NAZAN TACER KUKLALAR

Transkript

1

2 NAZAN TACER KUKLALAR

3 ORİGAMİ KUKLALAR 2016, Tudem Eğitim Hizmetleri San. Tic. A.Ş. 1476/1 Sok. No:10/51 Alsancak-Konak/İZMİR YAZAN ve RESİMLEYEN: Nazan Tacer FOTOĞRAFLAR: Nazan Tacer, Naci Tacer BASKI VE CİLT: Ertem Basım Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti. Eskişehir Yolu 40. Km. Başkent OSB 22. Cadde No:6 Malıköy/Ankara Tel: Birinci Baskı: Haziran 2017 (2000 adet) ISBN: Yayınevi sertifika no: Matbaa sertifika no: Tüm hakları saklıdır. Bu yayının hiçbir bölümü, telif hakkı sahibinin önceden yazılı izni olmaksızın tekrar üretilemez, bir erişim sisteminde tutulamaz, herhangi bir biçimde elektronik, mekanik, fotokopi, kayıt ya da diğer yollarla iletilemez.

4 Katlamaya başlarken... Günümüzden yaklaşık 2000 sene önce Çin de bulunan kâğıtla birlikte origaminin de temeli atılmış oldu. İlk kâğıt katlama örneklerinin Uzak Doğu da yapıldığı sanılıyor. Ancak asıl gelişimi altıncı yüzyılda, Japonya da kâğıdın kullanılmaya başlaması ile oldu. Origami (oru-kami: katlamakkâğıt) zamanla sanata dönüştü ve tüm dünyaya yayıldı. Sonrasında bir masal büyüsü gibi sardı insanoğlunu... Yaratıcılığına yaratıcılık kattı yıllar boyu. Malzemesinin ucuz oluşu, kolay bulunması zenginlik kattı origamiye. Küçük bir kâğıttan üç boyutlu inanılmaz eserler yaratıldı. Yapıştırılmadan sadece katlanarak bir kuşa ya da nilüfer çiçeğine dönüşüverdi küçük kare biçimindeki kâğıt... Origami, zaman içinde ülkeler arasında yolculuğuna devam ederken değişime de uğradı, kâğıtlar daha da renklendi, modeller çoğaldı. Kareden dikdörtgene, üçgenden çokgenlere kadar pek çok biçimde kâğıt kullanıldı. Günümüzde origami tekniği endüstride, moda tasarımında ve mimarlıkta yaygın olarak kullanılmaktadır. Örneğin, otomobillerdeki hava yastıklarının, uydularda kullanılan teleskop aynalarının katlanma ilkeleri de origamiye dayanır. Bazı matematikçi ve fizikçiler bilim için origaminin yanı sıra değişik modeller tasarlayarak origami sanatına da katkıda bulunmaktadır. Geleneksel origaminin temel katlamalarından yola çıkan yeni tasarımlar uluslararası sergi ve fuarlarda meraklıların ilgisini çekmektedir. Matematikle ilintili olan origami, çocukların ilk geometrik biçimlerle tanışmasına, eğlenerek öğrenmesine, el-beyin-göz koordinasyonu ve motor becerilerinin yanı sıra gözlem, hayal gücü, tasarım becerilerinin de gelişmesine yardımcı bir etkinliktir. Bu kitapta hareketli anonim origami örnekleri ve bu örneklerden yola çıkarak kesme, yapıştırma ve boyama tekniklerini kullanarak yapılan kuklalar yer alıyor. Kuklaları oyunlarınızda kullanabilir, kitaptaki civciv katlamasından kutlama kartı, ejderhadan mekân süsleri hazırlayabilirsiniz. Kardeşimle beni ilk kez kâğıt katlama ile tanıştıran anne ve babamın anısına...

5 Kâğıtlar... Origaminin temel malzemesi kâğıttır. Kumaş ya da katlamaya uygun herhangi bir malzeme ile de origami yapılabilir. Kâğıt boyutları ve biçimleri katlanacak nesneye göre seçilir. Origami için özel üretilmiş baskılı, el yapımı vb kâğıtların yanı sıra beyaz ve renkli fotokopi kâğıtları, elişi kâğıtları, küp notluklar, paket kâğıtları, fon kartonu, pelür kâğıdı, kraft kâğıt, gazete, dergi sayfaları, eski defterlerin kullanılmış ya da kullanılmamış sayfaları gibi pek çok kâğıt çeşidi kullanılabilir. Boyayarak, bilgisayarda hazırlanmış desenlerden çıkış alarak özel kâğıtlar hazırlanabilir. 4 Çocuklarla katlarken... Malzeme listesindeki kesim panosu ve maket bıçağı sadece yetişkinlerin kullanımı içindir. Küçük çocuklara kâğıtları uygun boylarda hazırlayıp vermelisiniz. Daha büyük çocuklar kâğıtları makas kullanarak hazırlayabilir. A4 boyundaki fotokopi kâğıtları ile büyük paket kâğıtlarından kolayca kare biçiminde kâğıtlar elde etmek için en çok kullanılan boylarda karton ya da mukavva şablonlar hazırlayın. Şablon boyutları 14.5x14.5 cm, 15x15 cm, 18x18 cm, 21x21 cm olabilir. Çocuklar şablonları kâğıdın bir köşesine yerleştirip, kurşun kalemle çevresini çizip makasla keserek kullanabilirler. Elişi kâğıtları parlak yüzeyli (kuşe) kâğıtlardır. Üzerine keçeli kalemle boyama yapıldığında dağılma, bulaşma yapacağından boyama gerektirmeyen çalışmalarda bu tür parlak yüzeyli kâğıtlar tercih edilebilir. Çizim yapmanız gerekiyorsa permanent (CD, cam, metal gibi yüzeylere yazabilen ve çabuk kuruyan) kalemler kullanabilirsiniz. Not: Permanent kalemler kokulu ve çıkmayan mürekkepli olduklarından küçük çocukların kullanımına uygun değildir. Çizim ve boyama gerektiren katlamalarda beyaz ve renkli fotokopi kâğıtları daha iyi sonuç verecektir. Origamide kat izleri önemlidir. Sonraki katlamaların kolayca yapılmasına olanak tanır. Katlayıp açtığınız kâğıttaki katlama izlerini ve izleri nasıl belirginleştirdiğinizi çocuğa gösterin. Düzgün ve kalıcı izler için kat izini yuvarlak bir kalem, küçük bir cetvel, ahşap dondurma çubuğu veya tırnağı ile nasıl belirleyebileceğini anlatın. Kat yerini tırnağımızla iyice ütüleyelim ya da tırnak ütüsü yapalım diyebilirsiniz. Malzemeler Kâğıt Makas, maket bıçağı Cetvel Yapıştırıcı Hareketli gözler, pul, düğme, kurdele gibi süsleme malzemeleri Üzerinde kâğıt kesebileceğiniz kalın mukavva ya da kesim panosu Kurşun kalem Çeşitli boyalar Keçeli kalemler Birkaç renk permanent kalem

6 Origaminin ABC si Katlamaların kolayca anlaşılması için bir işaret dili geliştirilmiştir. İşaretler, küçük farklılıklar olsa da genel olarak aşağıda örneklerini görebileceğiniz biçimdedir. Örneğin katla ve aç için kullanılan arkası çengelli ok, bazı kaynaklarda iki yönlü ok olarak kullanılır. Kâğıdı öne katla (vadi katlaması) Kâğıdı arkaya katla (tepe katlaması) Kat (katlama) izi Makasla kes Ok yönünde katla Ok yönünde arkaya katla Ok yönünde katla ve aç Aynı katlamayı kâğıdın diğer katlarında, okun üzerinde belirtilen çizgi sayısı kadar tekrarla Kâğıdın arka yüzünü çevir İşin püf noktası Katlamaya başlamadan önce, kâğıdın, istenilen ölçüde ve biçimde olup olmadığını kontrol edin. Katlamaları, mutlaka sert ve düz bir zemin üzerinde yapın. Kesme işlemini yaparken, masanıza zarar vermemek için kesim panosu ya da kalın bir karton kullanın. Katlamaları kesinlikle sırasına göre yapın. Katlamanın kâğıdın hangi yüzüne uygulandığına dikkat edin. Kat yerlerini, kâğıdın köşelerinin ve kenarlarının çakıştığından emin olduktan sonra belirginleştirin. Kâğıdı katlarken önce kat yerinin orta noktasına bastırın. Daha sonra kat izini iki yana doğru bastırarak belirginleştirin. Bir sonraki aşamaya geçmeden kâğıdın kitapta verilen örnek çizime uygun görünüp görünmediğini kontrol edin. ÖNERİLER Bazı sayfalardaki gülen yeşil yüzün altında konuyla ilgili küçük öneriler yer alıyor. Ok yönünde iterek içeri bastır Kâğıdın üst kenarını aşağı gelecek biçimde çevir Zikzak (pli, yelpaze) katlama İşaretli yerden üfleyerek şişir Büyütülmüş görüntü İçe katla Dışa katla 5

7 Kitapta kullanılan başlangıç katlamaları Klasik origamide en yaygın kullanılan temel başlangıç katlamaları kare, üçgen, uçurtma, balık, kurbağa, kuş, zambak, su bombası (kâğıt balon), rüzgâr gülü katlamalarıdır. Bu sayfada sadece kitapta kullanılan katlamalara yer verildi. Uçurtma katlaması kitapta en çok karşılaşacağınız katlamadır. Uçurtma gibi başlayan bir katlama daha sonra ya bir kargaya ya da bir ördeğe dönüşecektir. Uçurtma katlaması Kitap katlaması (ikiye katlama) Bohça - zarf katlaması Kare biçiminde bir kâğıdı ok yönünde tam ortadan katlayıp açın. Kare ya da dikdörtgen biçiminde bir kâğıdı ok yönünde tam ortadan ikiye katlayın. Kare biçiminde bir kâğıdın karşılıklı köşelerini okların yönünde tam ortadan katlayıp açarak, birbirini kesen iki kat izi oluşturun. Sol ve sağ üst kenarları uçurtma katlamasıyla ortaya katlayın. Bu katlama, civciv-yılan, kulaklarını sallayan tavşancık, konuşan balık, gevezeler, ejderha, tilki katlamalarının başlangıcıdır. Kâğıdın dört köşesini de orta noktaya katlayın. Uçurtma katlaması, kitapta yer alan kargalar yemek yarışında, yemek arayan ördek, tahterevallideki kuşlar katlamalarının başlangıcıdır. Bu katlama, tuzluk el kuklasında kullanılan katlamadır. 6

8 Rüzgâr gülü (fırıldak) - katamaran tekne katlaması Karşılıklı kenarları okların yönünde ortadan ikiye katlayıp açın. Yan kenarları ok yönünde ortaya katlayın. Kâğıdın kısa kenarlarını ortadaki ize katlayıp açın. Dört köşeyi de iki yana açın. Üst yarıyı arkaya katlayın. Bu katlama, sihirli karelerde kullanılan katlamadır. Cetvel kullanmadan bir kenarın orta noktasını bulmak Sol köşeyi sağ köşeyle birleştirin. Katlamadan, sadece alt kenarın ortasına bastırın. Kâğıdı tekrar açın. Dikdörtgen bir kâğıttan kare biçiminde kâğıt hazırlamak Kâğıdın kısa kenarını (a kenarını) uzun kenarının (b kenarının) üzerine katlayın. Üçgen parçanın yanındaki dikdörtgen alanı kesip çıkarın. Üçgen parçayı açın. Kare kâğıdınız hazır. Küçük kâğıt parçalarını daha sonra kullanmak üzere saklayın. 7

9 Civciv, kuş ve yılan 9x9 cm boyutunda bir kâğıdı ortadan ikiye katlayın. Dik kenarın orta noktasından 1 cm aşağıyı işaretleyin ve kurşun kalemle 2.5 cm uzunluğunda yatay bir çizgi çizin. Çizgiden makasla kesin. Aynı teknikle farklı yüzler, hayvan kuklaları ve kutlama kartları hazırlanabilir. İbik ve kanatlarda ince keçe ve renkli tüyler kullanılabilir. Ortadaki kesikten aşağı ve yukarı yönde 45 derecelik iki katlama yapın. Kat izlerini tırnağınızla iyice belirginleştirin. Kâğıdın arka yüzünü çevirin. 3. karedeki katlamayı kâğıdın bu yüzünde de tekrarlayın. Kat izlerini tırnağınızla iyice belirginleştirin. Katları tekrar açın. Kâğıdı ortadan açarken 3. ve 4. karede katlayıp açtığınız üçgen parçaları içeri itin. 8

10 Yılan için beyaz kâğıttan bir çift diş ile pembe veya kırmızı kâğıttan bir dil kesin. Dişleri ve dili, ağzının iç kısmına, arka taraftan yapıştırın. Gözlerini çizip boyayabilir, çıkartma gözler veya oynar gözler kullanabilirsiniz. Kâğıdı ortadan açtığınızda civcivin gagası böyle görünmeli. Kâğıdın iki yanına kanat yapıştırın. Gagayı koyu sarı veya turuncu renge boyayın. Kâğıda göz çizip boyayın ya da oynar göz yapıştırın. Nasıl hareket ettirelim? Kâğıdı kapatıp açar gibi hareket ettirdikçe civcivin gagası da hareket eder. Yapıştırmaların kötü görünmemesi için aynı boyda, farklı renkte kâğıttan bir kare kesin. Gagaya yapıştırıcı gelmeyecek biçimde arka yüze yapıştırın. 9

11 Kulak sallayan tavşancık A4 kâğıdı (21x29.7 cm) dört eşit parçaya bölün. Dört parçadan birini ok yönünde ikiye katlayın. Üst kenarın ortasını işaretleyin. Sol ve sağ köşeleri okların yönünde ortaya katlayın. Kâğıdı ok yönünde ortadan ikiye katlayın. Kâğıdı sağa çevirip 6. adımdaki görüntüyü elde edin. 10

12 Nasıl hareket ettirelim? Bir elinizle kırmızı nokta ile gösterilen yerden bacakları tutun. Diğer elinizle tavşanın kuyruğunu aşağıya ve yukarıya doğru hareket ettirin. Tavşanın burnunu boyarak ya da 45 derecelik açıyla içeri katlayarak oluşturabilirsiniz. Tavşanın burnunu ve gözlerini boyayın. Üstteki kısa kenarın orta noktasını işaretleyin. Kâğıdın iki katını birden kesik çizgiye kadar kesin. Kâğıdın iki katından öndekini öne, arkadakini arkaya katlayın. 11

13 Konuşan balık Kare biçiminde bir kâğıdı ortadan ikiye kesin. Kâğıdın uzun kenarını ok yönünde ikiye katlayıp açın. Dört köşeyi de çizimdeki gibi 45 derecelik açıyla ortadaki ize kadar katlayın. Balığın ağzının sivri olmasını istemiyorsanız köşeleri katlarken aralarında 3-4 mm boşluk bırakın. Kâğıdı, dört küçük üçgen içeride kalacak biçimde ok yönünde ikiye katlayın. 12

14 Nasıl hareket ettirelim? Kuyruk iki yana çekildikçe balık ağzını açıp kapatır. Kuyruğun öndeki ucunu öne, arkadaki ucunu arkaya katlayın. Kâğıdın iki ucundan tutun; iki uç birbirine yaklaşacak biçimde yukarıya doğru çevirin. Kâğıdı, sol tarafı, sağ taraftaki iki kat arasında kalacak biçimde ikiye katlayın. Alttaki kabarık kenarı bir elinizle ortasından içeriye doğru bastırın. Kabarık kalmaması için tüm kat izlerini düzeltin. 13

15 Gevezeler 20x20 cm boyutunda bir kâğıdı ok yönünde tam ortadan katlayın. Üstteki katı ok yönünde yukarı katlayın. Kâğıdın arka yüzünü çevirin. Alt kenarı ok yönünde üst kenara katlayıp açın. Kâğıdın dört köşesini de örnek çizimdeki gibi 45 derecelik açıyla katlayın. Küçük üçgenler iç tarafta kalacak biçimde kâğıdı ortadan ikiye katlayın. Kâğıdı ok yönünde ortadan ikiye katlayıp açın. 14

16 Nasıl hareket ettirelim? Baş parmağınız altta kalacak biçimde kuklayı tutun. İbik, yele, yüzgeç gibi parçaları varsa işaret ve orta parmağınızın arasına alın. Alt ve üst çene birbirine değecek biçimde açıp kapatın. 9. adımdaki ağız çizgisini hiç katlamadan ya da yarıya kadar katlayarak farklı ağızlar oluşturabilirsiniz. Gagaların arkasındaki aralıklara kuyruk, ibik, yele, yüzgeç yapıştırarak kuş, balık, canavar, yılan kuklaları hazırlayabilirsiniz. Süslemeler için renkli tüyler ve düğmeler kullanılabilir. Kâğıdın üst kenarını (uzun kenarını) ortasından cm kesin. Ortadaki kesikten başlayarak, iki yandaki köşelere kadar kenarları kıvırıp katlayın. İki köşeyi ok yönünde katlayın. 15

17 Ejderha kuklası MALZEMELER 1-15x15 cm boyutunda, yeşil renkli, kare biçiminde bir kâğıt 2- İki farklı ton veya renkte, 3 cm eninde, cm uzunluğunda iki şerit (fon kartonu ya da A4 kâğıt) 3- Kırmızı krepon kâğıdı 4- Bir çift oynar göz 5- Kurşun kalem, cetvel, makas, yapıştırıcı, tel zımba 15x15 cm boyutunda, yeşil renkli kâğıttan 12. sayfada yer alan geveze el kuklasını katlayın. İki şeridi dik açı oluşturacak biçimde birbirine yapıştırın. Koyu yeşil şeridi ok yönünde aşağı katlayın. Açık yeşil şeridi ok yönünde koyu yeşilin üzerine ve sola katlayın. 16 Koyu yeşili açık yeşilin üzerine ve yukarı katlayın. Şeritlerin sonuna kadar aynı biçimde katlayarak bir kedi merdiveni oluşturun. Şeritlerin sonuna gelince kedi merdiveninin uzunluğunu kontrol edin. Merdivenin sonunu yapıştırmadan açık bırakın. Renkli kâğıtlardan 1 cm eninde şeritler kesin. Şeritleri yuvarlak bir kalem yardımıyla kıvırın, birer ucunu üst üste getirip zımbalayın veya birbirlerine yapıştırın.

18 Yeni şeritler ekleyip gövdeyi uzatabilir, uzun bir kedi merdiveniyle yılan yapabilirsiniz. Gözleri beyaz kâğıda çizebilir, hareketli gözleri kırmızı düğmelere yapıştırabilir, iki farklı renkteki düğmeyi üst üste yapıştırarak kullanabilirsiniz. Ejderhanın birleştirilmesi Krepon kâğıdından kelebek biçiminde, iki farklı boyda parça kesin. Kenarlarını zigzag keserek biçimlendirin. Krepon kâğıtlarını üst üste yerleştirip ortasını büzerek başın arkasına yapıştırın. Gözler, dişler, dil gibi süslemeleri bu aşamada ekleyin. Renkli şeritleri, sonunu açık bıraktığınız kedi merdiveninden oluşan gövdenin iki katı arasına yapıştırın. Gövdeyi baş ile birleştirin. 17

19 Tuzluktan el kuklası 20x20 cm boyutunda bir kâğıdın karşılıklı köşelerini okların yönünde tam ortadan katlayıp açarak birbirini kesen iki kat izi oluşturun. Kâğıdın dört köşesini de orta noktaya katlayın. Köşelerin tam orta noktada uç uca gelmesine özen gösterin. Kâğıdın arka yüzünü çevirin ve yine dört köşeyi de orta noktaya katlayın. Sol kenarı ok yönünde, tam ortadan ikiye katlayıp açın. 18

20 Dışta kalan dört kareye ve iç tarafa renkli kalemlerle yüz çizin. Ağız içini ve dili renkli kâğıtlarla ya da beyaz bir kâğıdı boyayarak yapabilirsiniz. Üst köşelere farklı biçimlerde kulaklar çizerek, kesip yapıştırarak; ayı, tavşan, kedi, köpek gibi kuklalar oluşturabilirsiniz. Parmaklarınızı ceplere yerleştirin ve örnek çizimdeki gibi kendinize doğru tutun. Ok ile gösterilen araya yapıştırıcı sürün. Sol ve sağ yarıları birbirine yapıştırın. Alt kenarı ok yönünde, yukarıya katlayın. Kâğıdın alt kısmındaki açık uçları yukarı kaldırın ve oluşan cepleri düzeltin. Cepler yukarı gelecek biçimde kâğıdı çevirin. 19

21 Kargalar yemek yarışında 15x15 cm boyutundaki kâğıdı tam ortadan ikiye katlayıp açın. Üstteki iki kenarı uçurtma katlamasıyla ortaya katlayın. İki dik üçgenden oluşan alanı ok yönünde ortadan ikiye katlayıp açın. Kâğıdı ok yönünde ortadan ikiye katlayın. Kâğıdı ok yönünde döndürün. 20

22 Nasıl hareket ettirelim? Karganın gagasını yere dayayın. Karga için renkli fotokopi kâğıdı kullanın. 15x15 cm den büyük karga için fon kartonu kullanabilirsiniz. Arkadaşınızla kargaları yarıştırmayı deneyin. Acaba kimin kargası devrilmeden en fazla yemeği yiyebilecek? Parmağınızla kuyruğuna vurdukça karganız yem yiyerek ilerler. Üst köşeyi noktalı çizgiden ok yönünde katlayıp açın. Kırmızı büyük okla gösterilen bölümü, ortasındaki kat izinden kâğıdın iki katı arasına iterek karganın başını oluşturun. Göz yapıştırın. İsterseniz gagasını boyayın ve kanat çizin. 21

23 Sihirli kareler Kare bir kâğıdın karşılıklı köşelerini okların yönünde ortadan ikiye katlayıp açarak birbirini kesen iki iz oluşturun. Kâğıdın dört köşesini de birer birer ortaya katlayıp açın. Kâğıdı 45 derece sağa çevirin. Kâğıdın karşılıklı kenarlarını okların yönünde ortadan ikiye katlayıp açarak birbirini kesen iki iz oluşturun. Yan kenarları ortadaki ize kadar katlayın. Alt ve üst kenarları ortadaki ize kadar katlayıp açın. Kat izlerinin yardımıyla alt köşeleri iki yana ve yukarı açın. Aynı işlemi üst köşelerde de tekrarlayın. 22

24 Nasıl hareket ettirelim? Kareleri ortalarındaki kat izlerinden iki yana, aşağı ve yukarı katlayarak farklı ifade ve yüzleri birleştirin. Kareleri oklar yönünde yana, aşağı, yukarı çevirerek her dört karede farklı bir ifade ve yüz olacak biçimde çizimler yapın. İsterseniz boyayın. Karelere çeşitli hayvan yüzleri ya da gövdeleri çizmeyi deneyebilirsiniz. Karelerin üzerine saç, göz, ve ağız çizin. Kaldırdığınız köşeleri tek tek uçlarından orta noktaya itip katlayın. Dört köşede dört küçük kare oluşmalı ve birer köşeleri ortada birleşmeli. 23

25 Tilki kuklası Kare bir kâğıdı ok yönünde ortadan ikiye katlayın. Kâğıdı ok yönünde ortadan ikiye katlayıp açın. Sol ve sağ kenarları ortadaki kat izine katlayın. Üstteki iki kısa kenarı, sol ve sağ kenarlara değecek biçimde iki yana katlayıp açın. Kâğıdın ortasındaki cep görünümlü katları iki yana açarken üst kenarları da aşağıya bastırın. Yan kenarları arkaya katlayın. Sol alt köşenin ön parçasını öne, arka parçasını arkaya katlayın. 24

26 Nasıl hareket ettirelim? Tilki kuklasının arkasındaki iki cebe, baş ve işaret parmaklarınızı yerleştirin. Parmaklarınızı yukarıya ve aşağıya doğru açıp kapatarak ağzını hareket ettirin. İki yandaki köşeleri birbirine yaklaştırın. Katları düzeltin. Bu işlem sonunda ortadaki turuncu alan tilkinin ağzı, beyaz alanlar da kulakları olacak. Tilki kuklası için bir yüzü beyaz, diğer yüzü renkli elişi kâğıdı veya iki yüzü de aynı renk olan fotokopi kâğıdı kullanabilirsiniz. Altta oluşan cebi iki elinizle iki yana açın. Üst kenarı ortasından çizimdeki beyaz alana kadar bastırın. Kâğıdın sol alt köşesini noktalı çizgiden ok yönünde yukarı katlayın. Alttaki parçayı noktalı çizgiden ok yönünde arkaya ve yukarıya katlayın. Sağ alt köşelerden öndekini noktalı çizgiden öne ve yukarıya, arkadakini arkaya ve yukarıya katlayın. 25

27 Kuğu - Ördek 15x15 cm boyutundaki kâğıdı tam ortadan ikiye katlayıp açın. Üstteki iki kenarı uçurtma katlamasıyla ortaya katlayın. Kâğıdın arka yüzünü çevirin. Alttaki kenarları ok yönünde ortadaki ize kadar katlayın. Kâğıdın arka yüzünü çevirin. Okların yönünde üst köşeyi aşağı, alt köşeyi yukarı katlayın. Kâğıdın arka yüzünü çevirin. 26

28 Kuşun boynunu yukarı kaldırın ve boynunun alt tarafındaki katları sıkıştırın. Gaganın ucunu biraz yukarı kaldırın. Nasıl hareket ettirelim? Kanatlardaki ceplere baş ve işaret parmaklarınızı yerleştirin. Parmaklarınızı iki yana açıp kapatarak ileri hareket ettirirken ördeğin başı da aşağı ve yukarı sallanacak. Kâğıdı ok yönünde yana çevirin. Üst kenarı ok yönünde katlayın. Kâğıdın arka yüzünü çevirin. Kâğıdı ok yönünde ortadan ikiye katlayın. 27

29 Tahterevallideki kuşlar 15x15 cm boyutunda bir kâğıdı tam ortadan karşılıklı köşelere katlayıp açın. Üstteki iki kenarı ortadaki kat izine katlayın. (Uçurtma katlaması) Alttaki iki kenarı ortadaki kat izine katlayıp açın. Üst köşeyi sağ yana çevirin. Ortadaki iki köşeyi okların yönünde çekerek sağa katlayın. İki köşeden alttakini sola katlayın. Kâğıdın arka yüzünü çevirin. Yan köşeleri ortadaki kat izinin 0.5 cm sağına ve soluna katlayın. Kâğıdın üst yarısını ortadan arkaya katlayın. 28

30 Katlamayı beyaz kâğıttan hazırlayıp boyayabilir, çıkartmalarla süsleyebilirsiniz. Kuşun başını ayrıntılı çizimdeki gibi içe döndürüp katlayın. Tahterevallinin alt köşesini iki taraftan da 2 mm içe kıvırın. Nasıl hareket ettirelim? Kuşların başına hafifçe dokunarak tahterevalliyi aşağıya ve yukarıya doğru hareket ettirelim. Kuşun kanatları için ortadaki katın iki yanındaki katları yukarıdan aşağıya işaretli yere kadar kesin. Kanatları kat izinden iki yana açın. İsterseniz kanatları yuvarlak bir kalemle kıvırın. Ortadaki iki köşeyi yukarı açın. Köşeleri dik konuma getirin. İki köşeyi de örnek çizimdeki gibi, orta noktalarından dışa eğimli biçimde öne katlayıp açın. 29

31 Kukla örnekleri Kedi başı, el ve parmak kuklası, başındaki sivri köşe arkaya katlanmayıp dik açılı bırakıldığında kitap ayracı olarak kullanılabilir. Geveze lerin ve Ejderha nın ağzını kapalı ya da aralık tutabilmek için bir parça ince kurdeleyi yorgan iğnesine geçirin. Diğer ucunu düğümleyin. İsterseniz bir boncuk takın. İp ve kurdele taktığınız kuklaları süsleme amaçlı da kullanabilirsiniz. İğneyi kuklanın alt köşesinden ağzının içine batırın. Ok yönünde üst köşeden dışarı çıkarın. Ağız açıklığını ayarlayıp birkaç boncukla süsleyin. ÖNEMLİ Yorgan iğnesi sivri uçlu olduğundan küçük çocukların kullanımına uygun değildir. Bir yetişkin tarafından kullanılması gerekir. 30

32 Ejderha kuklasını birkaç şekilde kullanabilirsiniz. 1- İPLİ KUKLA 30. sayfada anlatılan biçimde ağzından ya da kedi merdiveninin başa yakın bir diliminden kurdele geçirin. İkinci kurdeleyi gövdeyi oluşturan kedi merdiveninin kuyruğa yakın kısmına takın. İki elinizle aşağıya ve yukarıya doğru hareket ettirerek kullanın. 2- ÇUBUKLU KUKLA Kedi merdiveni gövdesinin baş ve son dilimleri arasına birer adet ahşap çubuk yapıştırın. Bunun için ince uzun kahve karıştırma çubuğu ya da uzun ve yassı, bir ucu sivri Adana çöp şiş çubuğu kullanabilirsiniz. Tahta çubuklara renkli kurdele, kâğıt sarabilir, keçeli kalem ve kuru boya ile boyayabilir, desenli kâğıt bantlar yapıştırabilirsiniz. Tahterevallideki kuşların penguen olması için katlamayı beyaz kâğıttan hazırlayıp, boyayabilir ya da bir yüzü siyah kâğıt kullanabilirsiniz. Parmak kuklası ya da kitap ayracı olarak hazırlanmış bir kedi başı, kuru boya ile boyanmış tahta kahve karıştırma çubuğuna yapıştırılabilir. Kitaptakiler dışında bildiğiniz, yaptığınız pek çok katlamayı tahta çubuklara yapıştırarak kuklalara dönüştürebilir, kitap okurken bu kuklaları kullanabilirsiniz. 31

33 Fotoğraf: Jale Kaya Nazan Tacer 1981 de Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulu (Marmara Üniversitesi GSF) Grafik Bölümü nden mezun oldu yıllarında reklam ajanslarında grafikerlik yaptı yılında çalışmaya başladığı Cumhuriyet Gazetesi nde on sekiz yıl boyunca Grafik Servisi şefliğinin yanı sıra Sınava Doğru, Çerçeve, Cumhuriyet Kitap eki dergilerinde görsel yönetmenlik yaptı yıllarında Çekirge adlı çocuk dergisine origami sayfaları hazırladı. Kitap kapağı tasarımları, ilköğretim matematik ve okuma setleri çizimleri ile lise ders kitabı tasarımları yaptı. İlk sayısından itibaren National Geographic Kids e, Dünyalı ve Milas çocuk dergilerine origami, kes-yapıştır sayfaları ve maketler hazırladı. Basılı çalışmalarda, atölyelerde origamiyi çocuklar için daha ilginç hale getirmek amacıyla katlamayla birlikte boyama ve kes-yapıştır tekniklerini kullanmayı seviyor.

34