F. Merve PARLAKYILDIZ 1 E. Alper GÜVEL 2 POLİTİK SİSTEMLER ve DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ 3

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "F. Merve PARLAKYILDIZ 1 E. Alper GÜVEL 2 POLİTİK SİSTEMLER ve DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ 3"

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 16, Eylül 2015, s F. Merve PARLAKYILDIZ 1 E. Alper GÜVEL 2 POLİTİK SİSTEMLER ve DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ 3 Özet Bu çalışmada Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları (DYSY) nı belirleyen sosyo-politik değişkenlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ülkelerin yönetim biçimini temsil eden politik sistemlerin, politik istikrarsızlık ve ekonomik özgürlük seviyelerinin DYSY üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. Çalışmada orta gelir düzeyine sahip ülkeler yılları arasında panel veri analizi ile incelenmiştir. Öncelikle, politik sistem endeks değerinin; sonrasında ülkelerin demokratik, otokratik ya da hibrid yönetim biçimine sahip olmalarının DYSY üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Elde edilen sonuçlar politik sistem endeksinin DYSY üzerinde bir etkisinin olmadığını; ancak (bu endeksten yola çıkılarak oluşturulan politik sistem kategorizasyonuna göre) demokrasi ile yönetilen ülkelerin DYSY nı pozitif etkilediğini belirtmektedir. Ayrıca politik istikrarsızlığın DYSY nı azalttığı, ülkelerin sahip olduğu ekonomik özgürlük seviyesinin ise DYSY nı etkilemediği çalışmada ulaşılan diğer sonuçlardır. Anahtar Kelimeler: DYSY, Politik Sistemler, Panel Veri Analizi THE RELATIONSHIP BETWEEN POLITICAL SYSTEMS and FOREIGN DIRECT INVESTMENTS Abstract In this study, we aimed to investigate socio-political variables that determine the Foreign Direct Investments (FDI). In this context, it analyzed the impact of the political systems representing the countries polity, political instability and economic freedom level on FDI. Middle-income countries were examined with panel data analysis in the period. First it examined whether the political system index value had an effect on FDI. Later, it examined whether the country's 1 Arş. Gör., Çukurova Üniversitesi, İ.İ.B.F., İktisat Politikası ABD., mparlakyildiz@cu.edu.tr 2 Prof. Dr., Çukurova Üniversitesi, İ.İ.B.F., İktisat Politikası ABD., aguvel@cu.edu.tr 3 Bu çalışma Prof. Dr., E. Alper GÜVEL yönetiminde yürütülmekte olan Politik Sistemlerin Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Üzerindeki Etkisi başlıklı doktora tezinden yola çıkılarak oluşturulmuştur.

2 387 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki democratic, autocratic or hybrid regime had an effect on FDI. The results indicate that political system index had no effect on FDI. But democratic regime had positive effect on FDI. Also it observed that political instability had negative and economic freedom level had no effect on FDI. Key words: FDI, Political Systems, Panel Data Analysis GİRİŞ Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları (DYSY), en basit anlamda bir Çok Uluslu Şirketin (ÇUŞ) üretimini bulunduğu ülke sınırları dışına taşıyarak farklı ülkelerde yeni bir şirket kurması ya da bu ülkelerdeki mevcut firmaları satın alarak kendine bağlı hale getirmesi biçiminde tanımlanmaktadır (Seyidoğlu, 2009, s.600). OECD (2008), DYSY nı ÇUŞ lerin başka ülkelerdeki mevcut yatırımlarla kalıcı bir bağ oluşturmak amacıyla gerçekleştirdiği yatırımlar olarak ifade etmektedir. Bu çerçevede bir ÇUŞ in farklı ülkelerdeki fabrika, bina ve taşınmaz mal gibi fiziki üretim araçlarına yönelik yatırımları DYSY nı oluşturur (Seyidoğlu, 2009, s.600). DYSY özellikle gelişmekte olan ülkeler için uluslararası ekonomik entegrasyonun sağlanmasında temel unsur olması, finansal istikrarlılığa ve ekonomik gelişmeye katkı sağlaması, sabit sermaye stokunu arttırması, teknolojik yeniliklerin ve yönetim becerilerinin yayılmasını sağlaması, istihdamı arttırması ve ödemeler bilançosunu dengelemesi, mevcut firmalarla rekabeti arttırarak piyasaları canlandırması ve nitelikli işgücü yaratması gibi çok sayıda avantaja sahiptir. Bu avantajları nedeniyle DYSY özellikle gelişmekte olan ülkeler için cazip bir yatırım aracıdır (Aydemir vd., 2012; Mallampally & Sauvant, 1999). DYSY na etki eden çok sayıda değişken vardır. Bunları sosyo-politik ve ekonomik değişkenler olarak gruplamak mümkündür. DYSY na etki eden sosyo-politik değişkenlere ortalama yaşam süresi, politik sistem, politik istikrarsızlık, politik risk, mülkiyet hakları koruması, ekonomik özgürlük seviyesi, politik özgürlükler ve insan hakları, bürokrasi, yozlaşma ve yolsuzluk örnek verilebilir (Adam & Filippaios, 2007; Jensen, 2003, 2008; Li & Resnick, 2003; Shahzad vd., 2012; Stølan, 2012). DYSY na etki eden ekonomik değişkenler ise GSYİH, kişi başına GSYİH, GSYİH büyüme oranı, dış ticaret büyüklüğü, enflasyon oranı, nüfus, döviz kuru oynaklığı, işgücü maliyetleri, beşeri sermaye, doğal kaynak bolluğu, bütçe açıkları, altyapı seviyesi, piyasa büyüklüğü, vergi, teknoloji ve inovasyon seviyesidir (Agiomirgianakis vd., 2003; Jensen, 2003; Lucas, 1993; Mallampally & Sauvant, 1999; Mottaleb, 2007; Ning & Reed,1995; Tuman & Emmert, 1999). Bu çalışmada DYSY nı belirleyen sosyo-politik değişkenlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda öncelikle ülkelerin yönetim biçimini temsil eden politik sistemlerin, sonrasında politik istikrarsızlık ve ekonomik özgürlük seviyelerinin DYSY üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. Orta gelir düzeyine sahip ülkelerin yılları arasındaki 15 yıllık dönemde incelendiği çalışmada özellikle, ülkelerin demokratik, otokratik ya da hibrid yönetim biçimine sahip olmalarının DYSY üzerinde bir etkisinin olup olmadığı ekonometrik açıdan panel veri analiz yöntemi ile incelenmiştir. Bu çerçevede ilk olarak konuya ilişkin literatürdeki mevcut çalışmalara değinilecek, sonrasında panel veri analizine ilişkin teorik bilgilere yer verilecektir. Sonrasında da politik sistemlerin DYSY üzerindeki etkisini araştırmak üzere oluşturulan modeller, veri seti ve elde edilen ampirik bulgular açıklanacaktır. Literatür

3 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 388 Politik sistemlerin DYSY üzerindeki etkisini araştıran literatürde, konuya ilişkin kesin bir görüş birliği yoktur. Yang (2007), bu durumu ampirik analizlerde DYSY ve politik sistem değişkenleri için farklı tanımlamaların kullanılmasına bağlamaktadır. Bu doğrultuda demokratik, otokratik ve hibrid yönetim biçimlerinin DYSY üzerinde farklı etkilere sahip olduğu gözlenmiştir. Konuya ilişkin literatürdeki bazı çalışmalar şu şekilde özetlenebilir: PastorJr. ve Hilt (1993), demokratik yönetim biçiminin DYSY üzerindeki etkisini analiz etmişlerdir. Demokratik yönetim biçiminin otokratik yönetim biçimine göre, ekonomik ajanlara daha fazla güven sağladığını vurgulayan yazarlar, periyodunda 15 gelişmekte olan ülke için panel veri analizi ile incelemişlerdir. Yazarların ulaştığı temel sonuç demokratik yönetim biçiminin sağladığı sosyal kurumların uzun dönemli istikrarı, DYSY nı ve ekonomik performansı pozitif etkilediği yönündedir. Oneal (1994), merkez ve çevre ülke ayrımını vurguladığı çalışmasında, yabancı yatırımcıların çevre statüsündeki otoriter yönetim şekli ile yönetilen ülkelerin daha çok DYSY çektiğini belirtmiştir. Merkez ülkeler, gelişmiş ülkelerdir; çevre ülkeler ise gelişmekte olan/ az gelişmiş ülkelerdir. Eğer bir ülke hem az gelişmiş ise hem de otoriter yönetim şekli ile yönetiliyorsa yabancı yatırımcılar tarafından daha çok tercih edilmektedir. Yazar, periyodu için 22 gelişmiş, 26 gelişmekte olan ülkeyi panel veri analizi ile incelemiş ve ABD kökenli ÇUŞ in az gelişmiş ve otoriter yönetim şekli ile yönetilen ülkelerde daha fazla kar elde ettiği sonucuna ulaşmıştır. PastorJr. ve Sung (1995), periyodunda panel veri analizi ile Latin Amerika ülkelerini incelemişlerdir. Yazarlar ele alınan dönemde Latin Amerika da gözlemlenen yatırım azalmalarının demokratikleşme olgusundan değil, aynı periyotta gözlemlenen borç krizinden kaynaklandığını belirtmişlerdir. Yazarların vurguladığı bir diğer husus, demokratik yönetim biçimlerinin yatırımlar için meşruluk sağlayarak uzun dönemli güven ve istikrar oluşturduğu yönündedir. Jensen (2003), çalışmasında demokratik ülkelerin yatırımlara ilişkin daha düşük risk içerdiğini belirtmektedir. Bu durum ise daha ucuza fon temin edilmesini beraberinde getirmektedir. Ayrıca, demokratik ülkeler uluslararası arenada anlaşma yapmak konusunda daha güvenilir olduklarından, otokratik ülkelere göre, daha fazla DYSY nı ülkelerine çekebilmektedirler. Yazar, periyodu için 114 ülkeyi incelemiş, yatay kesit ve panel veri analizlerini kullanmıştır. Tuman ve Emmert (2004), periyodunda 15 Latin Amerika ülkesi için yaptıkları çalışmada bir ülke ekonomisinin büyüklüğünün, işgücünün verimliliğinin ve politik istikrarsızlığın ÇUŞ in yatırım davranışları üzerinde istatistiksel olarak önemli etkilere sahip olduğunu vurgulamışlardır. Yazarlar insan haklarının yüksek oranda ihlal edildiği ve askeri darbelerin sıklıkla yaşandığı otoriter yönetim biçimine sahip Latin Amerika ülkelerinin, özellikle ABD li yatırımcılar tarafından sıklıkla tercih edildiği sonucuna ulaşmışlardır. Biglaiser ve DeRouenJr. (2006), Latin Amerika ya yönelen DYSY nı etkileyen faktörleri araştırmışlardır. Yazarlar, demokratik ve otokratik yönetim şekilleri altında DYSY nın aynı seviyede gerçekleştiğini belirtmişlerdir. Yazarlara göre ülkelerin politik sistemlerinin/yönetim şekillerinin DYSY üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Jakobsen ve de Soysa (2006), çalışmalarında demokratik yönetim biçiminin ÇUŞ için daha avantajlı olduğunu belirtmektedirler periyodunda gelişmekte olan ülkeleri

4 389 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki inceleyen yazarlar demokratik yönetim biçiminin yanı sıra küreselleşme ve serbest piyasa ekonomisi kavramlarının da DYSY nı arttıran nitelikte olduğunu vurgulamışlardır. Arslan ve Ökten (2010), Türkiye yi periyodunda zaman serisi analizi ile incelemişlerdir. Demokrasilerin otokrasilere göre daha fazla politik istikrarlılık ve daha az politik risk içerdiğini; demokratik ülkelerde mülkiyet haklarının daha iyi korunduğunu vurgulayan yazarlar, Türkiye için demokrasiden DYSY na doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulmuşlardır. Çalışmada, Türkiye için demokratik düzenin DYSY nı belirleyen önemli bir unsur olarak ifade edilmiştir. Gehlbach ve Keefer (2011), ÇUŞ in otokrasi ile yönetilen ülkelere daha çok yatırım yaptıklarını vurgulamaktadırlar. Çünkü yazarlara göre otokrasi ile yönetilen ülkelerdeki iktidar partileri, yatırımcılara yatırım konusunda güvenilir taahhütlerde bulunmaktadırlar. Bu durum da beraberinde DYSY nı arttırıcı etki oluşturmaktadır. Stølan (2012), çalışmasında yönetim şekli olarak yalnızca demokrasi ve otokrasiyi ele almamış, aynı zamanda hibrid (karma) yönetim şeklinin de DYSY üzerindeki araştırmıştır. Çalışmada periyodunda 54 ülke yönetim şekillerine göre (demokrasi, otokrasi, hibrid) sınıflandırılmış ve panel veri analizi ile analiz edilmiştir. Yazarın ulaştığı temel sonuç, demokrasi ile yönetilen ülkelerin hibrid sistem ile yönetilen ülkelere göre, hibrid sistem ile yönetilen ülkelerin ise otokratik sistemle yönetilen ülkelere göre daha çok DYSY aldığı şeklindedir. Madani ve Nobakht (2014), periyodunda üst-orta gelir grubuna sahip 31 ülkeye yönelen DYSY nın politik belirleyicilerini genelleştirilmiş momentler metodu kullanarak analiz etmişlerdir. Yazarlara göre demokrasi ile yönetilen ülkeler daha çok yabancı yatırım çekmektedir. Çünkü bir yönetim şekli olarak demokrasiler, ÇUŞ için politik riski azaltmaktadırlar. Bu nedenle demokrasi ile yönetilen ülkelere de daha çok DYSY yönelmektedir. Metodoloji Bu çalışmada tercih edilen ekonometrik yöntem panel veri analizidir. Panel verisi zaman serisi ve yatay kesit verilerinin birleştirilmesinden oluşur (Gujarati & Porter, 2009, s.591). Bu çerçevede panel verisi bireyler, hane halkları, firmalar, ülkeler gibi farklı örnek birimlerine ilişkin belirli bir zaman dilimindeki gözlemleri içerir (Hill, Griffiths & Lim, 2011, s.538). Genel bir panel veri modeli denklem 1 deki gibi ifade edilebilir: Y it = α + β 1 X 1it + β 2 X 2it +. + β k X kit + ɛ it (1) ɛ it = μ i +λ t + ν it (2) i = 1,., N ; t = 1,., T Denklem 1 de Y bağımlı değişkeni, X k bağımsız değişkenleri, α sabit terimi, β katsayıları ise eğim parametrelerini göstermektedir. i altsimgesi hane halkları, firmalar, ülkeler gibi birimleri; t altsimgesi ise gün, ay ya da yıl gibi zaman dilimini ifade etmektedir. Başka bir deyişle i altsimgesi panel verisinin yatay kesit boyutunu, t altsimgesi panel verisinin zaman boyutunu belirtmektedir. Denklem 2 ise μ i gözlenemeyen birim etkilerinden, λ t gözlenemeyen zaman etkilerinden ve ν it stokastik hata teriminden oluşmaktadır. Gözlenemeyen birim etkiler, eğer birimler bireylerden oluşuyorsa cinsiyet, yetenek, tecrübe, eğitim, kişilik özellikleri; eğer birimler firmalardan oluşuyorsa yönetici özellikleri, yönetim kalitesi; eğer birimler ülkelerden

5 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 390 oluşuyorsa dil, din, ırk gibi birimlere özgü olan, birimden birime değişen ancak zamana göre değişmeyen ve regresyona dahil edilmeyen etkilerdir. Gözlenemeyen zaman etkileri ise ele alınan zaman dilimine özgü etkileri içeren, zamana göre değişen ancak birimlere göre değişmeyen ve regresyona dahil edilmeyen etkilerdir. Örneğin, üretimi etkileyen grev yılları, petrol arzını ve fiyatını etkileyen ambargo dönemi gözlenemeyen zaman etkileridir (Baltagi, 2005, s.11-33). Bir panel veri modelinin tahmininde kullanılan üç tahminci vardır. Bu tahminciler Havuzlandırılmış En Küçük Kareler (HEKK) Tahmincisi, Sabit Etkiler (SE) Tahmincisi ve Tesadüfî Etkiler (TE) Tahmincisi dir. HEKK Tahmincisi, panel verisinin panel olma özelliğini göz ardı eden bir tahmin yöntemidir. Bir diğer ifadeyle örnek birimlerinin heterojen değil, homojen olduğu yani birim ve zaman etkilerinin olmadığı varsayımı altında tahmin söz konusudur (Asteriou & Hall, 2007, s.345). SE Tahmincisi, gözlenemeyen birim ve/veya zaman etkilerinin tahmin edilecek sabit birer parametre varsayıldığı bir tahmin yöntemidir (Baltagi, 2005, s.12). TE Tahmincisi, gözlenemeyen birim ve/veya zaman etkilerinin tahmin edilecek sabit birer parametre olmadıklarını, tesadüfi/rassal olarak belirlendiklerini ve tesadüfi birer parametre olduklarını varsaymaktadır (Asteriou & Hall, 2007, s.347). Üç farklı tahminci ile tahmin edilen bir panel veri model için uygun tahmincinin seçimine yönelik testler mevcuttur. F Testi, HEKK ve SE Tahmincileri arasında tercih yapmak için kullanılan bir testtir. Breusch-Pagan LM Testi, HEKK ve TE Tahmincileri arasında tercih yapmak için kullanılan ve hata terimlerine ilişkin olan bir testtir (Greene, 2008, s ). Hausman Testi ise, SE ve TE Tahmincileri arasında tercih yapmak için kullanılan bir testtir (Asteriou & Hall, 2007, s ). Panel veri modelinde uygun tahmincinin belirlenmesinin ardından, temel varsayımlar olan hata teriminin sabit varyanslı (homoskedastik) ve otokorelasyonsuz olup olmadığının test edilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede değişen varyans olup olmadığı araştırılırken LM h Testi, otokorelasyon olup olmadığına ilişkin de (SE tahmincisi ile tahmin yapılıyorsa) LMρ Testi ya da (TE tahmincisi ile tahmin yapılıyorsa) LMμρ Testi kullanılmaktadır (Baltagi ve Li, 1991,1995; Greene, 2003, s ). Modeller ve Veri Seti Politik sistemler ile DYSY arasındaki ilişkinin araştırıldığı bu çalışmada, Dünya Bankası (WB, 2014a) ülke gruplamasına göre orta gelir düzeyine sahip ve verileri mevcut olan 45 ülke yılları arasındaki 15 yıllık dönemde incelenmiştir. Bu çerçevede DYSY nın bağımlı değişken olduğu iki model oluşturulmuş ve her iki modelde de aynı ülkeler için aynı zaman periyodunda 675 gözlem ele alınmıştır. Ampirik analize ilişkin oluşturulan modellere ve seçilen değişkenlere karar verilirken, Yang (2007) in Autocracy, democracy, and FDI inflows to the developing countries adlı çalışmasında oluşturduğu model ve değişkenler örnek alınmıştır. Yang (2007) çalışmasında ele aldığı ülkelerin politik sistemlerini kukla değişken kullanarak demokrasi ve otokrasi biçiminde kategorize etmiş ve ülkelerin farklı politik sistemlere sahip olmalarının DYSY nı etkileyip etkilemediğini araştırmıştır. Bu çalışmada ise Yang (2007) in oluşturduğu modele yeni değişkenlerin eklenmesi ve farklı ekonometrik yöntemlerin kullanılması ile daha özgün bir ampirik analiz oluşturmak amaçlanmaktadır. Bu çerçevede DYSY nı etkilemesi muhtemel sosyo-politik değişkenlerden çalışmanın amacına uygun olarak politik sistem, politik

6 391 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki istikrarsızlık ve ekonomik özgürlük değişkenleri tercih edilmektedir. GSYİH büyüme oranı, piyasa büyüklüğünü ifade etmek için kişi başına GSYİH, dış ticaret büyüklüğü, makroekonomik istikrarsızlık göstergesi olarak enflasyon oranı, altyapı düzeyi, ucuz işgücünü belirtmek için nüfus ve doğal kaynak bolluğu ise DYSY nı etkileyebilecek ekonomik değişkenler olarak kullanılmaktadır. Panel veri analizi ile tahmin edilecek olan modellerde μ i birim etkileri, ülkelere özgü etkileri ifade etmektedir ve incelenen 15 yıllık dönemde λ t zaman etkilerinin olmadığı varsayılmaktadır. Bu çerçevede oluşturulan modeller Tek Yönlü Model olarak nitelendirilmektedir. Ampirik analizin ilk modeli olan Model 1, denklem 3 deki gibi ifade edilmektedir: DYSY i,t = α + β 1 POLİREJ i,t + β 4 POLİİST i,t + β 5 EKOÖZG i,t + β 6 BÜYÜME i,t + β 7 PİYASA i,t + β 8 DIŞTİC i,t + β 9 MAKROİST i,t + β 10 ALTYAPI i,t + β 11 NÜFUS i,t + β 12 DOĞALKAY i,t + μ i + v it (3) Denklem 3 de i altsimgesi birim etkileri yani ülkelere özgü etkileri, t altsimgesi ise zamanı belirtmektedir. α sabit terimin, μ i ülkelere özgü birim etkilerinin, v it ise hata teriminin göstergesidir. β parametreleri, önünde bulundukları değişkenlerin DYSY üzerindeki etkisini yansıtmaktadır. Politik sistem değişkenini belirten POLİREJ, politik istikrarsızlık değişkenini belirten POLİİST ve ekonomik özgürlük değişkenini belirten EKOÖZG; endeks değerlerinden oluşmaktadır. Model 1 in temel amacı öncelikle politik sistem değişkeninin, sonrasında ele alınan diğer değişkenlerin DYSY üzerindeki etkisini analiz etmektir. Ancak politik sistem değişkeni, endeks değerlerinden oluştuğu için, incelenen ülkelerin politik sistemlerinin ne olduğuna dair kesin bir bilgi vermemektedir. Bu nedenle hangi politik sistemin DYSY üzerinde daha etkili olduğunu belirlemek amacıyla, ampirik analizin bir diğer modeli olan Model 2 oluşturulmaktadır. Model 2 nin Model 1 den tek farkı, Model 1 de kullanılan politik sistem değişkeni yerine politik sistem kukla değişkenlerini içermesidir. Model 2 deki diğer değişkenler Model 1 deki ile aynıdır. Politik sistem kukla değişkenleri, politik sistem değişkeninden hareketle oluşturulmuştur. Öncelikle endeks değerlerinden oluşan politik sistem değişkeni doğrultusunda belirli eşik aralıkları tanımlanmış, sonrasında tanımlanan eşik aralıklarına göre politik sistem kategorizasyonu belirlenmiştir. Politik sistem kategorizasyonunda üç temel politik sistem göz önünde bulundurulmuştur: demokratik, hibrid ve otokratik sistemler. İncelenen bir ülkenin politik sistem değişkenindeki endeks değerleri hangi eşik aralığında ise o ülke için eşik aralığının belirttiği politik sistem kategorizasyonu geçerli olmaktadır. Örneğin belirlenen eşik aralıklarına göre, belirli endeks değerlerini alan ülkeler demokratik ülkeler biçiminde kategorize edilmiştir. Böylece incelenen ülkeler demokratik, hibrid ve otokratik ülkeler biçiminde ifade edilebilir hale gelmektedir. Sonrasında oluşturulan politik sistem kategorizasyonuna göre incelenen her bir ülke için 0 ya da 1 değerlerini alan kukla değişkenler tanımlanmıştır. Kukla değişken tuzağına düşmemek amacıyla üç temel politik sistem için iki tane kukla değişkenin kullanıldığı Model 2, denklem 4 deki gibi ifade edilmektedir:

7 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 392 DYSY i,t = α + β 2 DEMOKRASİ i,t + β 3 HİBRİD i,t + β 4 POLİİST i,t + β 5 EKOÖZG i,t + β 6 BÜYÜME i,t + β 7 PİYASA i,t + β 8 DIŞTİC i,t + β 9 MAKROİST i,t + β 10 ALTYAPI i,t + β 11 NÜFUS i,t + β 12 DOĞALKAY i,t + μ i + v it (4) Denklem 4 de belirtilen DEMOKRASİ ve HİBRİD değişkenleri, politik sistem kukla değişkenleridir. DYSY na ilişkin literatürde politik sistemler ile DYSY arasındaki ilişkiye dair bir görüş birliği yoktur. Bu nedenle politik sistem değişkeni POLİREJ in katsayısı β 1 ve politik sistem kukla değişkenleri DEMOKRASİ ve HİBRİD in katsayıları β 2 ve β 3 e ilişkin kesin bir beklenti yoktur. Politik istikrarsızlık ile DYSY arasındaki ilişkinin negatif olduğunu vurgulayan çok sayıda çalışmanın (Le, 2004; Li & Resnick, 2003) yanı sıra politik istikrarsızlık ile DYSY arasında hiçbir ilişki olmadığını belirten çalışmalar da vardır (Kobrin, 1976). Ancak politik istikrarsızlığın DYSY nı azalttığı görüşü, literatürde yaygın bir görüştür. Bu nedenle politik istikrarsızlık değişkeni POLİİST in katsayısı β 4 ün negatif olması beklenmektedir. Literatürde politik sistemlerin bir bileşeni olan ülkelerin ekonomik özgürlükleri ile DYSY arasında pozitif bir ilişki olduğu vurgulanmaktadır (Stølan, 2012). Bu çalışmada ekonomik özgürlükler değişkeni mülkiyet hakları, yolsuzluk, hükümet harcamaları, mali özgürlük, iş özgürlüğü, işçi özgürlüğü, parasal özgürlük, ticaret özgürlüğü, yatırım özgürlüğü ve finansal özgürlük kavramlarını içerecek şekilde seçilmiştir. Literatürde bu kavramların ayrı ayrı ele alındığı çalışmalarda DYSY nı pozitif etkiledikleri gözlenmiştir (Adam & Filippaios, 2007; Biglaiser & Staats, 2010). Ekonomik özgürlük değişkeni EKOÖZG ün katsayısı β 5 in pozitif olması beklenmektedir. DYSY nın ekonomik belirleyicilerinin araştırıldığı çalışmalarda ülkelerin ekonomik büyüme oranlarının, piyasa büyüklüklerinin, dış ticaret büyüklüklerinin, altyapı seviyelerinin, bol miktarda ve ucuz işgücünü temsilen nüfusun ve son olarak da doğal kaynak bolluğunun DYSY üzerinde pozitif etkisi olduğu belirtilmektedir (Ali & Guo, 2005; Bevan & Estrin,2004; Billington, 1999; Blanton & Blanton, 2007; Demirhan & Masca, 2008; Harms & Ursprung, 2002). Makro ekonomik istikrarsızlık göstergesi olarak yüksek enflasyon oranlarının ise DYSY nı negatif etkilediği, konuya ilişkin literatürde vurgulanan bir unsurdur (Treviño & MixonJr., 2004). Bu doğrultuda β 6, β 7, β 8, β 10, β 11 ve β 12 katsayılarının pozitif, β 9 katsayısının ise negatif olması beklenmektedir. DYSY ve DYSY nın ekonomik belirleyicilerine ilişkin seçilen değişkenler Dünya Bankası / Dünya Kalkınma Göstergeleri (WB/WDI, 2014b) veritabanından elde edilmiştir. Bu değişkenlere ilişkin tanımlamalar şu şekildedir: DYSY:Doğrudan yabancı sermaye yatırımları yeni yatırım girişlerinden mevcut yatırımların azalan kısmının çıkarılması ile ifade edilen net yatırım girişlerini belirtmektedir. BÜYÜME: GSYİH büyüme oranı değişkeni, ekonomik büyümenin ifadesi olarak kullanılmaktadır. PİYASA: Kişi başına GSYİH değişkeni, piyasa büyüklüğünün ifadesidir. SGP kullanılarak uluslararası dolara dönüştürülmüş kişi başına GSYİH yı belirtmektedir.

8 393 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki DIŞTİC: Dış ticaretin GSYİH ya oranını belirten değişken, dış ticaret büyüklüğünü ifade etmektedir. Mal ve hizmet ihracatı ve ithalatı toplamının GSYİH içindeki payından oluşmaktadır. MAKROİST: Enflasyon değişkeni makro ekonomik istikrarsızlık göstergesidir. ALTYAPI: Sabit telefon hattı sayısı değişkeni, altyapı düzeyini belirtmektedir. 100 kişi başına düşen sabit telefon hattı sayısını ifade etmektedir. NÜFUS: Nüfus değişkeni, bol miktarda ve ucuz işgücünü temsilen toplam nüfusu ifade etmektedir. DOĞALKAY: Doğal kaynak bolluğunu ifade etmek için akaryakıt ihracatı ile maden ve metal ihracatının ihraç malları içindeki % paylarının toplamından oluşmaktadır. DYSY nın sosyo-politik belirleyicilerine ilişkin olarak seçilen değişkenlerin tanımlamaları ise şu şekildedir: POLİREJ: Politik sistem endeksi değişkenine ilişkin veriler Marshall, Gurr ve Jaggers (2014) tarafından oluşturulmuş olan Polity IV Project den elde edilmiştir. Polity IV endeksinde yılları arasında 161 ülkenin politik sistem özellikleri kodlanmıştır. Endeks, ülkelerin politik sistemlerini demokrasi ve otokrasi biçiminde iki temel kategoriye ayırmaktadır. Ülkelerin demokrasi ve otokrasi endeks değerleri belirlenirken; yönetici seçiminde rekabet gücü ve şeffaflık, yönetici üzerindeki kısıtlamalar, siyasal katılıma ilişkin düzenlemeler ve siyasal katılımın rekabet gücü gibi temel kriterler göz önünde bulundurulmaktadır. Politik sistemi demokrasi olan bir ülke için endeks değeri 0 ile 10 arasında değerler almakta; 0 demokratik özelliklerin zayıf olduğunu, 10 ise demokratik özelliklerin güçlü olduğunu ifade etmektedir. Politik sistemi otokrasi olan bir ülke için de aynı şekilde endeks değeri 0 ile 10 arasında değerler almakta; 0 otokratik özelliklerin zayıf olduğunu, 10 ise otokratik özelliklerin güçlü olduğunu ifade etmektedir. Demokrasi endeks değerinden otokrasi endeks değerinin çıkarılması sonucunda ise nihai Polity IV endeks değerine ulaşılmaktadır. Örneğin demokrasi endeks değeri 0, otokrasi endeks değeri 9 olan bir ülke için Polity IV endeksi -9 olarak ifade edilmektedir ve bu değer ülkenin otokratik özelliklerinin güçlü olduğunu belirtmektedir. Bu çerçevede Polity IV endeksi -10 ile 10 arasında değerler almaktadır. Polity IV endeksinde, endeksin diğer aşamalarından farklı olarak politik sistemi kesintiye uğramış ülkeler, yöneticisiz dönem geçiren ülkeler ve politik sistem geçişi yaşayan ülkeler için güncellemeler yapılmıştır (Polity IV Project, 2014). DEMOKRASİ ve HİBRİD: Politik sistem kukla değişkenleri, Polity IV endeksinden hareketle oluşturulmuştur. -10 ile 10 arasında değerlere sahip olan Polity IV endeksi belirli eşik aralıklara ayrılmış ve her bir eşik aralığı için politik sistem kategorizasyonu (demokrasi, hibrid, otokrasi) belirlenmiştir. Polity IV endeks değerleri -10 ile -6 arasında olan ülkeler otokrasi ile yönetilen ülkeler, -5 ile 5 arasında olan ülkeler hibrid (karma) yönetim şekline sahip ülkeler, 6 ile 10 arasında olan ülkeler ise demokrasi ile yönetilen ülkeler biçiminde kategorize edilmiştir. Eşik aralıklarının belirlenmesinde Mansfield vd. (2000) ve Stølan (2012) örnek alınmıştır. Demokrasi, hibrid ve otokrasi ile yönetilen ülkeler belirlendikten sonra kukla değişkenler oluşturulmuştur. Kukla değişken tuzağından kaçınmak amacıyla üç politik sistem kategorizasyonu için iki tane kukla değişken kullanılmıştır. Ampirik analizde DEMOKRASİ ve HİBRİD biçiminde ifade edilen kukla değişkenlerin tanımlamaları şu şekildedir: DEMOKRASİ kukla değişkeni demokratik ülkeleri ifade etmektedir ve demokratik ülkeler için 1, hibrid ve

9 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 394 otokratik ülkeler için 0 değerini almaktadır. HİBRİD kukla değişkeni hibrid ülkeleri ifade etmektedir ve hibrid ülkeler için 1, demokratik ve otokratik ülkeler için 0 değerini almaktadır. Bu çerçevede DEMOKRASİ ve HİBRİD kukla değişkenleri, ele alınan zaman diliminde değişim göstermedikleri için zaman değişmezi (time-invariant) niteliğinde değişkenlerdir. Otokratik ülkeler ise hem DEMOKRASİ kukla değişkeni için hem de HİBRİD kukla değişkeni için 0 değerini aldığından, kukla değişkenlerin yorumlanmasında referans niteliği taşımaktadır. Böylece demokratik ve hibrid ülkeleri otokratik ülkeler ile karşılaştırmak mümkündür. POLİİST: Politik istikrarsızlık endeksi olarak Banks ve Wilson (2014) ın oluşturduğu Cross National Time Series Veri Arşivi nden elde edilen Yurtiçi Çatışma Verileri kullanılmıştır. Endeks, bir ülkede yaşanan yurtiçi çatışmaları sekiz alt kategoriye ayırarak ölçeklemektedir. Bu kategoriler suikastlar, genel grevler, gerilla savaşları, hükümet krizleri, tasfiyeler, ayaklanmalar, devrimler ve hükümet karşıtı gösterilerdir. Her alt kategori farklı oranlarda ölçeklenerek ortalama bir endeks değeri oluşturulmuştur. Bir ülke için endeks değerinin yüksek olması, o ülke için politik istikrarsızlığın yoğun olduğu anlamına gelmektedir (Banks & Wilson, 2014). EKOÖZG: Ekonomik özgürlük endeksine ilişkin veriler Heritage Foundation (2014) tarafından hazırlanan 2014 Ekonomik Özgürlük Endeksinden elde edilmiştir. Endeks, ekonomik özgürlükleri 10 alt kategoriye göre belirlemektedir. Bunlar mülkiyet hakları, yolsuzluk, hükümet harcamaları, mali özgürlük, iş özgürlüğü, işçi özgürlüğü, parasal özgürlük, ticaret özgürlüğü, yatırım özgürlüğü ve finansal özgürlüktür. Her alt kategoriye, eşit biçimde ölçeklendirilerek, 0 ile 100 arasında değer verilmekte ve tüm kategorilerin ortalaması alınarak nihai endeks değeri oluşturulmaktadır (Heritage Foundation, 2014). Ampirik Bulgular Orta gelir düzeyine sahip 45 ülkenin yılları arasında panel veri analizi çerçevesinde incelenmesiyle elde edilen ampirik bulgular Tablo 1 Tablo9 da özetlenmiştir. Tablo 1, öncelikle politik sistem değişkeni POLİREJ in sonrasında diğer sosyo-politik ve ekonomik değişkenlerin DYSY üzerindeki etkisini vurgulayan Model 1 e ilişkin tahminci sonuçlarını özetlemektedir. HEKK Tahmincisi ne göre, POLİREJ in DYSY üzerindeki etkisi çok küçüktür ve bu etki %10 düzeyinde anlamlıdır. EKOÖZG, BÜYÜME, PİYASA, DIŞTİC, ALTYAPI, NÜFUS ve DOĞALKAY değişkenlerinin %1; MAKROİST değişkeninin ise %5 düzeyinde anlamlı olduğu gözlenmektedir. POLİİST değişkeni ise anlamsızdır. Bağımsız değişkenlerin birlikte bağımlı değişken üzerindeki anlamlılığını ifade eden F Testi istatistiği (165,71) %1 düzeyinde anlamlıdır. Bağımsız değişkenlerin DYSY ndaki değişkenliğin % kaçını açıkladığını ifade eden belirleme katsayısı R 2 ise 0,709 dur. SE Tahmincisine göre POLİREJ in DYSY üzerinde anlamlı bir etkisi yoktur. Yalnızca PİYASA, DIŞTİC ve NÜFUS değişkenleri %1 düzeyinde anlamlıdır. POLİİST, EKOÖZG, BÜYÜME, MAKROİST, ALTYAPI ve DOĞALKAY değişkenleri ise anlamsızdır. F Testi istatistiği (73,28) %1 düzeyinde anlamlıdır. R 2 ise 0,534 tür. TE Tahmincisi de POLİREJ in DYSY üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığını belirtmektedir. PİYASA, DIŞTİC ve NÜFUS değişkenleri %1; BÜYÜME ve DOĞALKAY değişkenleri %5; ALTYAPI değişkeni ise %10 düzeyinde anlamlıdır. POLİİST, EKOÖZG ve MAKROİST değişkenleri ise anlamsızdır. F testi yerine kullanılan ve bağımsız değişkenlerin birlikte bağımlı değişken üzerindeki anlamlılığını ifade eden Wald χ 2 Test istatistiğinin (703,41) %1 düzeyinde anlamlı olduğu gözlenmektedir:

10 395 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki Tablo 1. Model 1 İçin Tahmin Sonuçları Tahminciler DYSY HEKK SE TE POLİREJ POLİİST EKOÖZG BÜYÜME PİYASA DIŞTİC MAKROİST ALTYAPI 0,005* -0,113 (0,079) 0,021*** 0,021*** (0,004) 0,892*** (0,090) 0,002*** (0,000) -0,002** (0,000) 0,013*** (0,002) -0,008 (0,007) -0,086 (0,066) -0,004 0,002 2,553*** (0,204) 0,005*** (0,001) -0,0001 (0,000) 0,005 (0,004) 0,009 (0,005) -0,066 (0,071) 0,003 0,009** 1,994*** (0,152) 0,004*** (0,000) -0,0006 (0,000) 0,006* NÜFUS 0,899*** 3,359*** 0,957*** (0,030) (0,506) (0,068) DOĞALKAY 0,002*** 0,001 0,003** (0,000) (0,001) (0,001) SABİT -2,643*** (0,376) -25,433*** (3,435) -6,341*** (0,688) Gözlem sayısı Ülke Sayısı F 165,71*** 73,28*** - χ ,41*** R 2 0,713 0,541 - R 2 0,709 0,534 -

11 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 396 *** %1, ** %5,* %10 düzeyinde anlamlılığı ifade etmektedir. Standart hatalar parantez içerisinde belirtilmiştir. Tablo 2, Model 1 için panel veri tahmincilerine yönelik tercih testleri sonuçlarını özetlemektedir. F Testi sonucuna göre birim etkilerinin olmadığını ifade eden H 0 hipotezi reddedilmekte, birim etkilerinin olduğunu belirten H a hipotezi ise kabul edilmektedir ve uygun tahmincinin SE Tahmincisi olduğu görülmektedir. HEKK ve TE Tahmincileri arasında tercih yapmak için kullanılan LM BP Testi sonucuna göreyse uygun tahminci TE Tahmincisidir. SE ve TE Tahmincileri arasında tercih yapmak için kullanılan Hausman Testi sonucuna göre de bağımsız değişkenler ile birim etkileri arasında korelasyon olmadığını ifade eden H 0 hipotezi reddedilmekte, bağımsız değişkenler ile birim etkileri arasında korelasyon olduğunu belirten H a hipotezi ise kabul edilmektedir. Bu çerçevede Hausman Testine göre uygun tahminci SE Tahmincisidir. Sonuç olarak F, LM BP ve Hausman Testlerine göre Model 1 için uygun tahmincinin SE Tahmincisi olduğu gözlenmektedir: Tablo 2. Model 1 İçin Ülkelere Özgü Etkilerin Varlığına İlişkin F, LM BP ve Hausman Test Sonuçları İstatistik Değeri Olasılık Değeri Tahminci Tercihi F Testi 52,831 0,000 SE Tahmincisi LM BP Testi 434,555 0,000 TE Tahmincisi Hausman Testi 113,53 0,000 SE Tahmincisi Model 1 için uygun tahminci belirlendikten sonra, ele alınan modelde değişen varyans ve otokorelasyon varlığının sınanmasına ilişkin LM h ve LM ρ test istatistikleri Tablo 3 de özetlemektedir. LM h test istatistiği tüm birimler için hata terimini varyansının sabit olduğunu ifade eden H 0 hipotezini reddederken, tüm birimler için hata terimi varyansının birbirinden farklı olduğunu belirten H a hipotezini kabul etmekte ve Model 1 in değişen varyans içerdiğini ifade etmektedir. SE Tahmincisi için kullanılan LM ρ test istatistiği ise otokorelasyon katsayı ρ nun sıfıra eşit olduğunu belirten H 0 hipotezini reddederken, otokorelasyon katsayı ρ nun sıfırdan farklı olduğunu ifade eden H a hipotezini kabul etmekte ve Model 1 in otokorelasyon içerdiğini ifade etmektedir: Tablo 3. Model 1 İçin Değişen Varyans ve Otokorelasyon Varlığının Sınanmasına İlişkin Test Sonuçları İstatistik Değeri Olasılık Değeri LM h 451,465 0,000 LM ρ 28,700 0,000 Değişen varyans ve otokorelasyonun söz konusu olduğu bir modelde varyanslar, standart hatalar, t ve F istatistikleri ve R 2 geçerliliğini yitirdiği için model, değişen varyans ve otokorelasyona dirençli (robust) standart hatalar elde edilecek biçimde yeniden tahmin edilmelidir (Yerdelen Tatoğlu, 2013, s.241). SE Tahmincisi ile tahmin edilen bir modelde değişen varyans ve otokorelasyonun birlikte söz konusu olması durumunda parametre

12 397 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki tahminlerini değiştirmeyen ancak dirençli standart hatalar elde etmeye olanak tanıyan Arellano (1987), Froot (1989) ve Rogers (1993) tahmincisi ile model yeniden tahmin edilmelidir. Tablo 4 Model 1 e ilişkin değişen varyans ve otokorelasyon varlığı altındaki tahmin sonuçlarını özetlemektedir: Tablo 4. Model 1 İçin Değişen Varyans ve Otokorelasyon Varlığı Altında Tahmin Sonuçları Tahminci DYSY POLİREJ SE -0,008 (0,009) POLİİST -0,086** (0,041) EKOÖZG -0,004 (0,008) BÜYÜME 0,002 PİYASA 2,553*** (0,476) DIŞTİC 0,005** (0,002) MAKROİST -0,0001 (0,001) ALTYAPI 0,005 (0,006) NÜFUS 3,359*** (0,788) DOĞALKAY 0,001 (0,002) SABİT -25,433*** (5,086) Gözlem sayısı 675 Ülke Sayısı 45 F 30,41

13 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 398 R 2 0,541 R 2 0,534 *** %1, ** %5,* %10 düzeyinde anlamlılığı ifade etmektedir. Dirençli (robust) standart hatalar parantez içerisinde belirtilmiştir. Tablo 1 deki SE Tahmincisi sonuçları ile Tablo 4 deki SE Tahmincisi sonuçları karşılaştırıldığında katsayı tahminlerinin aynı ancak parantez içerisinde belirtilen standart hataların farklı olduğu gözlenmektedir. Tablo 4 de belirtilen standart hatalar, değişen varyans ve otokorelasyona dirençli standart hatalardır. Değişen varyans ve otokorelasyona dirençli standart hatalar ile SE Tahmincisi çerçevesinde tahmin edilen Model 1, endeks değerlerinden oluşan politik sistem değişkeni POLİREJ in iktisadi olarak DYSY nı negatif etkilediğini belirtmektedir. β 1 katsayısı negatif değerlidir. Ancak POLİREJ değişkeninin DYSY üzerindeki etkisi istatistiksel olarak anlamsızdır. Bu nedenle ülkelerin politik sistem endekslerinin DYSY üzerinde hiçbir etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Politik istikrarsızlık değişkeni POLİİST in iktisadi olarak DYSY nı negatif etkilediği gözlenmektedir. β 4 katsayısı beklenildiği gibi negatif değerlidir ve istatistiksel olarak %5 düzeyinde anlamlıdır. Bu çerçevede bir ülkedeki politik istikrarsızlığın, o ülkeye yönelen DYSY nı azaltıcı bir unsur olduğu belirtilmektedir. Piyasa büyüklüğü değişkeni PİYASA nın, dış ticaret büyüklüğü değişkeni DIŞTİC in ve bol miktarda ucuz işgücünü temsil eden NÜFUS değişkeninin iktisadi olarak DYSY nı pozitif etkilediği gözlenmektedir. β 7, β 8 ve β 11 katsayıları beklenildiği üzere pozitif değerlidir. β 7 ve β 11 katsayıları istatistiksel olarak %1, β 8 katsayısı ise %5 düzeyinde anlamlıdır. Bu doğrultuda büyük piyasalara ve bol miktarda ucuz işgücüne sahip ve ihracat ve ithalatın GSYİH içindeki payı yüksek olan ülkelerin DYSY için daha cazip olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Ekonomik özgürlük değişkeni EKOÖZG ün iktisadi olarak DYSY nı negatif etkilediği gözlenmektedir. β 5 katsayısı beklenilenin aksine negatif değerlidir ve istatistiksel olarak anlamsızdır. Ekonomik büyüme oranını ifade eden BÜYÜME, altyapı düzeyini ifade eden ALTYAPI ve doğal kaynak miktarını ifade eden DOĞALKAY değişkenlerinin iktisadi olarak DYSY nı pozitif; makro ekonomik istikrarsızlığı ifade eden MAKROİST değişkeninin ise iktisadi olarak DYSY nı negatif etkilediği gözlenmektedir. β 6, β 10 ve β 12 katsayıları beklenildiği gibi pozitif değerli; β 9 katsayısı ise beklenildiği gibi negatif değerlidir. Ancak β 6, β 9, β 10 ve β 12 katsayıları istatistiksel olarak anlamsızdır. Bu doğrultuda ülkelerin ekonomik özgürlük seviyelerinin, ekonomik büyüme oranlarının, makro ekonomik istikrarsızlık ve altyapı düzeylerinin ve sahip oldukları doğal kaynak miktarının DYSY üzerinde hiçbir etkisinin olmadığı belirtilmektedir. Model 1 de kullanılan politik sistem değişkeni POLİREJ, incelenen ülkelerin politik sistemlerinin ne olduğuna dair kesin bir bilgi vermediği için, Model 2 POLİREJ den hareketle oluşturulan DEMOKRASİ ve HİBRİD politik sistem kukla değişkenlerini içermektedir. Tablo 5, öncelikle politik sistem kukla değişkenleri DEMOKRASİ ve HİBRİD in sonrasında diğer sosyo-politik ve ekonomik değişkenlerin DYSY üzerindeki etkisini vurgulayan Model 2 ye ilişkin tahminci sonuçlarını özetlemektedir. HEKK Tahmincisi ne göre, DEMOKRASİ nin DYSY üzerindeki etkisi çok küçüktür ve bu etki %10 düzeyinde anlamlıdır.

14 399 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki EKOÖZG, BÜYÜME, PİYASA, DIŞTİC, ALTYAPI, NÜFUS ve DOĞALKAY değişkenlerinin %1; MAKROİST değişkeninin ise %5 düzeyinde anlamlı olduğu gözlenmektedir. HİBRİD ve POLİİST ise anlamsızdır. Bağımsız değişkenlerin birlikte bağımlı değişken üzerindeki anlamlılığını ifade eden F Testi istatistiği (155,50) %1 düzeyinde anlamlıdır. Bağımsız değişkenlerin DYSY ndaki değişkenliğin % kaçını açıkladığını ifade eden belirleme katsayısı R 2 ise 0,716 dır. SE Tahmincisi DEMOKRASİ ve HİBRİD kukla değişkenlerini çoklu doğrusal bağlantı sebebiyle modelden düşürmektedir (Yerdelen Tatoğlu, 2013, s.94). Bu nedenle DEMOKRASİ ve HİBRİD kukla değişkenlerinin dolaylı olarak tahmin edilmesi gerekmektedir (Zarzoso- Martinez, 2003, s.178; Zarzoso-Martinez & Lehman-Nowak, 2003, ). SE Tahmincisine göre yalnızca PİYASA, DIŞTİC ve NÜFUS değişkenleri %1 düzeyinde anlamlıdır. POLİİST, EKOÖZG, BÜYÜME, MAKROİST, ALTYAPI ve DOĞALKAY değişkenleri ise anlamsızdır. F Testi istatistiği (81,18) %1 düzeyinde anlamlıdır. R 2 ise 0,534 tür. TE Tahmincisi ne göreyse DEMOKRASİ nin DYSY üzerinde %1 düzeyinde anlamlı bir etkisi olduğu gözlenmektedir. BÜYÜME, PİYASA, DIŞTİC, NÜFUS ve DOĞALKAY değişkenleri %1; ALTYAPI değişkeni ise %10 düzeyinde anlamlıdır. HİBRİD, POLİİST, EKOÖZG ve MAKROİST değişkenleri ise anlamsızdır. F testi yerine kullanılan ve bağımsız değişkenlerin birlikte bağımlı değişken üzerindeki anlamlılığını ifade eden Wald χ 2 Test istatistiğinin (715,63) %1 düzeyinde anlamlı olduğu gözlenmektedir: Tablo 5. Model 2 İçin Tahmin Sonuçları Tahminciler DYSY HEKK SE TE DEMOKRASİ 0,102* - 0,347*** (0,058) (0,134) HİBRİD -0,085-0,188 (0,063) (0,148) POLİİST -0,108-0,086-0,067 (0,079) (0,066) (0,071) EKOÖZG 0,022*** -0,004 0,002 BÜYÜME 0,021*** 0,003 0,009*** (0,004) PİYASA 0,865*** 2,538*** 1,966*** (0,089) (0,203) (0,150) DIŞTİC 0,002*** 0,005*** 0,004*** (0,000) (0,001) (0,000)

15 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 400 MAKROİST -0,001** -0,0001-0,0006 (0,000) (0,000) (0,000) ALTYAPI 0,012*** 0,006 0,006* (0,002) (0,004) NÜFUS 0,913*** (0,030) 3,254*** (0,499) 0,982*** (0,068) DOĞALKAY 0,003*** 0,001 0,004*** (0,000) (0,001) (0,001) SABİT -2,779*** (0,376) -24,666*** (3,380) -6,618*** (0,698) Gözlem sayısı Ülke Sayısı F 155,50*** 81,18*** - χ ,63*** R 2 0,720 0,540 - R 2 0,716 0,534 - *** %1, ** %5,* %10 düzeyinde anlamlılığı ifade etmektedir. Standart hatalar parantez içerisinde belirtilmiştir. Tablo 6, Model 2 için panel veri tahmincilerine yönelik tercih testleri sonuçlarını özetlemektedir. F Testi sonucuna göre uygun tahminci SE Tahmincisidir. LM BP Testi sonucuna göre uygun tahminci TE Tahmincisidir. Hausman Testi sonucuna göreyse uygun tahminci SE Tahmincisidir. Sonuç olarak F, LM BP ve Hausman Testlerine göre Model 2 için uygun tahmincinin SE Tahmincisi olduğu gözlenmektedir: Tablo 6. Model 2 İçin Ülkelere Özgü Etkilerin Varlığına İlişkin F, LM BP ve Hausman Test Sonuçları İstatistik Değeri Olasılık Değeri Tahminci Tercihi F Testi 53,102 0,000 SE Tahmincisi LM BP Testi 428,682 0,000 TE Tahmincisi Hausman Testi 115,02 0,000 SE Tahmincisi Model 2 için uygun tahminci belirlendikten sonra, ele alınan modelde değişen varyans ve otokorelasyon varlığının sınanmasına ilişkin LM h ve LM ρ test istatistikleri Tablo 7 de özetlemektedir. LM h test istatistiği değişen varyans, LM ρ test istatistiği ise otokorelasyon olduğunu ifade etmektedir:

16 401 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki Tablo 7. Model 2 İçin Değişen Varyans ve Otokorelasyon Varlığının Sınanmasına İlişkin Test Sonuçları İstatistik Değeri Olasılık Değeri LM h 457,925 0,000 LM ρ 28,537 0,000 Tıpkı Model 1 deki gibi değişen varyans ve otokorelasyon içeren Model 2 de, parametre tahminlerini değiştirmeyen ancak dirençli (robust) standart hatalar elde etmeye olanak tanıyan Arellano (1987), Froot (1989) ve Rogers (1993) tahmincisi ile yeniden tahmin edilmektedir. Tablo 8, Model 2 ye ilişkin değişen varyans ve otokorelasyon varlığı altındaki tahmin sonuçlarını özetlemektedir: Tablo 8. Model 2 İçin Değişen Varyans ve Otokorelasyon Varlığı Altında Tahmin Sonuçları Tahminci DYSY DEMOKRASİ SE - HİBRİD - POLİİNST -0,086** (0,042) EKOÖZG -0,004 (0,008) BÜYÜME 0,003 PİYASA 2,538*** (0,477) DIŞTİC 0,005** (0,002) MAKROİST -0,0001 (0,001) ALTYAPI 0,006

17 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 402 (0,007) NÜFUS 3,254*** (0,750) DOĞALKAY 0,001 (0,002) SABİT -24,666*** (4,763) Gözlem sayısı 675 Ülke Sayısı 45 F 28,87*** R 2 0,540 R 2 0,534 *** %1, ** %5,* %10 düzeyinde anlamlılığı ifade etmektedir. Dirençli (robust) standart hatalar parantez içerisinde belirtilmiştir. Tablo 8 in Tablo 5 den farkı belirtilen standart hataların, değişen varyans ve otokorelasyona dirençli standart hatalar olmasıdır. Değişen varyans ve otokorelasyona dirençli standart hatalar ile SE Tahmincisi çerçevesinde tahmin edilen Model 2 ye ilişkin sonuçlar, Model 1 den elde edilen sonuçlar ile aynıdır: POLİİST, PİYASA, DIŞTİC ve NÜFUS değişkenlerinin DYSY üzerindeki etkileri iktisadi ve istatistiksel olarak anlamlıdır ve bu değişkenlere ait katsayıların işaretleri beklenildiği gibidir. EKOÖZG, BÜYÜME, MAKROİST, ALTYAPI ve DOĞALKAY değişkenlerinin ise DYSY üzerinde bir etkisi yoktur. Model 2 nin Model 1 den farkı, endeks değerlerinden oluşan POLİREJ değişkeninin değil de, bu değişkenden yola çıkılarak oluşturulan politik sistem kukla değişkenleri DEMOKRASİ ve HİBRİD in DYSY üzerindeki etkisini incelemesidir. Ancak oluşturulan politik sistem kukla değişkenleri zaman değişmezi (time-invariant) değişkenlerdir. SE Tahmincisi olan Grup İçi Tahmin Yöntemi çoklu doğrusal bağlantı nedeniyle bu değişkenleri modelden düşürmektedir. Bu nedenle zaman değişmezi değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkileri dolaylı olarak, yeni bir model yardımıyla tahmin edilebilmektedir. Oluşturulan bu yeni model için, öncelikle zaman değişmezi değişkenler modelden düşürülerek tahmin edilmekte ve bu modelden elde edilen μ i birim etkileri, oluşturulan yeni model için bağımlı değişken olarak kullanılmaktadır. Zaman değişmezi değişkenler ise bağımsız değişkenleri oluşturmaktadır. Bu yeni model, HEKK Tahmincisi kullanılarak tahmin edilmektedir (Cheng & Wall, 1999, s.16-17; Zarzoso-Martinez, 2003, s.178; Zarzoso-Martinez & Lehman-Nowak, 2003, ). Tablo 8 de özetlenen Model 2 nin değişen varyans ve otokorelasyona dirençli standart hatalarla tahmininden elde edilen μ i birim etkiler (BE i ), yeni model için bağımlı değişkeni ifade etmektedir. DEMOKRASİ ve HİBRİD kukla değişkenleri ise bu yeni modelin bağımsız

18 403 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki değişkenleridir. Denklem 5, politik sistem kukla değişkenlerinin DYSY üzerindeki etkisini tahmin etmek için Model 2 den yola çıkılarak oluşturulan yeni modeli göstermektedir: BE i = θ + θ 1 DEMOKRASİ + θ 2 HİBRİD + γ i (5) DEMOKRASİ ve HİBRİD kukla değişkenlerinin DYSY üzerindeki etkisinin SE Tahmincisi ile dolaylı olarak tahminine ilişkin sonuçlar Tablo 9 da özetlenmektedir: Tablo 9. Politik Sistem Kukla Değişkenlerinin SE Tahmincisi ile Dolaylı Olarak Tahminine İlişkin Sonuçlar Tahminci Ülkelere Özgü Etkiler HEKK DEMOKRASİ 1,471*** (0,176) HİBRİD 1,036*** (0,206) SABİT -1,145*** (0,158) Gözlem Sayısı 675 Ülke Sayısı F 45 35,02*** R 2 0,094 R 2 0,091 *** %1, ** %5,* %10 düzeyinde anlamlılığı ifade etmektedir. Standart hatalar parantez içerisinde belirtilmiştir. Ülkelerin politik sistemlerinin belirlenmesine ilişkin oluşturulan üç politik sistem kategorizasyonu (demokratik, hibrid ve otokratik sistemler) için iki kukla değişken kullanılarak kukla değişken tuzağından kaçınmak amaçlanmıştır. Kukla değişkenler demokratik ve hibrid ülkeler için oluşturulduğundan, otokratik ülkeler referans niteliği taşımaktadır. Tablo 9 da belirtilen SABİT, otokratik ülkelerin DYSY üzerindeki etkisini ifade etmektedir. SABİT in negatif değerli (-1,145) ve istatistiksel olarak %1 düzeyinde anlamlı olduğu gözlenmektedir. Bu doğrultuda bir ülkenin yönetim biçiminin otokrasi olmasının, o ülkeye yönelen DYSY nı negatif etkilediği sonucuna ulaşılmaktadır. DEMOKRASİ kukla değişkeni demokratik ülkelerin DYSY üzerindeki etkisini ifade etmektedir. Bu etki (-1, ,471 = 0,326) pozitiftir ve istatistiksel olarak %1 düzeyinde anlamlıdır. Bir ülkenin yönetim biçiminin demokrasi olmasının, o ülkeye yönelen DYSY nı pozitif etkilediği gözlenmektedir. HİBRİD kukla değişkeni hibrid ülkelerin DYSY üzerindeki etkisini ifade etmektedir. Bu etki negatiftir (-1, ,036 = -0,109) ve istatistiksel olarak %1 düzeyinde anlamlıdır.

19 F. Merve Parlakyıldız - E. Alper Güvel 404 Tıpkı otokrasi ile yönetilen ülkeler gibi hibrid yönetim biçimine sahip ülkelerin de DYSY üzerinde negatif etkisi olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Model 2 den hareketle oluşturulan yeni modelin F Testi istatistiği (35,02) %1 düzeyinde anlamlıdır. R 2 ise 0,091 dir. R 2 nin düşük değerli olma nedeni DYSY na etki eden başka değişkenlerin de olmasıdır. Sonuç Model 1 ve Model 2 den elde edilen sonuçlar, orta gelir düzeyine sahip 45 ülkeye yılları arasında yönelen DYSY nın, bu ülkelerin politik sistem endekslerinden etkilenmediğini ifade etmektedir. Ancak politik sistem kategorizasyonu çerçevesinde sınıflandırılan ülkelerden demokratik yönetim biçimine sahip ülkelerin DYSY nı pozitif etkilediği, otokratik ve hibrid yönetim biçimlerine sahip ülkelerin ise DYSY üzerinde negatif etkisi olduğu gözlenmektedir. Ele alınan zaman diliminde incelenen ülkelerde görülen politik istikrarsızlık ise DYSY nı negatif etkilemektedir. DYSY nın ekonomik belirleyicilerinden olan piyasa büyüklüğü, dış ticaret büyüklüğü ve bol miktarda ucuz işgücünü belirten nüfus değişkenleri için de anlamlı sonuçlar söz konusudur. Bu çerçevede demokrasi ile yönetilen, politik istikrarlılığa, büyük piyasalara ve bol miktarda ucuz işgücüne sahip olan, aynı zamanda ihracat ve ithalatın GSYİH içindeki payı büyük olan ülkelerin DYSY için daha cazip olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Ülkelerin sahip olduğu ekonomik özgürlük seviyelerinin, büyüme oranlarının, makro ekonomik istikrarsızlık düzeylerinin, altyapı seviyelerinin ve doğal kaynak miktarlarının ise DYSY üzerinde anlamlı bir etkisi yoktur. KAYNAKLAR ADAM, A. & FİLİPPAİOS, F. (2007). Foreign direct investment and civil liberties: A new perspective. European Journal of Political Economy, 23, AGİOMİRGİANAKİS, G., ASTERİOU, D., & PAPATHOMA K. (2003). The determinants of foreign direct investment: A panel data study for the OECD countries. City University London, Department of Economics, Discussion Paper Series, 3(6), ALİ, S. & GUO, W. (2005). Determinants of FDI in China. Journal of Global Business and Technology, 1(2), ARELLANO, M. (1987). Computing robust standart errors for within group estimators. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 49(4), ARSLAN, Ü. & ÖKTEN Z. (2010). The relations between FDI and democracy: Evidence from Turkey. International Research Journal of Finance and Economics,56, ASTERİOU, D. & HALL, S.G. (2007). Applied econometrics (Rev. ed.). New York: Palgrave Macmillan. AYDEMİR, C., ARSLAN, İ. & UNCU, F. (2012). Development of foreign direct investments: Turkey and the World. Kocaeli University Journal of the Institute of Social Science, 23, BALTAGİ, B.H. (2005). Econometric analysis of panel data (3rd edition). Chichester: John Wiley & Sons Ltd.

20 405 Politik Sistemler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Arasındaki İlişki BALTAGİ, B.H. & Lİ, Q. (1991). A joint test for serial correlation and random individual effects. Statistics & Probability Letters, 11, BALTAGİ, B.H. & Lİ, Q. (1995). Testing AR(1) against MA(1) disturbances in an error component model. Journal of Econometrics, 68, BANKS, A.S. & WİLSON, K.A. (2014). Cross-national time-series data archive. Databanks International, Jerusalem, Israel. BEVAN, A.A. & ESTRİN, S. (2004). The determinants of foreign direct investment into European transition economies. Journal of Comperative Economics,32, BİGLAİSER, G. & DEROUENJR., K. (2006). Economic reforms and inflows of foreign direct investment in Latin America. Latin American Research Review, 41(1), BİGLAİSER, G. & STAATS, J.L. (2010). Do political institutions affect foreign direct investment? A survey of U.S. corporations in Latin America. Political Research Quarterly, 63(3), BİLLİNGTON, N. (1999). The location of foreign direct investment: An empirical analysis. Applied Economics,31, BLANTON, S.L. & BLANTON, R.G. (2007). What attracts foreign investors? An examination of human rights and foreign direct investment. The Journal of Politics, 69(1), CHENG, I.H. & WALL, H.J. (1999). Controlling for heterogeneity in gravity models of trade. Federal Reserve Bank of St.Louis, Working Paper Series, 99, DEMİRHAN, E. & MASCA, M. (2008). Determinants of foreign direct investment flows to developing countries: A cross-sectional analysis. PRAGUE ECONOMIC PAPERS, 4, FROOT, K.A. (1989). Consistent covariance matrix estimation with cross-sectional dependence and heteroskedasticity in financial data. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 24(3), GEHLBACH, S. & KEEFER P. (2011). Investment without democracy: Ruling-party institutionalization and credible commitment in autocracies. Journal of Comparative Economics, 39, GREENE, W.H. (2003). Econometric analysis (5th edition). New Jersey: Prentice Hall. GREENE, W.H. (2008). Econometric analysis (6th edition). New Jersey: Pearson Prentice Hall. GUJARATİ, D.N. & PORTER, D.C. (2009). Basic econometrics (5th edition). New York: McGraw-Hill Irwin. HARMS, P. & URSPRUNG, H.W. (2002). Do civil and political repression really boost foreign direct investments? Economic Inquiry, 40, HERİTAGE Foundation (2014) Index of economic freedom. Retrieved Agust 12, 2014, from

Makro Ekonomik ve Politik İstikrarsızlığın Ekonomik Performans Üzerine Etkisi: Latin Amerika Örneği

Makro Ekonomik ve Politik İstikrarsızlığın Ekonomik Performans Üzerine Etkisi: Latin Amerika Örneği Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi Cilt:19. Sayı:2. Aralık 2015 ss.1-11 Makro Ekonomik ve Politik İstikrarsızlığın Ekonomik Performans Üzerine Etkisi: Latin The Effects of Macroeconomic and Political Instability

Detaylı

Ekonometri II (ECON 302T) Ders Detayları

Ekonometri II (ECON 302T) Ders Detayları Ekonometri II (ECON 302T) Ders Detayları Ders Adı Ekonometri II Ders Kodu ECON 302T Dönemi Ders Uygulama Saati Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Bahar 3 0 0 3 6 Ön Koşul Ders(ler)i ECON 301 Dersin Dili

Detaylı

Kurumsal Şeffaflık, Firma Değeri Ve Firma Performansları İlişkisi Bist İncelemesi

Kurumsal Şeffaflık, Firma Değeri Ve Firma Performansları İlişkisi Bist İncelemesi T.C İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Finans Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Özeti Kurumsal Şeffaflık, Firma Değeri Ve Firma Performansları İlişkisi Bist İncelemesi Prof.

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992 Adı Soyadı: Hasan VERGİL Ünvanı: Prof. Dr. Öğrenim Durumu: ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992 İktisat Bölümü Y.

Detaylı

İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (1999) Ekonometri Bölümü

İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (1999) Ekonometri Bölümü Mahmut ZORTUK E-posta : mahmut.zortuk@dpu.edu.tr Telefon : 0274 265 2031-2020 Öğrenim Bilgisi Doktora İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler (2007) Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı Yüksek -Tezli Dumlupınar

Detaylı

Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz

Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz Dr. Yüksel OKŞAK 1 1 Uludağ Üniversitesi İnegöl MYO, yukseloksak@uludag.edu.tr,

Detaylı

TÜRKİYE DE FELDSTEİN HORİOKA HİPOTEZİNİN GEÇERLİLİĞİNİN SINANMASI: ADL EŞİK DEĞERLİ KOENTEGRASYON TESTİ ÖZET

TÜRKİYE DE FELDSTEİN HORİOKA HİPOTEZİNİN GEÇERLİLİĞİNİN SINANMASI: ADL EŞİK DEĞERLİ KOENTEGRASYON TESTİ ÖZET TÜRKİYE DE FELDSTEİN HORİOKA HİPOTEZİNİN GEÇERLİLİĞİNİN SINANMASI: ADL EŞİK DEĞERLİ KOENTEGRASYON TESTİ ÖZET Burak GÜRİŞ 1 Makale, 1968-2012 döneminde Türkiye de Feldstein Horioka hipotezinin geçerliliğini,

Detaylı

AB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler

AB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler AB inin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Sayfa No Nüfus (Bin Kişi) 1 Nüfus Artış Hızı (%) 2 Cari Fiyatlarla GSYİH (Milyar $) 3 Kişi Başına GSYİH ($) 4 Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYİH

Detaylı

DİCLE ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ DERGİSİ YIL: 7 * CİLT/VOL.: 7 * SAYI/ISSUE:

DİCLE ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ DERGİSİ YIL: 7 * CİLT/VOL.: 7 * SAYI/ISSUE: YÜKSELEN PİYASA EKONOMİLERİNDE FİNANSAL GELİŞME VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ Öz Dilek ŞAHİN Bu çalışmanın amacı finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi analiz etmektir. Bu kapsamda

Detaylı

7.Ders Bazı Ekonometrik Modeller. Đktisat (ekonomi) biliminin bir kavramı: gayrisafi milli hasıla.

7.Ders Bazı Ekonometrik Modeller. Đktisat (ekonomi) biliminin bir kavramı: gayrisafi milli hasıla. 7.Ders Bazı Ekonometrik Modeller Đktisat (ekonomi) biliminin bir kavramı: gayrisafi milli hasıla. Kaynak: TÜĐK dönemler gayri safi yurt içi hasıla düzeyi 1987-1 8680793 1987-2 9929354 1987-3 13560135 1987-4

Detaylı

3. TAHMİN En Küçük Kareler (EKK) Yöntemi 1

3. TAHMİN En Küçük Kareler (EKK) Yöntemi 1 3. TAHMİN 3.1. En Küçük Kareler (EKK) Yöntemi 1 En Küçük Kareler (EKK) yöntemi, regresyon çözümlemesinde en yaygın olarak kullanılan, daha sonra ele alınacak bazı varsayımlar altında çok aranan istatistiki

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. 7. Yayınlar 7.1. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan makaleler (SCI & SSCI & Arts and Humanities)

ÖZGEÇMİŞ. 7. Yayınlar 7.1. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan makaleler (SCI & SSCI & Arts and Humanities) ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Gonca ATICI 2. Doğum Tarihi: 07.05.1975 3. Unvanı: Doçent 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İngilizce İktisat İstanbul Üniversitesi 1997 Y. Lisans Para-Banka

Detaylı

Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi

Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi Cahit YILMAZ Kültür Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İstanbul c.yilmaz@iku.edu.tr Key words:kredi,büyüme. Özet Banka kredileri ile ekonomik büyüme arasında

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Dağıtılmış Gecikmeli Modellerin Analizi ve Firma Verilerine Uygulanması, Prof. Dr. Ali Hakan Büyüklü

ÖZGEÇMİŞ. Dağıtılmış Gecikmeli Modellerin Analizi ve Firma Verilerine Uygulanması, Prof. Dr. Ali Hakan Büyüklü ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Ferda Yerdelen Tatoğlu Doğum Tarihi: 25 07 1978 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Ekonometri İstanbul Üniversitesi 1998 Y. Lisans Ekonometri İstanbul Universitesi

Detaylı

Meslek lisesi ve devlet lisesine giden N tane öğrenci olduğu ve bunların yıllık okul harcamalarına ait verilerin olduğu varsayılsın.

Meslek lisesi ve devlet lisesine giden N tane öğrenci olduğu ve bunların yıllık okul harcamalarına ait verilerin olduğu varsayılsın. KUKLA DEĞİŞKENLİ MODELLER Bir kukla değişkenli modeller (Varyans Analiz Modelleri) Kukla değişkenlerin diğer kantitatif değişkenlerle alındığı modeller (Kovaryans Analizi Modeller) Kukla değişkenlerin

Detaylı

884 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2015

884 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2015 884 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2015 Ekonomik Özgürlükler ve Ekonomik Büyüme: Yükselen Piyasa Ekonomileri Üzerine Bir İnceleme Economic Freedoms and Economic Growth: An Investigation

Detaylı

DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ

DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ (Taslak Rapor Özeti) Faruk Aydın Hülya Saygılı Mesut Saygılı Gökhan Yılmaz Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü

Detaylı

AB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler

AB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler AB inin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Sayfa No Nüfus (Bin Kişi) 1 Nüfus Artış Hızı (%) 2 Cari Fiyatlarla GSYİH (Milyar $) 3 Kişi Başına GSYİH ($) 4 Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYİH

Detaylı

Giriş İktisat Politikası. İktisat Politikası. Bilgin Bari. 28.Eylül.2015

Giriş İktisat Politikası. İktisat Politikası. Bilgin Bari. 28.Eylül.2015 28.Eylül.2015 1 Giriş Temel Kavramlar Politika Etkilerinin Analizi 2 nın Yürütülmesi Tanımlar Giriş Temel Kavramlar Politika Etkilerinin Analizi İktisat kıt kaynakların etkin dağılımı üzerine çalışır.

Detaylı

Sayı: 2012-13 / 13 Haziran 2012 EKONOMİ NOTLARI. Belirsizlik Altında Yatırım Planları

Sayı: 2012-13 / 13 Haziran 2012 EKONOMİ NOTLARI. Belirsizlik Altında Yatırım Planları EKONOMİ NOTLARI Belirsizlik Altında Yatırım Planları Yavuz Arslan Aslıhan Atabek Demirhan Timur Hülagü Saygın Şahinöz Abstract: This note analyzes the relationship between uncertainty and firm investment

Detaylı

14 Ekim Ders Kitabı: Introductory Econometrics: A Modern Approach (2nd ed.) J. Wooldridge. 1 Yıldız Teknik Üniversitesi

14 Ekim Ders Kitabı: Introductory Econometrics: A Modern Approach (2nd ed.) J. Wooldridge. 1 Yıldız Teknik Üniversitesi DEĞİŞEN VARYANS Hüseyin Taştan 1 1 Yıldız Teknik Üniversitesi İktisat Bölümü Ders Kitabı: Introductory Econometrics: A Modern Approach (2nd ed.) J. Wooldridge 14 Ekim 2012 Ekonometri I: Değişen Varyans

Detaylı

Ch. 12: Zaman Serisi Regresyonlarında Ardışık Bağıntı (Serial Correlation) ve Değişen Varyans

Ch. 12: Zaman Serisi Regresyonlarında Ardışık Bağıntı (Serial Correlation) ve Değişen Varyans Yıldız Teknik Üniversitesi İktisat Bölümü Ekonometri II Ders Notları Ders Kitabı: J.M. Wooldridge, Introductory Econometrics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Ch. 12: Zaman Serisi Regresyonlarında

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık KORELASYON ve REGRESYON ANALİZİ Doç. Dr. İrfan KAYMAZ Tanım Bir değişkenin değerinin diğer değişkendeki veya değişkenlerdeki değişimlere bağlı olarak nasıl etkilendiğinin istatistiksel

Detaylı

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE KARLILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN PANEL VERİ ANALİZİ İLE İNCELENMESİ : TÜRKİYE ÖRNEĞİ

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE KARLILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN PANEL VERİ ANALİZİ İLE İNCELENMESİ : TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ekonometri ve İstatistik Sayı:24 2016 1-9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ BANKACILIK SEKTÖRÜNDE KARLILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN PANEL VERİ ANALİZİ İLE İNCELENMESİ

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014 ORTA VADELİ PROGRAM (2015-201) 8 Ekim 2014 DÜNYA EKONOMİSİ 2 2005 2006 200 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T 2015 T Küresel Büyüme (%) Küresel büyüme oranı kriz öncesi seviyelerin altında seyretmektedir.

Detaylı

2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım

2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım 2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI 2.1. Tanım Regresyon analizi, bir değişkenin başka bir veya daha fazla değişkene olan bağımlılığını inceler. Amaç, bağımlı değişkenin kitle ortalamasını, açıklayıcı

Detaylı

YARI LOGARİTMİK MODELLERDE KUKLA DECİşKENLERİN KA TSA YıLARıNIN YORUMU

YARI LOGARİTMİK MODELLERDE KUKLA DECİşKENLERİN KA TSA YıLARıNIN YORUMU Marmara Üniversitesi U.B.F. Dergisi YIL 2005, CİLT XX, SAyı 1 YARI LOGARİTMİK MODELLERDE KUKLA DECİşKENLERİN KA TSA YıLARıNIN YORUMU Yrd. Doç. Dr. Ebru ÇACLAYAN' Arş. Gör. Burak GÜRİş" Büyüme modelleri,

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ Ahmet Kibar ÇETİN

ÖZGEÇMİŞ Ahmet Kibar ÇETİN KİŞİSEL BİLGİLER ÖZGEÇMİŞ Ahmet Kibar ÇETİN Doğum Yeri ve Tarihi : Arhavi/Artvin & 1971 Uyruğu Medeni Hali Adres E-mail EĞİTİM DURUMU : TC : Evli, 1 çocuk : Çankırı Karatekin Üniversitesi, İİBF İktisat

Detaylı

Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon

Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon İçerik Korelasyon Korelasyon Türleri Korelasyon Katsayısı Regresyon KORELASYON Korelasyon iki ya da daha fazla değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi gösterir.

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM STATA PAKET PROGRAMINA GİRİŞ

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM STATA PAKET PROGRAMINA GİRİŞ 3. BASKIYA ÖNSÖZ İleri Panel Veri Analizi kitabının 2012 yılında çıkan ilk baskısının çok hızlı tükenmesi üzerine, 2013 yılında çok daha fazla adetle ikinci baskısı yapılmıştır. Kitabın ikinci baskısı

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İktisat Orta Doğu Teknik Üniversitesi 1991 Yüksek Lisans İktisat Bilkent Üniversitesi 1994

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İktisat Orta Doğu Teknik Üniversitesi 1991 Yüksek Lisans İktisat Bilkent Üniversitesi 1994 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Sıdıka Başçı 2. Doğum Tarihi: 1 Ocak 1970 3. Unvanı: Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İktisat Orta Doğu Teknik Üniversitesi 1991 Yüksek Lisans

Detaylı

2017 ÖNCESİ NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İKTİSAT NÖ-İÖ BÖLÜMLERİ LİSANS ÖĞRETİM PLANI

2017 ÖNCESİ NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İKTİSAT NÖ-İÖ BÖLÜMLERİ LİSANS ÖĞRETİM PLANI I. YIL İKT101 Z Davranış Bilimleri Behavioral Sciences 3+0-3 3 İKT103 Z Genel Muhasebe I General Accounting I 3+0-3 5 İKT105 Z Matematik I Mathematics I 3+0-3 3 İKT107 Z Hukuka Giriş Introduction to Law

Detaylı

AVRASYA ÜLKELERİNDE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM VE POLİTİK İSTİKRAR ARASINDAKİ İLİŞKİ 1

AVRASYA ÜLKELERİNDE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM VE POLİTİK İSTİKRAR ARASINDAKİ İLİŞKİ 1 AVRASYA ÜLKELERİNDE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM VE POLİTİK İSTİKRAR ARASINDAKİ İLİŞKİ 1 Sefa ERKUŞ 2 Hüseyin KARAMELİKLİ 3 ÖZET Bu çalışma doğrudan yabancı yatırım girişleri, politik istikrar ve kurumlar

Detaylı

Sağlık Kuruluşlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel

Sağlık Kuruluşlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel Sağlık Kuruluşlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel Uygulamalar YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel Uygulamalar Sunum Planı:

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Karaçuka

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Karaçuka Dersin Adı DERS ÖĞRETİM PLANI Dersin Kodu ECO 84 Dersin Türü (Zorunlu, Seçmeli) Dersin Seviyesi (Ön Lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) Dersin AKTS Kredisi 5 Haftalık Ders Saati 1 Haftalık Uygulama

Detaylı

TALEP YANLI YENİLİK: FARKLI ÖZELLİKLERDEKİ FİRMALAR İÇİN ROLÜNÜN BELİRLENMESİ

TALEP YANLI YENİLİK: FARKLI ÖZELLİKLERDEKİ FİRMALAR İÇİN ROLÜNÜN BELİRLENMESİ TALEP YANLI YENİLİK: FARKLI ÖZELLİKLERDEKİ FİRMALAR İÇİN ROLÜNÜN BELİRLENMESİ Yeşim Üçdoğruk Dokuz Eylül Üniversitesi AYTEP-27.01.2011 Literatür Ar-Ge Harcamaları ~ Yenilik Faaliyetleri Farklı firmaların

Detaylı

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta Dr. Mevlüt CAMGÖZ 1 Dr. Mevlüt CAMGÖZ İçerik Karakteristik Doğru ve Beta Katsayısı Karakteristik Doğrunun Tahmini Beta Katsayısının Hesaplanması Agresif ve

Detaylı

AB Krizi ve TCMB Para Politikası

AB Krizi ve TCMB Para Politikası AB Krizi ve TCMB Para Politikası Erdem Başçı Başkan 28 Haziran 2012 Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara Sunum Planı I. Küresel Ekonomik Gelişmeler II. Yeni Politika Çerçevesi III. Dengelenme IV. Büyüme

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Rekabet Ölçüm Teknikleri ve Türk Sabun Sanayiinin Rekabet Gücü. Danışman Prof.Dr.Nejat ERK

ÖZGEÇMİŞ. Rekabet Ölçüm Teknikleri ve Türk Sabun Sanayiinin Rekabet Gücü. Danışman Prof.Dr.Nejat ERK ÖZGEÇMİŞ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: NURİYE ZEYNEP ÖKTEN Doğum Tarihi: 28/04/1964 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Maliye İstanbul Üniversitesi 1985 Y. Lisans İktisat Çukurova Universitesi

Detaylı

Researcher: Social Science Studies

Researcher: Social Science Studies Researcher: Social Science Studies (2018) Cilt 6 / Sayı 2, s. 214-227 Dışa Açıklık ve Ekonomik Özgürlüklerin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi: BRICS Ülkeleri Örneği Oğuzhan TÜRKER 1 Özet Doğrudan

Detaylı

Örneklemden elde edilen parametreler üzerinden kitle parametreleri tahmin edilmek istenmektedir.

Örneklemden elde edilen parametreler üzerinden kitle parametreleri tahmin edilmek istenmektedir. ÇIKARSAMALI İSTATİSTİKLER Çıkarsamalı istatistikler, örneklemden elde edilen değerler üzerinde kitleyi tanımlamak için uygulanan istatistiksel yöntemlerdir. Çıkarsamalı istatistikler; Tahmin Hipotez Testleri

Detaylı

HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ

HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Nisan 2016, Sayı:12 HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ Selçuk KENDİRLİ 1 Muhammet ÇANKAYA 2 Özet:

Detaylı

Ekonometri I VARSAYIMLARI

Ekonometri I VARSAYIMLARI Ekonometri I ÇOK DEĞİŞKENLİ REGRESYON MODELİNİN VARSAYIMLARI Hüseyin Taştan Temmuz 23, 2006 İçindekiler 1 Varsayım MLR.1: Parametrelerde Doğrusallık 1 2 Varsayım MLR.2: Rassal Örnekleme 1 3 Varsayım MLR.3:

Detaylı

Semester I. PSPA 105 Introductionto Law Hukuka Giriş C 3 5 ECON 101 Introduction to Economics İktisada Giriş I C 3 5

Semester I. PSPA 105 Introductionto Law Hukuka Giriş C 3 5 ECON 101 Introduction to Economics İktisada Giriş I C 3 5 s Offered in the Undergraduate Program Semester I PUBF 101 PSPA 103 Mathematics for Public Mali Matematik C 3 5 Finance I I Introduction to Social Sosyal Bilimlere Giriş C 3 6 Sciences PSPA 105 Introductionto

Detaylı

BİYOİSTATİSTİK Korelasyon Analizi Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH

BİYOİSTATİSTİK Korelasyon Analizi Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH BİYOİSTATİSTİK Korelasyon Analizi Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr 1 Bir değişkenin değerinin,

Detaylı

Türkiye de İmalat, Madencilik, Enerji Ve İnşaat Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz

Türkiye de İmalat, Madencilik, Enerji Ve İnşaat Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz Türkiye de İmalat, Madencilik, Enerji Ve İnşaat Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz Dr. Yüksel OKŞAK 1 1 Uludağ Üniversitesi İnegöl MYO, yukseloksak@uludag.edu.tr,

Detaylı

Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı

Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı 1. Proje Kapsamında Eğitim Talep Edilmiş ise, Eğitimin İçeriği Hakkında bilgi veriniz. Ekonometri alanı iktisat teorisi, işletme, matematik ve istatistiğin birleşmesiyle

Detaylı

İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ 1. SINIF (Bahar Dönemi) 2. SINIF (Bahar Dönemi)

İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ 1. SINIF (Bahar Dönemi) 2. SINIF (Bahar Dönemi) İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ İŞL.102 Davranış Bilimleri II 3 4 İŞL.202 İşletme Yönetimi İŞL.104 Genel Muhasebe II İŞL.208 Örgütsel Davranış (ÖŞ: İŞL.102 Davranış Bilimleri II) İŞL.110 Borçlar

Detaylı

TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU

TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU Hazırlayan: Sıla Özsümer Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı Türkiye Düzenli Ekonomi Notu ve Raporun İçeriği Hakkında

Detaylı

AB ye Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler: Dinamik Panel Veri Analizi

AB ye Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler: Dinamik Panel Veri Analizi Business and Economics Research Journal Volume 1. Number 4. 2010 pp. 67-83 www.berjournal.com ss. 67-83 ISSN: 1309-2448 AB ye Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler: Dinamik Panel Veri

Detaylı

DİNAMİK PANEL VERİ MODELLERİ. FYT Panel Veri Ekonometrisi 1

DİNAMİK PANEL VERİ MODELLERİ. FYT Panel Veri Ekonometrisi 1 DİNAMİK PANEL VERİ MODELLERİ FYT Panel Veri Ekonometrisi 1 Dinamik panel veri modeli (tek gecikme için) aşağıdaki gibi gösterilebilir; y it y it 1 x v it ' it i Gecikmeli bağımlı değişkenden başka açıklayıcı

Detaylı

İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ 1. SINIF (Bahar Dönemi) 2. SINIF (Bahar Dönemi)

İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ 1. SINIF (Bahar Dönemi) 2. SINIF (Bahar Dönemi) İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ İŞL.102 Davranış Bilimleri II 3 4 İŞL.202 İşletme Yönetimi İŞL.104 Genel Muhasebe II İŞL.208 Örgütsel Davranış (ÖŞ: İŞL.102 Davranış Bilimleri II) İŞL.110 Borçlar

Detaylı

MALİYE ANABİLİM DALI ORTAK DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS

MALİYE ANABİLİM DALI ORTAK DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS MALİYE ANABİLİM DALI ORTAK DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ 1. Yıl - GÜZ DÖNEMİ Doktora Uzmanlık Alanı MLY898 3 3 + 0 6 Bilimsel araştırmarda ve yayınlama süreçlerinde etik ilkeler. Tez yazım kuralları,

Detaylı

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi 2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi ve Mali Analiz Yüksek Lisansı Bütçe Uygulamaları ve Mali Mevzuat Dersi Kıvanç

Detaylı

FİNANSMAN SORUNLARINA GÖRE KREDİ KULLANIM ORANLARI VE YATIRIMLARDA KREDİLERİN ETKİSİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA

FİNANSMAN SORUNLARINA GÖRE KREDİ KULLANIM ORANLARI VE YATIRIMLARDA KREDİLERİN ETKİSİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute Yıl/Year: 2012 Cilt/Volume: 9 Sayı/Issue: 19, s. 445-449 FİNANSMAN SORUNLARINA

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Güçlü

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Güçlü Dersin Adı DERS ÖĞRETİM PLANI Ekonometri I Dersin Kodu ECO 301 Dersin Türü (Zorunlu, Seçmeli) Dersin Seviyesi (Ön Lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) Dersin AKTS Kredisi 6 Haftalık Ders Saati 4 Haftalık

Detaylı

Finansal Piyasa Dinamikleri. Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com

Finansal Piyasa Dinamikleri. Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com Finansal Piyasa Dinamikleri Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com Neleri İşleyeceğiz? Finansal Sistemin Resmi Makro Göstergeler ve Yorumlanması Para ve Maliye Politikaları Merkez Bankası ve Piyasalar Finansal Piyasalardaki

Detaylı

Telekomünikasyon Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı

Telekomünikasyon Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı Finans Polik& Ekonomik Yorumlar 2007 Cilt: 44 Sayı:508 Telekomünikasyon Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı 35 Özet M.Vedat PAZARLIOĞLU Özlem KİREN GÜRLER 2 Gelişmenin ve ekonomik büyümenin

Detaylı

Dersin Amacı: Bilimsel araştırmanın öneminin ifade edilmesi, hipotez yazımı ve kaynak tarama gibi uygulamaların öğretilmesi amaçlanmaktadır.

Dersin Amacı: Bilimsel araştırmanın öneminin ifade edilmesi, hipotez yazımı ve kaynak tarama gibi uygulamaların öğretilmesi amaçlanmaktadır. Dersin Adı: Araştırma Teknikleri Dersin Kodu: MLY210 Kredi/AKTS: 2 Kredi/4AKTS Dersin Amacı: Bilimsel araştırmanın öneminin ifade edilmesi, hipotez yazımı ve kaynak tarama gibi uygulamaların öğretilmesi

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2011-20 / 28 Kasım 2011 EKONOMĐ NOTLARI. Belirsizliğin Đktisadi Faaliyet Üzerindeki Etkileri

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2011-20 / 28 Kasım 2011 EKONOMĐ NOTLARI. Belirsizliğin Đktisadi Faaliyet Üzerindeki Etkileri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 211-2 / 28 Kasım 211 EKONOMĐ NOTLARI Belirsizliğin Đktisadi Faaliyet Üzerindeki Etkileri Yavuz Arslan Aslıhan Atabek Demirhan Timur Hülagü Saygın Şahinöz Özet: Bu

Detaylı

TÜRKİYE BUĞDAY ÜRETİMİNDE TARIM BÖLGELERİNE AİT ARZ ESNEKLİKLERİNİN TESPİTİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

TÜRKİYE BUĞDAY ÜRETİMİNDE TARIM BÖLGELERİNE AİT ARZ ESNEKLİKLERİNİN TESPİTİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA TÜRKİYE BUĞDAY ÜRETİMİNDE TARIM BÖLGELERİNE AİT ARZ ESNEKLİKLERİNİN TESPİTİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Doç Dr. Fahri YAVUZ 1 Yrd. Doç Dr. Vedat DAĞDEMİR 1 Zir. Yük. Müh. Okan DEMİR 2 1. GİRİŞ Buğday üretimi,

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ Duygu ÖZÇALIK GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI ANKARA 2018 Her hakkı saklıdır

Detaylı

Koşullu Öngörümleme. Bu nedenle koşullu öngörümleme gerçekleştirilmelidir.

Koşullu Öngörümleme. Bu nedenle koşullu öngörümleme gerçekleştirilmelidir. Koşullu Öngörümleme Ex - ante (tasarlanan - umulan) öngörümleme söz konusu iken açıklayıcı değişkenlerin hatasız bir şekilde bilindiği varsayımı gerçekçi olmayan bir varsayımdır. Çünkü bazı açıklayıcı

Detaylı

OLS Yönteminin Asimptotik (Büyük Örneklem) Özellikleri SIRADAN EN KÜÇÜK KARELER (OLS) Asimptotik Özellikler: Tutarlılık. Asimptotik Özellikler

OLS Yönteminin Asimptotik (Büyük Örneklem) Özellikleri SIRADAN EN KÜÇÜK KARELER (OLS) Asimptotik Özellikler: Tutarlılık. Asimptotik Özellikler 1 SIRADAN EN KÜÇÜK KARELER (OLS) YÖNTEMİNİN ASİMPTOTİK ÖZELLİKLERİ Hüseyin Taştan 1 1 Yıldız Teknik Üniversitesi İktisat Bölümü Ders Kitabı: Introductory Econometrics: A Modern Approach (2nd ed.) J. Wooldridge

Detaylı

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ Hazırlayan: Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik Görünümü IMF düzenli olarak hazırladığı Küresel Ekonomi Görünümü

Detaylı

DERS ÖĞRETİM PLANI. Tarım Piyasalarının Analizi. Dersin Kodu Dersin Türü. Seçmeli Lisans

DERS ÖĞRETİM PLANI. Tarım Piyasalarının Analizi. Dersin Kodu Dersin Türü. Seçmeli Lisans Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü DERS ÖĞRETİM PLANI Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi 5 Haftalık Ders Saati 3 Haftalık Uygulama Saati - Haftalık Laboratuar Saati - Tarım Piyasalarının Analizi Seçmeli

Detaylı

2017 YILI İLK ÇEYREK GSYH BÜYÜMESİNİN ANALİZİ. Zafer YÜKSELER. (19 Haziran 2017)

2017 YILI İLK ÇEYREK GSYH BÜYÜMESİNİN ANALİZİ. Zafer YÜKSELER. (19 Haziran 2017) 2017 YILI İLK ÇEYREK GSYH BÜYÜMESİNİN ANALİZİ Zafer YÜKSELER (19 Haziran 2017) TÜİK, 2017 yılı ilk çeyreğine ilişkin GSYH büyüme hızını yüzde 5 olarak açıklamıştır. Büyüme hızı, piyasa beklentileri olan

Detaylı

14 Ekim Ders Kitabı: Introductory Econometrics: A Modern Approach (2nd ed.) J. Wooldridge. 1 Yıldız Teknik Üniversitesi

14 Ekim Ders Kitabı: Introductory Econometrics: A Modern Approach (2nd ed.) J. Wooldridge. 1 Yıldız Teknik Üniversitesi GİRİŞ Hüseyin Taştan 1 1 Yıldız Teknik Üniversitesi İktisat Bölümü Ders Kitabı: Introductory Econometrics: A Modern Approach (2nd ed.) J. Wooldridge 14 Ekim 2012 Ekonometri I: Giriş - H. Taştan 1 Ekonometri

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLERDE OTORİTE KAYNAK: SourceOECD

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLERDE OTORİTE KAYNAK: SourceOECD İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLERDE OTORİTE KAYNAK: SourceOECD Metin TUNÇ Ekonomik İşbirliği ve Gelişme Örgütü, 1948 yılında aralarında kurucu üye olarak Türkiye nin de bulunduğu Avrupa ülkeleri tarafından Organization

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

PARAMETRİK TESTLER. Tek Örneklem t-testi. 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz.

PARAMETRİK TESTLER. Tek Örneklem t-testi. 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz. PARAMETRİK TESTLER Tek Örneklem t-testi 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz. H0 (boş hipotez): 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları

Detaylı

YBÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Çift Anadal Başvuru ve Kabul Koşulları*

YBÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Çift Anadal Başvuru ve Kabul Koşulları* YBÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Çift Anadal Başvuru ve Kabul Koşulları* Fakültemiz bölümlerinde Çift Anadal Lisans Programlarına Üniversitemizin tüm Fakülte ve bu Fakültelere bağlı tüm Bölümlerdeki öğrencilerden

Detaylı

Türkiye Ekonomisi 2000 li yıllar

Türkiye Ekonomisi 2000 li yıllar Türkiye Ekonomisi 2000 li yıllar Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü TÜRKİYE EKONOMİSİ DERS NOTLARI 1 1999 17 Ağustos 1999 depremi Marmara bölgesinde Üretim,

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 9 Mayıs 2016, Sayı: 19. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 9 Mayıs 2016, Sayı: 19. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 19 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU EŞDEĞER YAPILACAK DERSLER FAKÜLTE : İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ BÖLÜM : İKTİSAT

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU EŞDEĞER YAPILACAK DERSLER FAKÜLTE : İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ BÖLÜM : İKTİSAT 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU EŞDEĞER YAPILACAK DERSLER FAKÜLTE : BÖLÜM : Kodu 1301001352012-1501001352012 1301001292002-1501001192002 11320201E11677-21520201E11393 11320201E11239-1502002292011

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. ŞAHİN BULUT

Yrd.Doç.Dr. ŞAHİN BULUT Yrd.Doç.Dr. ŞAHİN BULUT Ekonomi Ve Finans Bölümü Eğitim Bilgileri 1995-1999 Lisans Pamukkale Üniversitesi Fen-edebiyat Matematik Bölümü Matematik Pr. Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye (Yl) 2006-2009 Yüksek

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ...

İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 1.1. Regresyon Analizi... 1 1.2. Uygulama Alanları ve Veri Setleri... 2 1.3. Regresyon Analizinde Adımlar... 3 1.3.1. Problemin İfadesi... 3 1.3.2. Konu ile İlgili Potansiyel

Detaylı

TABLO I: Bağımlı değişken; Tüketim,- bağımsız değişkenler; gelir ve fiyat olmak üzere değişkenlere ait veriler verilmiştir.

TABLO I: Bağımlı değişken; Tüketim,- bağımsız değişkenler; gelir ve fiyat olmak üzere değişkenlere ait veriler verilmiştir. EKONOMETRİ II Uygulama - Otokorelasyon TABLO I: Bağımlı değişken; Tüketim,- bağımsız değişkenler; gelir ve fiyat olmak üzere Tuketim 58 Gelir 3959 Fiyat 312 değişkenlere ait veriler verilmiştir. 56 3858

Detaylı

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR 2010 YIL SONU DEĞERLENDİRME RAPORU

ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR 2010 YIL SONU DEĞERLENDİRME RAPORU ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR 2010 YIL SONU DEĞERLENDİRME RAPORU (February 2011) 2010 YILINDA TÜRKİYE YE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ 8,9 MİLYAR DOLAR OLDU 2010 yıl sonu itibari ile uluslararası

Detaylı

TÜRKİYE YE GELEN DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI KONJONKTÜR YÖNLÜ MÜ HAREKET EDİYOR?

TÜRKİYE YE GELEN DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI KONJONKTÜR YÖNLÜ MÜ HAREKET EDİYOR? TÜRKİYE YE GELEN DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI KONJONKTÜR YÖNLÜ MÜ HAREKET EDİYOR? Hayrettin KESGİNGÖZ * Öz Konjonktür yönlü göstergelerinden olan doğrudan yabancı sermaye yatırımları (DYSY) Türkiye

Detaylı

Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma

Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma Bünyamin DEMİRGİL 1, Coşkun KARACA 2 Özet Faiz oranları önemli bir makroekonomik fiyat olarak ekonomi üzerinde önemli etkiler meydana getirmektedir.

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU EŞDEĞER YAPILACAK DERSLER FAKÜLTE : İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ BÖLÜM : İKTİSAT

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU EŞDEĞER YAPILACAK DERSLER FAKÜLTE : İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ BÖLÜM : İKTİSAT 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU FAKÜLTE : BÖLÜM : İKTİSAT Dersin Açıldığı Dersin Dersin 1301001322002-1501001152002 COMPUTER COURSE FEN BİYOLOJİ 402001732012 COMPUTER 11320201E11563- GLOBAL MARKETING

Detaylı

ISTATISTIK VE OLASILIK SINAVI EKİM 2016 WEB SORULARI

ISTATISTIK VE OLASILIK SINAVI EKİM 2016 WEB SORULARI SORU- 1 : ISTATISTIK VE OLASILIK SINAVI EKİM 2016 WEB SORULARI X ve Y birbirinden bağımsız iki rasgele değişken olmak üzere, sırasıyla aşağıdaki moment çıkaran fonksiyonlarına sahiptir: 2 2 M () t = e,

Detaylı

BKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 )

BKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 ) 4. SUNUM 1 Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, rastlantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel yöntemlere HİPOTEZ TESTLERİ denir. Sonuçların rastlantıya bağlı

Detaylı

SESSION 2C: Finansal Krizler 381

SESSION 2C: Finansal Krizler 381 SESSION 2C: Finansal Krizler 381 2000-2014 Yılları Arasında Türkiye ve Rusya da Finansal Risklerin Temel Ekonomik Veriler Üzerine Etkilerinin Analizi The Analysis of the Effects of Financial Risks in Turkey

Detaylı

Nazlı Karamollaoğlu 1 Ege Yazgan 2. İşletme Dinamikleri ve Verimlilik

Nazlı Karamollaoğlu 1 Ege Yazgan 2. İşletme Dinamikleri ve Verimlilik Döviz Kurları ve Yaşama Şansı : Türkiye İmalat Sektörü Firmaları Üzerine Bir İnceleme Nazlı Karamollaoğlu 1 Ege Yazgan 2 1 MEF Üniversitesi 2 İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Dinamikleri ve Verimlilik

Detaylı

Finansal Kurumlar ve Piyasalar. Zorunlu Yüksek Lisans. 1. yıl 1. yarıyıl / Güz Doç. Dr. Mehmet Güçlü. Uzaktan Öğrenim Türkçe Yok

Finansal Kurumlar ve Piyasalar. Zorunlu Yüksek Lisans. 1. yıl 1. yarıyıl / Güz Doç. Dr. Mehmet Güçlü. Uzaktan Öğrenim Türkçe Yok Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü DERS ÖĞRETİM PLANI Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi 0 Haftalık Ders Saati 3 Haftalık Uygulama Saati - Haftalık Laboratuar Saati - Dersin Verildiği Yıl Dersin Verildiği

Detaylı

MURAT EĞİTİM KURUMLARI

MURAT EĞİTİM KURUMLARI 2013 KPSS de Testlerin Kapsamları Değişti ÖSYM tarafından yapılan açıklamaya göre 2013 KPSS de uygulanacak testlerin içeriğinde bir takım değişiklikler yapıldı. Bu değişikler başta Genel Yetenek - Genel

Detaylı

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Makro İktisat II Örnek Sorular 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Tüketim harcamaları = 85 İhracat = 6 İthalat = 4 Hükümet harcamaları = 14 Dolaylı vergiler = 12

Detaylı

İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri

İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı Mikroekonomik Analiz I IKT751 1 3 + 0 8 Piyasa, Bütçe, Tercihler, Fayda, Tercih,

Detaylı

KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman)

KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE (1987-2007) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) NE YAPILDI? ÖZET - Bu çalışmada, işgücü verimliliği

Detaylı

DERS KODU DERS ADI ZORUNLU TEORİ UYGULAMA LAB KREDİ AKTS Atatürk İlkeleri ve İnkılap AIT181 Tarihi I Zorunlu 2 0 0 2 2

DERS KODU DERS ADI ZORUNLU TEORİ UYGULAMA LAB KREDİ AKTS Atatürk İlkeleri ve İnkılap AIT181 Tarihi I Zorunlu 2 0 0 2 2 1.YARIYIL LERİ KODU ADI ZORUNLU TEORİ Atatürk İlkeleri ve İnkılap AIT181 Tarihi I Zorunlu 2 0 0 2 2 IKT101 İktisada Giriş I Zorunlu 3 0 0 3 6 IKT103 İktisatçılar İçin Matematik I Zorunlu 3 0 0 3 6 IKT105

Detaylı

Excel dosyasından verileri aktarmak için Proc/Import/Read Text-Lotus-Excel menüsüne tıklanır.

Excel dosyasından verileri aktarmak için Proc/Import/Read Text-Lotus-Excel menüsüne tıklanır. ZAMAN SERİSİ MODEL Aşağıdaki anlatım sadece lisans düzeyindeki temel ekonometri bilgisine göre hazırlanmıştır. Bir akademik çalışmanın gerektirdiği birçok ön ve son testi içermemektedir. Bu dosyalar ilk

Detaylı

DOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELLERİ. Durağan ARIMA Modelleri: Otoregresiv Modeller AR(p) Süreci

DOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELLERİ. Durağan ARIMA Modelleri: Otoregresiv Modeller AR(p) Süreci DOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELLERİ Durağan ARIMA Modelleri: Otoregresiv Modeller AR(p) Süreci Tek Değişkenli Zaman Serisi Modelleri Ekonomik verilerin analizi ile ekonomik değişkenlerin gelecekte alabilecekleri

Detaylı

ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ

ÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ ÜSEL DÜLEŞİRME YÖNEMİ ÜSEL DÜLEŞİRME YÖNEMİ Bu bölüme kadar anlatılan yöntemler zaman içinde değişmeyen parametre varsayımına uygun serilerin tahminlerinde kullanılmaktaydı. Bu tür seriler deterministik

Detaylı

Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Entegrasyon: ASEAN ve MERCOSUR Örneği 1

Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Entegrasyon: ASEAN ve MERCOSUR Örneği 1 YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:010 Cilt:17 Sayı: Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Entegrasyon: ASEAN ve MERCOSUR Örneği 1 Doç. Dr. Hamza

Detaylı

DIŞ TİCARET BEKLENTİ ANKETİ NE İLİŞKİN YÖNTEMSEL AÇIKLAMA

DIŞ TİCARET BEKLENTİ ANKETİ NE İLİŞKİN YÖNTEMSEL AÇIKLAMA DIŞ TİCARET BEKLENTİ ANKETİ NE İLİŞKİN YÖNTEMSEL AÇIKLAMA 1. Amaç Dış Ticaret Beklenti Anketi (DTBA), dış ticaretimize yön veren firmaların yakın geçmişe ve mevcut duruma ilişkin değerlendirmeleri ile

Detaylı

QUANTILE REGRESYON * Quantile Regression

QUANTILE REGRESYON * Quantile Regression QUANTILE REGRESYON * Quantile Regression Fikriye KURTOĞLU İstatistik Anabilim Dalı Olcay ARSLAN İstatistik Anabilim Dalı ÖZET Bu çalışmada, Lineer Regresyon analizinde kullanılan en küçük kareler yöntemine

Detaylı

ÜLKELERİN 2015 YILI BÜYÜME ORANLARI (%)

ÜLKELERİN 2015 YILI BÜYÜME ORANLARI (%) 2016/17 Global İhracat-Büyüme Tahminleri Kaynak : EDC Export Credit Agency - ÜLKE ANALİZLERİ BÜYÜME ORANLARI ÜLKELERİN YILI BÜYÜME ORANLARI (%) Avrupa Bölgesi; 1,5 % Japonya; 0,50 % Kanada ; 1,30 % Amerika;

Detaylı