Streptokok antijeni ( Beta mikrobu) arar. Boğaz enfeksiyonlarında beta mikrobu iki şekilde bakılır

Transkript

1 HIZLI BETA TESTİ Rapid Beta antigene test; Strep swab test, Hızlı strep testi; Strep test; Direct antigen screen; Beta-Hemolytic Strep Culture, Throat; Group A Beta Streptococcus Culture, Throat; Rapid Strep Screen; RoutineThroat Culture; Screening Culture for Group A Beta Streptococcus; Strep Throat Screen A Grubu Beta Hemolitik Streptokoklar (beta) doğada yaygın olarak bulunan ve insanlarda boğaz enfeksiyonlarına, cilt enfeksiyonlarına sebep olan bakterilerdir. Beta enfeksiyonları çok ciddi yan etkilere ve komplikasyonlara yol açtıkları için erken dönemde teşhis ve tedavileri çok önemlidir. Beta hemolitik streptokoklar en çok bademcik enfeksiyonuna yol açarlar ancak nadiren cilt enfeksiyonu da yapabilirler. Boğaz ağrısı ve ateşi olan her çocuk mutlaka beta enfeksiyonu açısından test edilmelidir. Hızlı streptokok antijen testi boğaz örneğinde streptokok antijeni arayan hızlı bir serolojik testtir. Boğaz enfeksiyonları sırasında etkenin beta mikrobu olup olmadığına bakmak için kullanılır. Test A gurubu Streptokok antijeni ( Beta mikrobu) arar. Boğaz enfeksiyonlarında beta mikrobu iki şekilde bakılır 1- Kültür: Beta hemolitik streptokok kültürü en az bir gün sürer. Çok spesifik bir testtir ancak vakit alır. 2- Hızlı Beta Testi: Beta hemolitik streptokok antijenlerinin varlığına bakan ve iki saatte sonuç veren pratik bir testtir. Hızlı Beta hemolitik streptokok antijen testinin pozitif olduğu hastalara kültür yapılmaz. Hızlı beta testi negatif ancak klinik bulgular beta düşündürüyor ise kültür yapılabilir.,

2 Hızlı beta testi nasıl yapılır? Hızlı beta antijen testi boğaz örneklerinden yapılır. Örneğin bademcik enfeksiyonu düşünülen alandan uygun örnek üzerinde yapılması gerekir. Hızlı antijen testi ne kadar doğru? Hızlı beta antijen testinin spesifitesi % arasındadır. Yani beta hastalarının hepsinde pozitif olmaz ancak pozitif ise doğrudur. Bu durumda hızlı beta antijen testi negatif ise kültür yapılmalıdır. Boğaz kültürüne antibiyogram yapılmaz. Boğaz kültürü ve hızlı beta testi örnekleri kısa süre içinde test edilmelidir, beklemek gerekiyor ise boğaz örnekleri oda ısısında bekletilmeli buzdolabına konulmamalıdır. Hızlı beta antijen testi örneği nasıl alınır? Örnekler boğaz kültüründe olduğu gibi iltihaplı bademcik dokusundan ve farinksden pamuklu çubuk ile kazıyarak alınmalıdır. Örnekler tükürük ile karıştırılmamalı bu nedenle dil abeslang ile iyice bastırılmalıdır. Mümkün ise iki örnek alınmalı hızlı beta antijen testi negatif bulunur ise diğer örnekten kültür ekilmelidir. Hızlı beta antijen testi pozitifliği ne demek? Hızlı beta antijen testi pozitifliği alınan boğaz örneğinde beta mikrobu var demektir. Ancak ne hızlı test nede kültür boğazda bulunan beta mikrobunun enfeksiyona mı yoksa taşıyıcılığa mı bağlı olduğunu söyleyemez. Eğer klinik bulgular enfeksiyon lehine ise hızlı test pozitifliği antibiyotik başlamak için yeterli sebeptir. Hızlı test

3 sensitivitesi düşük bir testtir yani her beta hastasında pozitif olmaz ancak spesifik bir testtir yani pozitif ise neredeyse %99 beta enfeksiyonu vardır. Yani hızlı beta testin pozitifliğinden şüphelenmiyoruz. Hızlı beta testi negatif ne demek? Beta testi sensitivitesi düşük bir testtir (%60-70) yani 100 beta hastasının sadece inde test pozitif oluyor. Bu durumda hızlı test negatifliği durumunda mutlaka kültür yapılmalıdır. Yani hızlı beta testin negatifliğinden şüpheleniyoruz. Boğaz kültürüne neden antibiyogram yapılmaz A grubu Beta Hemolitik Streptokoklar doğal olarak penisiline duyarlı mikroplardır. Tedavide bütün penisilin ve penisilin türevleri etkilidir bu nedenle beta hemolitik streptokok kültürlerine antibiyogram yapılmaz. Kültür için vakit kaybedilmez erken dönemde tedavi başlanır. Bet aenfeksiyonlarının en önemli komplikasyonları olan Glomerülonefrit, Romatizmal ateş erken antibiyoterapi ile önlenebilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi başlanması beta enfeksiyonları için çok önemlidir. Referanslar: Ohio Academy of Family Physicians. 19 May OAFP protests Giant Eagle s in-pharmacy strep test pilot program. [Online.] 3&article=1126.d. Ohio State Medical Association. 25 November Concerns arise over strep tests at grocery store chains. [Online.] 3. Centers for Disease Control and Prevention. 1 September

4 2005. Group A streptococcal (GAS) disease general information. [Online.] gr oupastreptococcal_g.htm. 4. U.S. Food and Drug Administration. 2 August Cautionary note: use of backup testing for negative rapid group A strep tests. [Online.] ip7. BOĞAZ ENFEKSİYONU Tonsillit; Farenjit; Anjin; Bademcik enfeksiyonu; Tonsillofarenjit; Pharyngitis; Tonsillopharyngitis; Throat Infection; Sore Throat; Beta; Boğaz enfeksiyonu boğaz bölgesinin mikrobik iltihabıdır. Boğaz bölgesinde ya yutak borusu yani farinks kısmı yada bademcik bölgesinin iltihabı boğaz enfeksiyonu diye anılır. Farinks : boğazın arka kısmı yutak borusu ile dil kökü arasındaki kısım. Farenjit: boğazın arka kısmı yutak borusu ve dil kökünü kapsayan kısımının iltihabıdır. Tonsil: Bademcik: boğaz girişinde yer alan immün sisteme ait dokulardır. Tonsillit: ağız arka duvarı üstünde boğaz girişinde yer alan bademcik dokularının iltihabıdır. Boğaz enfeksiyonu neden olur? Boğaz bölgesi çocukluk çağından itibaren insan vücuduna

5 bakteri ve mikrobun en sık giriş yeridir. Dolayısı ile çocukluk çağdan itibaren giderek azalan sıklıkla boğaz enfeksiyonu geçiririz. Mikroplar yeme, içme, tatma sırasında yada nefes alırken boğazımıza kolayca ulaşabilir ve burada enfeksiyona yol açabilirler. Bu enfeksiyonların çoğu viral kaynaklıdır örn: Grip virüsleri, soğuk algınlığı virüsleri, nezle virüsleri boğaz yoluyla vücudumuza girer. Bazı boğaz enfeksiyonları ise bakteriyel kaynaklıdır. Bakteriyel boğaz enfeksiyonları içinde en tehlikeli olanı streptokoksik anjin yani beta mikrobudur. Boğaz enfeksiyonu tahriş ve alerjiye bağlı olarak da gelişebilir. Boğaz enfeksiyonu yapan sebepler: Virüslar Grip ( influenza), soğuk algınlığı, nezle virüsleri, Bakteriler o Beta anjini ( streptokoksik anjin ), o Kızıl ( yine beta mikrobuna bağlı gelişen aşırı duyarlılık reaksiyonudur), o Hemophilus influenza, o Neisseria İnfeksiyöz mononükleozis: Ebstein Barr virüsüne bağlı sistemik enfeksiyondur, Alerjik rinit sinüzit akıntısına bağlı boğaz enfeksiyonu, Sigara dumanı, Kirli hava, Polenler, Reflüye bağlı mide asidi ile boğaz yanması ve iltihabı, Bazı immün hastalıklara bağlı boğa enfeksiyonları gelişebilir. Boğaz enfeksiyonları gelişimine neden olan sebepler nelerdir? Boğaz enfeksiyonları çocukluk çağlarında sık görülür yaş ile

6 sıklığı biraz azalır ancak 65 yaş ve üstünde tekrar artmaya başlar. Yani immün sistemin zayıfladığı zamanlarda boğaz enfeksiyonu daha sık görülür. Aşağıdaki durumların varlığı boğaz enfeksiyonu riskini arttırır: Yakın çevredekilerde boğaz enfeksiyonu varlığı, Sigara dumanı, uçucu gazlar, kimyasallar yada kirli havaya maruz kalmak, Saman nezlesi hastası olmak, Allersik solunum yolu hastalıklarının varlığı, İmmün sistemi bozan durumların varlığı boğaz enfeksiyonu riskini arttırır. Boğaz enfeksiyonu şikayetleri nelerdir? Boğaz enfeksiyonları sırasında sık görülen şikayetler : Yutma güçlüğü, Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı, Ateş, Boğaz lenf bezleridne şişme, Bademciklerde şişme, Ses kısıklığı yada seste çatallanma, Boğazda kızarıklık ve akıntı, Bademcikler üstünde beyaz iltihabi kabuklanma, Öksürük, Nefes darlığı gibi şikayetler görülebilir. Nezaman doktora gitmeliyim? Boğaz enfeksiyonu va ateş varlığı her zaman tehlikeli olarak kabul edilmeli ve her seferinde doktora gidilmelidir. Hernekadar boğaz enfeksiyonlarının küçük bir kısmı beta mikrobu nedeniyle meydana gelse de sonuçları çok ağır olduğu için her boğaz enfeksiyonunda beta bakılmalıdır. Pratik olarak ateş olsun olmasın bir günden uzun süren boğaz ağrısını mutlak doktor görmelidir. Özellikle çocukluk çağda beta enfeksiyonları erken dönemde teşhis ve tedavi edilmelidir. Tedavi edilmemiş beta enfeksiyonları romatizmal

7 ateş e ve kalp, böbrek eklem ve beyine kalıcı zararlar verebilir. Dolayısı ile Boğaz enfeksiyonu ve ateş var ise mutlaka doktora gidilmelidir, ayrıca Uzun süren boğaz enfeksiyonlarında, Yutma zorluğu ve solunum zorluğu artıyor ise özellikle çocuklarda tükrük salya akması, havlar tarzda ksürük var ise, Bademcikler üzeridne beyaz iltihap var ise, Döküntü var ise, Lenf bezleri şiş ve ağrılı ise, Boğaz enfeksiyonuna baş ağrısı eklenmişse, Kulak ağrısı başlamışsa, Baş dönmesi var ise, Bulantı kusma var ise, Burun akıntısı iltihaplı renk ve koku almışsa, Kas eklem ağrıları var ise, Tükrükte kan var ise hastanın derhal bir doktora götürülmesi gereklidir. Boğaz enfeksiyonu sebebi nasıl tespit edilir? Hastanın şikayetleri hastalığın seyri muayene bulguları genellikle teşhis koymak için yeterlidir, ayrıca laboratuvar testleri ile teşhisin desteklenmesi gerekebilir. Beta mikrobu ( streptokok ) tespiti için hızlı laboratuvar testleri ile bir saatten az sürede sonuç almak ve doğru tedaviye başlamak mümkündür. Bızlı beta testleri oldukça hassas testlerdir neredeyse tüm beta anjinlerini yakalarlar. Hızlı beta testi yanında boğaz kültürü de yapılabilir. Boğaz kültürü daha güvenli sonuç verse de hassasiyeti daha düşüktür ve sonuç geç alınır. Streptokoksik anjin tedavisinde hızlı test sonuçları tedaviye başlamak için yeterlidir. Beta mikrobu dışındaki boğaz enfeksiyonları da sebebine göre tedavi edilirler.

8 Boğaz enfeksiyonlarının tedavisinde : İlaçlar: Ağrı kesiciler, Ateş düşürücü, Antibiyotik, Boğaz pastili, Alerji ilaçları, Öksürük ilaçları, Burun spreyleri, Deniz suyu spreyleri, Gargara, Kortizonlu ilaçlar kullanılabilir. Ev reçeteleri: Nane limon, Okaliptüs pastilleri, Karanfil, Tuzlu su ile gargara, Buruna tuzlu su çekmek, Buğu, Bol su, Portakal suyu sayılabilir. Boğaz enfeksiyonlarından korunma Boğaz enfeksiyonlarından korunmak için Sık el yıkama, özellikle kalabalık yerlerde, çocuk bakımından önce ve sonra el yıkama boğaz enfeksiyonlarından korunmada önemlidir çünkü virüsler ve mikropların birçoğu kirli ellerin ağıza buruna sürülmesi ile bulaşır. Hasta ile temasın kesilmesi. Evde boğaz enfeksiyonu var ise özellikle hassas kişilerle temasın kesilmesi ( yaşlı çocuk vb.), hastanın mümkünse odasından çıkmaması, eşyalarının paylaşılmaması. Oyun bebeklerinin oyuncaklarının paylaşılmaması,

9 paylaşılmış olanların yıkanması- silinmesi, hsta bebekler çocuklar ile temas edilmemesi, hasta bebekçocukların bilerek parka, okula, oyun alanına getirilmemesi, gönderilmemesi, Hasta çocukların okula gönderilmemesi, hasta olduğu fark edilen çocukların sınıfa sokulmaması, Sınıfların düzenli aralıklar ile havalandırılması, Kalabalık ortamlarda ellerin sıkça değdiği kapı kolları, tutamaklar, trabzanlar, sıralar gibi alanların temizlenmesi, Kağıt mendillerin bir kere kullanılıp atılması kesinlikle ortada bırakılmaması, Alerjik rinit, saman nezlesi gibi şikayetlerde bilinen alerjenlerden kaçınılması, Kapalı yerlerde sigara içilmemesi, Gaz, toz ve buharlı ortamlardan uzak durulması, İş yerinde gaz, toz için gerekli önlemlerin alınması, Çok sıcak-çok soğuk içilmemesi önerilir. Referanslar: 1. Healthy Children American Academy of Pediatrics 2. National Institute of Allergy and Infectious Diseases 3. Canadian Society of Otolaryngology 4. Health Canada 5. Brink AJ, Cotton MF, et al. Guideline for the management of upper respiratory tract infections. S Afr Med J. 2004;94: Choby BA. Diagnosis and treatment of streptococcal pharyngitis. Am Fam Physician. 2009;79(5): Pharyngitis. EBSCO DynaMed website. Available at: Updated April 25, Accessed September 29, 2014.

10 8. Sore throat. American Academy of Family Physicians Family Doctor website. Available at: re-throat.html. Updated May Accessed September 29, Sore throat. Patient UK website. Available at: Accessed November 20, Accessed September 29, The difference between a sore throat, strep and tonsillitis. American Academy of Pediatrics Healthy Children website. Available at: s/ear-nose-throat/pages/the-difference-between-a-sore-throat- Strep-and-Tonsillitis.aspx. Updated May 28, Accessed September 29, Throat problems. American Academy of Family Physicians Family Doctor website. Available at: -symptom/throat-problems.html. Accessed September 29, Vincent MT, Celestin N, et al. Pharyngitis. Am Fam Physician. 2004;69(6): /10/2009 DynaMed s Systematic Literature Surveillance Hayward G, Thompson M, Heneghan C, Perera R, Del Mar C, Glasziou P. Corticosteroids for pain relief in sore throat: systematic review and metaanalysis. BMJ. 2009;339. DİFTERİ Difteri; Diphteria; Kuşpalazı; Difteri solunum yolu ile bulaşan çok bulaşıcı bakteriyel bir

11 enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık solunum yolu ile bulaşır,hapşırık, öksürük ile havaya karışan mikroplar diğer insanlara bulaşarak hastalık yapar. Hastalığa corynebacterium diphteriae adında bir bakteri sebep olur. Solunum yoluyla bulaşan difteri mikropları en çok boğaz ve burunda yerleşerek difteri yaparlar. Boğazda solunum yollarını kaplayan sarı gri bir zar görülür. Bu zar solunum yollarını daraltıp tıkayabilir. Burunda da burun içini kaplayan sarı gri zarlar görülür ve solunum yollarını tıkar. Difteri sadece burun ve boğazda olmaz. Mikroplar deriye bulaşırsa ciltte iltihabi yaralara neden olabilirler. Aşılama ile difteri çok azalmıştır. Ülkemizde 2004 yılından buyana görülmemektedir ancak 2011 yılında yeni hastalar tespit edilmiştir. Aşılamanın kötü olduğu ülkelere seyahat, kalabalık ortamlar, kötü temizlik şartları, aşılanmamış olmak difteri için risk teşkil eder. Difteri belirtileri nelerdir? Difteri hastalığının kuluçka süresi 2-5 gündür. Hastalık Deride maviye çalan renk değişimi Burunda kanlı akıntı Nefes almakta sıkıntı, hırıltılı soluma, Seste kabalaşma, boğukluk, Hızlı soluma Titreme, üşüme, Havlar tarzda öksürük, Boğaz ağrısı, Tükürüğünü yutamama, ağızdan salya akması, Ateş, Yutkunurken ağrı, Nadiren cilt lezyonları ile seyreder. Hastanın boyun lenf bezleri şişer ve boyun kabalaşır.

12 Difteri teşhisi nasıl konur: Difteri teşhisi hastanın şikayetleri, klinik görünüm ve muayene bulgularına ilaveten Boğaz kültürü ile konur. Difteri tehlikeli bir hastalık mıdır? Difteri çok tehlikeli ve ölümcül sonuçları olabilen bir hastalıktır. Hastalık çocuk erişkin tüm yaştaki insanları tutabilir. Hastalık hafif boğaz ağrısı ile seyredebileceği gibi çok ağır tablolar ile de seyredebilir bu vakaların % 10 u ölümle sonuçlanır. Difteri mikrobu yaptığı toksin nedeniyle kalbin iltihaplanmasına yol açar ve çalışmasını ciddi şekilde bozabilir. Difteri nin en önemli ve tehlikeli komplikasyonu kalp kasının iltihaplanmasıdır ( miyokardit ). Nadiren sinir sisteminin de iltihaplanması ve buna bağlı felç ( paralizi ) görülür. Nadiren difteriye bağlı böbrek tutulumu ( nefrit ) olur. Difteri nasıl tedavi edilir? Difteri şüphesi başladığı anda test sonuçları beklenmeden tedaviye başlanmalıdır. Difteri tedavisinde hem antibiyotik hem de difteri anti serumu verilmelidir. Tedavide antibiyotik olarak Penisilin yada Eritromisin kullanılır. Hastalar düzelme görülene dek hastanede yatırılarak tedavi edilmelidir. Difteri ile teması olan herkese aşı yapılarak koruma altına alınmalıdır. Difteri aşısı 10 yıl boyunca koruma sağlar. Erişkinlerin her 10 yılda bir difteri aşısı yaptırması önerilir.

13 Nezaman difteriden şüphelenelim : Yakın zamanda difteri geçirmiş biri ile temasınız oldu ise, Bölgenizde difteri var ve hastanızda Boğaz ağrısı, Ateş, Boğuk ses, Havlar tarzda öksürük, Kanlı burun akıntısı, Yutma güçlüğü, Üşüme titreme, Nefes alma zorluğu veya hırıltılı solunum Boğaz ağrısı şikayetleri var ise mutlaka doktorunuza danışınız. Difteri aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Difteri aşısı ancak 10 yıl korur. Aşının 10 yılda bir tekrarlanması gerekir. Referanslar: 1- Common Misconceptions about Vaccination 2- Beers MH, Fletcher AJ, Jones TV, et al. The Merck Manual of Medical Information: Second Home Edition. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases. 8th ed (2005). Published by the National Immunization Program, Centers for Disease Control and Prevention, US Department of Health and Human Services. Available at: 4- Recommended adult immunization schedule United States, Centers for Disease Control and Prevention, MMWR website. Available at: Published January 15, Accessed January 24, Recommended immunization schedule for persons aged 0 through 6 years United States Centers for Disease Control and Prevention website. Available at:

14 0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. Accessed January 24, Recommended immunization schedule for persons aged 7 through 18 years United States Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: 0/10_7-18yrs-schedule-pr.pdf. Accessed January 24, Tetanus, diphtheria (Td) or tetanus, diphtheria, pertussis (Tdap) vaccine: what you need to know. Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: 0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. Published November 18, Accessed January 24, /24/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Updated recommendations for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and acellular pertussis (tdap) vaccine from the advisory committee on immunization practices, MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2011;60(1): ADENOVİRÜS Adenovirüs doğada yaygın olarak bulunur ve insanda birçok enfeksiyona neden olur. Özellikle : Akciğer, Göz, İdrar yolları, Bağırsak, Beyin ve nörolojik sistem enfeksiyonlarına yol açar.

15 Adeno virüs yaşlılar, bebekler ve immün sistemi zayıf insanlarda ciddi ve ölümcül seyreden hastalıklara neden olabilir. Her yaşta görülür, akciğerde zatüre, idrar yolu enfeksiyonu ve sistit, gözlerde konjoctivit, çocuklarda ishal ile seyreden bağırsak enfeksiyonlarına hatta beyinde menenjit ve ensefalitlere yol açabilir. Akciğer enfeksiyonu bronşitten zatüre ye dek ilerleyebilir. Adenovirüs yenidoğan bebeklerde ishal yapar. Okullar, yurtlar, kışlalar, kreşler ve huzur evlerinde salgınlara neden olur. Adenovirüs nasıl bulaşır? Adenovirüs havadan solunum yoluyla, gıdalar ile ağızdan ve en çok dış ortama temas sonucu eller yoluyla bulaşır. Virüs dış ortama dayanıklıdır ve uzun süre canlı kalır. Ortama elle temas edip daha sonra ellerin ağız, göz, buruna dokundurulması ile virüs bulaşır. Adenovirüs hastalıkları Adenovirüse bağlı akciğer hastalığı basit bir soğuk algınlığı şeklinde olabileceği gibi ağır bir zatüre şeklinde de seyredebilir, en sık şikayetler: Öksürük, Ateş, Boğaz ağrısı, Burun akıntısı, Gözlerde kızarıklık ( konjoktivit ) olur. Bu şikayetler grip ile karışır. Basit laboratuar testleri ile adenoviüs tespit edilebilir. Bazen sadece konjoktivit yapar. Tek gözde başlayan kızarıklık ve hafif ateş görülür birkaç gün içinde diğer göze yayılır, hastalık bulaşıcıdır. Kalabalık yerlerde salgınlarına neden olur. Bebeklerde ishal yapar bol sulu, kansız ve sümüksüzdür, hafif ateş, bulantı ve kusma olur. Dışkı testi ile Adenovirüs ishali kolayca tespit edilir. İdrar yolu enfeksiyonu yapabilir:

16 Ateş, İdrar yaparken yanma, Sık idrara çıkma, İdrar tutmakta zorluk, Bazen kanlı idrar a neden olur. İmmun sistemi bozuk kişilerde Adenovirüs menenjit ansefalit yapabilir. Adenovirüs ebağlı hastalıklarda kuluçka süresi 4-5 gündür. Hastalar şikayetler başlamadan birkaç gün önce hastalığı yaymaya başlarlar ve hastalık geçtikten sonra haftalarca virüsü yaymaya devam ederler. Adenovirüs enfeksiyonlarında tedavi: Adenovirüs hastalıklarının spesifik tedavisi yoktur. Antibiyotik tedavide etkisizdir. Hastaların istirahatı ve destek tedavisi gerekir. Hastaların akut dönemde istirahat etmeleri diğer insanlara bulaşmayı önlemek açısından önemlidir. Birçok hasta kısa sürede kendi kendine düzelir. Bulaşmayı önlemek için : Ellerinizi sık sık yıkayın, Öksürürken ve hapşırırken ağzınızı kapatın, Kağıt mendillerinizi çöpe atın, Kalabalık yerlerde uzun süre kalmayın, Bulunduğunuz yeri sık sık havalandırın. Referanslar: 1- American Academy of Pediatrics. Adenovirus Infections. In: Pickering LK, Baker CJ, Kimberlin DW, Long SS, eds Red Book: Report of the Committee on Infectious Diseases. 28th ed. Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics; 2009: Wold WSM, Horwitz MS. Adenoviruses. In: Fields BN, Knipe DM, Howley PM, eds. Fields Virology. 5th ed. Philadelphia: Lippincott-Raven; 2007: Foy HM. Adenoviruses. In: Evans A, Kaslow R, eds. Viral

17 Infections in Humans: epidemiology and control. 4th ed. New York: Plenum; 1997:119