KAMU YÖNETİMİ. 5.Ders. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER

Transkript

1 KAMU YÖNETİMİ 5.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1

2 TÜRK KAMU YÖNETİMİNİN YAPISI (MERKEZ ÖRGÜTÜ) DEVLETİN TEMEL ORGANLARI KAMU YÖNETİMİNİN YAPISI MERKEZ (BAŞKENT) ÖRGÜTÜ Cumhurbaşkanı Bakanlar kurulu Başbakan Bakanlar ve bakanlıklar MERKEZDEKİ YARDIMCI KURULUŞLAR

3 DEVLETİN TEMEL ORGANLARI YASAMA TBMM YÜRÜTME Cumhurbaşkanı Bakanlar Kurulu YARGI Bağımsız Mahkemeler Yasama: Kanunların yapılması, değiştirilmesi ve kaldırılması yetkisidir. Anayasamıza göre yasama yetkisi TBMM'ye aittir. Yürütme: TBMM tarafından çıkarılan kanunların uygulanmasıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kuruluna aittir. Yargı: Devlet düzeninin denetlenmesi ve vatandaşların yasal haklarının korunmasıdır. Yargı görevi bağımsız mahkemeler tarafından yürütülür.

4 KAMU YÖNETİMİNİN YAPISI Türkiye nin yönetim yapısı, örgütlenme ilkelerine göre, merkezi yönetim ve yerinden yönetim kuruluşları olmak üzere iki ana grupta toplanmaktadır. Merkezi yönetim, ülkedeki temel ve genel hizmetleri yürüten kurumlardan meydana gelir. Merkezi yönetimin başkent dışındaki hizmetleri taşradaki birimleri aracılığıyla yürütülür.

5

6 MERKEZ (BAŞKENT) ÖRGÜTÜ Türk kamu yönetiminin merkez örgütünde Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu, Başbakanlık ve bakanlıklar yer alır. Ayrıca merkezî yönetime görevlerinde yardımcı olmak, danışmanlık yapmak ya da denetimde bulunmak amacıyla kurulmuş yardımcı kuruluşlar da merkez örgütü içinde değerlendirilmektedir. Merkez teşkilatı Başkent Ankara'da örgütlenmiştir.

7 CUMHURBAŞKANI Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Bu sıfatla Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk Milleti'nin birliğini temsil eder; Anayasa'nın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir.

8 CUMHURBAŞKANI Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

9 CUMHURBAŞKANI Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi 20 milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.

10 CUMHURBAŞKANI Cumhurbaşkanının yasama ile ilgili olan görevleri: Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde açılış konuşmasını yapmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni gerektiğinde toplantıya çağırmak, Yasaları yayımlamak, Yasaları yeniden görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne geri göndermek, Anayasa değişikliklerine ilişkin yasaları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak, Yasaların, kanun hükmündeki kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü'nün, tümünün ya da belirli kurallarının Anayasa'ya biçim ya da esas yönünden aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,

11 CUMHURBAŞKANI Cumhurbaşkanının yürütme ile ilgili olan görevleri: Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek, Başbakanın önerisi üzerine Bakanları atamak ve görevlerine son vermek, Gerekli gördüğünde Bakanlar Kurulu'na Başkanlık etmek ya da Bakanlar Kurulu'nu Başkanlığı altında toplantıya çağırmak, Yabancı devletlere Türk Devleti'nin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyeti'ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek, Uluslararası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak, Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Başkomutanlığını temsil etmek, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kullanılmasına karar vermek, Genelkurmay Başkanı'nı atamak, Milli Güvenlik Kurulu'nu toplantıya çağırmak, Milli Güvenlik Kurulu'na Başkanlık etmek, Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim ya da olağanüstü hal ilan etmek ve kanun hükmünde kararname çıkarmak, Kararnameleri imzalamak, Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek ya da kaldırmak, Devlet Denetleme Kurulu'nun üyelerini ve Başkanını atamak, Devlet Denetleme Kurulu'na inceleme, araştırma ve denetleme yaptırmak, Yükseköğretim Kurulu üyelerini seçmek, Üniversite rektörlerini seçmek,

12 CUMHURBAŞKANI Cumhurbaşkanının yargı ile ilgili olan görevleri: Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin dörtte birini, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veyargıtay Cumhuriyet Başsavcı Vekilini, AskerîYargıtay üyelerini, AskerîYüksek İdare Mahkemesi üyelerini, Hâkimler ve SavcılarYüksek Kurulu üyelerini seçmek.

13 CUMHURBAŞKANI Cumhurbaşkanının re sen (kendi başına) vereceği kararlar ve emirler aleyhinde anayasa mahkemesi dahil, hiçbir yargı merciine başvurulamamaktadır. Cumhurbaşkanı ancak vatana ihanetten dolayı suçlanabilir. Bu suçlama TBMM üye tamsayısının en az üçte birinin yazılı teklifi üzerine, üye tam sayısının dörtte birinin vereceği kararla mümkün olur.

14 BAKANLAR KURULU Bakanlar Kurulu (Hükümet), Başbakan ve bakanlardan oluşmakta olup yürütme organının siyasi yönden sorumlu kanadını meydana getirmektedir. Bakanlar, TBMM üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir ve Cumhurbaşkanınca atanır. Bir kimsenin bakan olması için milletvekili olma zorunluluğu yoktur

15 BAKANLAR KURULU Gerektiğinde Başbakanının önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca bakanların görevlerine son verilir. Bakanlar Kuruluna Başbakan başkanlık eder. Cumhurbaşkanı da gerekli gördüğünde Bakanlar Kuruluna başkanlık edebilir. Bakanlar Kurulu, hükümet ve kamu yönetiminin genel politikasını saptamak ve yürütmek açısından birlikte sorumludurlar.

16 BAKANLAR KURULU Bakanlar Kurulu, Cumhurbaşkanının atama işlemiyle birlikte kurulmuş ve görevine başlamış olur. Bakanlar Kurulunun programı, kuruluşundan en geç bir hafta içinde Başbakan veya bir bakan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisinde okunur ve güvenoyuna başvurulur TBMM den güvenoyu alan Bakanlar Kurulu, programını uygulamak için gerekli çalışmalara başlar.

17 BAŞBAKAN Başbakan, Cumhurbaşkanınca TBMM üyeleri (Milletvekilleri) arasından atanır. Başbakan, Bakanlar Kurulunun başkanı olarak, Bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Bununla birlikte Başbakan, bakanların görevlerinin Anayasa ve kanunlara uygun olarak yerine getirilmesini gözetmek ve düzeltici önlemleri almakla yükümlüdür.

18 BAŞBAKAN Başbakanlığın görevleri genel olarak aşağıdaki gibi sıralanmıştır: a) Bakanlıklar arasında işbirliğini sağlamak, Hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetmek, Anayasa ve kanunlarla verilen hizmetleri yerine getirmek maksadıyla gerekli tedbirleri almak, b) Devlet Teşkilatının düzenli ve etkin bir şekilde işlemesini temin edecek prensipleri tespit etmek, Hükümet Programı ve kalkınma planları ile yıllık programların uygulanmasını takip etmek, c) Kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik ve karar tekliflerinin Anayasaya ve diğer mevzuata uygunluğunu incelemek ve Yasama Organı ile olan münasebetleri yürütmek, d) Mevzuat hazırlama usul ve esasları ile ilgili ilkeleri tespit etmek ve geliştirmek, yürürlükte bulunan mevzuatın kayıtlarını tutmak, kodlamak, tek metin haline getirmek, bilgi işlem sistemi içinde takip etmek ve yayınlamak,

19 BAŞBAKAN e) İdarede etkinliğin sağlanması, görevlerin tam ve verimli bir şekilde zamanında yerine getirilmesi, idari usul ve işlemlerin basitleştirilmesi, Devlet Teşkilatının düzenlenmesi için gerekli olan sistem ve prensiplerin geliştirilmesini ve uygulanmasını sağlamak, f) Devlet Teşkilatındaki teftiş ve denetim sistemini geliştirmek, uygulanmasını takip etmek, gerektiğinde teftiş ve denetim yapmak, g) Türk Devlet ve millet hayatını ilgilendiren tarihi, hukuki, idari, ekonomik, ilmi doküman ve belgeleri toplamak, değerlendirmek ve düzenlemek, film, mikrofilm gibi ileri teknikleri uygulayarak arşiv malzemesini tek nüsha olmaktan kurtarmak, bunların tahribini önleyecek arşiv laboratuvarı kurmak, milletlerarası arşivcilik ile ilgili hareketleri takip etmek, önemli arşiv malzemesini yurt ve dünya bilim çevrelerine sunmak,

20 BAKANLAR VE BAKANLIKLAR Türkiye nin yönetim yapısı içinde her bakanlıktan siyasi olarak başbakana karşı sorumlu olan bir bakan bulunmaktadır. Her bakan, Başbakana karşı sorumlu olup ayrıca kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri altındakilerin eylem ve işlemlerinden de sorumludur.

21 BAKANLAR VE BAKANLIKLAR Devletin üstlendiği temel kamu hizmetleri bakanlık örgütlenmesiyle yürütülmektedir. Her bakanlık belirli bir kamu hizmetini yerine getirmekle görevlendirilmiş ve yetkili kılınmıştır. Bakanlıklar, Merkezi yönetimin en önemli yapısını meydana getirir Anayasası gereği, bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilatı kanunla düzenlenir. Bakanlıklar, merkez örgütüyle ihtiyaca göre kurulan taşra ve yurt dışı teşkilatlarından meydana gelir.

22 BAKANLIK MERKEZ ÖRGÜTÜ Bakanlığın sorumlu olduğu hizmetlerin yürütülmesi, amaç ve politikaların tayini, koordinasyon, gözetim, idareyi geliştirme gibi görevleri yerine getirmek üzere üç temel birimden oluşmaktadır: Ana Hizmet Birimleri Danışma ve Denetim Birimleri Yardımcı Birimler

23 BAKANLIK MERKEZ ÖRGÜTÜ Ana Hizmet Birimleri; bir bakanlığın varlık nedeni olan temel görevleri ya da fonksiyonları yerine getirmek amacıyla oluşturulan ünitelerdir. Danışma ve Denetim Birimleri; bakana, ana hizmet birimlerine, bağlı ve ilgili kuruluşlara danışma hizmeti sunmak amacıyla kurulmuştur. Teknik, idari, hukuki ve mali konularda faaliyet gösterirler. Denetim Birimi Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği bu kapsamdadır.

24 BAKANLIK MERKEZ ÖRGÜTÜ Yardımcı Birimler; ana hizmet birimleri ile danışma denetim birimlerine destek olurlar. İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü, Eğitim Dairesi Başkanlığı, İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı gibi birimler bu kapsamdadır.

25

26 MERKEZDEKİ YARDIMCI KURULUŞLAR Merkezî yönetimin başkent örgütünde hükümete ve bakanlıklara görüş bildirmek, belirli bir konuda karar almak ya da belirli bir kamu hizmetini yürütmek veya denetim yapmak suretiyle yardımcı olmak için oluşturulan birçok kuruluş vardır. Merkezdeki yardımcı kuruluşlara örnek olarak; Millî Güvenlik Kurulu, Danıştay, Sayıştay ve Devlet Planlama Teşkilatı verilebilir.

27 KAYNAKLAR Sözen, S. (Editör) (2013). Kamu Yönetimi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. Sayan, İ.Ö. (2013). Türkiye de İdari Sistem Ve Örgütlenme