Cam elyaf takviyeli polimer (cetp) kompozit malzemelerin delinmesinde gri ilişkisel analiz yöntemiyle delaminasyon hasarlarının incelenmesi

Transkript

1 1st International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2016) Çukurova University, Congress Center, October 26-28, 2016, Adana / TURKEY Pages: , Paper ID:315 Cam elyaf takviyeli polimer (cetp) kompozit malzemelerin delinmesinde gri ilişkisel analiz yöntemiyle delaminasyon hasarlarının incelenmesi Ulaş Çaydaş 1, Mahmut Çelik 2 1 Fırat Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Elazığ, Türkiye; ucaydas@gmail.com 2 Fırat Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Elazığ, Türkiye; mahmut.celik@firat.edu.tr Özet Bu çalışmanın amacı, endüstride kullanımı giderek yaygınlaşan Cam Elyaf Takviyeli Polimer (CETP) kompozit malzemelerin delinmesinde oluşan delaminasyon hasarlarını işleme koşulları ve matkap geometrisine göre belirlemektir. Çalışmada kesme hızı, ilerleme miktarı ve matkap uç açı değerleri belirli sınırlar içerisinde değiştirilmiş ve işlem koşullarına bağlı olarak delaminasyon hasarları ölçülmüştür. Tam faktöriyel deneysel tasarım metodu kullanılmış ve gri ilişkisel analiz yöntemi yardımıyla ölçülen delaminasyon değerleri için optimum şartlar belirlenmiştir. Gri ilişki derecesi değerine göre, delaminasyon üzerinde matkap uç açısının diğer faktörlere nazaran daha büyük bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: CETP kompozitler, delme, gri ilişkisel analiz, delaminasyon faktörü. Investigation of the delamination damages using grey relational analysis method in drilling of glass fiber reinforced polymer (GFRP) composite materials Abstract The purpose of this study is to investigate the delamination damages based on the drilling conditions and tool geometry in drilling of Glass Fiber Reinforced Polymer (GFRP) composite materials whose usage is getting widespread in industry. In the experiments, the cutting speed, feed rate and drill point angle values were changed in a certain interval and delamination damages were measured according to the chosen conditions. A full factorial experimentation method was used and the measured delamination values were optimized by using grey relational analysis method. Based on the grey relation grade, the drill point angle was found to have much of influence on the delamination than other drilling parameters. Keywords: GFRP composites, drilling, grey relational analysis, delamination factor. 1. GİRİŞ Cam Elyaf Takviyeli Polimer (CETP) malzemeler, sahip oldukları düşük yoğunluk, yüksek özgül dayanım ve kuvvet sönümleme yeteneği, iyi korozyon direnci ve düşük termal genleşme gibi özelliklerinden dolayı son zamanlarda başta havacılık ve uzay sanayisi olmak üzere; otomotiv, savunma ve denizcilik alanlarında yaygın bir şekilde kullanılmaktadırlar [1 3]. Bu malzemelerin yapılarındaki cam fiberler, hafiflik ve rijitliğin yanı sıra kompozit katmanlarına mukavemet kazandırırken, polimerler ise bir bağlayıcı olarak, malzemenin maruz kaldığı yük faktörlerine karşı fiberlere matrislik yapmaktadır [4]. CETP malzemeler bu avantajlarından dolayı endüstride giderek metalik malzemelerin yerini almaktadır. Bu malzemeler genellikle kullanılacakları yere uygun geometrilerde üretilmelerine karşın, montaj esna- 1008

2 sında delme işlemine ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak delme işlemi esnasında delik yüzeylerinde hasarlar (delaminasyon), elyaf kopmaları, fiber/ reçine ayrılması, gerilme yoğunlaşması ve mikro çatlaklar şeklinde bazı problemler meydana gelmektedir [5,6]. Özellikle delaminasyon hasarları, montaj toleranslarını düşürmekte ve bağlantıların mekanik özelliklerini zayıflatarak, birçok parçanın kullanılamaz hale gelmesine neden olmaktadır. Bu hasarların boyutları, delme parametreleri ve takım geometrisine göre değiştiğinden, işleme koşullarının ve matkap geometrisinin doğru seçilmesi gerekmektedir. CETP Kompozitlerin delinmesinde delaminasyon hasarları üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Erol Kılıçkap [7 9], CETP kompozit malzemelerin delinmesinde, kesme hızı, ilerleme miktarı ve matkap uç açısının giriş ve çıkış delaminasyonları üzerindeki etkilerini araştırmıştır. Çalışmada Taguchi deneysel tasarım ve varyans analizi (ANOVA) yöntemleri kullanılmış ve minimum hasar için optimum delme koşulları tespit edilmiştir. Çalışmada, delaminasyon üzerinde en etkili faktörlerin sırasıyla ilerleme miktarı ve kesme hızı oldukları belirlenmiştir. Bu faktörlerin düşük seviyelerinde daha az delaminasyon hasarlarının meydana geldiği görülmüştür. Delaminasyon ile delme parametreleri arasındaki ilişkileri belirlemek için ampirik modeller geliştirilmiş ve modellerin tahmin sonuçları ile deney sonuçlarının tutarlı oldukları belirlenmiştir. E. Capello [10] CETP plakaların delinmesinde ilerleme miktarı de delik çapının delaminasyon üzerindeki etkilerini araştırmıştır. Çalışmada, plakalardaki sehimi engellemek amacıyla iş parçasının altında destek kullanılmıştır. Ayrıca destek kullanmadan da deneyler gerçekleştirilmiş ve sonuçlar karşılaştırılmıştır. Hidrolik bir piston yardımıyla plakaya ön yükleme yapılan bir düzenek geliştirilmiş ve iş parçası ile matkap takımı arasındaki bağıl hız azaltılmıştır. Bu sistem yardımıyla delaminasyon hasarlarının önemli derecede azaltıldığı görülmüştür. Y. H. Çelik ve İ. Pilatin [11] CETP Kompozitlerin delinmesinde kesme hızı, ilerleme miktarı, matkap uç açısı ve matkap çapının delaminasyon hasarları üzerindeki etkilerini araştırmışlardır. delik giriş ve çıkış noktalarındaki hasarlara bağlı olarak deformasyon faktörü hesaplanmış ve çıkış bölgesindeki deformasyonun daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Kesme hızı ve ilerleme miktarının düşük olduğu durumlarda deformasyon oranının azaldığı belirlenmiştir. Hocheng ve Tsao [12] farklı geometrik uç profillerine sahip matkap takımlarıyla CETP Kompozitlerin delinmesinde delaminasyon hasarlarını belirlemiş ve sonuçları helisel matkaplarla karşılaştırmışlardır. Palanikumar ve Shanmugam [13] CETP Kompozitlerin delinmesinde HSS helisel matkap ve dört ağızlı parmak freze takımlarının delaminasyon üzerindeki etkilerini karşılaştırmışlardır. Delaminasyonun önceden tahmin edilebilmesi için Taguchi ve ANOVA analizleri yardımıyla ampirik modeller geliştirilmiştir. J. P. Davim vd. [14] iki farklı geometriye sahip K10 kalitesinde sementit karbür matkap takımlar kullanarak CETP malzemelerin delinmesinde işleme parametreleri ile delaminasyon faktörü, kesme basıncı, ilerleme kuvveti ve yüzey pürüzlülüğü arasındaki ilişkiyi araştırmışlardır. Yukarıdaki çalışmalar incelendiğinde, CETP kompozit malzemelerin delinmesinde çeşitli takımların ve delme parametrelerinin delaminasyon hasarları üzerindeki etkilerinin araştırıldığı görülmektedir. Farklı optimizasyon ve deneysel teknikler kullanılmıştır. Ancak gri ilişkisel analiz yöntemi yardımıyla delme işleminin verimliliğinin yeterince incelenmediği belirlenmiştir. Bu çalışmada, mevcut literatürden farklı olarak, gri ilişkisel analiz yöntemi yardımıyla, CETP malzemelerin farklı delme parametreleri ve takım uç açıları kullanarak delinmesinde matkap giriş ve çıkış bölgelerindeki delaminasyon hasarlarının belirlenmesi ve optimum koşulların tespit edilmesi amaçlanmaktadır. 2. DENEYSEL YÖNTEM 2.1. İş Parçası, Takım Malzemesi ve Delme Parametreleri Deneylerde, ticari olarak temin edilmiş ve ölçülerinde G 10 FRP cam elyaf takviyeli kompozit malzeme kullanılmıştır. Bu malzemeye ait mekanik özellikler Tablo 1 de verilmiştir. Deneyler, 10kW gücünde ve dakikadaki maksimum devir sayısı 3500 olan, Fanuc O M dik işlem merkezli bir freze tezgahında kuru işleme koşullarında yapılmıştır. Deneylerde, 5 mm çapında ve farklı uç açılarına sahip HSS matkap takımları kullanılmıştır. Matkap takımlarının uçları, Taksan BN 102 B alet bileme tezgahında hassas bir şekilde bilenmiştir. Kesme hızı, ilerleme miktarı ve matkap uç açılarının farklı seviyelerine bağlı olarak tam faktöriyel deneysel tasarım kullanılmıştır. Deneylerde kullanılan delme parametreleri ve faktör seviyeleri Tablo 2 de verilmiştir. Deneyler sonrasında matkap giriş ve çıkış bölgelerinde meydana gelen delaminasyon hasarları Nikon profesyonel fotoğraf makinesi yardımıyla ölçülmüştür. 1009

3 Tablo 1. CETP kompozit malzemenin mekanik özellikleri Basma Dayanımı (MPa) Çekme Dayanımı (MPa) Elastik modül Sertlik (HRC) Tablo 2. Delme parametreleri ve faktör seviyeleri Parametre Seviye 1 Seviye 2 Seviye 3 Seviye 4 Seviye 5 Matkap uç açısı ( ) Kesme hızı (m/dak) İlerleme miktarı (mm/dev) Delaminasyon Faktörü ve Ölçüm Yönteminin Belirlenmesi Delme işlemi sonrası delik yüzeyinin çevresinde, matkap giriş ve çıkış bölgelerinin her ikisinde de delaminasyon hasarları oluşmaktadır. Bu bölgeler, farklı hasar boyutları sergilemektedir. Şekil 1 de giriş ve çıkış bölgelerinde meydana gelen delaminasyon mekanizmaları şematik olarak görülmektedir [15]. Giriş bölgesinde, matkap takımının kesme kenarları, kompozit tabakalarına temas ederek katmanların birbirinden kesilerek ayrılmasına ve helisel kanallara doğru yönlenmesine yol açarak bir sıyırma kuvveti oluşturmaktadır. Takımın malzemeden çıkış bölgesine yakın noktada ise, matkap ucunun altında yer alan kompozit katmanının kalınlığı azaldığı için, malzeme kesilme yerine çatlama/yırtılma şeklinde bir şekil değişimine maruz kalmaktadır. Şekil 1: ETP malzemelerin delinmesinde delaminasyon oluşum mekanizmaları (a:giriş delaminasyonu, b:çıkış delaminasyonu) [15]. Çıkış delaminasyonu, takım tarafından kompozit katmanına uygulanan ilerleme kuvvetinin, polimer matrisi içerindeki bağ kuvvetini aşması durumunda gerçekleşmektedir. Dolayısıyla, çıkış bölgesindeki delaminasyonun boyutu daha fazla olmaktadır [1,16]. Bu çalışmada giriş ve çıkış delaminasyon değerleri de ölçülmüştür. Delaminasyon faktörü Şekil 2 de gösterildiği gibi, deformasyon bölgesindeki en büyük çapın matkap çapına oranı şeklinde ve aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanmıştır [17]. (1) Şekil 2: Delaminasyon faktörünün belirlenmesi 1010

4 3. GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ YÖNTEMİ Gri ilişkisel analiz yönteminde, siyah hiçbir bilginin olmadığını, beyaz ise tüm bilgileri ifade etmektedir. Gri ise, siyah ve beyaz arasındaki bilgi seviyesini göstermektedir [18]. Bu yöntem, iki seri arasındaki ilişkinin derecesini her bir faktör için ayrı olarak belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. Deney sonuçları ile faktörler arasındaki ilişkinin karmaşık ve değerlendirmenin zor olduğu durumlarda bu yöntem istatistiksel regresyon yöntemlerinin yerine kullanılabilir [19]. Yöntemde aşağıdaki işlem basamakları takip edilmektedir Veri Normalizasyonu Yöntemin bu aşamasında, deneysel sonuçlar 0 1 aralığında normalleştirilir. Normalizasyon işlemi genellikle iki farklı yaklaşıma göre yapılmaktadır. Eğer amaç en yüksek en iyidir yaklaşımı ise, normalizasyon işlemi aşağıdaki formülle hesaplanır [20]: Eğer, hedef daha küçük daha iyidir yaklaşımı ise, normalizasyon işlemi; (2) (3) formülüyle hesaplanır. Burada, değeri, normalleştirilmiş değeri, ölçülen en yüksek deney sonucunu, ölçülen en düşük deney sonucunu, ise faktöriyel deneysel tasarım içerinde işlem yapılan deney numarasını göstermektedir. Delik delme işleminde delaminasyon hasarının düşük olması istendiğinden, bu çalışmada daha küçük daha iyidir yaklaşımı kullanılmıştır Gri İlişki Derecesi ve Katsayısının Tespit Edilmesi Normalizasyon işleminden sonra, normalize edilmiş değer ile gerçek deney sonucu arasındaki ilişkinin belirlenmesi için bir katsayı hesaplanır. Bu katsayıya gri ilişki katsayısı denir ve aşağıdaki şekilde hesaplanır [2 (4) Gri ilişki derecesinin en yüksek olduğu deney, toplam deneyler içerisinde, ölçülen performans değerlendirilmesi bakımından en uygun şartların olduğu deneyi ifade etmektedir. 4. ANALİZ VE DENEY SONUÇLARININ TARTIŞILMASI Bu çalışmada deliklerdeki giriş ve çıkış delaminasyon değerleri ölçülmüştür. Normalizasyon, delta sapmaları, gri ilişki katsayısı ve gri ilişki dereceleri, bu iki ölçüm sonuçları için ilgili formüller kullanılarak 1011

5 belirlenmiş ve sonuçlar Tablo 3 de verilmiştir. Ortalama gri ilişki derecesinin deney sıralamasına göre değişimi ise Şekil 4 te verilmiştir. Tablo 3 ve Şekil 4 birlikte değerlendirildiğinde, gri ilişki derecesinin en yüksek olduğu (0,9010) deneyin 39. deney (sıralamada 1. sırada yer alan deney) ve en düşük olduğu (0,3981) deneyin ise 4. deney (sıralamada 45. sırada yer alan deney) oldukları görülmektedir. Delaminasyonların resimleri ise Şekil 3 te görülmektedir. Uç Açısı İlerleme Miktarı Kesme Hızı 7,5 m/dk Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış 15 mm/dk 25 mm/dk 35 mm/dk Kesme Hızı 12,5 m/dk Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış 15 mm/dk 25 mm/dk 35 mm/dk Kesme Hızı 17,5 m/dk Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış Giriş Çıkış 15 mm/dk 25 mm/dk 35 mm/dk Şekil 3: CETP kompozit malzemelerin delinmesinde gözlemlenen delaminasyon fotoğrafları Şekil 3: Gri ilişki derecesinin deney sıralamasına göre değişimi 1012

6 Deney No Uç açısı ( ) Kesme hızı (m/ dak.) İlerleme miktarı (mm/ dak) Tablo 3. Deney sonuçları ve gri ilişki analizi hesap tablosu Giriş Delaminasyon Çıkış Delaminasyon Giriş Normalizasyon Çıkış Normalizasyon Δ giriş Δ çıkış Gri ilişki katsayısı Giriş Gri ilişki katsayısı Çıkış ,5 15 1,0950 1,1655 0,6875 0,4984 0,3125 0,5016 0,6154 0,4992 0, ,5 25 1,1091 1,1351 0,4712 0,6735 0,5288 0,3265 0,4860 0,6049 0, ,5 35 1,1351 1,1320 0,0746 0,6910 0,9254 0,3090 0,3508 0,6180 0, ,5 15 1,1183 1,2273 0,3310 0,1434 0,6690 0,8566 0,4277 0,3686 0, ,5 25 1,0750 1,1580 0,9928 0,5414 0,0072 0,4586 0,9857 0,5216 0, ,5 35 1,1072 1,1442 0,5003 0,6212 0,4997 0,3788 0,5001 0,5689 0, ,5 15 1,0988 1,2522 0,6288 0,0000 0,3712 1,0000 0,5739 0,3333 0, ,5 25 1,1400 1,1630 0,0000 0,5127 1,0000 0,4873 0,3333 0,5064 0, ,5 35 1,1260 1,1523 0,2137 0,5742 0,7863 0,4258 0,3887 0,5401 0, ,5 15 1,1144 1,1845 0,3914 0,3896 0,6086 0,6104 0,4510 0,4503 0, ,5 25 1,0947 1,1431 0,6920 0,6274 0,3080 0,3726 0,6188 0,5730 0, ,5 35 1,1249 1,1397 0,2299 0,6470 0,7701 0,3530 0,3937 0,5861 0, ,5 15 1,1027 1,1924 0,5697 0,3439 0,4303 0,6561 0,5375 0,4325 0, ,5 25 1,1022 1,1625 0,5771 0,5159 0,4229 0,4841 0,5417 0,5081 0, ,5 35 1,0972 1,1613 0,6526 0,5229 0,3474 0,4771 0,5900 0,5117 0, ,5 15 1,1082 1,1987 0,4858 0,3075 0,5142 0,6925 0,4930 0,4193 0, ,5 25 1,1145 1,1689 0,3887 0,4790 0,6113 0,5210 0,4499 0,4897 0, ,5 35 1,1202 1,1511 0,3017 0,5814 0,6983 0,4186 0,4173 0,5443 0, ,5 15 1,1040 1,1469 0,5498 0,6053 0,4502 0,3947 0,5262 0,5588 0, ,5 25 1,1319 1,1308 0,1239 0,6979 0,8761 0,3021 0,3634 0,6233 0, ,5 35 1,0920 1,1368 0,7319 0,6638 0,2681 0,3362 0,6509 0,5980 0, ,5 15 1,1165 1,1318 0,3593 0,6923 0,6407 0,3077 0,4383 0,6191 0, ,5 25 1,0854 1,1309 0,8330 0,6978 0,1670 0,3022 0,7497 0,6233 0, ,5 35 1,0745 1,1022 1,0000 0,8625 0,0000 0,1375 1,0000 0,7843 0, ,5 15 1,0981 1,1491 0,6400 0,5930 0,3600 0,4070 0,5814 0,5512 0, ,5 25 1,1360 1,1140 0,0606 0,7946 0,9394 0,2054 0,3474 0,7088 0, ,5 35 1,0878 1,1401 0,7960 0,6448 0,2040 0,3552 0,7103 0,5847 0, ,5 15 1,0761 1,1325 0,9747 0,6882 0,0253 0,3118 0,9519 0,6159 0, ,5 25 1,0810 1,1201 0,9008 0,7595 0,0992 0,2405 0,8344 0,6752 0, ,5 35 1,1049 1,1063 0,5357 0,8386 0,4643 0,1614 0,5185 0,7560 0, ,5 15 1,1288 1,1632 0,1704 0,5120 0,8296 0,4880 0,3760 0,5061 0, ,5 25 1,1024 1,1300 0,5745 0,7026 0,4255 0,2974 0,5403 0,6271 0, ,5 35 1,1070 1,1101 0,5032 0,8168 0,4968 0,1832 0,5016 0,7318 0, ,5 15 1,1018 1,2162 0,5823 0,2069 0,4177 0,7931 0,5448 0,3867 0, ,5 25 1,0922 1,1630 0,7292 0,5130 0,2708 0,4870 0,6487 0,5066 0, ,5 35 1,0924 1,1221 0,7271 0,7480 0,2729 0,2520 0,6469 0,6649 0, ,5 15 1,1166 1,1463 0,3564 0,6087 0,6436 0,3913 0,4372 0,5610 0, ,5 25 1,0922 1,1382 0,7293 0,6554 0,2707 0,3446 0,6488 0,5920 0, ,5 35 1,0826 1,0783 0,8766 1,0000 0,1234 0,0000 0,8021 1,0000 0, ,5 15 1,0884 1,1569 0,7878 0,5483 0,2122 0,4517 0,7020 0,5254 0, ,5 25 1,1319 1,1438 0,1238 0,6232 0,8762 0,3768 0,3633 0,5703 0, ,5 35 1,1089 1,1260 0,4751 0,7259 0,5249 0,2741 0,4878 0,6459 0, ,5 15 1,1206 1,1345 0,2964 0,6765 0,7036 0,3235 0,4154 0,6072 0, ,5 25 1,1125 1,1164 0,4203 0,7808 0,5797 0,2192 0,4631 0,6952 0, ,5 35 1,1059 1,1162 0,5206 0,7821 0,4794 0,2179 0,5105 0,6965 0, Gri ilişki derecesi Sıralama Ayrıca Tablo 3 deki veriler, faktör seviyelerinin aynı olduğu durumlar için gruplanmış ve bu gruplar içerisinde yer alan değerlerin ortalamaları alınarak faktör etkileri belirlenmiştir. Örneğin matkap uç açısı faktörünün 118 (seviye1), kesme hızının 7.5m/dak (seviye1) ve ilerleme miktarının 35 mm/dak (seviye1) olduğu tüm deneyler için hesaplanan gri ilişki derecelerinin ortalamaları; 1013

7 şeklinde hesaplanmıştır. Aynı yöntem kullanılarak tüm faktör seviyeleri için gri ilişki derecelerinin ortalamaları hesaplanmış ve sonuçlar Tablo 4 te verilmiştir. Tablo 4. Faktör seviyeleri için gri ilişki dereceleri Delme parametreleri Seviye1 Seviye 2 Seviye 3 Seviye 4 Seviye 5 Faktör seviyeleri için ortalama gri ilişki derecesi Max-min Matkap uç açısı ( ) * Kesme hızı (m/ dak) * İlerleme miktarı (mm/dev) * - - 0,0932 *: Optimum seviyeyi göstermektedir. 0,62 Gri iliþki derecesi 0,60 0,58 0,56 0,54 0,52 0,50 Gri iliþki derecesi 0,61 0,60 0,59 0,58 0,57 0,56 0,55 0,54 0,53 0,52 A1 A2 A3 A4 Delme parametreleri seviyesi A5 C1 C2 C3 Delme parametreleri seviyesi (a) (b) Gri iliþki derecesi 0,60 0,59 0,58 0,57 0,56 0,55 0,54 0,53 0,52 B1 B2 B3 Delme parametre seviyeleri (c) Şekil 5: Delme parametreleri seviyelerinin delaminasyon üzerindeki etkinlikleri (a: Matkap uç açısı, b:ilerleme miktarı, c:kesme hızı) Tablo 4 değerlendirildiğinde, matkap uç açısı faktörünün 4.seviyesi (A4), kesme hızı faktörünün 1. seviyesi (B1) ve ilerleme miktarı faktörünün 3. seviyesi (C3) değerlerinde, ortalama gri ilişki derecesinin en yüksek değeri aldığı görülmektedir. Dolayısıyla A4B1C3 (135 uç açısı, 7,5m/dak kesme hızı ve 35 mm/ dak ilerleme miktarı) faktör seviyeleri kombinasyonu, CETP kompozit malzemelerin delinmelerinde optimum delme şartları olarak tespit edilmiştir. Tablo 4 ün son sütununda ayrıca gri ilişki derecelerinin her bir faktör için maksimum ve minimum değerleri arasındaki farklar verilmiştir. Bu farkın büyük olması, bir faktörün işlem üzerindeki etkinlik derecesinin daha fazla olduğunu göstermektedir. Sonuçlar karşılaştırıldığında, matkap uç açısının delaminasyon üzerinde en önemli etkiye sahip olduğu; bunu sırasıyla ilerleme miktarı ve kesme hızı faktörlerinin takip ettiği görülmektedir. Burada daha fazla delme para- 1014

8 metresinin kullanılması durumunda, gri ilişki derecesindeki fark değerine bakılarak faktörlerin önem derecelerine göre sıralamaları yapılabilir. Faktör seviyelerine bağlı olarak gri ilişki deresindeki değişim ise Şekil 5 te görülmektedir. 5. SONUÇLAR Bu çalışmada, CETP kompozit malzemelerin delinmesinde matkap uç açısı, kesme hızı ve ilerleme miktarı faktörlerinin delik giriş ve çıkış bölgelerindeki delaminasyon hasarları üzerindeki etkileri gri ilişkisel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Faktör seviyelerine bağlı olarak tam faktöriyel deneysel tasarım kullanılmıştır. Sonuç olarak, kullanılan yöntem yardımıyla en az delaminasyon hasarı için optimum delme koşulları belirlenmiş ve faktörlerin önem dereceleri sıralanmıştır. Çalışmada elde edilen verilerin, CETP kompozit malzemelerin delinmesinde karşılaşılan delaminasyon hasarlarının değerlendirilmesine yönelik bilimsel çalışmalara ve bu malzemelerin üretiminde sanayideki uygulamalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir. REFERANSLAR [1] D.F. Liu, Y.J. Tang, W.L. Cong, A review of mechanical drilling for composite laminates, Composite Structures 94 (2012) [2] Palanikumar K, Rubio JC, Abrao A.M, Correia A.E and Davim J.P., Influence of drill point angle in high speed drilling of glass fiber reinforced plastics. J Compos Mater 2008; 42: [3] Sonbaty I.E, Khashaba U.A., Machaly T., Factors affecting the machinability of GFR/epoxy composites, Compos Structures (63) [4] Gay, D., Hoa, S.V., Tsai, S.W., Composite materials design and applications, New York: CRC Press; [5] BAYRAKTAR, Ş., TURGUT, Y., Elyaf Takviyeli Polimer Kompozit Malzemelerin Delinmesi Üzerine Bir Araştırma, 3.Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu, Ekim 2012, Ankara, Türkiye. [6] Kılıçkap, E., Isoval 11 Kompozitlerin Delinmesinde Oluşan Deformasyonun Araştırılması, 2. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu, (2010) [7] Kilickap, E., Optimization of cutting parameters on delamination based on Taguchi method during drilling of GFRP composite, Expert Systems with Applications 37 (2010) [8] Kilickap, E., Investigation into the effect of drilling parameters on delemination in drilling GFRP, Journal of Reinforced Plastics and Composites 29(23) [9] Kilickap, E., Analysis and modeling of delamination factor in drilling glass fiber reinforced plastic using response surface methodology, Journal of Composite Materials 45(6) [10] Capello, E., Workpiece damping and its effect on delamination damage in drilling thin composite laminates, Journal of Materials Processing Technology 148 (2004) [11] Çelik,Y. H., Pilatin, İ., Investigation of factors having effect on deformation in drilling of glass fiber reinforced composite materials, Journal of International Scientific Publications: Materials, Methods Technologies, Volume 7, Part 2, [12] Hocheng, H., Tsao, C. C., Comprehensive analysis of delamination in drilling of composite materials with various drill bits, Journal of Materials Processing Technology, 140 (2003) [13] Palanikumar, K., Prakash, S., Shanmugam, K., Evaluation of delamination in drilling GFRP composites, Materials and Manufacturing Processes, 23 (2008) [14] Davim, J.O., Reis, C. O., António, C., Drilling fiber reinforced plastics (FRPs) manufactured by hand layup: Influence of matrix (Viapal VUP 9731 and ATLAC ), Journal of Materials Processing Technology, (2004) [15] Hocheng H, Tsao, C.C. The path towards delamination-free drilling of composite materials, Journal of Materials Processing Technology 167 (2005) [16] Gopala R. G. V., Mahajan, P., Bhatnagar, N., Machining of UD-GFRP composites chip formation mechanism, Composite Science and Technology 67 (2007) [17] Faraz, A., Biermann, D., Weinert, K., Cutting edge rounding: an innovative tool wear criterion in dril- 1015

9 ling CFRP composite laminates, International Journal of Machine Tools and Manufacture 49 (2009) [18] Tosun, N., Determination of optimum parameters for multi performance characteristics in drilling by using grey relational analysis, International Journal of Advanced Manufacturing Technology 28 (2006) [19] Lin, Z.C., Ho, C.Y., Analysis and application of grey relation and ANOVA in chemical mechanical polishing process parameters, International Journal of Advanced Manufacturing Technology 21 (2003) [20] Fung, C.P., Manufacturing process optimization for wear property of fiber-reinforced polbutylene terephthalate composites with grey relation analysis, Wear 254 (2003) [21] Yang, Y.K., Optimization of injection molding process for mechanical and tribological properties of short glass fiber and polytetrafluoroethylene reinforced polycarbonate composites with grey relational analysis: a case study, Polymer and Plastics Technology Engineering 45 (2006)