Тurkic Weekly (51) (19-25 Aralık)

Transkript

1 1

2 Тurkic Weekly (51) (19-25 Aralık) Turkic Weekly, Türk dünyasında yer alan haftanın en önemli gelişmelerini değerlendirmektedir. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden güncel meseleler hakkında güvenilir bilgi ve objektif analiz sunmaktadır. Тurkic Weekly analitik bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.

3 HASAN RUHANİ KAZAKİSTAN VE KIRGIZİSTAN I ZİYARET ETTİ Geçtiğimiz hafta İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Kazakistan Cumhuriyeti ve Kırgız Cumhuriyeti ne resmi ziyaretler gerçekleştirdi. Kazakistan da en üst düzeyde yapılan görüşmeler esnasında yatırım, ticaret, ekonomi, tranzit ve ulaştırma, tarım alanlarındaki işbirliği meseleleri dâhil birçok temel konular değerlendirilmiştir. Görüşmede konuşma yapan Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev İran dan ekonomik ambargoların kaldırılmasının İran lideri çabalarının neticesi olduğuna dikkat çekerek, Kazakistan ve İran arasındaki işbirliğinin geleceğine olumlu şekilde yansıyacağını dile getirdi. Hasan Ruhani Kazakistan Devlet Başkanını ülke Bağımsızlığının 25. Yıldönümü münasebetiyle kutlayarak, İran ın Kazakistan la ortaklık ilişkilerini geliştirmeye büyük önem verdiğini açıkladı. Bununla birlikte, Kazakistan ve İran ın devlet kurumları beş Mutabakat zaptını imzaladı. İran Gümrük İdaresi nin verdiği bilgiye göre 2016 mali yılında İran Kazakistan dan 87 milyon ABD Doları civarında farklı ürünler ithal etmiştir. Aynı zamanda İran Kazakistan a 137 milyon ABD Doları civarında ürünler ihraç etmiştir. Astana dan ayrılan H.Ruhani Kırgızistan a giderek Kırgız Cumhuriyeti Devlet Başkanı Almazbek Atambayev ile görüşmüştür. Dar formattaki görüşmelerin yanısıra ziyaret kapsamında düzenlenen önemli etkinliklerden biri İş Forumu oldu. 23 Aralık günü Bişkek te yapılan Forum un amacı iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri geliştirmek ve genişletmek, karşılıklı resmi ilişkileri güçlendirmek, ayrıca İran ın devlet yetkililerine Kırgızistan daki yatırım imkânlarını tanıtmak oldu. H.Ruhani yaptığı konuşmada İran tarafının Çin-Kırgızistan-İran demiryolu inşaatı ile ilgili inisiyatifi desteklediğini vurguladı. İran Devlet Başkanı Demiryolu Çin den Basra Körfezine uzanan bölge ülkelerini birleştirecektir. Bunun sadece Kırgızistan ve İran için değil, aynı zamanda bölgedeki ülkelerin çıkarlarına uygun olduğuna inancı tamdır, diye açıkladı. Ruhani İran ile Avrasya Ekonomik Birliği üyesi olan Kırgızistan arasında serbest ticari bölgenin oluşturulmasının öneminin altını çizdi. 3

4 KAZAKİSTAN DIŞİŞLERİ BAKANINDAN ÖZBEKİSTAN A ÇALIŞMA ZİYARETİ 23 Aralık 2016 tarihinde Kazakistan Dışişleri Bakanı Yerlan İdrisov Özbekstan a çalışma ziyareti gerçekleştirdi. Ziyaret esnasında Y.İdrisov u Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyayev kabul etti. Görüşme esnasında Şevket Mirziyayev Kazakistan ın siyasi idaresini ve kardeş Kazak halkını ülke Bağımsızlığının 25. Yıldönümü münasebetiyle kutladı. Mirziyayev hâlihazırda güvenli ve yoğun şekilde gelişmekte olan Özbek-Kazak diyalogunun iki devlet ve dost halkların uzun vadeli çıkarlarına uygun olduğunu açıkladı. Gazeta.uz Özbekistan haber ajansı anılan görüşmede iki ülkenin yakın komşular ve uzun vadeli işbirliğini öngören ortaklar olduğuna dikkat çekerek, her iki devletin ve genelde Orta Asya bölgesinin güvenliği ve istikrarı, sistemli sosyo-ekonomik kalkınması ve refahının eşit düzeyde önemli olduğunu ayrıca belirtmiştir. Özbek basınına göre Kazakistan ın yılları için BM Güvenlik Konseyi Daimi olmayan Üyesi olarak seçilmesini Özbekistan kararlı şekilde desteklemiştir. Özbek uzmanları Kazakistan ın anılan görevi üstlenmesi Orta Asya devletleri çıkarlarının küresel düzeyde korunması açısından yeni fırsatlar sunmaktadır açıklaması yaptı. Genel itibarıyla Şevket Mirziyayev ve Yerlan İdrisov ticari-ekonomik, yatırım, ulaştırma ve komünikasyon sektörleri başta olmak üzere Özbekistan-Kazakistan ın ortak gündemindeki tüm konularda görüş teatisinde bulundu. Görüşmede bölgedeki en büyük ticari ortaklar olan Özbekistan ve Kazakistan ilgili alanlarda ilişkileri derinleştirme ve genişletmeye, bunun için mevcut kaynaklardan istifade etmeye hazır olduğunu açıkladı. Taraflar devletlerarası Ebedi Dostluk ve Stratejik Ortaklık Anlaşması çerçevesinde karşılıklı verimli işbirliğini güçlendirmeye yönelik çabalar sarf edeceklerini bildirmiştir. 4

5 BAKÜ DE TÜRK KONSEYİ TOPLANTISI GERÇEKLEŞTİ 21 Aralık 2016 tarihinde Bakü de Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Ekonomi Bakanları 6. Toplantısı gerçekleşti. Toplantıya Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye den 50 ye yakın temsilciler iştirak etmiştir. Toplantıda Türk Konseyi üye devletlerin ekonomik ilişkileri ve işbirliğinin perspektifleri değerlendirilmiştir. Toplantı esnasında çalışma grubunun raporu dinlenmekle birlikte Türk dili konuşan ülkeler arasındaki ekonomik işbirliği gelişmesinin imkânları ele alınmıştır. Türkiye Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi toplantıda yaptığı konuşmada Türk dili konuşan ülkeler işbirliğinin genişlenmesi için ekonomik birliğin kurulması, serbest ticaret rejimine geçilmesi ve gümrük şartlarının kolaylaştırılması gerektiğini açıkladı. Bakan Türk dili konuşan ülkeler arasındaki iktisadi ilişkilerin mevcut potansiyelin gerisinde olduğunu belirtti. Kazakistan Ulusal Ekonomisi Bakan Yardımcısı Aydar Arifhanov Kazakistan ın Türk Konseyi nin faaliyetlerini desteklediğini açıklayarak, anılan teşkilatın üye ülkeler arasındaki ilişkileri geliştirmedeki önemli rolünün altını çizdi. Kazakistan ın ekonomisi, yatırım ve ticaret imkânları, ulaştırma ve transit potansiyeli hakkında genişçe bilgi veren Aydar Arifhanov Türk dili konuşan ülkeleri Kazakistan ın transit imkânlarından istifade etmeye, ülkede ortak şirketler kurmaya, ticari bağları geliştirmeye çağırdı. Bakan Yardımcısı Türk Konseyi nin işbirliğinin gelişimi için verimli platform olduğunu vurguladı. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) üye ülkeler arasında geniş kapsamlı işbirliğini geliştirmeyi amaç edinen ve Türk dili konuşan ülkeleri birleştiren uluslararası bir teşkilattır. Türk Konseyi 3 Ekim 2009 tarihinde gerçekleşen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanlarının Nahçıvan Zirvesinde kurulmuştur. Türk Konseyi nin üyeleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye dir. 5

6 A.ATAMBAYEV İN HİNDİSTAN ZİYARETİ 20 Aralık 2016 tarihinde Kırgız Cumhuriyeti Devlet Başkanı Almazbek Atambayev Hindistan a resmi ziyaret gerçekleştirdi. Ziyaret kapsamında Kırgız lideri Hindistan ın Başbakanı Narendra Modi ve ülkenin Devlet Başkanı Pranab Kumar Mukherjee ile görüşmeler yaptı. Yapılan görüşmelerde Kırgızistan ve Hindistan ın siyasi liderleri iki ülke arasındaki işbirliği ve karşılıklı etkileşimi geliştirme perspektiflerini değerlendirdi. Hindistan Devlet Başkanı Pranab Mukherjee anılan ziyaret esnasında yapılan müzakereler ve imzalanan belgelerin Kırgızistan-Hindistan ilişikilerinde yeni sayfanın açıldığını gösterdiğinin altını çizdi. Hindistan Başbakanı Narendra Modi yaptığı konuşmada Bizler iki ülkenin terörizm, aşırıcılık ve radikalizme karşı mücadele çabalarına katkı sağlaması imkânlarını değerlendirdik. Her iki taraf bölgede güvenliğin sağlanması için koordine çabaların gerektiği hususunda mutabık kalmıştır. Hindistan, Orta Asya daki istikrarın güçlenmesi çalışmalarında Kırgızistan ı değerli ortak olarak görmektedir, diye açıkladı. Buna cevap olarak A.Atambayev Bizler, Kırgızistan ve Hindistan olarak insan hakları, ifade özgürlüğü, demokrasi ve hukukun üstünlüğü gibi temel değerleri paylaşmaktayız. Bizler bundan böyle ilişkilerimizin ekonomik alanlarda etkinleştirilmesini istiyoruz, diye konuştu. Uzmanlar anılan ziyaretin Kırgız-Hindistan ilişkilerinin özellikle ekonomi ve yatırım alanlarındaki gelişimi ve derinleşmesi için güçlü etkileri olacağını emin şekilde açıklamaktadırlar. 6

7 TÜRKPA PARLAMENTO BAŞKANLARI BİR ARAYA GELDİ 23 Aralık 2016 tarihinde Azerbaycan ın başkenti Bakü de Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) toplantısı çerçevesinde anılan uluslararası teşkilatın yeni hizmet binasının açılışı gerçekleşti. Açılış törenine Azerbaycan Milli Meclis Başkanı Oktay Asadov, Kazakistan Meclis Başkanı Nurlan Nigmatulin, Kırgızistan Meclis Başkanı Çınıbay Tursunbekov, TBMM Başkanı İsmail Kahraman ve TÜRKPA Genel Sekreteri Jandos Asanov katıldı. TÜRKPA Dönem Başkanı Nurlan Nigmatulin toplantıda yaptığı konuşmada Bakü nün merkezinde yükselen yeni binanın yapımına verdiği destek için üye ülkeler adınan Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev e teşekkür etti. Kazakistan Meclis Başkanı açılışın bağımsızlıklarının 25. Yıldönümünü kutlamakta olan TürkPA üye ülkeleri açısından önemli bir gelişme olduğunu açıkladı. Sonra TürkPA Üyelerini Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev kabul etti. Azerbaycan Devlet Başkanı I.Aliyev misafirlere hitaben yaptığı konuşmasında Türk dili konuşan ülkelerle işbirliğinin Azerbaycan ın dış politikasının önceliklerinden biri olduğunu vurguladı. Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev Bizim ortak tarihimiz, ortak köklerimiz var. Azerbaycan gelecek dönemde de Türk dili konuşan ülkeler entegrasyonu için çaba sarfedecek, gerekli katkı sağlayacaktır, diye açıkladı. A.Aliyev Türk Cumhuriyetleri bağımsızlıklarının 25.Yıldönümü ile kutlayarak, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Cumhurbaşkanlarına dostluk selamını ve en içten dileklerini iletti. Toplantı esnasında Kazakistan Meclisi Başkanı N.Nigmatulin Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev e TürkPA Liyakat madalyası takdim etti. Aynı toplantıda TürkPA kararı ile Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye nin Devlet Başkanları da TürkPA Liyakat madalyası ile taltif edilmiştir. 7

8 RUSYA-TÜRKİYE-İRAN ÜÇLÜ GÖRÜŞMESİ 20 Aralık 2016 tarihinde Moskova da Rusya, Türkiye ve İran Dışişleri Bakanları görüşmesi gerçekleşti. Bakanlar görüşmesindeki gündemin temel konusu Suriye sorunu oldu. Anılan formattaki görüşme birkaç ay önce planlanmıştı. Toplantı Rusya nın Ankara Büyükelçisi A.Karlov un suikastı ile ilgili trajik olaylara rağmen yine de gerçekleşmiştir. Toplantı sonucunda üç devletin Dışişleri Bakanları ortak Bildiri kabul etti. Şöyle ki, taraflar Moskova, Ankara ve Tehran ın Suriye iktidarı ve muhalifler arasında hazırlanmakta olan anlaşmanın garantörleri olacağını açıkladı. Rusya Dışişleri Bakanı S.Lavrov Bakanlar, Suriye genelinde ateşkes rejiminin genişletilmesi, insani yardımların engelsiz bir biçimde ulaştırılması ve sivillerin Suriye topraklarındaki serbest dolaşımının önemi konusunda mutabıktır, diye açıkladı. Türkiye Dışişleri Bakanı M.Çavuşoğlu yaptığı konuşmada Bizler ilk defa böyle bir formatta görüşme yaptık. Bu çok önemli bir gelişmedir. Rusya, Türkiye ve İran Dışişleri Bakanları Halep teki sivillerin kritik durumunu değerlendirmek ve Suriye krizini çözmek için bir araya geldi. Suriye nin bütün bölgelerinde ateşkes rejiminin sağlanmasını konuştuk. Bu hedefin hayata geçirilmesi için gerekli tedbirlerini de müzakere ettik, diye konuştu. Uzmanlar Rusya-İran-Türkiye formatının Suriye meselesinin çözümü için etkili potansiyele sahip olduğuna dikkat çekmektedir. Bununla birlikte üçlü görüşmenin diğer formattaki görüşmeleri engel olmaması gerektiği de belirtilmiştir. Görüşme neticesinde Dışişleri Bakanları Sergey Lavrov, Mevlüt Çavuşoğlu ve Muhammad Cevad Zarif Suriye deki durumun çözümü için siyasal sürecin ve barış müzakerelerinin canlandırılmasına ilişkin Bildiri metnini kabul ettiler. 8

9 Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana, International-Turkic-Academy /