-s Zapi d-j b-k 5.23 h-k 4.01 l-q Kılhi e-k c-l 9.01 b-e 6.47 c-g Kılhi d-j no 9.79 ab 6.97 bcd Zapi d-g b-f 7.69 d-g 5.79 c-k Zapi d-ı e-n 7.75 d-g 4.63 h-p Zapi e-k b-ı 8.12 c-f 7.18bcd Zapi d-h bcd 9.22 a-d 8.34 b Zapi cde b-h 2.40 no 2.00 rst Zapi d-k b-g 5.26 h-k 4.88 g-o Zapi d-j b-e a 7.33 bc Zapi d-j ab 7.46 fg 6.03 c-ı Zapi d-j b-j 8.83 b-f 4.24 k-q Lobo m j-n 0.01 p 0.01 u Zapi jkl c-l 7.59 efg 4.58 ı-p Zapi h-k g-n 5.14 h-l 2.79 q-t Zapi b ab 5.04 h-l 7.18 bcd Zapi d-ı 46.05b-f 5.16 h-l 5.64 d-l Zapi d-j ab 7.35 fg 7.37 bc Zapi a a ab 4.75 h-o Zapi d-h ab 5.60 hıj 4.23 k-q Zapi g-k 39.66e-m 2.62 mno 1.57 tu Reş jkl lmn 0.01 p 0.01 u Kıftık d-j f-n 4.69 jkl 4.63 h-p Bardak f-k b-k 5.08 h-l 5.17e-m Kıftık b ab 9.58 abc 6.23 c-h Kıftık e-k c-l 6.27 ghı 6.62cde Kıftık d-j f-n 5.16 h-l 6.24 c-h Kıftık def b-f 3.83 k-n 4.98 f-n Kıftık e-k h-n 3.64 lmn 3.29 q-s Kıftık cd e-n 4.59 jkl 3.39 n-s Zapi ab b-l 4.05 klm 6.43 c-g Zapi ab 39.57e-m 2.04 o 3.56 m-r Zapi bc e-n 3.78 k-n 3.92m-q İri incir 36.20klm ı-n 2.62 mno 4.74 h-o Manisa İnciri h-k k-n 1.27 op 4.34 j-q Kaplani a 32.42mno 2.37 no 3.06 p-t İncir jkl 39.77d-m 6.32 gh 6.97 bcd İncir d-ı b-k 9.13 a-e a Galori h-k c-l 4.77 ı-l 6.61 c-f Hanoyi ıjk 39.88d-m 5.26 h-k 5.90 c-j LSD

9 Kaynaklar AKSOY, U., Descriptors for Fig (Ficus carica L. and Related Ficus sp.). Ege University, Faculty of Agriculture Department of Horticulture, İzmir-Turkey, 17s. AKSOY, U.,SEFEROĞLU, G., MISIRLI, A., KARA, S., ŞAHİN, N., BÜLBÜL, S., ve DÜZBASTILAR, M.,1992. Sarılop İncir Çeşidi Klon Seleksiyonu. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt: I (Meyve), BOSTAN, S.Z., İSLAM, A., and AYGÜN, A., A Study on Pomological Caracteristics of Local Fig Cultivars in Northern Turkey. Acta Hort., 480: BOSTAN, S.Z., ve İSLAM, A., Vakfıkebir de Yetiştirilen Önemli Mahalli İncir Çeşitlerinin Pomolojik Özellikleri. Türkiye III. Bahçe Bitkileri Kongresi, Eylül, CAN, H.Z., Bazı Seçilmiş Sofralık İncir Çeşitlerinin Ege Bölgesi Koşullarında Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, (Yayınlanmamış). ILGIN, M., and KÜDEN, A.B., Table Fig Selection Study in the Kahramanmaraş Province of Turkey. Fifth International Symposium on Temperate Zone Fruits in the Tropics and Subtropics. 29th May- 1st June, 1996, Acta Hort., 441, ILGIN, M.,ve KÜDEN, A.B., Kahramanmaraş Bölgesi nde İncir Seleksiyonu ve Selekte Edilen Tiplerin Bitki Özelliklerinin İncelenmesi. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Eylül 2003, ANONYMOUS, Descriptors for Fig. International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy, and International Centre for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, Paris, France, ISBN KOYUNCU, M.A., A Study on Some Fruit Characteristics in Local Fig Cultivars Grown in Hilvan. Acta Hort., 480: KÜDEN, Propagation of Germplasm. Aplication of Biotechnology and Molecular and Breeding, General Breeding and Evaluation of Temperate Zone Fruits for Tropics and Subtropics, Proceedings of XXV, Int. Hort. Cong., 2-7 August 1998, Brussels Belgium, Acta Hort., 522: ÖZKAYA, M., Antakya Yöresinde Yetiştirilmekte Olan İncirlerde Seleksiyon Çalışmaları. M.K.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Antakya, 150s. (Yayınlanmamış). 102