Тurkic Weekly (43) (24-30 Ekim)

Transkript

1

2 Тurkic Weekly (43) (24-30 Ekim) Turkic Weekly, Türk dünyasında yer alan haftanın en önemli gelişmelerini değerlendirmektedir. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden güncel meseleler hakkında güvenilir bilgi ve objektif analiz sunmaktadır. Тurkic Weekly analitik bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.

3 TÜRKMENİSTAN BAĞIMSIZLIK GÜNÜNÜ KUTLADI 27 Ekim tarihinde Türkmenistan da Bağımsızlık Günü geniş çapta büyük coşkuyla kutlandı. Şenlikler ile etkinliklerin çoğu bağımsız ve tarafsız Türkimenistan ın başkenti Aşkabat ta organize edildi. Geleneksel olarak iki gün kutlanan bayram ülkenin Devlet Başkanı Gurbangulı Berdimuhamedov un Bağımsızlık Anıtına çelenk bırakmasının ardından Devlet Başkanlığı Sarayı nın bulunduğu şehir merkezindeki askeri yürüyüş ile devam etti. Devlet Başkanı Gurbangulı Berdimuhamedov Türkmenistan vatandaşlarını Bağımsızlık Bayramıyla kutladı. Biz siyaset, ekonomi, sosyal hayat, bilim ve kültür alanlarındaki büyük başarılarımızla birlikte insanı devlet ve toplumun en yüksek değeri olarak ilan eden Anayasamız nedeniyle gurur duyduğumuz bu önemli bayramı kutlamaktayız, diye konuştu G. Berdimuhamedov. Şenlikler en büyük bayrağın yanında bulunan şehir merkezindeki konserler ve havai fişek gösterileriyle tamamlandı. Devlet bayrağının dikildiği 133 metrelik bayrak direği 2008 yılında dünyanın o dönemdeki en yüksek bayrak direği olarak Guinnes Rekorlar kitabına girmişti. 27 Ekim 1991 tarihinde Türkmen Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti halk referandumu sonuçlarına binaen Türkmen Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti sınırları içinde bağımsız demokratik devletin kuruluşunu ilan eden Türkmenistan ın bağımsızlığı ve devlet yapısının temelleri hakkındaki Anayasa Kanununu kabul etmiştir. 1

4 NURSULTAN NAZARBAYEV İN SUUDİ ARABİSTAN A RESMİ ZİYARETİ Kazakistan Devlet Başkanı N.Nazarbayev in Suudi Arabistan a yapılan resmi ziyareti esnasında Kazakistan ve Suudi Arabistan liderleri toplam değeri 60 milyar Tengeye yakın 10 dan fazla anlaşma imzaladılar. Ziyaret çerçevesinde N.Nazarbayev Suddi Arabistan Kralı Selman bin Abdel-Aziz Al- Saud ve ülkenin Şura Meclisi Başkanı Abdullah ibn Muhammed Al-Şeyh ile görüşmeler gerçekleştirdi. Taraflar enerji, sanayi, ziraat ile tarımcılık ve ticaret alanlarında işbirliğini geliştirmeye dair anlaşmalar imzaladı. Varılan mutabakat çerçevesinde Güney Kazakistan Eyaletinde kuş fabrikasını kurmaya ve Akmola Eyaletinde gıda ürünleri üretimini geliştirmeye dair anlaşıldı. Hâlihazırda Kazakistan da Suudi Arabistan ın katılımı ile 17 şirket faaliyet göstermektedir, diye konuştu Kazakistan Devlet Başkanı. Bunun yanısıra Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri İyad ibn Amin Madani ile görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede Kazakistan ın İslam İşbirliği Teşkilatı na katlımı çerçevesinde karşılıklı işbirliğinin temel meseleleri ele alındı. Taraflar Nursultan Nazarbaev in inisiyatifi ile kurulan ve hâlihazırda 32 ülkeyi kapsayan Uluslararası Gıda Fonu nun geliştirilmesi konularını değerlendirdi. Kazakistan Devlet Başkanı Suudi Arabistan ın Astana daki EXPO-2017 Uluslararası Fuarına aktif şekilde katılacağını ve enerji alanında elde ettiği yeni başarı ve sonuçları ortaya koyacağını açıkladı. Er- Riyad da imzalanan belgeler arasında suçluların iadesi ve atom enerjisi alanındaki işbirliğine dair anlaşmalar da bulunmaktaydı. 2

5 KIRGIZİSTAN DA HÜKUMET İSTİFA ETTİ 24 Ekim 2016 tarihinde Kırgız Sosyal-Demorkratik Partisi (KSDP) fraksiyonu geçen yılın Kasım ayında kurulan koalisyon çoğunluğundan çıktığını ilan etti. Koalisyona KSDP, Kırgızistan, Önüguu-Progress ve Ata Meken partileri üye idi. Haftanın başında milletvekili Dastan Bekeşev (KSDP) kendi blogunda koalisyonun dağılacağını bildirmişti. Daha sonra bu haberi tasdik eden Torobay Zulpukarov (KSDP) Anayasa nın değiştirilmesi dâhil temel konulara ilişkin ortaya çıkan ihtilaf nedeniyle anılan kararın alındığını açıkladı. KSDP nin koalisyondan resmi olarak çıktığını ilan etmesinin ardından Akayev ve Bakiyev lerle ortak çıkarları olanlarla birlikte aynı koalisyonda bulunmasının imkânsız olduğunu açıkladı. Bundan evvel Devlet Başkanı Almazbek Atambayev Hükumetin istifası hakkında Kararlame imzalayarak, yeni koalisyon kurma yetkisini Sosyal-Demokratlar lideri İsa Omurkulov a vermiştir. Parlamento kulvarlarında söylenenlere göre yeni koalisyonun temelini Kırgızistan, KSDP ve Cumhuriyet Ata-Jurt fraksiyonlarının oluşturacağı tahmin edilmektedir. Bunun yanısıra ülkenin başbakanı görevine Omurbek Babanov un önerilmesi mümkün görülmektedir. 3

6 KAZAKİSTAN BAŞBAKANI SAGİNTAYEV İN MOSKOVA YA ÇALIŞMA ZİYARETİ 26 Ekim tarihinde Kazakistan ın Başbakanı Bakıtjan Sagintayev Rusya Federasyonu na yaptığı çalışma ziyareti esnasında Rusya Hükumeti Başkanı Dmitriy Medvedev ile görüşme gerçekleştirdi. Kazakistan Başbakanlığı basın servisine göre görüşme esnasında mevkidaşlar ikili işbirliğinin perspektiflerini değerlendirdi. Taraflar işbirliğinin sanayi, enerji, ticaret ve ekonomi, ulaştırma sektörü gibi diğer alanlarının önemine vurgu yaptı. Bunun yanısıra görüşme çerçevesinde Kazakistan Başbakanı Rusya lı mevkidaşı ile birlikte Avrasya Hükumetlerarası Konseyi ve BDT Hükumet Başkanları Konseyi nin yaklaşan toplantılarına ilişkin temel konuları ele aldı. Görüşme sonunda taraflar karşılıklı işbirliğini geliştirmeye ve değerlendirilen meselelerin çözümüne ilişkin çalışmaları devam ettirmeye hazır olduklarını ifade etmiştir Ekim tarihlerinde Minsk te Avrasya Hükumetlerarası Konseyi ile BDT Hükumet Başkanları Konseyi nin toplantıları gerçekleşmiş olup, anılan oturumlara Kazakistan ın Başbakanı Bakıtjan Sagintayev iştirak etmiştir. 4

7 HAZAR DENİZİ ÇALIŞMA GRUBU NUN 47. TOPLANTISI 23 Ekim tarihinde Tehran da Hazar bölgesi devletler Dışişleri Bakan Yardımcılarından oluşan ve Hazar denizinin hukuki statüsüne dair Anlaşmayı hazırlamakla görevli özel çalışma grubunun 47. Toplantısı gerçekleşti. Toplantının açılışında İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif Hazar denizinin hukuki statüsünün karşılıklı anlayış ortamında ele alındığını açıkladı. Zarif görüşmeye katılan tarafların meselenin adilce çözülmesini sağlayamaya yönelik yapıcı pozisyon sergilediklerinin altını çizdi. Azerbaycan ın Dışişleri Bakan Yardımcısı Halaf Halafov yaptığı konuşmada Hazar denizi hukuki statüsünün belirlenmesine dair görüşmelerin yapıcı nitelikte gerçekleştiğini açıkladı. Devlet Başkanları Zirvesi çerçevesinde varılan anlaşmalar ile alınan kararların Hazar denizi hukuki statüsüne dair Anlaşmanın temel prensiplerinin taraflarca onaylanmasına büyük katkıda bulunarak, Anlaşma projesine ilişkin çalışmaların hız kazanmasını sağlamıştır. Toplantıda İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan ın temsilcileri Hazar bölgesi devletlerinin tüm sorunları birlikte değerlendirerek, ortak mutabakata varması gerektiğini açıkladı. Toplantıda görüşmelere devam etmenin önemine ayrıca vurgu yapıldı. Uzun süredir devam eden görüşmelere rağmen Hazar denizinin hukuki statüsü henüz belirlenmemiştir. Hâlihazırda Hazar denizinin hukuki rejimi İran ve Sovyet Birliği arasında 1921 ve 1940 yıllarında imzalanan 2 anlaşmaya dayanmaktadır. Sovyet Birliği nin dağılmasından sonra Hazar bölgesinde kurulan devletler olan Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan yukarıda anılan eski anlaşmaları tanımamakla birlikte denizin gelecek statüsü ile ilgili müzakereleri sürdürmektedir. 5

8 13. VALDAY FORUMU 27 Ekim 2016 tarihinde her yılda bir defa düzenlenen Valday Uluslararası Müzakere Forumu nun 13. Oturumu gerçekleşti. Gelecek Bugünden Başlıyor: Geleceğin Kontürları konusunda organize edilen konferansın kapanış toplantısı çerçevesinde geleneksel olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin in katılımı ile geniş kapsamlı oturum gerçekleştirildi. Panel oturumlarda yapılan müzakerelerde Finlandiya eski Cumhurbaşkanı Tarja Holonen, Avusturiya eski Cumhurbaşkanı Heinz Fischer ve Güney Afrika Cumhuriyeti eski Cumhurbaşkanı Thabo Mbeki konuşma yaptılar. Anılan oturumun moderatörlüğünü Harvard Üniversitesi Profesörü Timothy Colton yapmıştır. Forumda dünyanın gelecekteki yapısına değinen V.Putin esas prioritenin herhangi bir yeni uluslararası teşkilatın kurulmasının olmadığını, aksine mevcut yapıların başarılı şekilde kullanılması olduğuna dikkat çekti. Öncelikle BM nin otorite ve itibarının yeniden sağlanmasına değinen Putin anılan uluslararası teşkilatın egemenliklerinin korunması şartı ile tüm ülkelerin adımlarının koordinasyonu için eşsiz bir yapı olduğunu açıkladı. Katılımcılara göre Ortadoğu ekonomisinin yeniden inşa edilmesine yönelik kolektif adımlar milletlerin sözkonusu işbirliği için bir örnek teşkil etmektedir. Toplantıda ve sonraki mülakatlarda da V. Putin hükumetlerarası ilişkilerde açık oyun kurallarının belirlenmesi gerektiğine dikkat çekti. Putin e göre devletlerin iç politikalarına yapılan müdahalelerin (Türkiye de Temmuz ayında yer alan darbe girişimini buna bir örnek gösterildi) bu şekilde önlenebileceğini açıkladı. Rusya Devlet Başkanının konuşması soru-cevap şeklinde gerçekleşmiş olup, iki saatten fazla sürdü. 6

9 Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana,