Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi hakemli bir dergidir. Yılda iki sayı olarak yayımlanır. Yazıların bilimsel ve hukukî sorumluluğu

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi hakemli bir dergidir. Yılda iki sayı olarak yayımlanır. Yazıların bilimsel ve hukukî sorumluluğu"

Transkript

1

2 Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi hakemli bir dergidir. Yılda iki sayı olarak yayımlanır. Yazıların bilimsel ve hukukî sorumluluğu yazarlarına aittir. Yayımlanan yazıların bütün yayın hakları yayıncı kuruluşa ait olup, izinsiz, kısmen veya tamamen basılamaz, çoğaltılamaz ve elektronik ortama aktarılamaz.

3 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ مجلة كلية اإللهيات في جامعة بينكول Bingöl University Journal of Theology Faculty ISSN: Cilt: IV Sayı:7 Yıl: 2016/1

4 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ Cilt: IV, Sayı: 7, yıl: 2016/1 BİNGÖL UNIVERSITY JOURNAL OF THEOLOGY FACULTY Volume: IV, Issue: 7, Year: 2016/1 ISSN: Sahibi Owner Prof. Dr. İbrahim ÇAPAK Editör Editor Inchief Yrd. Doç. Dr. Mehmet Şirin AYİŞ Sekreterya Secretary Arş. Gör. Hakan CAN Baskı Yeri ve Tarihi Publication Place and Date Ankara 2016 Kapak ve Sayfa Tasarımı Aysel kazıcı özalp (şemal MEDYA) Baskı Printing Sadık Daşdöğen Berdan Matbaacılık Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No: , Topkapı / İstanbul Tel: (0212) Yazışma Adresi Corresponding Adress Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi BİNGÖL Tel: +90 (426) Fax: +90 (426) Elektronik posta bingolilahiyatdergisi@hotmail.com Yayın Kurulu Editorial Board Doç. Dr. Mustafa KIRKIZ Doç. Dr. Nusrettin BOLELLİ Doç. Dr. Ousama EKHTIAR Yrd. Doç. Dr. Abdulnasır SÜT Yrd. Doç. Dr. Mehmet Şirin AYİŞ Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ESWED Yrd. Doç. Dr. İbrahim ÖZDEMİR Yrd. Doç. Dr. İbrahim USTA Yrd. Doç. Dr. İsmail NARİN Yrd. Doç. Dr. Muhittin ÖZDEMİR Yrd. Doç. Dr. Naim DÖNER Yrd. Doç. Dr. Thamer HATAMLEH

5 Danışma Kurulu Advisory Board Prof. Dr. Abdulziz BEKİ (Sebahattin Zaim Üniversitesi) Prof. Dr. Abdullah ÖZBEK (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Abdurrahman ELMALILI (Harran Üniversitesi) Prof. Dr. Abdurrahman ACAR (Dicle Üniversitesi) Prof. Dr. Abdülaziz BAYINDIR (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Adnan DEMİRCAN (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Ali AKYÜZ (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Beşir GÖZÜBENLİ (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Bilal AYBAKAN (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Cafer Sadık YARAN (On Dokuz Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Cemalettin ERDEMCİ (Siirt Üniversitesi) Prof. Dr. Erkan YAR (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Faruk BEŞER (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Fethi Ahmet POLAT (Muş Alparslan Üniversitesi) Prof. Dr. Fuat AYDIN (Sakarya Üniversitesi) Prof. Dr. Gıyasettin ARSLAN (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Halit ÇALIŞ (Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi) Prof. Dr. Hayati AYDIN (Yüzüncü Yıl Üniversitesi) Prof. Dr. Hüseyin HANSU (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. İbrahim ÇAPAK (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. İbrahim YILMAZ (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. İlyas ÇE- LEBİ (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet ERDEM (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. M. Halil ÇİÇEK (Yıldırım Beyazıt Üniversitesi) Prof. Dr. M. Mahfuz SÖYLEMEZ (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. M. Sait ŞİMŞEK (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet KUBAT (İnönü Üniversitesi) Prof. Dr. Muhammed ÇELİK (Dicle Üniversitesi) Prof. Dr. Musa Kazım YILMAZ (Harran Üniversitesi) Prof. Dr. Musa YILDIZ (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Nurettin CEVİZ (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Osman GÜRBÜZ (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Osman TÜRER (Kilis 7 Aralık Üniversitesi) Prof. Dr. Ömer Mahir ALPER (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Ömer PAKİŞ (Yüzüncü Yıl Üniversitesi) Prof. Dr. Reşat ÖNGÖREN (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Sahip BEROJE (Yüzüncü Yıl Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet KATAR (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Şaban Ali DÜZGÜN (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Şamil DAĞCI (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Şehmus DEMİR (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Şuayip ÖZDEMİR (Amasya Üniversitesi) Prof. Dr. Vecdi AKYÜZ (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Yusuf Ziya KESKİN (Harran Üniversitesi) Doç. Dr. Abdurrahman ATEŞ (İnönü Üniversitesi) Doç. Dr. Eyyüp TANRIVERDİ (Dicle Üniversitesi) Doç. Dr. Metin YİĞİT (Dicle Üniversitesi) Doç. Dr. Necmettin GÖKKIR (İstanbul Üniversitesi) Sayı Hakemleri Referee Board of This Issue Prof. Dr. Hayati AYDIN (Van Yüzüncüyıl Üniversitesi), Doç. Dr. Mustafa KIRKIZ (Bingöl Üniversitesi), Doç. Dr. Ousama EKHTIAR (Bingöl Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. Cengiz MÜRSELOV (Bingöl Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. Ahmet İNANIR (Gaziosmanpaşa Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. Taha NAS ( Mardin Artuklu Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. İsmail Narin (Bingöl Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. Hacı İNAN (Dicle Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. Muhammed ÇETKİN (Bingöl Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. Muhittin ÖZDEMİR (Bingöl Üniversitesi), Yrd.Doç. Dr. Cihat YAŞAROĞLU (Bingöl Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. Faruk MANAV (Bingöl Üniversitesi)

6

7 Bismillâhirrahmânirrahîm Allah a hamd ve sena, hakikat ve hidâyet elçileri olan peygamberlere salât ve selâm olsun. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisinin 7. sayısını ilim dünyasına takdim etmenin mutluluğunu yaşıyoruz. Değerli bilim insanları, bu sayımızda farklı alanlardan 5 makale, 2 çeviri ve 2 tanıtım yazısı ile karşınızdayız. Makale, çeviri ve kitap tanıtımlarıyla bu sayının vücuda gelmesini sağlayan yazarlara ve değerlendirme aşamasında kıymetli vakitlerini ayıran hakemlerimize teşekkürlerimizi sunuyoruz. Ayrıca sekreterya ve yazı takip görevini aksatmadan ifa eden Arş. Gör. Hakan CAN a, gönülden teşekkür ederiz. Editör Yrd. Doç. Dr. Mehmet Şirin AYİŞ

8

9 İÇİNDEKİLER CONTENTS Ousama EKHTIAR & Khaled KHALED / Image of the Wolf in the Old Arab صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا Poetry Al-shanfara and Al-farazdaq as example / Bedri ASLAN İslam Hukukunda Evlilikte Velâyetin Ortadan Kalkmasıyla Velinin Velayetinin Kime Geçeceği Konusunun Değerlendirilmesi / Reasons Restricting or Abolishing Marriage Custody in Islamic Law / Hüseyin ÇALDAK Felsefe Grubu Öğretmenlerinin Sınıf Yönetiminde Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşlerin İncelenmesi / The Analysis Of The Views On The Problems Philosophy Teachers Encounter During Classroom Management / Salih ALİ / Shafi i / Economic Ideas by Imam األفكار االقتصادية عند اإلمام الشافعي Fegani BEYLER Rusya da Medreseler ve Îslamî Eğitim-Öğretim Alanındaki Faaliyetleri: Genel Bir Bakış / Madrasahs in Russia and Their Activities on Islamic Education: A General Overview / Haşim ÖZDAŞ Meala Fîrûz Adlı Kürtçe Mealde Harfî Tercüme Sorunu / Letter Translation Problem in Meaning of Qur an in Kurdish Named Meala Fîrûz / Muhammed CuCAK İslâmî Literatürlerde Gayrimüslim Azınlık Kavramının Ortaya Çıkışı ve Tarihi Süreci / In the Islamic literature the Birth of Non-Muslim Minorities and Historical Process / 119/139 Ali et-tantâvî / Çev: Naim DÖNER İnanç İlkeleri (Kavaidu l-akaid) / Olga Lizzini / Çev: Mehmet Sami BAGA Madde İle Sûret Arasındaki İlişki: Türdeşlik Delili (İlâhiyyât, II.4) Üzerine Bazı Kısa Değerlendirmeler ve Feyzin Neticesi/ Cengiz MURSELOV Azerbaycan da Din ve Dini Müesseseler / Adnan GÜNEŞ Kutsalı İfade Etmek Din Fenomenolojisine Giriş (Teori, Metot ve Uygulama) /

10 أسامة اختيار / خالد خالد 10 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا Kadim Arap Şiirinde Kurt İmgesi eş-şenfera ve Ferezdak Örneğİ Image of the Wolf in the Old Arab Poetry Al-shanfara and Al-farazdaq as example * أسامة اختيار ** خالد خالد Özet Birçok şair, şiirlerinde kurt imgesini kullanmıştır. Ne var ki, onların betimlemede kullandıkları araçlar farklıdır. Biz, çalışmamızda iki eski şair olan eş- Şenfera ve Ferezdak ın imgelemelerini ele aldık. Söz konusu şairlerin imgelemeleri birbirinden farklı iki şekilde ortaya çıkmıştır. Her birinin kendine özgü ifade tarzı ve sembolleri bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kurt, eş-şenfera, el-ferezdak, İmge. Abstract Many Arab poets described wolf in their poems their ways of descriptions were different and varied. However, the tools they use in their descriptions are different. So We have chosen this image with two old poets Al-shanfara and * Doç. Dr. Ousama EKHTIAR, Bingö l Ü niversitesi İ lahiyat Fakü ltesi (ousama967@gmail.com) ** Ö ğ retim Gö revlisi, Khaled Khaled, Siirt Ü niversitesi İ lahiyat Fakü ltesi (siamndo1@hotmail.com)

11 11 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا Al-farazdaq. Everyone described wolf in different way each one has its own significance and symbolic Keywords: Wolf, Al-shanfara, Al-farazdaq, Image. تمهيد: تناول العديد م ن الش ع ارء العرب الذ ئب في قصائدهم قديما وتلو ن ت أدوات هم في تصويرهم له وب د ت الص ورة العام ة واحدة وهي صورة الذ ئب الذي يزور اإلنسان ألسباب مختلفة أو يلتقي به مصادفة ولكن ج زئي ات هذه الص ورة ودالالتها مختلفة م ن شاعر إلى آخر تبعا للظ روف التي ت رس م فيها الل وحة الوصفي ة للذئب وما ينتج منها من إرهاصات نفسي ة تتقاطع بين شاعر وآخر في أمور وتتباين في أمور. ت عن ى هذه الد ارسة بصورة الذ ئب عند شاعرين من القدماء أحدهما من صعاليك الجاهلية وهو الش نفرى وثانيهما من شع ارء العصر األموي وهو الفرزدق وال يخفى على الد ارسين أن ه من فحول الش ع ارء األموي ين الذين ص د ر بهم ابن سالم طبقة الش ع ارء اإلسالمي ين وقد جعله في الط بقة األ ولى مع جرير واألخطل. 1 نحاول في هذا البحث د ارسة مشهد الذ ئب عند هذين الش اعرين وقد ف اج أ نا الفرزدق بنمط جديد من الوصف في قصيدته التي تناول فيها وصف الذ ئب فقد بدت قصيدت ه من الوهلة األ ولى بسيطة تتناول وصف ذئب جائع قصد ه ليال ف أ ط ع م ه ولكن نا بعد الغوص في مكنون القصيدة والت أني في د ارسة ألفاظ ها وت اركيب ها تكش ف ت لنا أشياء أخرى جديرة بالت وق ف عندها وتأم لها إاوب ارزها بغية الوصول إلى ما أ ارده الش اعر وما أخفاه في البنية العميقة للغة الش عري ة وهنا يحضر الر مز بوصفه أداة لذلك المحمول الخفي ل ل غ ة القصيدة. أوال - التفاعل الوجداني بين الش نفرى والذ ئب: يئ س الش نفرى من أ ه ل ه واحتقار هم له م ث ل ه في ذلك م ث ل الص عاليك اآلخرين ك تأب ط شر ا وعروة بن الورد وغيرهم فمضى هائما على وجهه في الفالة باحثا عن ع الم آخر يجد فيه ذاته المضطهدة ويستص ح ب فيه آخرين يستغني بهم عن أهل ه ول عل ه أرى عال م ه هذا متمث ال في عال م الحيوان ولذلك رحل باحثا عن صديق من الحيوان ال يعرف الخيانة والظ لم وقد صر ح بذلك من مطلع قصيدته المعروفة بالمي ة العرب فات خذ من بعض 1 الجمحي محم د بن سال م ت 231 ه طبقات فحول الش ع ارء ق أره وشرحه أبو فهر محمود محم د شاكر دار المدني جد ة 1980 م /

12 أسامة اختيار / خالد خالد 12 الحيوانات أهال له من دون أهله من اإل ن س وذكر الذ ئب من بين الحيوانات التي اصطفاها صديقا بعد أن أعلن القطيعة مع ب ن ي أم ه وقومه في مستهل قصيدت ه 2 : أقيموا ب ني أ م ي ص دور م ط ي كم * فإن ي إلى أ ه ل س واك م أل م ي ل فقد ح م ت الحاجات والل يل م ق م ر * وش د ت ل طي ات مطايا وأ ر ح ل وفي األرض منأى للكريم ع ن األذى * وفيها ل م ن خاف الق ل ى م ت ع ز ل ل ع م ر ك ما في األرض ض يق على ام ر ئ * س رى ارغبا أو ارهبا وهو ي ع ق ل لم يبدأ الش نفرى هذه القصيدة بمقد مة غزلي ة أو طللي ة على عادة الش ع ارء الجاهلي ين إاون ما بدأها بثورة على ك ل مألوف مأنوس فاختار أقرب الن اس عاطفة وقطع ص ل ت ه بهم وانفصل عن عال م ه م الذي يعيشون فيه. وبعد أن بدأ قصيدت ه متبر ئا من أهله ح د د وجهت ه الجديدة وعال م ه اآلخر الذي ي ريد أن يبدأ فيه حياة مختلفة ف ق وم ه رمز للظ لم وتمر د ه عليهم رمز للث ورة على الظ لم وعب ر عن ذلك بقوله: فقد ح م ت الحاجات بعد أن تهي أ ت له أسباب الت مر د على الظ الم والث ورة عليه بل ق و ي ت الحاجة إليها وش د ت ل طي ات فاختار الس ير في الف الة لتكون متنف سا له وليكون حيوان ها صديق ه من دون الن اس. ي مه د الش نفرى رحل ت ه إلى عالم آخر بهذا المشهد الذي يبعث على األسى لعل ه يجد في العال م الجديد ضال ت ه من األ ن س بغير اإل نسان وبرز بذلك تي ار الص ع لك ة لديه وح ل ت 4 الر ابطة الص علوكي ة الجماعي ة محل ال اربطة الق ب ل ي ة 3 وقد ع ب ر عن هذا الش أن بقوله: ولي د ون ك م أ ه ل ون س ي د ع م ل س * وأ ر ق ط ز هلول وع رفاء ج ي أ ل ه م الر ه ط ال م س ت ود ع الس ر ذائع * ل د يه م وال الجاني بما ج ر ي خذ ل نلحظ في هذا المشهد عال م الش اعر الذي ات خذه من وحوش البري ة ذئب خفيف سريع ون م ر ذو ل ون ين ون عام ة ع ر فاء كثيرة الش ع ر ثم ذكر أسباب اختياره لها أ ه ال م ن دون أ ه ل ه فهذه الحيوانات ال ت ف ش ي س ر ا وال ت ت ع ق ب خ طأ. غ ل ب على الذ ئب أن يكون رم از للش ر عند كثير من الش ع ارء لكن ه مث ل رمز الخير عند شع ارء آخرين والخير والش ر مرتبطان بحال الش اعر الوجداني ة وفي حالة الش نفرى الش نفرى ديوانه إعداد وتقديم طالل حرب دار صادر بيروت ص الش أبو ناجي محمود حسن الش نفرى شاعر الص ح ارء األبي و ازرة الث قافة الج ازئر 2007 م ص الش نفرى ديوانه الش

13 13 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا كان الت قارب الوجداني والت فاعل العاطفي بين الش اعر والذ ئب نتيجة محتومة للم اررة التي عاشها الش نفرى في قومه وبين أهل ه ومن هنا يمكننا أن نتلم س خيوطا متشابكة تربط الش نفرى بالذ ئب بوصفه صاحبا بديال فكان الذ ئب معاد ال موضوعي ا للحالة التي يعيشها الش نفرى. ل ع ل خيوط هذه الت جربة المريرة تلتقي بنشأة الش نفرى التي تستند إلى ذكريات اإلنسان المقهور المظلوم في قومه والقهر والظ لم سببان لالغت ارب عن المجتمع ولالنفصال عن القبيلة حت ى صار الش اعر ذئبا يجنح إلى القو ة والقتل والفتك وفي هذا الش ع ر ي سق ط ذات ه المتمر دة على الذ ئب ذلك أن ه حين يصو ره فكأن ما يصو ر نفس ه فال يحتاج في ذلك إلى عناء البحث عن نظير له يشاركه تجربة القهر فهما يسي ارن في أرض واسعة تت سع للمخلوقات الوحشي ة كل ها وكالهما سريع قوي إاون كان الش اعر يزعم أن ه أسرع من الوحوش وأقوى منها 5 يقول في هذا المعنى : 6 وك ل أ بي باس ل غير أن ني * إذا ع ر ض ت أولى الط ارئد أ ب س ل تفضيل الش نفرى لنفسه على الوحوش هو إظهار لقو ت ه أمام بني قوم ه وما ذاك جشع منه أو طمع في الط ريدة وفي غمرة هذا المشهد ال ينسى أن ي ب ي ن عن ع ف ة نفس ه 7 : إاون م د ت األ يدي إلى الز اد لم أ ك ن * ب أ ع ج ل ه م إ ذ أ ج ش ع الق وم أ ع ج ل وما ذاك إال ب س ط ة ع ن ت ف ض ل * عليهم وكان األ ف ض ل الم ت فض ل إاوذا كان الذ ئب ي ن ق ض على فريست ه بأنيابه القوي ة فإن الش اعر ي عز ي نفس ه باالستغناء عن قومه بما يملك من قلب شجاع وسيف صقيل وقوس طويلة الع ن ق وت س ه م قو ة الذ ئب وقو ة الش اعر في بناء الص ورة الوصفي ة التي أ ارد الش نفرى أن يرسمها لمواجهة الحياة وما تطلب ه من عناء المجابهة والحرب ويت ضح هذا المشهد أكثر حين يصو ر الش اعر ع د و الذ ئب مسرعا باحثا عم ا يقتاته كذلك يصو ر نفس ه ساعيا إلى أسباب الحياة. يشترك الش اعر والذ ئب في الجوع الذي يستدعي حركة الحياة ويدفعهما ذلك إلى الع د و الحثيث بحثا عن القوت وهذا الع د و الس ريع يستدعي الت عب وال يخلو من المغامرة بما فيها من مخاوف : 8 انظر: حفني عبدالحليم شرح ود ارسة المي ة العرب للش نفرى مكتبة اآلداب القاهرة 2008 م 5 ص 10. الش نفرى ديوانه الش المصدر نفسه المصدر نفسه 58. 8

14 أسامة اختيار / خالد خالد 14 وأ ط و ي عل الخ م ص الح وايا ك ما ان ط و ت * خ يوط ة مار ي ت غار وت ف ت ل وأ غ دو على القوت الز هيد كما غ دا * أ ز ل تهاد اه الت نائ ف أ ط ح ل غ دا طاو يا ي عار ض الر يح هافيا * يخوت بأذناب الش عاب وي ع س ل ي ستش ف عنصر الخوف من قوله:»تهاداه«أي ك ل ما خرج من مفازة ت هديه المفازة إلى أخرى فحال ه في ذلك حال الذ ئب والت ماهي بالحيوان حالة لها نظير ها الحي في حياة اإلنسان في الجاهلي ة لذلك ذهب الجاحظ إلى تفسير هذه العالقة بين اإلنسان في الجاهلي ة والحيوان تفسي ار نفسي ا فقال:»ولكن هذه األجناس الكثيرة ما كان منها س ب ع أو بهيمة أو مشترك الخلق فإن ما هي مبثوثة في بالد الوحش من صح ارء أو واد أو غائط أو غيضة أو ر م ل ة أو أرس جبل وهي في منازلهم ومناشئهم فقد نزلوا كما ترى بينها وأقاموا معها وهم أيضا من بين الن اس وحش أو أشباه الوحش«9 فانظر إلى قوله:»وهم أيضا من بين الن اس وحش أو أشباه الوحش«ت د ر ك أثر الحيوان في حياة الش اعر العربي في الجاهلي ة ومعايشت ه له وك ل ف ه بوصفه حت ى إن ه أسقط عليه مشاعر ه وأحوال ه من الحب والك ارهية والخوف واألمن واأل ن س والو ح ش ة وغير ذلك فكان ل ازما علينا أن نستبطن المعاني اإلنساني ة في معرض وصف الحيوان في هذا المشهد الوصفي من قصيدة الش نفرى : 10 ف ل م ا ل واه القوت م ن ح يث أ م ه * د عا ف أ ج ابت ه ن ظائ ر ن ح ل م ه ل ه لة ش يب الوجوه كأن ها * ق داح ب ك ف ي ياسر ت ت ق ل ق ل أو الخ ش ر م المبعوث ح ث ح ث د ب ر ه * محابيض أ ر داه ن سام م ع س ل م ه ر ت ة ف وه كأن ش د وق ها * ش قوق الع ص ي كال حات وب س ل ف ض ج وض ج ت بالبر اح كأن ها * إاوي اه ن وح فوق ع لياء ث ك ل وأ غ ض ى وأ غ ض ت وات سى وات س ت به * م ارم يل ع ز اها وع ز ت ه م ر م ل ش ك ا وش ك ت ثم ارع وى ب ع د و ار ع و ت * و ل لص ب ر إن لم ي ن ف ع الش ك و أ ج م ل و ف اء و ف اء ت باد ارت وك ل ها * على ن ك ظ مم ا ي كات م م ج م ل يكتمل بناء الص ورة في إطارها العام ليغدو مشهد الس عي و ارء أسباب الحياة مكتمال بما صنع ه الش اعر من عالقات المعاناة والت شر د والخوف والت يه المشتركة بين الش اعر والذ ئب وتلك العالقات مكتملة بينهما وقائمة على أساس الت فاعل الوجداني ذلك أن هما 9 الجاحظ أبو عثمان عمرو بن بحر بن محبوب الكناني ت 255 ه الحيوان دار الكتب العلمي ة بيروت ط ه / 10 الش نفرى ديوانه 59

15 15 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا في اله م سواء وهو ه م الس عي و ارء القوت ومصارعة الحياة. من أجل ذلك أسقط الش نفرى كل ما جال في خاطره ووجدانه على الذ ئب فهو يجد ضال ت ه فيه حين يصو ر صفاته التي ذكرناها إن»الذ ئب الموصوف هنا معاد ل موضوعي للش نفرى وبقي ة الذئاب ت عاد ل سائر الص عاليك لقد ألح الجوع عليهما وبات مفروضا أن يغدو كل منهما على القوت الزهيد في تلك المفازة«. 11 ي ص ف الش نفرى الذ ئب وصفا داخليا يدل على خبرة كبيرة بعالم الحيوان والسي ما وحوش البري ة التي آنس ها وات خذها أهال. تأم ل لفظة )لواه ( التي توحي بالقهر والس حق اللذين أصابا الذ ئب والش نفرى معا 12. ثم ة فرق بين الش اعر والذ ئب يتجل ى في تلبية الذ ئاب للذ ئب المستغيث بينما يستغيث شاعر نا بأهله وال مجيب وهنا ندرك سبب تفضيل الش نفرى عالم الوحش الذي ي غاث فيه المستغيث على عال م اإلنس الذي ي خذل فيه. لقد أجاد الش نفرى في صناعة صورة مشهد الس عي و ارء الحياة المتمث لة في سعيه والذ ئب و ارء القوت وما ارفق هذا الس عي من ج زئيات صغيرة وعناصر بدأت فكرة جزئي ة ثم ارح ت تنمو في وحدة موضوعي ة شعوري ة فاكتمل بها بناء الصورة العام ة للمشهد وقد خد م هذه العناصر ح سن اختيار الش نفرى لصور توحي بالس رعة والحركة من دون تكل ف إذ كانت الص ورة تطلب ذلك وتستدعيه )يخوت يعسل( ثم ع ض د ذلك بتك ارر حروف في الكلمة الواحدة ترسم صورة حركي ة مضطربة )تتقلق ل ) ول بيان الت عقيب في الس رعة جاء بحرف العطف )الفاء( الذي يفيد معنى الت عقيب )دعا فأجابته( ثم جاء أخي ار إسناد الفعل إليه إاولى الذ ئب على حد سواء )فضج وضج ت وأغضى وأغضت وات سى وات س ت عز اها وعز ت ه (. ال ند عي أن )الذ ئب( رمز متكامل الن ضج كالذي نجده في الش عر العربي الحديث ل م ا أ شرنا إليه آنفا من أن الشعر الجاهلي لم يكن يعرف الرمز بصورته التي نعرفها اآلن ولكن قو ة الل غة وما تثيره من صور حركي ة تتماهيان في وجدان الش اعر ومكنون نفسه الث ائرة بدافع من صورة الذ ئب المنبوذ الجائع فأصبحت الص ورة الكلي ة في القصيدة ناطقة بشيء من الر مز وداللته وهذا ما ي س و غ لنا أن نج ع ل الذ ئب رم از للش اعر في سعيه و ارء أسباب الحياة وكذا في معارضة الذ ئب للر يح التي ترمز إلى معارضة الش نفرى للواقع لكن الذ ئب ليس إال ذئبا من قطيع الذ ئاب وما الش نفرى إال صعلوك من الص عاليك فر من ذئاب 11 النوتي زكريا عبدالمجيد الذ ئب في األدب القديم إيت ارك للن شر والتوزيع القاهرة 2004 م ص انظر المرجع نفسه 56.

16 أسامة اختيار / خالد خالد 16 الن اس ولم يتمك ن الش اعر من الوصول إلى ات فاق مع مجتمعه أو حالة من الت فاهم تجعل ه قريبا من قومه لذلك خرج عليهم وات خذ الحيوان األشرس )الذ ئب( خليال له من دونهم. هذه الحالة التي مر بها الش نفرى لها نظير ها في شعر الفرزدق ولذلك أرينا أن ن ع ق د جانبا من هذا البحث ل صورة الذ ئب في شعر الفرزدق فكيف بدت صورة الذ ئب في شعره وما الجوانب المشتركة بين الش اعرين )الش نفرى والفرزدق( في بناء صورة الذ ئب. ثانيا - صورة الذ ئب عند الفرزدق بين الواقع والر مز تمي ز شعر الفرزدق بالر صانة وجودة الس بك حت ى قيل: لوال شعر الفرزدق ل ذ ه ب ث ل ث لغة العرب وكان الفرزدق يفتتح قصائده بمقدمات طللي ة أو غزلي ة لكن نا نجده قد خرج عن ذلك بقصيدة خالف فيها نهج ه الس ابق في الش عر أعني قصيدت ه التي ن ظ م ها في ذئب جائع أتاه في الل يل في البري ة ف ارح يصف هذا المشهد الجميل في لوحة حواري ة نادرة وس ن م ض ي للكشف عن هذه األ ط ر المختلفة لهذه اللوحة الوصفي ة الش عري ة من حيث الزمان والمكان والل ون والر ائحة فضال عم ا يجول في نفس الش اعر من أحاسيس مضطربة وهو يحاور ذئبه الجائع ونقف عند رمزي ة الذ ئب من حيث عالقته بزوجته )الن و ار( وتتجل ى صورة الذ ئب عند الفرزدق في قصيدته المشهورة التي مطلع ها : 13 وأ ط ل س ع س ال وما كان صاحبا * د ع وت ب نار ي م و ه نا ف أ تاني قبل د ارسة صورة الذ ئب في هذه القصيدة وعالقة الذ ئب بقص ة ط الق ه للن و ار يجدر بنا أن نبي ن مكانة غرض الوصف في شعره ذلك أن الفرزدق اشت ه ر عند الن قاد األقدمين بأن ه شاع ر الفخر األو ل ال ي ناز ع ه في ذلك م ناز ع في العصر اإلسالمي فضال عن أن ه أ حد قطبي فن الهجاء إلى جانب الش اعر جرير لذلك لم ي ذك ر الفرزدق كثي ار في ميداني الوصف والغزل ولعل شهرت ه في الفخر والهجاء قد طغ ت على ما ل ه من نصيب وافر في مجال الغزل والذي ي ع ن ينا من شعره الوصفي هو وصف الذ ئب خاص ة غير أن الد ارسة الن اقدة المتأن ية تبرز من الفرزدق شاع ار من أولئك الش ع ارء الوص افين المصو رين الذين تفت حت حو اس هم على الد نيا الواسعة من حولهم وتوث قت بالط بيعة صالت هم لم يستغرق هم ت أ م ل أنفس ه م أو التغني بلواعج عواطفهم بل كانوا ي رسلون الط ر ف يرتاد في جنبات الحياة وقد أرهفوا حواس هم ف ازلت بينهم وبين الط بيعة الحواجز فإذا هي تحد ث هم أحاديث ع ذابا يسمعونها وتكشف لهم عن ث ارئها الث ر المتدف ق 14. الفرزدق ديوانه بشرح عبد اهلل الص اوي مطبعة الص اوي مصر د. ت ص الفح ام أحمد شاكر الفرزدق دار الفكر دمشق 1977 م ص

17 17 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا يتفن ن الفرزدق في وصف مشهد الذ ئب بأسلوب قصصي يسبح في الخيال وي ط ل ق له العنان فيقف القارئ متمع نا مر ات عند أسلوب ه اإليحائي المبني على لغة عميقة الغور تجعل القارئ يحاول تفكيك أس اررها وتحليلها وتجلية معانيها الخفية ومع أن القصيدة تبدو سهلة األلفاظ إال أن البنية الد اللي ة للت اركيب تفيض بمعان عميقة ندركها في البنية العميقة للغة الش عري ة. ي قال إن الفرزدق خرج في قافلة مع أصحابه ليال ومعهم شاة مذبوحة فاشتم الذ ئب ارئحة د م ها فلحق ال ارئحة وحين اقترب من القافلة دفع الفرزدق إليه بقطعة من لحم الش اة فأكلها الذ ئب وانتظر المزيد فما ازل الفرزدق ي لقي للذ ئب بأج ازء الش اة المذبوحة حت ى شبع الذ ئب ثم قال قصيدت ه المشهورة وي نظر إلى هذه القص ة نظرتان مختلفتان األ ولى ترى أن ها قص ة واقعي ة حدثت حقيقة والث انية ترى أن ها قص ة خيالي ة من اختالق الش اعر ورمز بها إلى زوج ه الن و ار وعب ر بها كذلك عم ا في نفسه من لواعج. تتكو ن القصيدة من ثالث لوحات : لوحة الذ ئب ولوحة الن و ار ولوحة الفخر بالقبيلة )تميم( والقصيدة طويلة قيل إن ها في مدح يزيد بن المهل ب 15 فلماذا ابتدأ الش اعر قصيدت ه 16 بلوحة الذ ئب! فقال: وأ ط ل س ع س ال وما كان صاحبا * د ع وت ب نار ي م و ه نا ف أ تاني ف ل م ا د نا ق ل ت : اد ن د ون ك إن ني * إاوي اك في ازدي ل م ش ت ر كان ف ب ت أ س و ي الز اد بيني وبين ه * على ضوء نار مر ة ود خان فق لت له لم ا تكش ر ضاحكا * وقائ م س يفي م ن ي د ي ب مكان ت ع ش ف إ ن و اث ق ت ني ال تخونني * ن ك ن م ث ل م ن يا ذئب ي ص ط ح بان وأنت امر ؤ يا ذئب والغ د ر ك نت ما * أ خ ي ين كانا أ ر ض عا ب ل بان و ل و غ ي ر نا ن ب ه ت ت ل ت م س الق رى * أتاك ب س ه م أو ش باة س نان وك ل رفيق ي ك ل ر ح ل إاون ه ما * ت عاطى الق نا ق و ماه ما أ خ وان ف ه ل ي ر ج ع ن اهلل ن ف سا ت ش ع ب ت * على أ ث ر الغ اد ين ك ل م كان يتناول هذا المشهد ما ح د ث بين الفرزدق والذ ئب في الل يل ويأتي الو ص ف في م ش ه د م ت اربط األفكار ساعد ت في تكوينه وحدة الموضوع المبني على أسلوب قصصي م س ل س ل 15 النوتي الفرزدق ديوانه طبعة الص اوي 870.

18 أسامة اختيار / خالد خالد 18 األحداث يتنق ل به القارئ بين أحداث القص ة بسالسة فيتخي ل ذئبا يقترب من الش اعر في ظالم الليل الد ام س بينما يتصاعد الد خان ويسيطر ضمير المتكل م على بناء الحدث فيغدو القارئ ج ز ءا من الحدث. ال يخفى أن هذه الل وحة بما فيها من لواعج نفسي ة تؤل ف لوحة تام ة العناصر وقد أضفى عليها عنصر الحركة في سياق الوصف كثي ار من الحيوي ة وكذا الحال فيما يخص عنصر المفاجأة الذي جعل المشهد مشحونا بعواطف متناقضة من الكرم والخوف وال ننسى أ ط ار أخرى أسهم ت في تكوين المشهد مثل اإلطار الحسي المتمث ل في الشم ( ارئحة اللحم أو الد م...( والر ؤية )ذئب أغبر ليل مظلم...( واإلطار المكاني )الب ر ( واإلطار الزماني )الليل( فضال عن الجانب اإلنساني الذي أظهر أسلوب معاملة الفرزدق للذ ئب. إن بناء مشهد الذ ئب على هذه الص ورة يوحي أن الش اعر يعب ر به عم ا يجول في نفسه من مشاعر حقيقي ة ي ض ف يها على الذ ئب فكأن ه وجد فيه مثاال للغدر والخيانة من األ ق ر بين إليه ولعل الش اعر حين وصف الذ ئب الحقيقي الذي أمام ه إن ما كان يص ف ذئبا آخر من ذئاب اإلنس اكتمل ت صورت ه في مخيلته. للوقوف عند هذا المشهد وتحليله البد أن ن حل ل أفكار الش اعر التي تتجل ى أكثر وتنكشف رويدا رويدا بق ارء ة لغوي ة م س ت ب ط ن ة ل غ ور الن ص فقد افتتح الش اعر القصيدة بالحديث عن الذ ئب وأ س س هذا الحوار بينهما : 17 وأ ط ل س ع س ال وما كان صاحبا * د ع وت ب نار ي م و ه نا ف أ تاني ف ل م ا د نا ق ل ت : اد ن د ون ك إن ني * إاوي اك في ازدي ل م ش ت ر كان لم يفتتح الفرزدق مطلع قصيدت ه المدحي ة بالغزل أو الوقوف على األطالل جريا على عادة الش ع ارء األقدمين وجريا على عادته في غير ذلك من قصائده فلماذا خالف عمود الش عر في ذلك وهو من هو في شاعريته ومضاهاته لفحول الش ع ارء األقدمين إن ه الفرزدق الذي وجد في نفس ه األنفة والكبرياء عن هجاء زوجه الن و ار وهي ام أرة ضعيفة فضال عن أن ها ابنة عم ه لذلك لجأ إلى الر مز فما وجد أفضل من الذ ئب م عب ار عن غدرها ألم يقاسمها طعام ه! ألم يقاسمها ف ارشه! ألم يكن بينها وبينه من الص لة ما كان ينبغي أن تحفظه!! لذلك ع ه د الفرزدق إلى ذئبه باقتسام الطعام على ع ه د أن يأمن غدر ه : الفرزدق ديوانه طبعة الص اوي المصدر نفسه 870.

19 19 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا ف ل م ا د نا ق ل ت : اد ن د ون ك إن ني * إاوي اك في ازدي ل م ش ت ر كان ولم ا خشي الغدر منه قال له : 19 ت ع ش ف إ ن و اث ق ت ني ال تخونني * ن ك ن م ث ل م ن يا ذئب ي ص ط ح بان هنا يظهر الفرق بين الفرزدق والش نفرى إن الش نفرى رفع مكانة الذ ئب في قصيدته حين جعله صاحبا خي ار من بني اإل نس حت ى غدا الذ ئب الجائع المقهور معادال موضوعيا للش نفرى أم ا الفرزدق فقد ح ط من منزلة اإلنسان إلى منزلة الذ ئب حت ى غدا الذ ئب معادال موضوعي ا لزوج ه والجامع بينهما الغدر ك ال الش اعرين رمز بالذ ئب لكن أحد هما رفع من قيمت ه وهو الش نفرى واآلخر ح ط من ق د ر ه وهو الفرزدق ويبدأ الفرزدق بوصف نزيل ه الذ ئب من البيت األو ل في القصيدة إن ه ذئب مائل لون ه للس واد يتلو ى ويضط رب في م ش ي ه من شد ة الجوع وقد دعاه الش اعر إلى الط عام وهنا إشا ارت عد ة نفهمها من معجم الش اعر الذي استخدمه في قصيدته فقد قال:»دعوت» فهي دعوة عام ة ربما كانت تشمل من دعاهم من قبل إلى اقتسام طعامه من أهل ولم يقل )د ع وت ه( ثم قال:»بناري«فنسب الع ز والكرم لنفسه فما الن ار عنده إال ليهتدي بها الض يف ف نسب نار الق رى إلى نفس ه ثم أشار أيضا إلى أن ه م ن كان ي ع د الط عام بينما كان أصحابه نياما وقال أيضا :»وما كان صاحبا «فكن ى بذلك عن غدر الذ ئب فليس ثم ة صداقة بين اإلنسان والذ ئب فكيف يلتقي الوفاء والغدر! وكيف يلتقي الفرزدق والن و ار! إاون شارك ها حيات ه وطعام ه وقد حم ل 20 الش اعر البيت الثاني هذه الرمزي ة بقوله: ف ل م ا د نا ق ل ت : اد ن د ون ك إن ني * إاوي اك في ازدي ل م ش ت ر كان ش خ ص الش اعر الذ ئب وأ ن ز ل ه م ن ز ل ة الض يف من اإلنسان ثم طلب منه أن يدنو منه ل يشاركه الط عام وكأن الش اعر يطلب من آدمي أن يدنو منه حت ى إذا ما وصل إلى موضع قريب منه تذك ر الش اعر المغدور غ د ر الص احبة فخاطب الذ ئب :»دون ك«إن ه شعور متناقض ممزوج بالر غبة في الن زيل والر هبة منه ال ريب أن الفرزدق نادم على أن ه ط ل ق الن وار وقد صر ح بذلك مباشرة بعد أن طل ق ها لكن ه كان ال يدري أيجعل ها تدنو أكثر منه أم ي ؤ ث ر أن تبقى بعيدة ليبقى في مأمن من ش ر ها أليس هو القائل! : 21 ن د م ت ن دام ة الك س ع ي لم ا * غ د ت من ي م ط ل قة نو ار وكانت ج ن تي ف خ ر ج ت م ن ها * ك آد م حين أ خ ر ج ه الض ارر 19 الفرزدق ديوانه طبعة الص اوي المصدر نفسه الفرزدق ديوانه ضبطه وشرحه إيلي ا حاوي منشو ارت دار الكتاب اللبناني بيروت 1983 م 481 1/ والبيتان مستدركان على ديوان الفرزدق الذي أخرج ه الص اوي.

20 أسامة اختيار / خالد خالد 20 هذا الش عور المتناق ض ناتج من الر غبة الجامحة الن ابعة من حب ه الش ديد لها وتمس كه بها وناتج من الر هبة من غدرها والر هبة من انكسار كبريائه أمامها فهو الفرزدق الش اعر الهمام المتفاخر بأصله ونسبه الفحل الذي تهاب الر جال لسان ه فكيف له أن يحط من ق د ر ه ومنزلته! بل كيف له أن يهجو زوج ه الن و ار أو يرضى لها أن تكسر كبرياء ه! وألن ه الش اعر المبدع الذي ينحت من صخر وال ت ع ج ز ه المعاريض فقد ات خذ الذ ئب رم از لهذه الحالة الوجداني ة المعق دة التي كابد م اررت ها أو ل ن ق ل إن ه جعل الذ ئب معاد ال موضوعيا لحكايته مع زوجه الن و ار فصو ر نفس ه كريما ي ش ر ك الض يف في ازده واختار لذلك أداتين مؤك دت ين لحادثة اإلك ارم )إن ني لمشتركان( وعلينا أن ال نستهجن احتمال هذا الجانب الرمزي من صورة الذ ئب في قصيدة الفرزدق فالش اعر ينطق عن شعور أو عن غير شعور بما تضمره الن فس وال ي ستهج ن أن تكون صورة الذ ئب فيها أثر من الرمزي ة لعالقة اجتماعي ة عانى الش اعر م اررت ها فالعرب مولعون بالت مثيل ألحوالهم بصور الحيوان حت ى إن الباحثين في طبائع العرب من األقدمين أدركوا هذه الظاهرة قال الد ميري :»إن ما كانت العرب أكثر أمثالها مضروبة بالبهائم فال يكادون يذم ون أو يمدحون إال بذلك ألن هم جعلوا مساكنهم بين الس باع واألحناش والحش ارت فاستعملوا الت مثيل بها لذلك«. 22 وكذا الحال في تفسيرنا الستخدامه ضمير المتكل م )قلت إن ني ازدي( الذي عب ر به عن قو ته في مشهد المواجهة وقد ازد من جمال صنعة هذا المشهد استخدام ه عنص ار حقيقي ا يتمث ل في معاني الش هامة والمروءة والكرم التي كان يتغن ى بها العرب قديما ثم يسترس ل الش اعر في تأكيد هذه المعاني : 23 ف ب ت أ س و ي الز اد بيني وبين ه * على ضوء نار مر ة ود خان إن ه يقسم الط عام بينه وبين الذ ئب في هذا الليل الحالك وهو عاد ل يتكل ف الت قسيم»أسو ي«ويؤك د ذلك بقوله:»بيني وبينه«أي مناصفة ك ل ذلك في جو مضط ر ب بين الض وء والد خان وكأن شاع ر نا يمدح نفسه بالعدل وكرم الن فس حت ى مع خصومه )الذ ئب/ الن و ار( في الظ روف كل ها في الس ر اء والض ر اء في الش د ة والر خاء. ال ريب أن مخالطة الش اعر العربي قديما للحيوانات في الحل والترحال أسهمت في معرفته لطبائعها وأنماط سلوكها وأحوالها وحركاتها وقد»فس ر كثير من علماء الحياة أفعال الحيوانات كأنها تماما أفعال إنساني ة بسيطة«24 وال سي ما على صعيد الش ر. 22 الد م يري أبو البقاء محم د بن موسى ت 808 ه حياة الحيوان الكبرى دار الكتب العلمي ة بيروت ط ه 19. 1/ 23 الفرزدق ديوانه طبعة الص اوي فوكس مونرو شخصية الحيوان ترجمة د. فتحي مصطفى الغ ازوي مكتبة نهضة مصر القاهرة د.ت ص 233.

21 21 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا هذه الحالة المضطربة هي انعكاس ل ن ف س الش اعر المضطربة الممزوجة بالحسرة على ف ق د الن و ار لكنها انعكاس ل م ا ص ن ع ت ه به حت ى حمل نفس ه على طالق ها والش اعر يقسم الز اد بينه وبين الذ ئب في صورة يغيب فيها غيرهما ذلك أن المسألة تخص الش اعر وزوج ه فهو ي قس م الز اد مناصفة الن ص ف للذئب والن صف اآلخر للش اعر ولعل هذه اإلشارة تعض د رمزي ة الذ ئب وخيالي ة القص ة وثم ة إشارة لطيفة أخرى وهي الت أرج ح بين ضوء الن ار وظالم الد خان ففضال عم ا تعكسه هذه الص ورة من نفس مضطربة للش اعر فإن ها تشير إلى اختالق القصة أيضا إذ كيف إلنسان في ليل حالك أن يرى الذ ئب أمام ه وهو جائع ومعروف بفتك ه وغدر ه ثم يت جه فؤاد ه وعقل ه لوصف الن ار بات قادها مر ة وتخاف ت نار ها حت ى تغدو دخانا مر ة أخرى. إضافة إلى ما ذكرناه نجد إشا ارت لغوي ة توحي إلى الحذر من الذ ئب على الر غم من اجتهاد الش اعر في تقسيم الز اد بينهما على ضوء الن ار تارة بوصف الض وء رم از للحقيقة وكاشفا للرؤية وعلى ح جاب الد خان تارة أخرى بوصفه رم از ل ل غ شاوة الحاجبة للر ؤية والحاجبة للحقيقة وفي ذلك إيحاء بعدالة الش اعر المحب لزوجه مع ظلمها له لكن هذه العدالة هي من طبع الش اعر وليست ض عفا منه أو خوفا وي الحظ ذلك في البيتين اآلتيين : 25 فق لت ل ه لم ا تكش ر ضاحكا * وقائ م س يفي م ن ي د ي ب مكان ت ع ش ف إ ن و اث ق ت ني ال تخونني * ن ك ن م ث ل م ن يا ذئب ي ص ط ح بان إن ه حذ ر من غدر الذ ئب وخيانت ه ولذلك طلب منه العهود والمواثيق ويت ك ئ الش اعر على الت شخيص باستخدام الفعل )قلت( مر ة أخرى وباستخدام الص ورة االستعاري ة:»تك ش ر ضاحكا «إن الض حك من صفات اإلنسان لكن الش اعر ي حس ن هنا في استعارة الض حك للذ ئب المكش ر فن اره يمزج بين صورتين مختلفتين )تكش ر/ ض احكا ( ويستخدم كلمتين ال تأتيان معا في اللغة المعتادة ل م ا بينهما من الب ون في الد اللة والت ناقض إال أن يريد الش اعر ر س م صورة متناقضة ألخالق الذ ئب )الن و ار( فقد شخ ص الذ ئب الغد ار بهذه الص ورة الموحية المعب رة )تك ش ر ضاحكا ( وهذه الص ورة لها داللتها الس لبي ة على الن قيض من الص ورة التي نجدها للت ب س م ضحكا في اآلية الكريمة التي تشير إلى فعل النبي سليمان عليه الس الم حين مر بوادي الن مل: حت ى إ ذ ا أ ت و ا ع ل ى و اد الن م ل ق ال ت ن م ل ة ي ا أ ي ه ا الن م ل اد خ ل وا م س اك ن ك م ال ي ح ط م ن ك م س ل ي م ان و ج ن ود ه و ه م ال ي ش ع ر ون * ف ت ب س م ض اح ك ا م ن ق و ل ه ا و ق ال ر ب أ و ز ع ن ي أ ن أ ش ك ر ن ع م ت ك ال ت ي أ ن ع م ت ع ل ي و ع ل ى و ال د ي و أ ن أ ع م ل ص ال ح ا ت ر ض اه و أ د خ ل ن ي ب ر ح م ت ك ف ي ع ب اد ك الص ال ح ين 26 هنا صورة إيجابي ة البتسامة الن بي سليمان لحديث الن مل أم ا في 25 الفرزدق ديوانه طبعة الصاوي سورة الن مل:.18-17

22 أسامة اختيار / خالد خالد 22 القصيدة فنجد صورة لذئب ي كش ر عن أنيابه و ارء ضحكة خادعة وهنا يحض ر أيضا قول المتنبي المشهور الذي ك ت ب له الخلود في تصوير مثل هذا الموقف المخاد ع : 27 إذا ن ظ ر ت ن ي وب الل يث بار ز ة * ف ال ت ظ ن ن أن الل يث م بتس م إن الفرزدق يعب ر بهذه الصورة االستعاري ة )ت ك ش ر ضاحكا ( عن الخطر المحدق به وقد جمع في هذه الص ورة الض د ين مقد ما ما يخشاه من الذ ئب )الت كشير( على ما يرجوه منه )الض حك(ثم مزجهما معا في قالب استعاري بديع فأتى بصورة فني ة خصبة تفسح للخيال أن يتمث ل ما يريد من صنوف الغدر والخيانة واللؤم المتجس مة في أنياب الذ ئب ويبدو أن :»الش اعر حينما كان يخاطب عناصر الط بيعة لم يكن زمن الخطاب يدرك أن هذه األشياء ال ت ع ق ل وال ت ف ص ح إاونما كان موقفه النفسي يفرض عليه أن يتوجه إلى مثل هذه األشياء وي ح د ث معها تواصال بوعي أو من دون وعي ويكشف هذا األمر عن العالقة الحميمية التي كانت تربط اإلنسان بالط بيعة«28 وعلى الرغم من هذه العالقة األخوية التي أقامها الفرزدق مع الذ ئب إال أن ه يح ق له أن يخاف نتائج ها ولذا لم يغب عن مخيلته الس يف فجعله قريبا من يده التي لن تترد د في إشهاره إن حاول الذ ئب الغدر ود الالت الخوف نستشف ها أيضا من كالمه السابق )دون ك( في هذا المشهد المرعب ونجد الش اعر الذي تحاصره خيانة الن اس من كل جانب طالبا من الذ ئب التعه د بعدم الخيانة والغدر حت ى يكونا صاحبين في هذه الفالة أو كالص احبين»ن ك ن م ث ل م ن يا ذئب يصطحبان» فانظر إلى ب ارعته في االحت ارز بقوله:»ن ك ن م ث ل م ن... يصطحبان» ثم تأم ل الفصل بين المتالزمين بنداء الذ ئب:»يا ذئب!«فالش اعر لم ينس أن الذ ئب مفطور على الخيانة والغدر : 29 وأنت امر ؤ يا ذئب والغدر ك نت ما * أ خ ي ين كانا أ رض عا ب ل بان وفي هذا الت عبير د اللة واضحة على التصاق صفة الغدر به فهذه الص فة مالزمة له ال تغاد ر ه وكأن نا بالش اعر يذك ر هنا زوج ه وما فعل ت ه به. نعلم أن الش اعر العربي القديم حريص على الت ك ني ة عن اسم المحبوبة بغيرها إن استشعر الحرج وفي أشعار كثير من الش ع ارء العرب كتمان سر الحب «إاوذا كان األمر كذلك عند الن ظر والمصافحة فاأل ولى أيضا الت غطية وعدم الت سمية أو المغالطة في الت سمية عند 30 الن سيب وقد أصبحت فكرة الكتمان والمواربة مت كأ يت ك ئ عليه الش ع ارء ومجاال للت فنن«27 المتنبي ديوانه بشرح عبد الرحمن البرقوقي دار الكتاب العربي بيروت / ربابعة أحمد جماليات األسلوب والتلقي مؤسسة حمادة للد ارسات الجامعية إربد عم ان ط م ص الفرزدق ديوانه طبعة الصاوي اليافي عبد الكريم د ارسات في األدب العربي مكتبة لبنان بيروت ط ص 182.

23 23 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا فإذا كانت منهم الكناية عن اسم المحبوبة في معرض الحب فكيف يكون الش أن في معرض ذكر الز وجة حين الكره وال سي ما إن كان العربي يأنف ذ كر ها بسوء ويبقي ج ارح ه دفينة صدر ه من سوء معشر ها له. ينادي الش اعر الذ ئب )وأنت امرؤ يا ذئب( ثم يجعل الذ ئب وأخاه الغدر )أ خ ي ين ) ثم ينتقل بعد ها إلى تنبيه الذ ئب أن ه ذو حظ عظيم ألن ه قصد ه ضيفا فلو قصد غ ي ر ه لم ا ظفر بهذا الكرم بل رب ما أتاه المضيف ب س ه م أو رمح بدال من الط عام الذي ل ق ي ه من الش اعر : 31 وأنت امر ؤ يا ذئب والغ د ر ك نت ما * أ خ ي ين كانا أ ر ض عا ب ل بان و ل و غ ي ر نا ن ب ه ت ت ل ت م س الق رى * أتاك ب س ه م أو ش باة س نان يستخدم الش اعر في هذا البيت أسلوب الش رط )و ل و غ ي ر نا... أتاك ) لب يان موقف ه وفضل ه على الذ ئب الجائع فلو قصدت يا ذئب غير نا ل قتل ك و ازد في إثارة هذا المشهد الت قديم والت أخير )غير نا نب هت( فقد قد م )غيرنا( زيادة في بيان فضل ه وكرم ه واختالف ه عن اآلخرين الذين ما كانوا ل يتر د د وا في قتل الذ ئب لو جاءهم. لكن الش اعر والذ ئب في هذه الفالة معا فال ضير أن يصطحبا فلعل ه رمى بذلك إلى رغبة في العودة إلى )الن و ار( ليبدأ حياة جديدة أو كأنه ينادي الن و ار لحياة جديدة. استطاع الش اعر أن ينقل الذ ئب من عال م ه الحيواني إلى عالم اإلنس فشخ ص ه وكانت تدور في مخيل ته أو في وعيه صورة إنسان غ ل ب على تفكيره ف ارح بوعي منه أو من دون وعي يقار ن بين أخالق الذ ئب وأخالقه حت ى غد ت لوحة الذ ئب جانبا من»عملية اإلسقاط التي يقوم بها الش اعر حيث ي ج س د أح ازنه و وساوسه من خالل إسقاطها على الذ ئب بحيث يحس المتلقي وهو يتأم ل صور طبائع الغدر أن ه يعيش محنة الش اعر المطعون بالغدر والخيانة والفقد وعذاب الض ياع أو هي تجسيد معاد ل موضوعي للغاد ر اإلنسان من خالل الغادر الذ ئب فيحس المتلقي وهو يعيش واق ع الغدر في الذ ئب أن ه يعيش واق ع الغدر في الكائن البشري«. 32 لقد ترك الذ ئب أث ار كبي ار في تفكير الش اعر واستطاع في هذه اللوحة أن يوح د الز مان والمكان والش خوص والبيئة بمشهد قصصي شعري قائم على عنصر الحوار يحضر فيه صوت الش اعر ويغيب عنه جواب الذ ئب ما عدا الذي يظهر من أخالقه الد فينة من الغدر واللؤم وقد ترك لنا الش اعر في شعره وثيقة عن حياته حت ى إن ه يجمع إلى:»خصوبة 31 الفرزدق ديوانه طبعة الص اوي العزب محم د البعد اآلخر في اإلبداع الشعري ق ارءة نصية مطبعة الرفاعي د.م ص 168.

24 أسامة اختيار / خالد خالد 24 المخيلة وسعة الرواية كثرة النواحي ف ش عر ه س ج ل حياته«33 ولذلك ال ي ستبع د أن يكون قد أضمر شيئا دفينا من مشاعره وهواجس ه التي جعل ها في مكنون معاني قصائده. في ختام البحث نستخلص النتائج اآلتية من خالل الن ظر إلى قصيدة الفرزدق وقصيدة الش نفرى: 1. تخل ص الش اع ارن في القصيدتين من المقد مة التقليدي ة )الطلل النسيب( فالش نفرى بدأ قصيدت ه بالث ورة والت مر د على الت قاليد الشعري ة للمقد مة والت مر د على المجتمع أم ا الفرزدق فقد بدأها بعنصر المفاجأة مصو ار ذئبا جائعا في ليل مظلم. 2. تقوم القصيدتان على وحدة الموضوع فالش اع ارن يتنقالن من لوحة إلى أخرى تربطها روابط فكري ة شعوري ة وقد أد ى ذلك إلى تالحم أج ازء القصيدة حت ى غدا الموضوع الشعري كالجسم الواحد المت اربط المبني على ص ارعات نفسي ة تجعل المتلقي يتنق ل بين لوحات القصيدتين على نحو عاطفي س ل س وكأن ه يعاين لوحة فني ة عام ة تتكو ن من عناصر متجانسة ومتآلفة في إطارها الن فسي العام. 3. تتجل ى صورة الذ ئب عند الش نفرى في الت فاعل الوجداني بينه وبين ذئبه فهي تتقاطر مع مشاعره المضطربة الث ائرة أم ا صورة الذ ئب عند الفرزدق فهي قائمة على أسلوب قصصي يعتمد الحوار وعنصر المفاجأة. 4. أبطل الش نفرى الر ابط القبلي وتمر د عليه مفض ال اربط الص علكة مت خذا من الحيوانات أهال وعونا أم ا الفرزدق فيفخر بقومه جاعال اللوحة األخيرة من قصيدته للت فاخر بهم ولم يخرج عن سلطتهم لكن ه كابد شقاء على صعيد الحياة الزوجي ة فكانت تلك القص ة معادال موضوعي ا لذلك الجانب من حياته. 5. اقتصر وصف الفرزدق على مشهد الذ ئب الذي رمز به إلى زوج ه الن و ار أم ا الش نفرى فقد بنى مشهد الذ ئب في سياق وصفه لحيوانات كثيرة جعل ها معادالت موضوعي ة ونفسي ة له وألصحابه الص عاليك على اختالف انتمائهم وتباين أصولهم. 33 مردم بك خليل الفرزدق مكتبة عرفة دمشق 1936 ص 55.

25 25 صورة الذ ئب في الش عر العربي القديم الش نفرى والف ر ز د ق أ نموذجا المصادر والم ارجع 1. القرآن الكريم 2. الجاحظ أبو عثمان عمرو بن بحر بن محبوب الكناني ت 255 ه الحيوان دار الكتب العلمي ة بيروت ط ه. 3. الجمحي محم د بن سال م ت 231 ه طبقات فحول الش ع ارء ق أره وشرحه أبو فهر محمود محم د شاكر دار المدني جد ة 1980 م. 4. حفني عبدالحليم شرح ود ارسة المي ة العرب للش نفرى مكتبة اآلداب القاهرة 2008 م. 5. الد م يري أبو البقاء محم د بن موسى ت 808 ه حياة الحيوان الكبرى دار الكتب العلمي ة بيروت ط ه. 6. ربابعة أحمد جمالي ات األسلوب والت لق ي مؤسسة حمادة للد ارسات الجامعية إربد عم ان ط م. 7. الش نفرى ديوانه إعداد وتقديم: طالل حرب دار صادر بيروت 1996 م. 8. العزب محم د البعد اآلخر في اإلبداع الش عري ق ارءة ن ص ي ة مطبعة الرفاعي د.م 1984 م. 9. الفرزدق ديوانه ضبطه وشرحه: إيلي ا حاوي منشو ارت دار الكتاب اللبناني بيروت 1983 م. 10. الفرزدق ديوانه بشرح عبد اهلل الص اوي مطبعة الص اوي مصر د. ت. 11. الفح ام أحمد شاكر الفرزدق دار الفكر دمشق 1977 م. 12. فوكس مونرو شخصية الحيوان ترجمة د. فتحي مصطفى الغ ازوي مكتبة نهضة مصر القاهرة د.ت. 13. مردم بك خليل الفرزدق مكتبة عرفة دمشق 1936 م. 14. المتنبي ديوانه بشرح عبد الرحمن البرقوقي دار الكتاب العربي بيروت 1986 م. 15. أبو ناجي محمود حسن الش نفرى شاعر الص ح ارء األبي و ازرة الث قافة الج ازئر 2007 م. 16. الن وتي زكريا عبدالمجيد الذ ئب في األدب القديم إيت ارك للن شر والتوزيع القاهرة 2004 م. 17. اليافي عبد الكريم د ارسات في األدب العربي مكتبة لبنان بيروت ط م.

26 26 Bedri ASLAN İslam Hukukunda Evlilikte Velâyetin Ortadan Kalkmasıyla Velinin Velayetinin Kime Geçeceği Konusunun Değerlendirilmesi Reasons Restricting or Abolishing Marriage Custody in Islamic Law Bedri ASLAN * Özet İslam hukukunda velayet önemli bir yer tutmaktadır. Velayetin mahal ile ilgili olarak mali velâyet ve nefsi velâyet, özel ve genel sıfatla ilgili olarak velâyet-i âmme ve velâyet-i hâssa, yetki tasarrufu bağlamında velâyet-i icbâr ve velâyeti ihtiyari olmak üzere birçok açıdan taksimi yapılmıştır. Velayet meselesindeki sıralama cumhura göre miras sıralamasıyla aynıdır. Bütün mezheplere göre velinin velâyet yetkisini kullanması için bazı şartlara haiz olması gerekir. Bütün mezheplerin üzerinde ittifak ettiği şartlar; akıl, bulûğ, hürriyet ve din birliği şartlarıdır. İttifak edilen şartlar dışında üzerinde ittifak edilmemiş bazı şartlar da vardır. Veli için zikredilen şartlardan biri bulunmadığı takdirde velinin velayet yetkisi ya sınırlandırılır ya da ortadan kalkar. Bu durumda velâyet hakkı ya şer î hâkime veya daha uzak bir veliye verilir. Anahtar Sözcük: Velâyet, yakın, uzak, veli. * Yrd. Doç. Dr. Batman İ slami İ limler Fakü ltesi, İ slam Hukuku Ana Bilim Dalı, (aslan-bedri@hotmail.com)

27 İslam Hukukunda Evlilikte Velâyetin Ortadan Kalkmasıyla Velinin Velayetinin Kime Geçeceği Konusunun Değerlendirilmesi 27 Abstract Custody occupies a major position in the Islamic law. Custody is classified dually in many aspects such as financial custody and self custody according to location; general custody and special custody according to special and general specification; forced custody and selective custody according to authority disposal. The ranking in custody is as per the inheritance ranking according to the majority. The custodian should be holding certain features in order to use the custody authority according to all sects. All sects have compromised on the conditions of wisdom, puberty, freedom and religious unity. However they have not agreed on some other conditions. In case one of these conditions specified as features of custodian does not exist, the custody authority of the custodian is either restricted or abolished. In this case the custody is transferred to the ruler (a sultan) or another custodian located in a further distance. Key Concepts: Custody, near, far, custodian. Giriş Şahıslar üzerindeki velâyet meselesinin İslam hukukunda önemli bir yeri vardır. Velayetin kötüye kullanılmasından kaynaklanan zararlar her zaman söz konusu olabilir. Bu yüzden malî tasarruflardan kaynaklanan zararların telafisi ancak mali yönden telafi edilmesiyle mümkündür. Maddi yönü bulunmayan velayetlerin hükmü farklı uygulamalar gerektirir. Bunun için şahıs üzerindeki velâyet meselesinin iyi bilinmesi gerekir. Evlenmede velâyet konusu da fıkıhçıların tartıştıkları önemli bir meseledir. Bu tartışmaların ana mihveri velâyetin gerekliliği, cebrî velâyet ve velâyeti kısıtlayan nedenlerdir. Bu araştırmamızda velâyetin bütün alt başlıklarını ele almamız mümkün olmadığından burada sadece velâyeti sınırlandıran nedenler ve velâyetin düşmesiyle daha sonra velayetin kime geçeceği problemi incelenecektir. Her zaman siyasi, ekonomik ve farklı nedenlerden dolayı velâyetin kötüye kullanılması mümkündür. Bundan ötürü kişilerin mağduriyetinin giderilmesi, kalıcı zararlarının önüne geçilmesi için velâyeti sınırlandıran nedenlerin bilinmesi gerekir. Ancak konunun daha iyi anlaşılması amacıyla başlangıçta nikâh (evlenme), velâyet, velâyetin çeşitleri ve velâyetteki sıralama ele alınacak akabinde de velâyeti sınırlandıran sebepler ve velâyetin kime geçeceği meselesi incelenecektir.

28 28 Bedri ASLAN I. Nikâh (Evlilik) Nikâh, sözlükte evlenmek ve cinsel ilişkide bulunmak anlamına gelir. 1 Fıkıh literatüründe ise Karşı cinsten iki kişinin birlikte yaşamalarına ve karşılıklı yardımlaşmalarına imkân veren ve taraflara karşılıklı hak ve sorumluluklar yükleyen bir sözleşmedir. 2 Ya da şe r an aranan şartlar çerçevesinde aralarında evlenme engeli bulunmayan bir erkek ile bir kadının hayatlarını daimi bir şekilde birleştirmelerini sağlayan akdi ve bu yolla eşler arasında meydana gelen evlilik ilişkisini ifade eder. 3 Nikâh akdinin tanımlarına bakıldığı zaman bunun taraflara bazı sorumluluklar yüklediği görülecektir. Nitekim İslam hukuku aile müessesinin önemine binaen diğer akitlerde bulunmayan bazı şartların bu akitte kaydedilmesini gerekli kılmıştır. Örneğin ilan etme, şahitlerin hazır bulunması ve akdin taraflarının adaleti gibi şartlar diğer akitlerde gerekli olmadığı halde bu şartlar nikâh akdi için zorunludur. Aile kurumunun temelleri nikâh ile atıldığı için bu akdin sağlam temeller üzerine bina edilmesi gerekir. Bu temelin atılmasında da en önemli öğe velidir. II. Velâyet (Yetki) Velâyet sözlükte: İdare etmek, düzenlemek, yaklaşmak, işi üzerine almak, yardım etmek ve salahiyet gibi anlamlara gelir. 4 Fıkıh literatüründe ise velâyet rızaya bakılmaksızın bir sözün başkası hakkında geçerli ve sonuç doğrucu kılınması anlamını ifade eder. 5 Ya da akdin bir başkasının iznine bağlı olması veya başkalarının rızasını almaksızın evlendirebilme yetkisine sahip olmaktır. 6 Başka bir anlamı da akdi geçerli kılmaya güç yetirmektir. 7 Bu tanımlar incelendiğinde velâyetin iki kısmı olan velâyet-i cebri (zorlayıcı) ve velâyet-i nedbi yi (ihtiyari) görmekteyiz. Cebrî velâyette veli, velâyeti altında bulunan kimselerden izin almaksızın onları evlendirebilir. Nedbî velâyette ise veli, velâyeti altında bulunan kimselerden izin almadan onları evlendiremez. 1 Komisyon, el-mu cemu l-vasıt, Dö rdü ncü Baskı, Mektebetu t-şurû k ed-devliyye, yy, 2004, s İ brahim Paçacı, Nikâ h Dini Kavramlar Sözlüğü, Dİ BY, Ankara s Fahrettin Attar, Nikâ h, DİA, İ stanbul c. 33, s Paçacı, (velâ yet), Dini Kavramlar Sözlüğü, s İ smail Safa Ü stü n, Velâ yet, DİA, c. 43, s Saffet Kö se, İslam Hukukuna Göre Evlenmede Velâyet, İ slam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, Yıl 2003, s Muhammed Ebu Zehra, el-ahvalu ş-şahsiyye, Dâ ru l-fikri l-arabî, Kahire, 2005, s.107.

29 İslam Hukukunda Evlilikte Velâyetin Ortadan Kalkmasıyla Velinin Velayetinin Kime Geçeceği Konusunun Değerlendirilmesi 29 A. Velâyetin Çeşitleri Velâyet farklı açılardan sınıflandırılmalara tâbi tutulmuştur. Örneğin velâyet; mahal ile ilgili olarak mali ve nefsi velâyet, özel ve genel sıfatla ilgili olarak âmme ve hâssa velâyet, yetkinin tasarrufu ile ilgili olarak ise cebri ve ihtiyari velâyet olmak üzere birçok sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Ancak konumuz evlenme olduğu için burada yalnızca âmme ve hâssa velâyeti bağlamında şahıs üzerindeki velâyet incelenecektir. 1. Velâyet-i Âmme Umum malları ve fertleri kapsayan velâyettir. Devlet başkanı, temsilcisi, onun adına iş gören vali ve hâkimler bu velâyete sahip kişilerdir. 8 Belirli bir velinin bulunmadığı veya bazı nedenlerden ötürü velinin velâyet hakkını yitirdiği durumlarda velâyet altındaki kişinin bütün salahiyetleri umumi velinin tasarrufuna geçer. Nitekim Peygamber (s.a.s.) Velisi olmayan kimsenin velisi sultandır 9 diye buyurmaktadır. Tabii velâyet şartlarına haiz belirli bir velinin bulunması durumunda umumi veli bu husustaki genel yetkisini ve velayetini kullanamaz. Zira özel velâyet genel velâyetten daha güçlüdür Velâyet-i Hâssa Kanun ve mahkeme kararıyla kâsır kişinin mâlî ve şahsî işlerini yürütmek üzere atanan velinin velâyet hakkına velayet-i hassa denir. Babanın, dedenin, amcanın velâyeti bu türden bir velâyettir. 11 Özel velâyet genel velâyetten önce gelir. Özel veli bulunmadığı takdirde şahısla ilgili velâyet umumi veliye geçer. Fakat özel velayetteki sıralama hususunda fıkıhçılar arasında ihtilaf vardır. Cumhura göre velâyet asabenin (erkek akrabalar) hakkıdır. Asabe bulunmadığı takdirde velâyet yetkisi sultana geçer. 12 Hanefilere göre asabe bulunmadığı takdirde velâyet umumi veliye değil zevi l-erhâma (asabe dışında kalan akrabalar) geçer Paçacı, (velâ yet), Dini Kavramlar Sözlüğü, s Ahmed b. Hanbel Ebû Abdullah eş-şeybâ nî (v. 241/855), Müsnedu Ahmed b. Hanbel, Thk. Şuayb el-arnavû t ve Aherû n, Mü essesetu r-risâ le, yy, 2001, c. XXXXII, s Ali Haydar (v. 1853/1935), Dürerü l-hukkâm Şerhu Mecelleti l-ahkâm, Dâ rü l-kü tü bi l-i lmîŷye, Beyrut ty, c. I, s Paçacı, (velâ yet), Dini Kavramlar Sözlüğü, s Şihâ buddî n Ahmet b. İ drîŝ el-karafî (v. 684/1285), ez-zahîre, Beyrut 1994, c. IV, s. 246; bk. Şeyhu l-i slâ m Zekerîŷya el-ensarî (v. 926/1520), Esne l-metâlib fî Şerhi Ravdi t-tâlib, Thk. Muhammed Muhammed Tamir, Dâ rü l-kü tü bi l-i lmîŷye, Birinci Baskı, Beyrut 2000, c. III, s. 129; Mansû r b. Yunus b. İ dris el-behû tî (v. 1050/1640), Şerhu Muntehe l-irâdât, Dâ rü Alemi l-kü tü b, yy, 1993, c. II, s Muhammed b. Ahmet b. Ebî Sehl Ebû Bekir es-serahsî (v. 483/1090), el-mebsût, Dâ ru l-marî fe, Beyrut, 1993, c. IV, s. 219.

30 30 Bedri ASLAN Velâyet-i hâssa, icbâri (zorlayıcı velâyet) ve ihtiyari (zorlayıcı olmayan velâyet) olmak üzere ikiye ayrılır. 14 a-velâyet-i İcbâr Velâyet-i icbâr, veliye velâyeti altında bulunan kimsenin onayı alınmaksızın hakkında tasarrufta bulunma yetkisi veren ve bu yetkiyi başkalarıyla paylaşmayan bir velâyet türüdür. 15 Ancak fıkıhçılar, mahal ve tasarruf yetkisine sahip mücbir veli hakkında ihtilaf etmişlerdir. Hanefilere göre icbâr velâyeti bütün asabeye (erkek akrabalar) verilmektedir. İmam Malik (v. 178/795) ve İmam Ahmed (v. 241/855) e göre yalnız babaya verilir. İmam Şafii (v. 204/819) ye göre ise hem baba hem dedeye verilir. 16 Şafii, Maliki ve Hanbeli fıkıhçılar icbâr velâyetinin yalnızca baba ve dedeye verilmesini baba ve dedenin şefkat ve merhametine bağlamaktadırlar. Hanefi fıkıhçılar ise, Senden kadınlar hakkında fetva istiyorlar. De ki, onlara ait hükmü size Allah açıklıyor: Kitap ta kendileri için yazılmış (mirası) vermeyip nikâhlamak istediğiniz yetim kadınlar 17 ayetine binaen icbar velâyetinin sınırlarını geniş tutmuşlardır. Zira bu ayet yetim kızların evlendirilmesi hakkında nazil olmuştur. 18 Yetim kızların evlendirilmesi de ancak asabe vasıtasıyla mümkündür. Bu tartışmanın dışında icbarın taalluk bulduğu mahal hakkında da fakihler arasında ihtilaf vardır. Hanefilere göre icbâri velâyet, ehliyetini yitiren (akıl hastası, matuh) ile küçük yaştaki erkek ve kızları kapsamaktadır. Büyük erkek ve kızların üzerinde ise velinin ihtiyarî velâyeti vardır. 19 Malikî, Hanbelî ve Şafiî fakihler ise, icbâr velâyetinin ehliyetini yitirenleri ve evlenmemiş küçük ve büyük kızları kapsadığını söylemektedirler Muhammed Emî n İ bn Abidin (v. 1252/1836), Reddü l-muhtâr ale d-dürri l-muhtâr, Dâ rü l-fikr, Beyrut 1992, c. 3, s. 55; bk. Vehbe Zuhaylî, el-fıkhu l-islâmî ve Edilletuhu, Dâ rü l-fikr, Dımaşk 2004, c. 4, s. 2985; Ebu Zehra, el-ahvalu ş-şahsiyye, s. 107; Fahrudddî n Osmâ n b. Ali ez-zeylâ î el-hanefî (v. 743/1342), Tebyînu l-hakâ ik Şerhu Kenzi d-dakâ ik, Metbaatu l-kü bra, Kâ hire 1313, c. 2, s Ebu Zehra, el-ahvalu ş-şahsiyye, s. 107; bk. Paçacı, (velâ yet), Dini Kavramlar Sözlüğü, s Ebu Zehra, el-ahvalu ş-şahsiyye, s ; bk. İ brahim b. Ali b. Yusuf eş-şirâ zî, (v. 476/1083), el-muhezzeb fî Fıkhı l- İmam eş-şafiî, Dâ ru l-kü tü bi l-i lmiyye, yy, yt, c. II, s. 431; Mahfuz b. Ahmed b. el-huseyn el-kü luzanî, el-hidaye ala Mezhebi l-imam Ebi Abdillah Ahmed b. Hanbel, Muessesetu Ğ iras, yy, 2004, c. 1, s. 384; Abdulvehhab b. Ali b. Nasr es-salebî el-bağ dadî el-malikî, (v. 422/1030), el-telkîn fi l-fıkhı l-malikî, Dâ ru l-kü tü bi l-i lmiyye, yy, 2004 c. 1, s en-nisa, 4/ Ebu Zehra, el-ahvalu ş-şahsiyye, s Zeynuddî n b. Nü ceym el-hâ nefî, (v. 970/ 1563), el-bahru r-râ ik Şerhu Kenzi l-hakâ ik, Dâ rü l- Marî fe, Beyrut, ty, c. III, s. 117; bk. Zeylâ î, Tebyî nu l-hakâ ik Şerhu Kenzi d-dakâ ik, c. 2, s. 117; Ebu Zehra, el-ahvalu ş-şahsiyye, s Karâ fî, ez-zahîre, c. IV, s. 219; bk. Abdü lmelik b. Abdullah b. Yusuf b. Muhammed el-cü veynî (478), Nihayetu l-matlab fi Dirayeti l-mezheb, Thk. Abdulazim Mahmud ed-dî b, Dâ ru l-minhac,

İsimleri okumaya başlarken- و ب س ي د ن ا - eklenmesi ve sonunda ع ن ه ر ض ي okunması en doğrusu.

İsimleri okumaya başlarken- و ب س ي د ن ا - eklenmesi ve sonunda ع ن ه ر ض ي okunması en doğrusu. س ي د ن ا و ن ب ي ن ا م ح م د صلى تعالى عليه و سل م İsimleri okumaya başlarken- و ب س ي د ن ا - eklenmesi ve sonunda ع ن ه ر ض ي okunması en doğrusu. 1 ا ب ى ب ك ر ب ن الص د يق 30 ث اب ت ب ن ا ق ر م 2

Detaylı

Selim: Merhaba Ekrem! Ekrem: Hoşgeldin Selim!

Selim: Merhaba Ekrem! Ekrem: Hoşgeldin Selim! الو ح دة 2 8.SINIF iho arapça 2.ünite 1.ders sayfa 31 32 33 34 35 36 37 türkçesi ve alıştırmaların cevapları الم ح بوب ال ول: الد رس ا لد ر س ع إلى الح وار اآلت ي ثم اق رأ ه ا س ت م -1 س ل يم : م ر ح ب

Detaylı

HADİS II DERSİ EZBER HADİSLER

HADİS II DERSİ EZBER HADİSLER HADİS II DERSİ EZBER HADİSLER م ن ق ال ح ني ي س م ع ال م ؤ ذ ن و أ ن أ ش ه د أ ن ل إ ل ه إ ا ل ا ا لل و ح د ه ل ش ر يك ل ه و أ ان م امد ا ب د د ه و س و ل ه 1 س ض يت ب ا لل س ا ب و ب ح امد س و ل و ب ل و

Detaylı

5. Ünite 1, sayfa 17, son satır

5. Ünite 1, sayfa 17, son satır EYLÜL 2014 VE ÖNCESİ TARİH BASKILI ARAPÇA IV DERS KİTABINA İLİŞKİN CETVELİ Değiştirilen kelimeler yuvarlak içinde gösterilmiştir. 1. Ünite 1, sayfa 5, son satır 4. ت ض ع أ ن ث ى الا خ ط ب وط تم وت ج وع

Detaylı

Damla Yayın Nu: Editör Mehmet DO RU. Dil Uzman lyas DİRİN. Görsel Tasar m Uzman Cem ÇERİ. Program Gelifltirme Uzman Yusuf SARIGÜNEY

Damla Yayın Nu: Editör Mehmet DO RU. Dil Uzman lyas DİRİN. Görsel Tasar m Uzman Cem ÇERİ. Program Gelifltirme Uzman Yusuf SARIGÜNEY ا ب ع ق ظ ل ز ك İMAM HATİP LİSELERİ MESLEKİ ARAPÇA 9 Öğrenci Çalışma Kitabı ج ن 9 ل ث ان و ي ات ال ئ م ة و ال خ ط باء ا لل غ ة ال ع ر ب ي ة ك ت اب الت د ر يب ات Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye

Detaylı

Öğretmenle öğrenciler arasında tanışma

Öğretmenle öğrenciler arasında tanışma iho arapça 8.sınıf 1.ünite 1.ders sayfa 10 11 12 13 14 15 16 türkçe çevirisi ve alıştırmaların cevapları. م راد : س ج ديد الد رس األ و ل: م د ر ه واق رأ ه ثم اك ت ب في د ف ت ر ك ع إلى الح وار اآلتي ا س

Detaylı

İnsanda bir organ vardır. Eğer o sağlıklı ise bütün vücut sağlıklı olur; eğer o bozulursa bütün vücut bozulur. Dikkat edin! O, kalptir.

İnsanda bir organ vardır. Eğer o sağlıklı ise bütün vücut sağlıklı olur; eğer o bozulursa bütün vücut bozulur. Dikkat edin! O, kalptir. ال ي ل دغ الم ؤم ن م ن ج ح ر مر ت ي ن Mü min bir yılan deliğinden iki defa ısırılmaz. إن م م ا أد ر ك الن اس م ن ك الم الن ب و ة األول ى : إذ ا ل م ت س ت ح ف اص نع ش ئ ت م ا İlk peygamberlerden itibaren

Detaylı

Kolay Yolla Kur an ı Anlama

Kolay Yolla Kur an ı Anlama بسم هللا الرحمن الرحيم Kolay Yolla Kur an ı Anlama Ders 18 #kuranianlama Bu derste Kur an: Dua ال : bilgisi Dil ق ق ام Eğitim ipucu: Başarının temeli Bu derste 7 yeni kelimeyle Kur'an da 2466 defa tekrar

Detaylı

İmam Tirmizi nin. Sıfatlar Hususundaki Mezhebi

İmam Tirmizi nin. Sıfatlar Hususundaki Mezhebi İmam Tirmizi nin Sıfatlar Hususundaki Mezhebi İmam Ebu İsa Muhammed İbni İsa Tirmizi (209H-274H) Cami'u Sünen Tirmizi www.almuwahhid.com 1 بسم هللا الرحمن الرحيم İmam Tirmizi de kendi dönemindeki hadis

Detaylı

Öğretim İlke ve Yöntemleri 1

Öğretim İlke ve Yöntemleri 1 Öğretim İlke ve Yöntemleri 1 Dr. Öğr. Ü. M. İsmail BAĞDATLI mismailbagdatli@yahoo.com EĞİTİM Bireyin kendi iradesi ile belirli bir program dahilinde davranış kazandırma, davranış geliştirme, davranış değiştirme

Detaylı

İHL 9.SINIF ARAPÇA 2.ÜNİTE 1.DERS OKULDA İLKGÜN Sayfa: 33,34,35,36,37 GİRİŞ. arapcadersi.com Ben İstanbulluyum. Ya Râşid!

İHL 9.SINIF ARAPÇA 2.ÜNİTE 1.DERS OKULDA İLKGÜN Sayfa: 33,34,35,36,37 GİRİŞ. arapcadersi.com Ben İstanbulluyum. Ya Râşid! İHL 9.SINIF ARAPÇA 2.ÜNİTE 1.DERS OKULDA İLKGÜN Sayfa: 33,34,35,36,37 2 الت ح ية والت عا رف SELAMLAŞMA VE TANIŞMA الوحدة ال ي و م الأ ول يف ا : ال د رس الأ ول مل د رسة تهيد م 1.DERS: OKULDA İLKGÜN GİRİŞ

Detaylı

İman; Allah a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine ve âhiret gününe iman etmendir. Keza hayrı ve şerriyle kadere inanmandır.

İman; Allah a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine ve âhiret gününe iman etmendir. Keza hayrı ve şerriyle kadere inanmandır. »ب ن ي ال س ل م ع ل ى خ م س : ش ه اد ة أ ن ل إ ل ه إ ل الل و أ ن م ح م د ا ر س ول الل و إ ق ام الص ل ة و إ يت اء الز ك اة و ال ح ج و ص و م ر م ض ان «İslam beş esas üzerine kurulmuştur: Allah tan başka

Detaylı

Zekatın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran :57:10

Zekatın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran :57:10 Zekatın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran 23 2016 16:57:10 İNDİR Bizleri on bir ayın sultanı olan Ramazan ayına kavuşturan Rabbimize sonsuz hamdu senalar olsun. Peygamber Efendimize, ȃline ve

Detaylı

İşaret zamiri. İşaret isimleri. Bu ikisi. Bunlar. Şu ikisi. Şunlar. Onlar. Yakın mesafe için*bu* uzak mesafe için *şu-o* Çoğul İkil Tekil.

İşaret zamiri. İşaret isimleri. Bu ikisi. Bunlar. Şu ikisi. Şunlar. Onlar. Yakın mesafe için*bu* uzak mesafe için *şu-o* Çoğul İkil Tekil. الد ر س األو ل Ders 1 sayfa1 Bu أ س م اء اإل ش ار ة İşaret isimleri Bayan ve müennes kelimeler için. Erkek ve kelimeler için. ھ ذ ا... ھ ذ ه İşaret zamiri Bu م ذ ك ر م ف ر د ھ ذ ا Çoğul İkil Tekil ھ ذ

Detaylı

Değerli Kardeşim, Kur an ve Sünnet İslam dininin iki temel kaynağıdır. Rabbimiz in buyruklarını ve Efendimiz (s.a.v.) in mübarek sünnetini bilmek tüm

Değerli Kardeşim, Kur an ve Sünnet İslam dininin iki temel kaynağıdır. Rabbimiz in buyruklarını ve Efendimiz (s.a.v.) in mübarek sünnetini bilmek tüm 11 1 Değerli Kardeşim, Kur an ve Sünnet İslam dininin iki temel kaynağıdır. Rabbimiz in buyruklarını ve Efendimiz (s.a.v.) in mübarek sünnetini bilmek tüm Müslümanların, bilhassa idareci konumundakilerin

Detaylı

KURAN DA TEKRARLANAN AYETLER

KURAN DA TEKRARLANAN AYETLER KURAN DA TEKRARLANAN AYETLER İmran AKDEMİR 2013 (Güncelleme 2018) TEKRAR EDEN 97 AYET Kuran ın 97 ayeti diğer ayetler gibi Kuran da sadece bir kez bulunmaz, tekrar ederler. Bu 97 ayetten birçoğuna 2 kez

Detaylı

(Allahım!) Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz. (Fâtiha, 1/5)

(Allahım!) Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz. (Fâtiha, 1/5) ا ي اك ن ع ب د و ا ي اك ن س ت ع ني (Allahım!) Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz. (Fâtiha, 1/5) 1 و م ا ا م ر وا ا ل ل ي ع ب د وا الل م ل ص ني ل ه الد ين ح ن ف اء و ي ق يم وا الص

Detaylı

Allah, ancak samimiyetle ve kendi rızası gözetilerek yapılan ameli kabul eder. (Nesâî, Cihâd, 24)

Allah, ancak samimiyetle ve kendi rızası gözetilerek yapılan ameli kabul eder. (Nesâî, Cihâd, 24) ع ن ت م يم الد ار ى أ ن الن ب ص ل الل ع ل ي ه و س ل م ق ال :»الد ين الن ص يح ة «ق ل ن ا: ل م ن ق ال :»لل و ل ك ت اب ه و ل ر س ول ه و ل ئ م ة ال م س ل م ني و ع ام ت ه م.«Temîm ed-dârî anlatıyor: Hz. Peygamber

Detaylı

40 HADİS YARIŞMASI DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. SINIFI 5-6,7-8 1-) 9-10,11-12 SINIFI 5-6,7-8 2-) 9-10

40 HADİS YARIŞMASI DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. SINIFI 5-6,7-8 1-) 9-10,11-12 SINIFI 5-6,7-8 2-) 9-10 DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. 5-6, 1-), 5-6, 2-) 5-6 3-) 40 HADİS YARIŞMASI 5-6, 4-) 5-6, 5-) 5-6, 6-) 5-6, 7-) 5-6, 8-) 5-6, 9-) 5-6, 10-) 5-6, 11-) 5-6, 12-)

Detaylı

DUALAR DUANIN ÖNEMİ Dua

DUALAR DUANIN ÖNEMİ Dua DUANIN ÖNEMİ Dua, insanda doğuştan var olan bir duygudur. Bu sebeple bütün dinlerde dua mevcuttur. Üstün bir varlığa inanan her insan, hayatının herhangi bir anında dua ihtiyacını hisseder. Çünkü her insan,

Detaylı

KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK

KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK Yâsîn Suresi 13-27 Ayetlerinin Tilaveti Ve Tecvid Tahvilleri Ünite 6 İlahiyat Lisans Tamamlama Programı KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK 1 Ünite 6 YÂSÎN SURESİ 13-27 AYETLERİ TİLAVET VE

Detaylı

Allah ın rızası, anne ve babanın rızasındadır. Allah ın öfkesi de anne babanın öfkesindedir.

Allah ın rızası, anne ve babanın rızasındadır. Allah ın öfkesi de anne babanın öfkesindedir. ث ال ث د ع و ات ي س ت ج اب ل ه ن ال ش ك ف يه ن : د ع و ة ال م ظ ل وم و د ع و ة ال م س اف ر و د ع و ة ال و ال د ل و ل د ه Üç dua vardır ki, bunlar şüphesiz kabul edilir: Mazlumun duası, yolcunun duası ve

Detaylı

Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî nin Vird-i Settâr ı *

Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî nin Vird-i Settâr ı * Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî nin Vird-i Settâr ı * Mehmet Cemâl ÖZTÜRK ** Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî bir rivâyete göre 800/1398 de doğmuş ve o dönem Şirvanşâhlar Devleti nin başşehri olan Şemâhi de gençliğini

Detaylı

Onlardan bazıları. İhtilaf ettiler. Diri-yaşayan. Yüce. Sen görüyorsun ت ر dostlar. ..e uğradı

Onlardan bazıları. İhtilaf ettiler. Diri-yaşayan. Yüce. Sen görüyorsun ت ر dostlar. ..e uğradı Onlardan bazıları م ن ه م Peygamberler ر س ل ك ل م Konuştu د ر ج ات Dereceler آ ت ي ن ا Verdik أ ي د ن ا Destekledik İhtilaf ettiler اخ ت ل ف وا Diledi ش اء م ن ه م Onlardan bazıları ي ر يد İstiyor أ ن

Detaylı

Bir kişinin kalbinde iman ile küfür, doğruluk ile yalancılık, hıyanet ile emanet bir arada bulunmaz. (İbn Hanbel, II, 349)

Bir kişinin kalbinde iman ile küfür, doğruluk ile yalancılık, hıyanet ile emanet bir arada bulunmaz. (İbn Hanbel, II, 349) »ا ل م س ل م م ن س ل م ال م س ل م ون م ن ل س ان ه و ي د ه و ال م ؤ م ن م ن أ م ن ه الن اس ع ل ى د م ائ ه م و أ م و ال ه م» Müslüman, diğer Müslümanların elinden ve dilinden güvende olduğu kimsedir. Mümin

Detaylı

İSİMLER VE EL TAKISI

İSİMLER VE EL TAKISI İSİMLER VE EL TAKISI Bu ilk dersimizde günlük hayatımızda kullandığımız isimleri öğreneceğiz. Bu isimleri ezberlememiz gerekmekte ancak kendimizi çokta fazla zorlamamıza gerek yok çünkü ilerleyen derslerimizde

Detaylı

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II -Ders Planı- Dersin konusu: manaya delaletinin kapalılığı bakımından lafızlar [hafî-müşkilmücmel-müteşâbih] Ön hazırlık: İlgili tezler: hakkı

Detaylı

Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN

Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN ب ت ا ELİF BE Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN KİTAPTAN SEÇİLMİŞ ÖRNEK SAYFALAR ELİF BE Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN 1 بسم هللا الرحمن الرحيم İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...1 ÖNSÖZ...2 Harfler.3 Üstün...5 Esre..6

Detaylı

İbadet Hayatımızda Şaban Ayı Gönderen Kadir Hatipoglu - Mayıs :46:24

İbadet Hayatımızda Şaban Ayı Gönderen Kadir Hatipoglu - Mayıs :46:24 İbadet Hayatımızda Şaban Ayı Gönderen Kadir Hatipoglu - Mayıs 19 2015 11:46:24 İbadet hayatımızda önemli bir yeri olan günlerin içindeyiz.[1] Bugünler sevaplı, feyizli ve bereketli günlerdir. Ebedi hayatımızın

Detaylı

SALÂT I NÛR VE TERCÜMESİ

SALÂT I NÛR VE TERCÜMESİ SALÂT I NÛR VE TERCÜMESİ İbnü l Arabî (1165 1240) Hazırlayan İhramcızâde Hacı İsmail Hakkı ALTUNTAŞ BİR KÜLTÜR HİZMETİDİR PARA İLE SATILMAZ İSBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com http://ismailhakkialtuntas.com

Detaylı

Kolay Yolla Kur an ı Anlama

Kolay Yolla Kur an ı Anlama بسم هللا الرحمن الرحيم Kolay Yolla Kur an ı Anlama Ders 14 #kuranianlama Bu derste Kur an: Ezan ve abdest د خ ل ع ب د ك ف ر : bilgisi Dil Eğitim ipucu: Kelime kartları Bu derste 11 yeni kelimeyle Kur'an

Detaylı

Kur'an Okumanın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Temmuz :30:21

Kur'an Okumanın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Temmuz :30:21 Kur'an Okumanın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Temmuz 10 2013 17:30:21 Kur'an Okumanın Fazileti Yaratılan binlerce canlı içerisinde akıl ve şuur sahibi olan ve aynı zamanda Hz Allah'ın (cc) yeryüzünde

Detaylı

Ders 1-5 Tekrar. Rab, efendi. Alem, dünya ه ذا

Ders 1-5 Tekrar. Rab, efendi. Alem, dünya ه ذا Ders 1-5 Tekrar Kelime: Đsim, fiil, harf. Đsim: Varlıkları gösteren kelimelerdir. Sıfatlar dilbilgisi bakımından isim sayılır. Đsimler şahıslara göre çekilirler. Ben Bu Zeyd Darbe, vuruş Temiz, güzel Rab,

Detaylı

Bayram hutbesi nasıl okunur? - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi

Bayram hutbesi nasıl okunur? - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi Allâhu Ekber Allâhu Ekber Allâhu Ekber Allâhu Ekber Lâ ilâhe illallâhü vallâhü Ekber. Allâhu Ekber ve lillâhil'hamd, Allâhu Ekberu kebiiraa velhamdülillahi kesiiraa ve sübhaanallaahi bükratev ve esıila

Detaylı

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR 4O HADIS HER YIL KIRK HADİS 1-12. SINIFLAR ASFA EĞİTİM KURUMLARI 2015-2016 4 4O HADIS ASFA EĞİTİM KURUMLARI Yayın No : Yayın Yılı : 2015 ISBN : 978-000-00000-00 HER SINIFTA KIRK HADİS --- --- --- --- ---

Detaylı

(Tanımı ve Dayanağı)

(Tanımı ve Dayanağı) DERS -7 NİKAH-I İSLAM HUKUKU-I (Tanımı ve Dayanağı) Prof. Dr. Abdülaziz BAYINDIR & Doç. Dr. Servet BAYINDIR İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyeleri DERSİN AKIŞI Nikahın Sözlük Anlamı Nikahın

Detaylı

BEDİ : Belagat İlmi nin üç dalından(beyan- Meâni-Bedi ) biridir.

BEDİ : Belagat İlmi nin üç dalından(beyan- Meâni-Bedi ) biridir. BEDİ : Belagat İlmi nin üç dalından(beyan- Meâni-Bedi ) biridir. Sözlük Anlamı بدع: kökünden türemiş olup benzeri olmadan bir şeyi yarattı, İcat etti demektir. ب د ع ه ب د ع ه ب د عا : بديع أنشأه على غير

Detaylı

İBN SİNA NIN RUH İLE İLGİLİ KASİDESİ İbn Sînâ, el Kasidetü l Ayniyye isimli kasidede insanî nefsin bedenle birleşmesi ve ondan ayrılışını konu

İBN SİNA NIN RUH İLE İLGİLİ KASİDESİ İbn Sînâ, el Kasidetü l Ayniyye isimli kasidede insanî nefsin bedenle birleşmesi ve ondan ayrılışını konu İBN SİNA NIN RUH İLE İLGİLİ KASİDESİ İbn Sînâ, el Kasidetü l Ayniyye isimli kasidede insanî nefsin bedenle birleşmesi ve ondan ayrılışını konu edinmektedir. Ruh kasidesi kaynaklarda çeşitli isimlerle zikredilmektedir.

Detaylı

KUR AN HARFLERİNİN MAHREÇLERİ (ÇIKIŞ YERLERİ)

KUR AN HARFLERİNİN MAHREÇLERİ (ÇIKIŞ YERLERİ) KUR AN HARFLERİNİN MAHREÇLERİ (ÇIKIŞ YERLERİ) ب ت خ ح ج ث Dil ucu ile üst uçlarından ا ذ ر ز Boğazın ağza en yakın olan kısmından Dil ucu ile üst diplerinden Peltektir. Boğazın orta kısmından Dudaklar

Detaylı

ARAPÇADA İSİMLER. Sonu ref ile biten sözcüğe ref edilmiş anlamında merfû adı verilir. Ref alametleri:

ARAPÇADA İSİMLER. Sonu ref ile biten sözcüğe ref edilmiş anlamında merfû adı verilir. Ref alametleri: ARAPÇADA İSİMLER Arapçada isimleri kimi zaman bir cümlenin öznesi ya da nesnesi olarak, kimi zaman bir tamlama içinde görmemiz mümkündür. Arapçada isimler cümle içinde harekelerine göre farklı isimler

Detaylı

ی س ر و لا ت ع س ر ر ب ت م م ب ال خ ی ر

ی س ر و لا ت ع س ر ر ب ت م م ب ال خ ی ر ر ب ی س ر و لا ت ع س ر ر ب ت م م ب ال خ ی ر Yâ Rabbi! Kolaylaştır, zorlaştırma. Hayırla sonuçlardır. KUR ÂN HARFLERİNİN ÇIKIŞ YERLERİ ض Dilin yan tarafını sağ veya sol üst yan dişlere vurarak çıkarılır.

Detaylı

الوحدة 4 الدر س 1. 9.sınıf arapça 4.ünite 1.ders Alışveriş Giyim mağazası/elbisecide sayfa 64 65 66 67 68 69

الوحدة 4 الدر س 1. 9.sınıf arapça 4.ünite 1.ders Alışveriş Giyim mağazası/elbisecide sayfa 64 65 66 67 68 69 9.sınıf arapça 4.ünite 1.ders Alışveriş Giyim mağazası/elbisecide sayfa 64 65 66 67 68 69 الوحدة 4 الت سو ق الد ر س الأ و ل: يف م ل ب ي ع امل الب س eyyü hidmeh arapça مستعد لخدمتك demektir. en güzel Türkçe

Detaylı

CENAB-I HAKK IN O NA İTAATİ KENDİNE İTAAT KABUL ETTİĞİ ZAT A SALÂT VE SELAM

CENAB-I HAKK IN O NA İTAATİ KENDİNE İTAAT KABUL ETTİĞİ ZAT A SALÂT VE SELAM ا لص ال ة و الس ال م ع ل ى م ن اع ت ب ر اهلل ط اع ت ه )ص ل ى اهلل ع ل ي ه و س ل م ( ط اع ة ل ذ ات ه )ج ل ج ال ل ه ) ب س م اهلل الر ح م ن الر ح يم ا ل ح م د ل ل ه ر ب ال ع ال م ين. و الص ال ة و الس ال م

Detaylı

(40 Hadis-7) SEÇME KIRK HADİS

(40 Hadis-7) SEÇME KIRK HADİS www.behcetoloji.com (40 Hadis-7) SEÇME KIRK HADİS BİRİNCİ HADİS ف ض ل ت ع ل ى ا ل ن ب ي اء ب س ت أ ع ط يت ج و ام ع ال ك ل م و ن ص ر ت ل ي ال غ ن ائ م و ج ع ل ت ل ي ا ل ر ض ط ه ور ا و م س ج د ا و أ ر س

Detaylı

Tedbir, Tevekkül Ve Kader Anlayışımız Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos :14:51

Tedbir, Tevekkül Ve Kader Anlayışımız Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos :14:51 Tedbir, Tevekkül Ve Kader Anlayışımız Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos 26 2015 06:14:51 Kainatı yoktan var eden ve bizlere rahmetiyle, sevgisiyle ve şefkatiyle muamele eden Yüce Mevla mıza bizlere bahşetmiş

Detaylı

konuyu görüntülü olarak izlemek için lütfen tıklayınız!

konuyu görüntülü olarak izlemek için lütfen tıklayınız! الوحدة 3 الأS سر رة والب ير ت م نر ت ت ك و ن GأSس ت ك الد ررS س الأ و ل : اأ فر راد الأS سر ة ت ر هيد konuyu görüntülü olarak izlemek için lütfen tıklayınız! İHL 9.sınıf Arapça 3.ünite 1.ders Aile ve Ev,

Detaylı

RAMAZAN ORUCU. Ey iman edenler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi, sakınırsınız diye o oruç sizin üzerinize de farz kılındı.

RAMAZAN ORUCU. Ey iman edenler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi, sakınırsınız diye o oruç sizin üzerinize de farz kılındı. RAMAZAN ORUCU Ey iman edenler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi, sakınırsınız diye o oruç sizin üzerinize de farz kılındı. (Bakara 183) 22.07.2014 1 ICERIK Kavram olarak Oruc Oruc ile ilgili ayetlerín

Detaylı

SAHABE NİN ÖNDERİ HZ. EBU BEKİR

SAHABE NİN ÖNDERİ HZ. EBU BEKİR 1 Konumuzla İlgisi SAHABE NİN ÖNDERİ HZ. EBU BEKİR (Radıyallahu anh) ح د ث ن ا ه ن اد ب ن الس ر ى ع ن ع ب د الر ح ن ب ن م م د ال م ح ار ب ع ن ع ب د الس ال م ب ن ح ر ب ع ن أ ب خ ال د الد اال ن ع ن أ ب خ

Detaylı

Yarışıyorlarkoşuyorlar

Yarışıyorlarkoşuyorlar ت ن ال وا Ulaşıyor-içine alıyor و ض ع Konuldu ب ب ك ة Mekke ت ص د ون Engelliyorsun ت ب غ ون İstiyorsunuz ع و ج ا Eğrilik ت ط يع وا İtaat ediyorsunuz ي ع ت ص م Sıkıca tutuyor ت ق ات Sakınmak و اع ت ص م

Detaylı

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR 4O HADIS HER YIL KIRK HADİS 1-12. SINIFLAR ASFA EĞİTİM KURUMLARI 2015-2016 4 4O HADIS ASFA EĞİTİM KURUMLARI Yayın No : Yayın Yılı : 2015 ISBN : 978-000-00000-00 HER SINIFTA KIRK HADİS --- --- --- --- ---

Detaylı

KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK

KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK Bakara Suresi 285-286 Ayetlerinin Tilaveti Ve Tecvid Tahvilleri Ünite 4 İlahiyat Lisans Tamamlama Programı KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK 1 Ünite 4 BAKARA SURESİ 285-286 AYETLERİ TİLAVET

Detaylı

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR 4O HADIS HER YIL KIRK HADİS 1-12. SINIFLAR ASFA EĞİTİM KURUMLARI 2015-2016 4 4O HADIS ASFA EĞİTİM KURUMLARI Yayın No : Yayın Yılı : 2015 ISBN : 978-000-00000-00 HER SINIFTA KIRK HADİS --- --- --- --- ---

Detaylı

BERAT KANDİLİ. Dr. Hamdi TEKELİ

BERAT KANDİLİ. Dr. Hamdi TEKELİ BERAT KANDİLİ Dr. Hamdi TEKELİ I- Konunun Plânı A- Beratın Kelime Anlamı B- Istılah Anlamı C- Kur an ve Sünnette Berat Kelimesi D- Berat Kandilinin Vakti E- Berat Kandilinin Değerlendirilmesi F- Berat

Detaylı

BİRKAÇ AYETİN TEFSİRİ

BİRKAÇ AYETİN TEFSİRİ 1 BİRKAÇ AYETİN TEFSİRİ ب س م الل ه الر ح م ن الر ح يم ك ت اب ت ف س ير ال ق ر آن KUR AN TEFSİRİ { الر ح م ن الر ح يم } اس م ان م ن الر ح م ة الر ح يم و الر اح م ب م ع ن ى و اح د ك ال ع ل يم و ال ع ال م

Detaylı

ZEKATIN ÖNEMİ VE FAZİLETİ

ZEKATIN ÖNEMİ VE FAZİLETİ ZEKATIN ÖNEMİ VE FAZİLETİ Mustafa GÜNEY I- Konunun Plânı A. İnfak, Sadaka Ve Zekat Kavramı B. Zekatın Dindeki Yeri, Önemi ve Fazileti C. Zekat Vermeyenlerin Durumu D. Zekatın Fert Açısından Değerlendirilmesi

Detaylı

الصيام برؤية واحدة اسم املؤلف حممد بن صالح العثيمني

الصيام برؤية واحدة اسم املؤلف حممد بن صالح العثيمني 1436 HİLALİN BİR YERDE GÖRÜLMESİYLE ORUCA BAŞLAMAK الصيام برؤية واحدة باللغة الرتكية Muhammed b. Salih el-useymîn اسم املؤلف حممد بن صالح العثيمني Çeviren Muhammed Şahin ترمجة حممد شاهني Gözden Geçiren

Detaylı

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR 4O HADIS HER YIL KIRK HADİS 1-12. SINIFLAR ASFA EĞİTİM KURUMLARI 2015-2016 4 4O HADIS ASFA EĞİTİM KURUMLARI Yayın No : Yayın Yılı : 2015 ISBN : 978-000-00000-00 HER SINIFTA KIRK HADİS --- --- --- --- ---

Detaylı

Cihad Gönderen Kadir Hatipoglu - Şubat :23:10. Cihad İNDİR

Cihad Gönderen Kadir Hatipoglu - Şubat :23:10. Cihad İNDİR Cihad Gönderen Kadir Hatipoglu - Şubat 15 2018 14:23:10 Cihad İNDİR ي ا أ ي ه ا ال ذ ين آ م ن وا ه ل أ د ل ك م ع ل ى ت ج ار ة ت نج يك م م ن ع ذ اب أ ل يم : ت ؤ م ن ون ب الل ه و ر س ول ه و ت ج اه د &#16

Detaylı

Terceme : Muhammed Şahin

Terceme : Muhammed Şahin Bir kimsenin doğum gününü kutlamanın hükmü [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2014-1436 حكم االحتفال بعيد ميالد الشخص «باللغة الرتكية» حممد

Detaylı

Orucun fazîleti hakkında Selmân'ın rivâyet ettiği zayıf hadis. İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi

Orucun fazîleti hakkında Selmân'ın rivâyet ettiği zayıf hadis. İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Orucun fazîleti hakkında Selmân'ın rivâyet ettiği zayıf hadis ] ريك Turkish [ Türkçe İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2011-1432 حديث سلمان يض االله

Detaylı

Kur'an'da Kadının Örtüsü Meselesi - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi

Kur'an'da Kadının Örtüsü Meselesi - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi Kur an-ı Kerim in incelemesi, yorumlaması, tefsir edilmesi hususunda incelenen ve günümüzün en çok tartışılan konularından biri de kadının örtüsü meselesidir. Bu yazı da bu konu üzerinde duracağım inşallah...

Detaylı

Kur an-ı Kerim I. Hafta 10 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ. Yrd.Doç.Dr. Alican DAĞDEVİREN

Kur an-ı Kerim I. Hafta 10 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ. Yrd.Doç.Dr. Alican DAĞDEVİREN SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Kur an-ı Kerim I Hafta 10 Yrd.Doç.Dr. Alican DAĞDEVİREN Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan

Detaylı

YEMEN AHALİSİNE MEKTUP YEMEN AHALİSİNE MEKTUP. Şeyh Muhammed bin Abdilvehhab (rh.a)

YEMEN AHALİSİNE MEKTUP YEMEN AHALİSİNE MEKTUP. Şeyh Muhammed bin Abdilvehhab (rh.a) YEMEN AHALİSİNE MEKTUP Şeyh Muhammed bin Abdilvehhab (rh.a) www.almuwahhid.com 1 Muhammed b. Abdilvehhab ın, Yemen in Sahibi (Lideri) el- Bekbeli ye Göndermiş Olduğu Risalesi 1 Kitabında Hakkı indiren,

Detaylı

SURE VE AYET SIRASIYLA KUR AN SÖZLÜĞÜ KİTABINDAN ÖRNEK SAYFALAR OTUZUNCU CÜZ سورة النبا (78)

SURE VE AYET SIRASIYLA KUR AN SÖZLÜĞÜ KİTABINDAN ÖRNEK SAYFALAR OTUZUNCU CÜZ سورة النبا (78) ( Cüz: 30) ( 78 / Nebe Sûresi) 1 SURE VE AYET SIRASIYLA KUR AN SÖZLÜĞÜ KİTABINDAN ÖRNEK SAYFALAR OTUZUNCU CÜZ سورة النبا (78) (NEBE (Önemli Haber) SÛRESİ) (Mekke de inmiştir. 40 ayettir.) CÜZ: 30, KUR

Detaylı

Son başvuru tarihi 2 Mart 2018 Başvuru adresi

Son başvuru tarihi 2 Mart 2018 Başvuru adresi Son başvuru tarihi 2 Mart 2018 Başvuru adresi www.albarakahat.com 1. HAT YARIŞMASI Albaraka Türk Katılım Bankası olarak kültür-sanat etkinliklerimiz kapsamında 2005, 2008, 2011 ve 2014 yıllarında gerçekleştirdiğimiz

Detaylı

Salât-ı Makbûle Rasûlullâh sallallâhü aleyhi ve sellem Efendimiz için okunan bir medhiye, övgüdür. Âyet, Hadis veya bir me sur dua değildir.

Salât-ı Makbûle Rasûlullâh sallallâhü aleyhi ve sellem Efendimiz için okunan bir medhiye, övgüdür. Âyet, Hadis veya bir me sur dua değildir. ب س م هللا الر ح ن الر ح ي امحلد هلل رب العاملني والصالة والسالم عىل رسولنا محمد وعىل اهل وحصبه وسمل امجعني Salât-ı Makbûle Rasûlullâh sallallâhü aleyhi ve sellem Efendimiz için okunan bir medhiye, övgüdür.

Detaylı

Hesap Verme Bilinci Gönderen Kadir Hatipoglu - Ocak :00:00

Hesap Verme Bilinci Gönderen Kadir Hatipoglu - Ocak :00:00 Hesap Verme Bilinci Gönderen Kadir Hatipoglu - Ocak 17 2018 00:00:00 İNDİR و ه و م ع ك م أ ي ن م ا ك نت م و الل ه ب م ا ت ع م ل ون ب ص ير Nerede olsanız, O sizinle beraberdir. Allah, bütün yaptıklarınızı

Detaylı

1- EBEVEYNLERİN ÇOCUKLAR ÜZERINDEKİ HAKLARI

1- EBEVEYNLERİN ÇOCUKLAR ÜZERINDEKİ HAKLARI Ders : 107 Konu : İSLAMDA AİLE - BİREYLERİNİN SORUMLULUKLARI - 2 1- EBEVEYNLERİN ÇOCUKLAR ÜZERINDEKİ HAKLARI Saygı Çocukların anne-baba üzerinde hakkı olduğu gibi, anne babanın da çocukları üzerinde hakkı

Detaylı

DUA KAVRAMININ ANLAMI*

DUA KAVRAMININ ANLAMI* DUA KAVRAMININ ANLAMI* A. SÖZLÜK VE TERİM ANLAMI Sözlükte; çağırmak, seslenmek, davet etmek, istemek ve yardım talep etmek anlamlarına gelen dua, din ıstılahında; Allah ın yüceliği karşısında insanın aczini

Detaylı

BAZI AYETLER ÜZERİNE KÜÇÜK Bİ R TEFEKKÜR ( IV)

BAZI AYETLER ÜZERİNE KÜÇÜK Bİ R TEFEKKÜR ( IV) BAZI AYETLER ÜZERİNE KÜÇÜK Bİ R TEFEKKÜR ( IV) ي و ه و ال ذ ي م د األ ر ض و ج ع ل ف يه ا ر و اس اث ن ي ن ي غ ش ي الل ي ل الن ه ا ر إ ن ف ي ذ ل ك م ت ج او ر ات و ج ن ات م ن أ ع ن اب و ز ر ع و ن يل ص ن و

Detaylı

ب Namaz. İbadet ederiz Sen-senin Yol göster

ب Namaz. İbadet ederiz Sen-senin Yol göster Âlemler İsmi ile ب س م ع ال م ين Gün Sahip م ال ك ي و م Gün Din الد ين إ ي ا İbadet ederiz Sen-senin ك ن ع ب د Yol göster اه د Yardım dileriz ن س ت ع ين Yol Biz-bizim ن ا ص ر اط O kimseler ki Dosdoğru

Detaylı

Ders : 19 Konu: İSLAMDA HELALLER VE HARAMLAR

Ders : 19 Konu: İSLAMDA HELALLER VE HARAMLAR Ders : 19 Konu: İSLAMDA HELALLER VE HARAMLAR Bütün dinlerde, hukuk ve ahlâk sistemlerinde yasaklar, çirkin kabul edilen şeyler ve hoş görülmeyen davranışlar vardır. İlâhî-semavî dinlerin sonuncusu ve mükemmeli

Detaylı

İslam Da Çocuk Eğitimi Gönderen Kadir Hatipoglu - Kasım :38:40

İslam Da Çocuk Eğitimi Gönderen Kadir Hatipoglu - Kasım :38:40 İslam Da Çocuk Eğitimi Gönderen Kadir Hatipoglu - Kasım 28 2014 05:38:40 Çocuk, Allah Teâlâ'nın büyük bir nimeti ve ihsânıdır. Her çocuk bir çiçektir. Çocuk masumdur, günahsızdır. Çocuk bir süs, bir zinettir.

Detaylı

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR 4O HADIS HER YIL KIRK HADİS 1-12. SINIFLAR ASFA EĞİTİM KURUMLARI 2015-2016 4 4O HADIS ASFA EĞİTİM KURUMLARI Yayın No : Yayın Yılı : 2015 ISBN : 978-000-00000-00 HER SINIFTA KIRK HADİS --- --- --- --- ---

Detaylı

55. Sizi ondan (arzdan) yarattık, ve ona iâde ederiz ve bir kere daha ondan çıkarırız.

55. Sizi ondan (arzdan) yarattık, ve ona iâde ederiz ve bir kere daha ondan çıkarırız. ÂYETLERİN AÇIKLAMALI MEÂLİ : م ن ه ا خ ل ق ن اك م و فيه ا ن عيد ك م و م ن ها ن ر ج ك م ت ر ة ا خ ر ى 55 55. Sizi ondan (arzdan) yarattık, ve ona iâde ederiz ve bir kere daha ondan çıkarırız. Biz sizi ilkin

Detaylı

(Dersini sabah namazından sonra yapmanı tavsiye etmekle birlikte, sana uygun olan en münasip bir vakitte de yapmanda bir sakınca yoktur.

(Dersini sabah namazından sonra yapmanı tavsiye etmekle birlikte, sana uygun olan en münasip bir vakitte de yapmanda bir sakınca yoktur. 3 1 Değerli Kardeşim; Unutma! Dünya hayatı çabuk geçer, önemli olan bu dünya hayatında kendine, ailene, ümmete ve tüm insanlığa ne kadar faydalı olduğuna bakman ve bunun muhasebesini yapmandır. Toplumun

Detaylı

Sevgili sanatseverler,

Sevgili sanatseverler, Sevgili sanatseverler, Bugüne kadar kültür ve sanat sahasında gerçekleştirdiklerimizi, kaliteyi yükselten, etki alanını genişleten, muhtevası daha zengin ve sürdürülebilir bir faaliyet haline getirmek

Detaylı

Kur an-ı Kerim de Geçen Ticaret, Alım-Satım, Satın Alma Ayetleri ve Mealleri

Kur an-ı Kerim de Geçen Ticaret, Alım-Satım, Satın Alma Ayetleri ve Mealleri Kur an-ı Kerim de Geçen Ticaret, Alım-Satım, Satın Alma Ayetleri ve Mealleri ب س م االله ار ح م ن ار ح يم ي و م ي ج م ع ك م ل ي و م ال ج م ع ذ ل ك ي و م الت غ اب ن Toplanma günü için sizi bir araya getireceği

Detaylı

Abdestte başın bir kısmını mesh etmek yeterli midir? Muhammed b. Salih el-useymîn

Abdestte başın bir kısmını mesh etmek yeterli midir? Muhammed b. Salih el-useymîn Abdestte başın bir kısmını mesh etmek yeterli midir? ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 هل زئ مسح بعض لرأس يف الوضوء» اللغة الرت

Detaylı

SADAKA VE KURBAN Gönderen Kadir Hatipoglu - Mart :23:59

SADAKA VE KURBAN Gönderen Kadir Hatipoglu - Mart :23:59 SADAKA VE KURBAN Gönderen Kadir Hatipoglu - Mart 18 2013 17:23:59 AHİRET İÇİN YOL AZIĞI EDİNMEK' SADAKAVE KURBAN Dünyaya gelişin asıl felsefesi ebedi yurt olan ahret için hazırlık yapmaktır. Ahiret yurdu

Detaylı

EV SOHBETLERİ. (Allah) her şeyi yaratmış, ona ölçü, biçim ve düzen vermiştir. (Furkan, 25:2)

EV SOHBETLERİ. (Allah) her şeyi yaratmış, ona ölçü, biçim ve düzen vermiştir. (Furkan, 25:2) Ders: 13 Konu: Kader ve Kazaya İman (1) İmanın şartlarının 6.sı Kaza ve Kadere inanmaktır. Kader ne demektir? Kaza ne demektir? Önce kısaca bunların tarifini yapacağız, sonra da konuyu anlamaya çalışacağız.

Detaylı

تلقني أصول العقيدة العامة

تلقني أصول العقيدة العامة تلقني أصول العقيدة العامة SORULU CEVAPLI AKİDE DERSLERİ Muellif: Şeyhulislam Muhammed bin Abdilvehhab (rh.a) www.almuwahhid.com 2 بسم هللا الرمحن الرحيم Soru 1: Rabbin kimdir? 1 Cevap 1: Rabbim Allahtır!

Detaylı

2 İSLAM BARIŞ VE EMAN DİNİDİR 1

2 İSLAM BARIŞ VE EMAN DİNİDİR 1 2 İSLAM BARIŞ VE EMAN DİNİDİR 1 ي ا ا ي ه ا ال ذ ين ا م ن وا اد خ ل وا ف ي الس ل م ك اف ة و ل ت ت ب ع وا خ ط و ات الش ي ط ان ا ن ه ل ك م ع د و م ب ي ن Ey iman edenler! Hepiniz topluca barış ve güvenliğe

Detaylı

ÖRNEK VAAZLAR LÜTFİ ŞENTÜRK 299 CENNET VE NİMETLERİ

ÖRNEK VAAZLAR LÜTFİ ŞENTÜRK 299 CENNET VE NİMETLERİ ÖRNEK VAAZLAR LÜTFİ ŞENTÜRK 299 CENNET VE NİMETLERİ Değerli müminler! Bugünkü sohbetimizde cennet ve nimetlerinden söz edeceğiz. Allah ın yaratıkları içinde en üstün olanı insandır. Allah insanı yarattığı

Detaylı

Kar veya yağmur sebebiyle Cuma namazını terk etmenin hükmü. Muhammed b. Salih el-useymîn. Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

Kar veya yağmur sebebiyle Cuma namazını terk etmenin hükmü. Muhammed b. Salih el-useymîn. Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin Kar veya yağmur sebebiyle Cuma namazını terk etmenin hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 ح م ترك المعة س ثللج أو ملطر» اللغة

Detaylı

Question. Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan. Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir?

Question. Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan. Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir? Question Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir? Answer: Bazı özellikler değişik ve birçok şey ve bireylerde

Detaylı

İHSAN SOHBETLERİ İHSAN SOHBETİ

İHSAN SOHBETLERİ İHSAN SOHBETİ 13. İHSAN SOHBETİ KONU : PEYGAMBERLERE İMAN Sohbetimize iman esaslarından Peygamberlere İman Konusunu işleyerek devam ediyoruz. Sohbetlerimize başladığımız günlerde de değindiğimiz üzere ilk olarak konularımız

Detaylı

DİLİN TEHLİKESİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

DİLİN TEHLİKESİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin DİLİN TEHLİKESİ ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 خطر للسا للسا» باللغة لرت ية «شد بن حسني لعبد لكريم ترمجة: حممد مسلم شاهني

Detaylı

KİTAP-SÜNNET İLİŞKİSİ (Nebi ve Resul Kavramları)

KİTAP-SÜNNET İLİŞKİSİ (Nebi ve Resul Kavramları) SÜLEYMANİYE VAKFI UZAKTAN SEMİNER MERKEZİ (SUSEM) Ders: İslam Hukukuna Giriş Hafta-11 KİTAP-SÜNNET İLİŞKİSİ (Nebi ve Resul Kavramları) Hazırlayan: Doç. Dr. Servet Bayındır İ.Ü. İlahiyat Fak. Öğr. Üyesi

Detaylı

REHBERLİK VE İLETİŞİM 1

REHBERLİK VE İLETİŞİM 1 REHBERLİK VE İLETİŞİM 1 Yrd. Doç Dr. M. İsmail Bağdatlı mismailbagdatli@yahoo.com HİDAYET Hidâyet kelimesi türevleriyle birlikte 316 âyet- i kerimede yer almaktadır. Arap dilinde "hedâ" kökünden gelir.

Detaylı

HER YIL KIRK HADİS 1-12. SINIFLAR

HER YIL KIRK HADİS 1-12. SINIFLAR 4O HADIS HER YIL 1-12. SINIFLAR ASFA EĞİTİM KURUMLARI 2015-2016 4 4O HADIS ASFA EĞİTİM KURUMLARI Yayın No : Yayın Yılı : 2015 ISBN : 978-000-00000-00 HER SINIFTA --- --- --- --- --- --- --- --- --- ---

Detaylı

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR

HER YIL KIRK HADİS SINIFLAR 4O HADIS HER YIL KIRK HADİS 1-12. SINIFLAR ASFA EĞİTİM KURUMLARI 2015-2016 4 4O HADIS ASFA EĞİTİM KURUMLARI Yayın No : Yayın Yılı : 2015 ISBN : 978-000-00000-00 HER SINIFTA KIRK HADİS --- --- --- --- ---

Detaylı

األصل الجامع لعبادة هللا وحده

األصل الجامع لعبادة هللا وحده األصل الجامع لعبادة هللا وحده İBADETİN MANASI Şeyh Muhammed bin Abdilvehhab (rh.a) www.almuwahhid.com 2 بسم هللا الرمحن الرحيم Şeyh Muhammed bin Abdilvehhab (rh.a) diyor ki: 1 Sana, tek olan Allah a ibadetin

Detaylı

SEÇME DUALAR VE ZİKİRLER EVRÂD-I FETHİYYE

SEÇME DUALAR VE ZİKİRLER EVRÂD-I FETHİYYE Seyyid Ali Hemedânî SEÇME DUALAR VE ZİKİRLER EVRÂD-I FETHİYYE Hazırlayanlar Mahmut Salih Eser Esra Kılavuz Eser Muhammed Yusuf Eser Seyyid Ali Hemedânî SEÇME DUALAR VE ZİKİRLER EVRÂD-I FETHİYYE Hazırlayanlar

Detaylı

Hz. Peygamberin çocuklara merhameti Gönderen Kadir Hatipoglu - Nisan :05:41

Hz. Peygamberin çocuklara merhameti Gönderen Kadir Hatipoglu - Nisan :05:41 Hz. Peygamberin çocuklara merhameti Gönderen Kadir Hatipoglu - Nisan 11 2013 10:05:41 Hz. Peygamberin çocuklara merhameti Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)'in tüm insanlığa örnek olan şefkati, merhameti

Detaylı

HADİS EZBERLEME YARIŞMASI HADİS METİNLERİ

HADİS EZBERLEME YARIŞMASI HADİS METİNLERİ NOT: 1. Hadislerden 40 tanesi seçilecek 2. Bu hadislerin 20 tanesi kırmızı rakamlılardan, 15 tanesi yeşil rakamlılardan 5 tanesi de mavi rakamlılardan olacak 3. Hadisler, mealleriyle birlikte ezberlenecek

Detaylı

MUHARREM AYI VE HİCRİ YILBAŞI

MUHARREM AYI VE HİCRİ YILBAŞI MUHARREM AYI VE HİCRİ YILBAŞI Muharrem ayı Müslümanların takvim başlangıcı, hicri yılbaşıdır. Rasul-i Ekrem (sav) Efendimiz Mekke de on üç yıl insanları Allah a davet etti. Bu daveti kabul etmeyen müşrikler

Detaylı

Kinâye Alegori) ةيانكلا Kinayeli bir ifadede sözün gerçek anlamı da kastedilmiş olabilir.

Kinâye Alegori) ةيانكلا Kinayeli bir ifadede sözün gerçek anlamı da kastedilmiş olabilir. الكناية (Alegori) Kinâye Bir fikri veya duyguyu kapalı, dolaylı olarak anlatan üstü örtülü söz. Edebiyatta bir kelimeyi gerçek anlamının dışında benzetme gayesi gütmeden ve asıl manayı düşünmemizi engelleyen

Detaylı

CAMİ VE GENÇLİK. 1- CAMİ ve MESCİT KAVRAMI. 2- GENÇLİK ve ÖNEMİ I-KONUNUN PLANI

CAMİ VE GENÇLİK. 1- CAMİ ve MESCİT KAVRAMI. 2- GENÇLİK ve ÖNEMİ I-KONUNUN PLANI CAMİ VE GENÇLİK I-KONUNUN PLANI 1- CAMİ ve MESCİT KAVRAMI A- İslam da Mescit / Cami İnşası nın Önemi 1-Kur an-ı Kerimde Cami 2-Hadis-i Şeriflerde Cami B- Camilerin Dini Hayattaki Yeri C- Camilerin Sosyal

Detaylı