Тurkic Weekly (30 Kasım-6 Aralık)

Transkript

1

2 Тurkic Weekly (30 Kasım-6 Aralık) Turkic Weekly, Sizi Türk dünyasındaki son gelişmelerin nabzını tutmanıza yardımcı olacak haber kaynağıdır. Turkic Weekly Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden kilit öneme sahip siyasi, sosyal, ekonomik ve bilimsel olaylar hakkında güvenilir bilgi ve güncel analiz sunmaktadır. Bu haber bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.

3 KAZAKİSTAN KRİZİ AŞMAYA KARARLI 30 Kasım tarihinde Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev Yeni küresel realite içinde Kazakistan: büyüme, reformlar ve gelişme adlı yıllık Ulusa Seslenişini gerçekleştirdi. Bir geleneğe dönüşen Ulusa Seslenişler, son yıllarda yılın sonunda yapılır oldu. Bilindiği gibi, yıllık Ulusa Seslenişler 1995 ten itibaren pratiğe girdi. Bu stratejik belgeyi halkın dikkatine sunarak, Devlet Başkanı bir yandan geçen yılın sonuçlarının analizini yapar, diğer yandan gelecek yıl için planları ve gelişme istikametlerini belirtir. Bu yılki Sesleniş, objektif sebeplerden dolayı, herşeyden evvel ekonomik meselelerin çözümüne yöneliktir. Önde gelen Kazakistan lı uzmanlara göre, bu Sesleniş belli ölçüde krize karşı tedbir programı niteliğini taşır. Şöyle ki, bu dokümanda krizle mücadele ve yapısal dönüşümlerin beş somut unsuru sunulmuştur. Nursultan Nazarbayev, 2016 yılı için somut planı dile getirerek, Hükümet ve diğer devlet organlarına birtakım telimatlar verdi. Örneğin, ekonomideki birçok güncel sorunun çözümü amacıyla, Devlet Başkanı geniş kapsamlı, 7 bin devlet şirketini de kapsayan özelleştirmenin yapılmasını önerdi. Bu listeye Samruk-Kazına, Bayterek, KazAgro vs. gibi büyük şirketler girdi. Kazakistan vatandaşlarının mesleki eğitimini yükseltmeyi hedefleyen tedbirlerin en önemlisi, Devlet Başkanı nın 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren tamamiyle ücretsiz mesleki-teknik öğretim sistemine geçme önerisi olmuştur. Seslenişinin sonunda, N. Nazarbayev, daha evvel kabul edilen, 100 somut adım, Nurlu Yol programı v.d. gibi tedbirleri hayata geçirmeye devam etmenin önemini vurguladı. Yaklaşmakta olan zor dönem, bizim için engelleri aşma dönemi olacaktır. bizler muhakkak yeni küresel krizin üstesinden geliriz. Bunun için ortak irademiz, halkımızın güçlü birlik geleneği mevcuttur. Kazakistan ımızı yeni gelişim ufuklarına taşıyacağız, dedi Cumhurbaşkanı. 1

4 BÜYÜK BOZKIRDA DEVLET GELENEĞİ Geçen hafta Astana da birçok ülke ve uluslararası örgütleri temsilcilerini bir araya getiren bir dizi etkinlikler gerçekleşti. 3 Aralık tarihinde, Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı nın bulunduğu Barış ve Uyum Sarayı, birkaç önemli etkinliğe ev sahibi oldu. Bunların birincisi, Gök Türklerin damgaları bitilmiş Mangi Tas ( Bengü Taş ) adlı taş sütunun bilimsel kopyasının açılış töreni oldu. Anıtın açılışına TürkPA üyesi devletlerin parlamento spikerleri, Kazakistan Cumhuriyeti nin Devlet Sekreteri, diplomatlar, tanınmış bilim insanları ve aydınlar katıldı. Bunun dışında Türk Akademisi ve Kazakistan Cumhuriyeti Parlamento Meclisi nin ortaklaşa düzenlediği Büyük Bozkırda Devlet Geleneği ve Parlamentarizm adlı uluslararası konferans gerçekleşti. Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Sekreteri Gülşara Abdıkalikova, açılış konuşmasında, Kazakistan Devlet Başkanı nın Kazak Hanlığı nın 550 yıldönümü vesilesiyle yapılan resmi toplatıda yaptığı Kazakistan Büyük Bozkır ülkesi belirttiğinin altını çizdi. Bu bağlamda gerçekleşen uluslararası konferans Büyük Bozkırdaki devlet geleneğinin ve Türk topluluklarının ortak değerlerinin bilimsel araştırılması bakımından büyük öneme sahiptir. Konferans katılımcıları, Kazakistan Cumhuriyeti Parlamento Meclisi Başkanı K. Jakıpov, Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Sekreteri G. Abdıkalikova, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis Başkanı O. Asadov, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkan Yardımcısı A. Aydın, Macaristan Ulusal Meclisi Başkan Yardımcısı M. Matrai, İstanbul Üniversitesi profesörü O. Sertkaya, Kırgız-Türk Manas Üniversitesi profesörü K. Konkobayev, Özbek tarihçisi G. Babayarov un konuşmalarını dinleme fırsatına sahip oldular. 2

5 TÜRKPA SPİKERLERİ ASTANA DA 4 Aralık tarihinde İstiklal Sarayı nda Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamento Asamblesi nin VI. Genel Kurul toplantısı gerçekleşti. TürkPA Konseyi oturumunda bu Parlamento Asamblesi ndeki başkanlık Azerbaycan dan Kazakistan a geçti. Kazakistan Cumhuriyeti Parlamento Meclisi nin spikeri Kabibolla Jakıpov, başkanlığı kabul ederek Azerbaycan lı meslektaşlarına bu sene içerisinde Bakü nün TürkPA başkanlığı çerçevesinde gerçekleştirdiği ehemmiyetli etkinlikleri için minnettarlığını ifade etti. Toplantıda konuşma yapan K. Jakıpov, TürkPA nın, yıllar geçtikçe statüsü yükselen ve Türk ülkeleri için büyük önem taşıyan bir diyalog platformuna dönüştüğünü kaydetti. TürkPA, Türk entegrasyonunun parlamentarizm boyutudur. Asamble gayet etkin bir biçimde çalışarak bizim devlet başkanlarımızın Türk Konseyi çerçevesindeki kararlarının hayata geçirilmesine hertaraflı destek vermektedir, - dedi K. Jakıpov. TürkPA nın Astana toplantısına, Türk Konseyi nin yanı sıra Türk entegrasyonunun kurumsallaşmasını sağlayan uluslararası örgütler, TÜRKSOY ve Türk Akademisi nin başkanları da katıldığını ayrıca kaydetmek gerekir. Şunu hatırlatmakta fayda var ki, TürkPA örgütü 21 Kasım 2008 tarihinde İstanbul da gerçekleşen Parlamento başkanları konferansında kurulmuş, karargahı da Azerbaycan başkenti bakü de yerleşmiştir. Anılan etkinlik, Türk cumhuriyetlerinin ortaklaşa kurduğu uluslararası kurumların, Türk devletleri arasındaki çeşitli alanlardaki münasebetlerini derinleşmesine katkı sağladığını göstermektedir. 3

6 DAVUTOĞLU BAKÜ DE Erken genel seçimlerinin başarılı geçmesinin ardından, hükümetini kurduktan sonra Başbakan Ahmet Davutoğlu, Türkiye için özel önemi olan ülkelerin ziyaretine başladı. Bu tür ülkelerin içinde ayrı önemi olan Azerbaycan ı, A. Davutoğlu yardımcıları ve bakanları ile birlikte 3-4 Aralık tarihlerinde ziyaret etti. Türk heyetini Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Başbakan Artur Rasizade kabul ettiler. Görüşmeler sonucunda iki taraf Trans Anadolu Gaz Boru Hattı nın (TANAP) inşaatını hızlandırma konusunda anlaşmaya vardılar. Adıgeçen projenin gerçekleşmesi, Türkiye nin yıllık Azerbaycan gazını satın alma hacmini 6 milyar metre küp artırmasına, aynı zamanda Azerbaycan ın Avrupa ya her yıl 10 milyar metre küp gazını ihrac etmesine yol açacaktır. Şunu da kaydetmek lazım ki, Türkiye enerji kaynakları ithalatını çeşitlendirmeye çabalamaktadır. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın 1-2 Aralık tarihlerindeki Doha ziyareti esnasında Katar dan Türkiye ye sıvılaştırılmış doğal gazın ithal edilmesi ile ilgili mutabakat zaptı imzalandı. Bakü deki başarılı görüşmelerden sonra gazeteciler için açıklamalarda bulunan Ahmet Davutoğlu, Türkiye-Rusya münasebetlerine ayrıca dikkat çekerek, sadece iki taraf için değil de, aynı zamanda Kafkasya, Orta Asya, Hazar ve Karadeniz havzaları ülkeleri için büyük önem taşıyan bu münasebetleri özel diye nitelendirdi. Ayrıca, Türkiye kapısı ve diplomatik kanallarının Rusya için açık olduğunu vurguladı. 4

7 REKABET KIZIŞIYOR 4 Aralık 2015 tarihinde Viyana da Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) Enerji Bakanlarının 168. Oturumu gerçekleşmiştir. Zirveden önce çoğu analistlerin esas sordukları soru, OPEC katılımcılarının petrol üretim hacminin düşürülmesi konusunda anlaşıp anlaşamayacağı olmuştu. Bundan hareketle, Suudi Arabistan ın bu ana kadar yürüttükleri politika OPEC toplantısı sonrası değişip değişmeyeceğine dair tahminler en öndeydi. Bilindiği üzere, Krallık günlük petrol üretim hacmini azaltmak istemediğinden OPEC ülkeleri her gün 30 milyon varil civarında petrol üretmektedir. Riyad ın dünya enerji piyasalarını petrole adeta boğan politikasına karşı çıkan önemli devletlerden bir tanesi İran olmaktadır. Tahran, Batı nın uyguladığı ambargonun yakında kaldırılmasını beklemektedir. Böylece, İran dünya piyasasına ve özellikle Batı ülkelerine kendi enerji hammaddesini satabilecek, ama düşük petrol fiyatları Tahran ın büyük kar elde etmesini zorlaştırmaktadır. Endonezya nın tekrar OPEC e tam üye olarak alınmasıyla birlikte büyük enerji üreticileri arasındaki rekabet gitgide kızışmaktadır. Bütün beklentilere rağmen, OPEC zirvesi sonucunda devletler tarafından Kabul edilen belgelerde üretim hacmini belirleyen kotalara dair herhangi bir kesin veri sunulmadı. OPEC Genel Sekreteri Abdullah al-badri açıklamasında ülkelerin mevcüt petrol üretim oranlarını mühafaza etmeye karar verdiklerini söyledi. Ayrıca bu hacmin kesin biçimde belirlenmesinin İran ın enerji piyasalarına dönebileceğinden dolayı kolay olmadığını belirtti. Enerji piyasalarında oluşan konjöktür enerji tüketicileri için büyük nimettir. Örneğin, Çin gibi dev ekonomiler için enerji çeşitlendirme politikasının daha az masrafla yürütülmesi açısından çok faydalı bir durum oluşmuştur. Ama OPEC e üye olmayan orta ve küçük ölçekli petrol üreticileri için petrol fiyatlarının düşüş sergilemesi belirli ekonomik riskler barındırır. 5

8 2 YUAN İMF SEPETİ NDE 30 Eylül 2015 tarihinde Çin Yuan ı, İMF Yönetim Kurulu nca rezerv dövizler sepetine (Special Drawing Rights, SDR) eklendi. İMF rezerv dövizi statüsüne ABD Doları, Euro, İngiliz Sterlini, Yen ve İsviçre Frankı sahip. Uzmanlara göre, Yuan ın rezerv dövizler sepetine eklenmesi genel olarak Avrupa dövizinin zayıflaması üzerine gerçekleşecektir. Bununla birlikte, bir dövizin dünya piyasalarındaki rolünün en belirleyici kıstası, ülkelerin dış ticaret göstergeleridir, yani ihracat ve ithalatın dünya çapındaki hacimleridir. International Trade Statistics in verilerine göre, Çin dünya ticaretinde ihracatçılar arasında mutlak lider konumunu korumaktadır, 2014 yılının sonuçlarına göre Pekin in özgül ağırlığı %12.3 civarında idi. Kıyaslamak gerekirse, diğer devletlerin özgül ağırlıkları şöyledir: ABD - %8.5, Almanya - %7.9, Japonya - %3.6, İngiltere - %2.7. Başka bir deyişle, Çin Yuan ının ABD dolarından sonra ikinci güçlü dünya rezerv dövizi statüsünü alma şansı yüksektir. Bu da çok yakın bir gelecekte realiteye dönüşecektir. Bu süreci frenleyebilen etken, döviz kurunu ayarlayan Çin Halk Bankası nın Yuan ın tedrici devalüasyonunu amaçlayan bilinçli politikası olabilir. Uzmanların tahminlerine göre, Yuan ın dünya dövizine dönüşmesinin sonuçları şöyle olacaktır: birincisi, Euro, İngiliz Sterlini ve Yen in SDR kuruna etkisi azalacak; ikincisi, Çin, Batı nın finans kurumlarındaki ağırlığı yükselecek; üçüncüsü, Pekin in İMF ve Dünya Bankası na alternatif yaratma projesinden vazgeçmesi ihtimali artacaktır. Çin in bu tür politikayı benimsemesinden dolayı, ABD stratejik uzun-dönemli menfaatleri açısından çok kazançlı çıkabilir. 6

9 Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana,