S. Yaşar, A. O. Yılmaz, M. Çapik Karadeniz Teknik Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Trabzon

Transkript

1 Kayaçların Mekanik Özellikleri ile Keski Kuvvetleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi Investigation on Relations between Tool Forces and Mechanical Characteristics of Rocks S. Yaşar, A. O. Yılmaz, M. Çapik Karadeniz Teknik Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Trabzon ÖZET Keski kuvvetleri, kazı makinesinin seçiminde önemli bir yere sahiptir. Kazı sırasında üç boyutta keski kuvvetleri oluşmaktadır. Bunlar; kesme kuvveti, normal kuvvet ve yanal kuvvettir. Laboratuvarda yapılan kesme deneylerinde ( tam boyutlu kesme deneyi ve küçük boyutlu kesme deneyi) keski kuvvetleri dinamometre yardımı ile ölçülmektedir. Bu kuvvetlerin, kazılan kayacın mekanik özellikleri ile nasıl değiştiği önemli bir husustur. Bu çalışmada farklı mekanik özelliklere sahip beş kayaç örneği küçük boyutlu kesme deneyine tabi tutulmuş ve iki boyuttaki keski kuvvetleri (kesme kuvveti ve normal kuvvet) kaydedilmiştir. Ayrıca bu örnekler üzerine tek eksenli basınç dayanımı, dolaylı çekme dayanımı, nokta yük dayanımı ve laboratuvarda Schmidt çekici deneyleri uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinin sonucunda kesme kuvvetinin ve normal kuvvetin, tek eksenli basınç dayanımı, dolaylı çekme dayanımı, nokta yük dayanımı ve Scmidt çekici geri sıçrama değeri ile lineer olarak arttığı gözlemlenmiştir. ABSTRACT Tool forces have an important role in selection of excavation machine. During rock excavation forces in three dimensions are being occurred. These forces are; cutting force, normal force and sideway forces. Tool forces are being measured by dynamometers in laboratory rock cutting tests (full scale rock cutting test and small scale rock cutting test). This is an important concern how tool forces change with the mechanical characteristics of rocks. In this study, five different rock samples which have different mechanical characteristics have been subjected to small scale rock cutting test and forces in two dimensions (cutting force and normal force) occurred during rock cutting have been measured and recorded. Furthermore uniaxial compressive strength, point load strength, indirect tensile strength and laboratory Schmidt hammer tests have been applied to these rock samples. As a result of evaluation of experimental data, cutting and normal force is found to be increased linearly by uniaxial compressive strength; point load strength, indirect tensile strength and Schmidt hammer rebound value. 1 GİRİŞ Mekanize kazı inşaat ve maden yapılarının imalinde sıkça başvurulan bir yöntemdir. Bu yapıların açılacağı formasyonların makine ile kazıya uygun olup olmadığı kazıya başlanmadan önce belirlenmelidir. Bu tasarım aşamasında kayaç kazısı sırasında

2 meydana gelecek keski kuvvetleri belirlenmektedir. Kazı sırasında keski üzerine etkiyen üç boyuttaki kuvvetler Şekil 1 de verilmiştir. Bu kuvvetler; kesme kuvveti, normal kuvvet ve yanal kuvvettir. Kesme kuvveti kazı hattına paralel, normal ve yanal kuvvet ise kazı hattına dik etkiyen kuvvetlerdir. Keski kuvvetleri, pratik ve teorik olarak bulunabilmektedir. Pratik olarak laboratuvarda bulunan kesme setleri yardımıyla, teorik olarak ise kayaç ve keski özelliklerinden faydalanılarak bulunabilmektedir. bir deney olması, az sayıda araştırma merkezinde bulunması ve deneyin yapılışında deneyimli personele ihtiyaç duyulması örnek gösterilebilir (Göktan ve Güneş, 5). Şekil. Tam boyutlu kazı setinin şematik görünümü Şekil 1. Keskiye etkiyen üç boyuttaki kuvvetler Laboratuvarda keski kuvvetlerinin bulunabilmesi için geliştirilen deney setleri tam boyutlu ve küçük boyutlu kazı setleridir. Laboratuvar kesme deneylerinde, numune gerçek ya da özelliği bilinen bir keski ile kazılmakta ve bu sırada oluşan keski kuvvetleri dinamometreler yardımı kaydedilmektedir (Feridunoğlu ve Bilgin, 1). Tam boyutlu kazı deneyinde gerçek keskiler ve büyük kaya parçaları ( 7 cm x 5 cm x 5 cm ) kullanılabilmektedir. Kazı makinelerinde keski kuvvetlerinin bulunmasında en kesin yöntem tam boyutlu kazı deneyinde kesme yapmaktır. Bu kazı setinde farklı tipte keskilerde kullanılabilmektedir. Keskilere gelen kesme kuvveti, normal kuvvet ve yanal kuvvet dinamometre vasıtasıyla ölçülerek bilgisayara gönderilmektedir (Feridunoğlu ve Bilgin, 1). Şekil de tam boyutlu kazı setinin şematik görünümü görülmektedir. En kesin sonucu vermesine karşın tam boyutlu kazı deneyinin bazı dezavantajları bulunmaktadır. Bu dezavantajlara maliyetli Küçük boyutlu kazı seti bir kayacın kazılabilirlik tayininin doğrudan yapılaiblmesi için geliştirilmiştir. Deney Uluslararası Kaya Mekaniği Cemiyeti (ISRM) tarafından standart deney yöntemi olarak önerilmiştir Deneyde 76 mm veya daha küçük çaplı karot numuneleri veya cm x 1 cm x 1 cm boyutlarında blok numune kesilebilmektedir.. Şekil 3 te İstanbul Teknik Üniversitesi Kazı Teknolojileri ve Maden Makineleri Laboratuvarı nda bulunan küçük boyutlu kazı seti görülmektedir. Şekil 3. Küçük boyutlu kazı seti

3 Numune sabitlendikten sonra kesme açısı -5 o, temizleme açısı 5 o ve genişliği 1,7 mm olan kama uçlu keski ile 5mm kesme derinliğinden kazı yapılmaktadır (McFeat- Smith ve Fowell, 1977 den alıntılayan, Bilgin ve Shahriar, 1988). Kesme sırasında oluşan kuvvetler gerilimölçer ile donatılmış dinamometre ile bilgisayara kayıt edilir. Kesme kuvvetinin teorik olarak bulunabilmesi için araştırmacılar tarafından kesme teorileri önerilmiştir. İlk metal kesme teorisi Merchant tarafından önerilmiştir (Merchant, 1945). İlk kaya kesme teorisi Evans tarafından ortaya atılmıştır (Evans, 196). Bu teoriye göre, kesme işlemi malzemenin çekme dayanımının yenilmesi sonucunda oluşmaktadır. Daha sonraki çalışmalar neticesinde bu teorinin kömür ve orta sert kayaçlarda daha doğru sonuçlar verdiği bildirilmiştir (Roxborough, 1973). Evans kalem uçlu keskiler (1) ve kama uçlu keskiler () için önerdiği formüller şu şekildedir: Burada denklem 1 ve ye ilave olarak, σ s kesme dayanımı, φ kayacın içsel sürtünme açısı, ψ kayaç ile keski arasındaki sürtünme açısı, n stres faktörüdür ve formülü şu şekildedir: n (4) 1 Göktan, Evans ın kalem uçlu keskiler için önerdiği matematiksel denklemindeki eskiklikleri gidermek adına denklemi modifiye etmiştir. Göktan a göre denklemin başlıca iki eksikliği bulunmaktadır. Öncelikle uç açısı sıfır olduğunda kesme kuvveti de sıfır olması gerektiği halde formüle göre olmamaktadır. Ayrıca formüle göre kesme kuvveti ile kayacın basınç dayanımı ters orantılıdır ki pratikte bu ilişki mümkün görünmemektedir (Göktan, 1997). Göktan ın önerdiği formül: d 16 t FC' (1) cos ( / ) c FC' 4 d sin cos( ) ( ) t (5) dwsin FC' 1 sin ( 1 ( 1 ) t () ) Burada FC kesme kuvveti, d kesme derinliği, w keski genişliği, α kesme açısı, σ t çekme dayanımı, σ c basınç dayanımı ve ϕ uç açısıdır. Nishimatsu nun teorisi Merchant ın metal kesme teorisine dayanmaktadır ve kesme işleminin kesme dayanımının yenilmesi sonucu oluştuğunu ortaya koymuştur. Nishimatsu nun önerdiği matematiksel formül dayanımı yüksek kayaçlarda gerçeğe yakın sonuçlar vermektedir (Nishimatsu, 197). Kama uçlu keskiler için önerilen formül: dwcos( )cos FC' ( n 1)[1 sin( )] s (3) Keski kuvvetlerinin pratik ve teorik olarak bulunmasından bahsedildikten sonra kayaçların mekanik özellikleri ile keski kuvvetleri arasındaki ilişkilere değinilecektir. Kayaçların mekanik özellikleri ile keski kuvvetleri arasındaki ilişkilere ilk örnek olarak Evans ın kesme teorisi gösterilebilir. Bu teoriye göre kayacın çekme dayanımı ile kesme kuvveti doğru orantılıdır (Evans, 196). Nishimatsu ise kesme teorisinde ise kesme kuvvetinin kayacın kesme dayanımı ile lineer olarak arttığını iddia etmiştir (Nishimatsu, 197). Fowell vd. dört farklı kayaç numunesi üzerinde gerçekleştirdikleri mekanik ve kesme deneyleri sonucunda kesme kuvveti ile kayacın tek eksenli basınç dayanımı ve Young Modülü arasında lineer ilişkiler elde etmişlerdir (Fowell vd., 199). Çopur vd. yaptığı deneysel çalışmanın ham verileri

4 değerlendirildiğinde kesme kuvveti ve normal kuvvetin tek eksenli basınç dayanımı ve dolaylı çekme dayanımı ile lineer olarak arttığı gözlemlenmiştir (Çopur vd., 1). Kel in doktora çalışması kapsamında gerçekleştirdiği tam boyutlu kesme deneyleri ile mekanik deneylerin sonuçları incelendiğinde kesme kuvveti ile tek eksenli basınç dayanımı ve dolaylı çekme dayanımı arasında lineer ilişkilere ulaşılmıştır (Kel, 3). Tiryaki ve Dikmen in 6 farklı kumtaşı üzerinde gerçekleştirdikleri mekanik ve küçük boyutlu kesme deneylerinin sonuçları değerlendirildiğinde kesme kuvvetinin tek eksenli basınç dayanımı ve dolaylı çekme dayanımı ile lineer olarak arttığı gözlemlenmiştir (Tiryaki ve Dikmen, 6). DENEYSEL ÇALIŞMALAR Deneysel çalışmada kullanılan örnekler Doğu Karadeniz Bölgesi nin çeşitli illerinden temin edilmiştir. Çalışma süresince 5 farklı kayaç numunesi kullanılmıştır. Kayaç örneklerinin adları ve temin edildikleri yerler Tablo 1 de gösterilmiştir. Numune temininin ardından karot alma, tek eksenli basınç dayanımı, dolaylı çekme dayanımı, nokta yük dayanımı, laboratuvarda Schmidt çekici deneyi ve küçük boyutlu kesme deneyleri gerçekleştirilmiştir. Çizelge 1. Kayaç numunelerinin adları ve alındıkları yerler Numune Adı Kireçtaşı I Bazalt Kumtaşı Kireçtaşı II Tüf Alındığı Yer Gümüşhane Gümüşhane Gümüşhane Trabzon Bayburt.1 Tek Eksenli Basınç Dayanımı Deneyi Tek eksenli basınç dayanımı deneyleri 54 mm çapa sahip karot numuneleri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Boy/çap oranı olacak şekilde karot numuneleri kesilerek düzeltilmiştir. Yükleme hızı 1kN/sn olarak ayarlanmıştır.. Dolaylı Çekme Dayanımı Deneyi Dolaylı çekme dayanımı deneyleri 54 mm lik karot numunelerine uygulanmıştır. Numunelerin boy:çap oranı 1: olarak alınmıştır ve deney sırasındaki yükleme hızı, kn/sn olarak sabitlenmiştir..3 Nokta Yük Dayanımı Deneyi Nokta yük dayanımı deneyinde üç tür yükleme yöntemi bulunmaktadır. Bunlar; çapsal, eksenel ve blok ve düzensiz numunelere uygulanan yöntemlerdir. Bu çalışmada eksenel yükleme yöntemi kullanılmıştır. Deneyde boy:çap oranı 1: olan numuneler kullanılmıştır..4 Laboratuvarda Schmidt Çekici Deneyi Deneyde L tipi klasik Schmidt çekici ve V tipi numune beşiği kullanılmıştır. Vuruşlar 54 mm lik karot numuneleri üzerine yapılmıştır. Her bir numunenin üzerine 1 vuruş yapılmıştır. Kaydedilen vuruşlar büyükten küçüğe sıralanmış ve ilk beş vuruşun ortalaması alınmıştır..5 Küçük Boyutlu Kesme Deneyi Küçük boyutlu kesme deneyi İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü Kazı Teknolojileri ve Maden Makinaları Laboratuvarı nda gerçekleştirilmiştir. Deney şartları şu şekilde belirlenmiştir: Kesme derinliği : 5 mm, Kesme açısı : -5 o, Temizleme açısı : 5 o, Keski genişliği : 1,7 mm, Keski ucu : Tungsten karbid, % 1 kobalt.

5 Deney 54 mm lik karot örnekleri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Karot örnekleri numune kutusuna yerleştirilmiş ve deney başlatılmıştır. Ardından kazı sırasında keskiye gelen üç boyuttaki kuvvetler dinamometre vasıtasıyla elektrik yüküne dönüştürülmüştür. Arabirimler sayesinde elektrik yüküne çevrilen kuvvet kgf cinsinden bilgisayara saniyede veri hızıyla kaydedilmiştir. Şekil 4 te Tüf numunesinin kazısı sırasında oluşan kuvvetlerin kaydedilmesiyle oluşan kuvvetzaman grafiği görülmektedir. Bu çalışmada yalnızca kesme kuvveti ve normal kuvvete yer verilmiştir, yanal kuvvet ihmal edilmiştir. toplu sonuçları Tablo ve Tablo 3 te verilmiştir. Kesme deneyleri gerçekleştirilirken teknik zorunluluklardan dolayı farklı kesme derinliklerinde deneyler gerçekleştirilmiştir. Kesme kuvveti ve normal kuvvet derinliği bağlı olarak lineer olarak artmaktadır (Roxborough ve Rispin, 1973, Roxborough ve Pedroncelli, 198, Bilgin, 1977, Roxborough, 1985 ve Bilgin vd., 6). Bundan dolayı kesme kuvveti ve normla kuvvet derinliğe bölünerek normalize edilmiştir. Çizelge. Küçük boyutlu kesme deneyinin sonuçları Numune Adı FC/d, kgf/mm FN/d, kgf/mm Kireçtaşı I 76,53 38,31 Bazalt 93,9 31,6 Kumtaşı 45,61 8,35 Kireçtaşı II 33,8 17,11 Tüf 31,9,49 Çizelge 3. Mekanik deneylerin toplu sonuçları Şekil 4. Tüf numunesinin kuvvet-zaman grafiği 3 BULGULAR Keski kuvvetleri ile kayaçların mekanik özellikleri arasındaki ilişkiler incelenirken istatistiksel olarak belirli bir yöntem kullanılmıştır. Bu yönteme göre parametreler arasındaki ilişkiler incelenirken aralarındaki korelasyon katsayıları göz önünde tutulmuştur. Korelasyon katsayısı (r), iki değişken arasındaki doğrusal ilişki ve ilişkinin gücü hakkında bilgi veren katsayıdır ve -1 ile +1 arasında değerler almaktadır (Kalaycı, 8). İstatistiksel analize geçmeden önce yapılan deneylerin Numune Adı σ c, MPa σ t, MPa I 5, MPa Kireçtaşı I 88,51 1,44 6,8 4 Bazalt 1,7 1,1 6,46 43 Kumtaşı 6,83 5,31,47 39 Kireçtaşı II 5,88 3,66,8 36 Tüf 63,71 8,73 4,3 38 Burada FC/d normalize edilmiş kesme kuvveti, FN/d normalize edilmiş normal kuvvet, σ c tek eksenli basınç dayanımı, σ t dolaylı çekme dayanımı, I 5 5 mm çapa gore düzeltilmiş nokta yük dayanımı ve R Schmidt çekici geri sıçrama değeridir. Kesme kuvveti ve normal kuvvet ile mekanik parametreler arasındaki korelasyon katsayılarını gösteren tablo aşağıda verilmiştir. R

6 Kesme kuvveti, FC/d, kgf/mm Normal kuvvet, FN/d, kgf/mm Kesme kuvveti, FC/d, kgf/mm Kesme kuvveti, FC/d, kgf/mm Kesme kuvveti, FC/d, kgf/mm Çizelge 4. Korelasyon katsayıları matrisi σ c σ t I 5 R FC/d,96,716,838,96 FN/d,956,745,86,969 Korelasyon katsayıları matrisi incelendiğinde tüm parametreler ile kesme kuvveti ve normal kuvvet arasında lineer ilişkilerin olduğu görülmektedir. Bu ilişkiler karşılaştırıldığında aşağıda verilen grafikler oluşturulmuştur y = 1,754x + 8,3161 R² =, Düzeltilmiş Nokta Yük Dayanımı, I 5, MPa y =,9536x - 17,5 R² =, Tek Eksenli Basınç Dayanımı, σ c, MPa Şekil 5. Tek eksenli basınç dayanımı ile kesme kuvveti arasındaki ilişki y = 6,4614x + 6,5931 R² =, Dolaylı Çekme Dayanımı, σ t, MPa Şekil 6. Dolaylı çekme dayanımı ile kesme kuvveti arasındaki ilişki Şekil 7. Düzeltilmiş nokta yük dayanımı ile kesme kuvveti arasındaki ilişki y = 8,8685x - 95,4 R² =, Schmidt Çekici Geri Sıçrama Değeri, R Şekil 8. Schmidt çekici geri sıçrama değeri ile kesme kuvveti arasındaki ilişki y = 4,687x - 3,75 R² =, Tek Eksenli Basınç Dayanımı, σ c, MPa Şekil 9. Tek eksenli basınç dayanımı ile normal kuvvet arasındaki ilişki

7 Normal kuvvet, FN/d, kgf/mm Normal kuvvet, FN/d, kgf/mm Normal kuvvet, FN/d, kgf/mm y = 3,735x - 117,3 R² =,5546 Şekil 1. Dolaylı çekme dayanımı ile normal kuvvet arasındaki ilişki Dolaylı Çekme Dayanımı, σ t, MPa y = 53,783x - 15,45 R² =,741 Şekil 11. Düzeltilmiş nokta yük dayanımı ile normal kuvvet arasındaki ilişki Düzeltilmiş Nokta Yük Dayanımı, I 5, MPa y = 43,64x , R² =, Schmidt Çekici Geri Sıçrama Değeri, R Şekil 1. Schmidt çekici geri sıçrama değeri ile normal kuvvet arasındaki ilişki Şekil 5-1 deki grafikler incelendiğinde şu saptamalar yapılabilir: (a) Kesme kuvveti ile tek eksenli basınç dayanımı ve Schmidt çekici geri sıçrama değeri arasında çok kuvvetli lineer ilişkiler bulunmaktadır. (b) Kesme kuvveti ile dolaylı çekme dayanımı ve düzeltilmiş nokta yük dayanımı arasında lineer ilişki bulunmaktadır. (c) Normal kuvvet ile tek eksenli basınç dayanımı ve Schmidt çekici geri sıçrama değeri arasında çok kuvvetli lineer ilişkiler bulunmaktadır. (d) Normal kuvvet ile dolaylı çekme dayanımı ve düzeltilmiş nokta yük dayanımı arasında lineer ilişki bulunmaktadır. 4 SONUÇLAR Keski kuvvetleri mekanize kazı açısından önemli bir yer teşkil etmektedir. Keski kuvvetlerinin kazılacak kayacın mekanik özellikleri ile değişimi önemli bir husustur. Çalışma boyunca tek eksenli basınç dayanımı, dolaylı çekme dayanımı, nokta yük dayanımı, laboratuvarda Schmidt çekici deneyi ve küçük boyutlu kesme deneyleri gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak daha önce yapılan çalışmalara paralel olarak keski kuvvetlerinin mekanik parametrelerin artışı ile farklı hassasiyetlerde olmak üzere arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bilgilere ek olarak daha kesin genellemeler yapabilmek için çok daha fazla numuneyle deneyler gerçekleştirilmelidir. TEŞEKKÜR Yazarlar, gerek deneysel çalışma bölümünde yardımlarını esirgemeyen gerekse de tecrübelerini paylaşmaktan kaçınmayan İstanbul Teknik Üniversitesi

8 Maden Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Nuh BİLGİN e, Prof. Dr. Hanifi ÇOPUR a, Doç. Dr. Cemal BALCI ya ve Yrd. Doç. Dr. Deniz TÜMAÇ a sonsuz teşekkürlerini sunarlar. Ayrıca yazarlar laboratuvar çalışmalarındaki yardımlarından dolayı Arş. Gör. Emre AVUNDUK a ve Arş. Gör. Ramazan ÇOMAKLI ya şükranlarını bildirirler. KAYNAKLAR Bilgin, N., Investigation Into Mechanical Cutting Characteristics of Some Medium and High Strength Rocks, Ph.D. Thesis, Newcastle Upon Tyne University, England, s. 33. Bilgin, N. ve Shahriar K., Madenlerde Mekanize Kazı İçin Bir Ölçme Sisteminin Geliştirilmesi ve Amasra Karbonifer Havzasına Uygulanışı, Türkiye 6. Kömür Kongresi, Mayıs, Zonguldak, Bildiriler Kitabı, Bilgin, N., Demircin, M.A., Çopur, H., Balcı, C., Tunçdemir, H. ve Akçin, N., 6. Dominant Rock Properties Affecting the Performance of Conical Picks and the Comparison of Some Experimental and Theoretical Results, International Journal of Rock Mechanics and Minining Science, 43, 1, Çopur, H., Tunçdemir, H., Bilgin, N. ve Dinçer, T., 1. Specific Energy as a Criterion for Use of Rapid Excavation Systems in Turkish Mines, Transactions of the Institution of Mining and Metallurgy Section A, 11, Evans, I., 196. A Theory of the Basic Mechanics of Coal Ploughing. Mineral Resources,, Feridunoğlu, C. ve Bilgin, N., 1. Kayaç Kazulabilirliğinin Tayini İçin Taşınabilir Kayaç Kesme Deney Aletinin Geliştirilmesi, Itüdergisi, 9, 3, Fowell, R.J., Gillani, T. ve Altınoluk, S., 199. Wear Characterization of Rock, EUROCK, Chester, England, Proceedings Book, Göktan, R.M.A., A Suggested Improvement on Evans.Cutting Theory for Conical Bits, Proc. Of the International Symposium on Mine Mechanization and Automation, Brisbane, Queensland, Australia, vol.1, A4-57/A4-61. Göktan, R.M. ve Yılmaz, N.G., 5. A Semi- Empirical Approach to Cutting Force Prediction for Point-Attack Picks, Journal of Southern African Institute of Mining and Metallurgy, 15, 1, Kalaycı, Ş., 1. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayınevi, Ankara, 46 s. Kel, K., 3. Investigation of the Cuttability of Coal Measure Rocks in Zonguldak Coal Basin. Doktora Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 181 s. McFeat-Smith, I. ve Fowell, R. J., Correlation of Rock Properties and the Cutting Performance of Tunneling Machines, Conference on Rock Engineering, Proceedins Book, Newcastle, Mercahnt, M.E., Basic Mechanics of the Metal Cutting Process, Journal of Applied Mechanics, 66, Nishimatsu, Y., 197. The Mechanics of Rock Cutting, International Journal of Rock Mechanics and Minining Science, 9, Roxborough, F.F., The Cutting Rock With Picks, Mining Engineer, June, Roxborough, F.F., Research in Mechanical Rock Excavation: Progress and Prospects, Rapid Excavation Tunneling Conference, Las Vegas, Proceedings Book, Roxborough, F.F. ve Rispin, A., A Laboratory Investigation Into the Application of Picks for Mechanized Tunnel Boring in the Lower Chalk, The Mining Engineer, October, Roxborough, F.F. ve Pedroncelli, E.J.,198. A Practical Evaluation of Some Coal-Cutting Theories Using a Continuous Miner, The Mining Engineer, 14, 5, Tiryaki, B. ve Dikmen A.Ç., 6. Effect of Rock Properties on Spesific Cutting Energy in Linear Cutting of Sandstones by Picks, Rock Mechanics and Rock Engineering, 39,, 89-1.