TÜRKİYE DE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ

Transkript

1 TÜRKİYE DE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ Dr. Yalçın Karabulut Günümüzde enerji, bütün ülkeler için büyük önem taşımaktadır. Gelişmiş ülkelerde olduğu kadar, gelişme çabası içinde olan ülkelerde de gelişmeye paralel ve hatta onlardan daha hızlı artan bir enerji talebi bulunmaktadır. Bu bakımdan bu ülkeler, her türlü imkânlarından yararlanarak enerji üretimlerini artırmaya çalışmaktadırlar. Çünkü ülkelerin güçlü bir ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel yapıya sahip olmasında en önemli faktörlerin başında enerji temini hususu gelmektedir. Refah seviyesi yüksek olan toplumlar sanayileşmiş toplumlardır. Sanayileşme sürecinde ise enerjinin rolü oldukça büyüktür. Fert başına tüketilen enerji miktarı bir ülkenin ekonomik durumunu, refah ve gelişmişlik derecesini ortaya koymaya yarayan en çarpıcı kriterdir. Günümüzde enerji üretim ve tüketim dengesini sağlayabilmiş kalkınmış ülkeler olduğu gibi, ihtiyaç duyduğu enerjinin bir kısmını dışarıdan sağlama yoluna giden çok sayıda ülke de vardır. Bu türlü ülkeler enerji ile ilgili dış alımlarda önemli döviz kaybına uğramalarının yanında endüstrilerinin çalışma ve gelişmesinde dışa bağlı olma sakıncası ile de karşı karşıya kalmaktadırlar. Enerji kaynaklan arasında elektrik enerjisi, özellikle kullanım kolaylığı ve tüm ekonomik ve sosyal yaşamın içerisine yoğun bir şekilde girmiş olması ile sayılamayacak diğer avantajları sayesinde dünyada en çok kullanılan enerji türüdür. Ayrıca, elektriğin kül bırakmaması ve havayı kirletmeme özelliği de başka bir üstünlüğüdür. Çünkü enerji temini her ne kadar ön planda ise de çalışmalar sırasında çevre ve insan sağlığı da dikkate alınmalıdır. Özellikle term ik san traller kurulm adan önce y eterli çevre etki

2 54 T ürkiye'de E lektrik E nerjisi Ü retim i değerlendirilmesi yapılmaması halinde istenmeyen sonuçlarla karşılaşılacağı kaçınılmaz bir gerçektir. Günümüz teknolojisinin vazgeçilmez kaynağı olan elektrik enerjisi, çeşitli yollardan elde edilmektedir. Bu enerjinin temininde hidrolik, termik, nükleer, doğalgaz, rüzgâr ve güneş gibi primer enerji kaynaklarından faydanılmaktadır. Bu kaynakların, ülkenin coğrafi yapısına bağlı olarak birbirlerine göre üstünlükleri ve sakıncaları vardır. Bu nedenle ülkeler, kendilerine en uygun olan kaynakları kullanmak zorundadırlar. Yeraltı kaynakları (Taşkömürü, linyit, petrol vb) fazla olan ülkeler termik santralleri tercih ederken, akarsu bakımından zengin olan ülkeler de hidroelektrik santralleri tercih etmek durumundadırlar. Bu durum ülkemizde enterkonnekte sistem içerisinde, mevsim farklılıkları ve arz talep ilişkisi gözönünde tutularak ikisinin birarada çalıştırılması şeklinde yapılabilmektedir. Gelişen dünyada ve Türkiye'de gelecekte mevcut birincil enerji kaynaklarının yeterli olamayacağı dikkate alınırsa mevcut enerji kaynaklarından optimum şekilde yararlanılması gerekmektedir. Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda ülkemizdeki elektrik enerjisi üretimi bütünüyle termik kaynaklardan sağlanırken, günümüzde %58.5'i termik, %41.5'i de hidrolik kaynaklardan elde edilir duruma gelmiştir(1) (Bkz. Grafik: 1). Türkiye coğrafi özelliği nedeniyle güneş ve rüzgâr enerjisi bakımından zengin bir potansiyele sahiptir. Ancak bu kaynakların enerji üretiminde kullanımı ülkemizde daha yeni gündeme gelmektedir. Bu imkânlardan optimum seviyede yararlanılabilmesi için gereken ciddi ölçümlerin yapılması ve ekonomik yönü de dikkate alınarak üretime katkısının ne oranda olabileceğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Bugün ülkemizde güneş enerjisi sadece bazı konutların, iş merkezlerinin ve seraların ısıtılmasında kullanılmaktadır. Henüz enerji üretiminde kullanılmayan güneş enerjisi, kombine güneş enerji sistemlerinin kurulmasıyla bu kaynaktan enerji üretimi mümkün olabilecektir. Ülkemizde rüzgâr enerjisinin yaygın olarak üretimi ve kullanımı ise henüz söz konusu değildir. Türkiye'nin en büyük hidroelektrik tesisleri Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde bulunmaktadır MW'lık 6 üniteden oluşan Atatürk hidroelektrik santralı, 1800 MNV lık 6 üniteden oluşan Karakaya ve 1260 MW kurulu gücündeki 8 üniteden oluşan Keban hidroelektrik santralleri belli başlı tesisleridir. (1) Türkiye Elektrik İstatistikleri Özeti. TEK Genel Müd. Yayını. No: 355: s Ankara 1992.

3 T ürkiye'de E lektrik E nerjisi Ü retim i 55 ELEKTRİK ENERJİSİNDEKİ GELİŞME Ülkemizde ilk defa 1902 yılında Tarsus ta kurulan bir santralle elektrik enerjisi üretimine başlanmıştır. Cumhuriyetin ilan edildiği sıralarda sadece İstanbul, Tarsus ve Adapazan'nda elektrik enerjisi üretilmekte idi yılında Türkiye'nin kurulu gücü sadece 33.4 MW iken II. Dünya Savaşından sonra yıllan arasında bu alanda önemli gelişmeler olmuştur. Bu dönemde, Sanyar, Seyhan, Kemer, Hazar I-II, Göksu, Kovada I-II, Hirfanlı, Demirköprü gibi hidroelektrik, Soma ve Tunçbilek termik eletrik santralleri açılmış olup 1960 yılında Türkiye'nin kurulu gücü MW'a çıkarak elektrik enerjisi üretiminde büyük artış sağlanmıştır. Planlı dönemlerde hidrolik kaynaklara daha çok ağırlık verilmişse de termik kaynaklar da ihmal edilmemiştir. Elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak amacıyla Keban, Karakaya, Atatürk hidrolik ve Afşin-Elbistan termik santralleri gibi dev projeler ve bunların yanında daha pek çok proje gerçekleştirilerek ülke ihtiyacının kendi kaynaklarımızdan sağlanmasına çaba harcanmış ve böylece Türkiye nin kurulu gücü 1990 yılında MW a yükselmiştir (Bkz. Tablo: 1). Tablo 1. Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminde Kurulu Güç. Yıllar Termik MW % Hidrolik MW % Toplam Türkiye Elektrik İstatistikleri Özeti: TEK Genel Müdür. APK-355 Genel Cd No: 10/1-198, S: 1 Ankara (2) Türkiye Elektrik İstatistikleri Özeti. TEK Genel Müd. Yayını. No: 355. S: 1. Ankara 1992.

4 56 T ürk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i Tablo 1 incelendiğinde, 1950 yılına kadar Türkiye'nin elektrik enerjisi kurulu gücünün büyük oranda termik ağırlıklı olduğu görülmektedir. 1950'den sonra bu oran gittikçe azalmış ve 1980 yılında hidroelektrikle hemen hemen eşit olma durumuna gelmiştir yılında ise, Türkiye elektrik üretiminde termik kaynaklı santrallerin payı % 58.5 hidrolik kaynaklı santrallerin payı ise % 41.5 olarak gerçekleşmiştir (Bkz. Grafik: 2). Termik santrallerde elektrik enerjisi üretmek için taşkömürü, linyit, fuel oil, motorin, doğalgaz, jeotermal gibi birincil (primer) enerji kaynaklan kullanılmaktadır. Ancak elektrik enerjisi üretiminde taşkömürü kullanımı, bu enerji kaynağını kullanan yeni santrallerin yapılmaması nedeniyle kurulu güç içindeki oranı giderek azalmaktadır (Bkz. Tablo: 2, Grafik: 3-4). Tablo 2. Türkiye Kurulu Gücünün Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı (1990). HİDROLİK 41.5 TAŞK Ö M Ü R Ü : 2.0 LİNYİT 29.6 FUEL-OİL 9.5 MOTORİN : 3.4 JEOTERMAL 0.1 DOĞAL GAZ 13.9 TOPLAM Hiç bir zaman önemini kaybetmeyen, aksine teknolojide atılan her yeni adımla daha çok önem kazanan, yokluğu veya yetersizliği ile ülkemiz ekonomisini ve sosyal hayatını son derece etkileyen elektrik enerjisinin üretimi ve dolayısıyla tüketimi devamlı bir artış göstermektedir (Bkz. Tablo:3, Grafik: 5). Tablo 3'ün incelenmesi sonucunda dikkati çeken en önemli husus, Türkiye elektrik enerjisi üretiminin Cumhuriyet döneminde bazı yıllar az olmakla beraber sürekli artış gösterdiğidir. Tablonun sergilediği ikinci bir özellik de, 1950 yılının, elektrik enerjisi üretimindeki hızlı artışın başlangıcı olmasıdır sonrasında ise, planlı döneme geçinceye kadar üretim artışları büyük dalgalanmalar gösterirken, 1963'ten itibaren artışın daha dengeli olduğu izlenmektedir yılında Türkiye elektrik enerjisi üretimi bin (789.5) GWh'ın altında iken 1990 yılında GWh'e ulaşmıştır. Ancak Harita; 1 incelendiğinde, üretimin bölgelere göre dağılımının dengeli olduğu söylenemez. Coğrafi bölgeleri üretimdeki paylarının büyüklüğüne göre sıralarsak; %33.3 lük oranla Doğu Anadolu Böl-

5 T ü rk iy e'd e E lek trik E nerjisi Ü retim i 57 Tablo 3. Türkiye Elektrik Enerjisi Üretimi ( ) BİRİM Gwh Yıllar Termik Hidrolik Toplam (*) Türkiye Elektrik İstatistikleri Özeti TEK Genel Müdürlüğü Yay. No: APK s: Ankara, gesi ilk sırada, Güneydoğu Anadolu Bölgesi de en son sırada yer alır (Bkz. Tablo 4). Tablo 4. Türkiye Elektrik Üretiminin Coğrafi Bölgelere Göre Dağılımı (1990) Bölge % Doğu Anadolu Bölgesi 33.3 Ege Bölgesi 21.3 Marmara Bölgesi 19.4 Karadeniz Bölgesi 18.2 Akdeniz Bölgesi 6.0 İç Anadolu Bölgesi 1.7 Güneydoğu Anadolu Bölgesi 0.1 TÜRKİYE Ancak enterkonnekte sistemle ülkenin bütün elektrik üretim birimleri birbirine bağlanarak bu olumsuzluk ortadan kaldırılmıştır. Her bölgede, başka bir ifadeyle Türkiye'nin her yerinde elektrik enerjisi talepleri aynı kalite ve aynı emniyetle sağlanabilmektedir. HİDROELEKTRİK ENERJİSİ Akarsular bir ülkenin tarım potansiyelini artırdığı gibi enerji üretimine de katkıda bulunurlar. Türkiye Akdeniz iklim kuşağı içinde yer alan bir ülkedir. Bu yüzden akarsularının debileri pek zengin olmadığı gibi rejimleri de

6 58 T ü rkiye'de E lektrik Enerjisi Ü retim i düzensizdir. Ayrıca morfolojik yapısı da iç kısımlarda ortalama yağışın 500 mm nin altına düşmesine neden olmaktadır. Su gücü potansiyeli açısından bu olumsuzluklara karşı, Türkiye kademe kademe yükselen ovalar, yaylalar ve dağların meydana getirdiği ortalama yükseltisi 1132 metre olan yüksek bir ülkedir. Şu halde Türkiye akarsularının düzenli oluşu ile değil, morfometrik ve jeomorfolojik şartlar ve bunların akarsu yataklarında meydana getirdiği petrografik ve tektonik menşeli meyil ve meyil kırıklıkları, akarsu yataklarında baraj yapımına elverişli sitlerin çokluğu sebebiyle hidroelektrik kaynaklar bakımından zengin bir ülkedir. Bu durumu ile Türkiye, dünyada 17. ekonomik hidroelektrik potansiyeli bakımından ise Avrupa ülkeleri arasında ilk sıralarda yeraldığı söylenmektedir. Veriler ülkemizdeki yıllık yağışların mm arasında değiştiğini ve yıllık ortalama yağışın mm olduğunu göstermektedir. Bu, yılda ortalama 501 milyar m3 yağış demektir. Ülke yüzeyine düşen bu yağışın % 37 sini oluşturan milyar m3 ü akış durumuna geçmektedir. Geri kalan kısmı buharlaşma, bitkisel terleme vb. sebeplerle akış durumuna geçememektedir. Türkiye, akarsularının taşıdığı kullanılabilir olan 95 milyar m3 suyun tamamından yararlandığında 495 adet hidroleketrik santrali ile MW lık kurulu güce sahip olacaktır. Bu potansiyelin havzalara göre güç dağılımı Tablo 5'te görülmektedir. Türkiye'de ilk hidroelektrik üretimi 1902 yılında Tarsus'ta kurulan bir santralle başlamış, ancak 1950 yılına kadar önemli bir gelişme gösterememiştir. Genel hidroelektrik enerjisi üretiminde olduğu gibi bu sektördeki esas gelişmeler de 1950 yılından sonra başlamıştır. Bu tarihte hidroelektrik enerjisi üretimi 30.1 GWh olarak gerçekleşmiştir yılında bu değer, üretimde olan 25 baraj, 41 adet nehir ve kanal santrali ile bazı dönemlerde az, bazı dönemlerde fazla artarak GWh'e yükselmiştir. Bu dönemde gerçekleşen fazla üretim sözkonusu sektörde hizmete giren büyük kapasiteli santrallerden kaynaklanmaktadır (Bkz. Tablo 3). Hidroelektrik enerjisi üretimi, Karakaya, Keban gibi ülkemizin en büyük projelerinin yeraldığı Doğu Anadolu Bölgesinde yoğunluk göstermektedir (Bkz. Harita: 3). Türkiye'de işletmeye açılan, inşaatı devam eden, projesi hazır ve projesi hazırlanmakta olan baraj ile nehir ve kanal hidroelektrik santralleri Tablo: 6,7,8,9,10,11,12,13'te belirtilmiştir.

7 T ü rk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i 59 Tablo 5. Havzalara Göre Ekonomik Hidroelektrik Potansiyeli. Havza Yıllık Enerji No Adı HES Proje Adedi Kurulu Güç MW Ortalama GWh Güvenilir GWh 01 Meriç-Ergene Marmara Susurluk Kuzey Ege Gediz Küçük Menderes Büyük Menderes Batı Akdeniz Antalya Burdur-Göller Akarçay Sakarya Batı Karadeniz Yeşilırmak Kızılırmak Konya-Kapalı Doğu Akdeniz Seyhan Asi Ceyhan Fırat Doğu Karadeniz Çoruh Aras Van Kapalı Dicle Toplam Kaynak: Türkiye'deki Barajlar ve Hidroelektrik Santraller Bayındırlık ve İskan Bakanlığı->DSÎ Genel Müd. Yayını. Ank

8 6 0 T ü r k iy e 'd e E le k tr ik E n e r jis i Ü r e t im i Tablo 6. İşletmeye Açılan Baraj Hidroelektrik Santraller. Sıra Yeri Faydası No Adı Bitiş Yılı Akarsuyu İli Güç MW Yıllık Üretim GWh 01 Sanyar 1956 Sakarya Ankara Seyhan 1956 Seyhan Adana Kemer 1958 Akçay Aydın Hirfanlı 1959 Kızılırmak Kırşehir Almus 1966 Yeşilırmak Tokat Kesikköprü 1966 Kızılırmak Ankara Gökçekaya 1972 Sakarya Eskişehir O Keban 1975 Fırat Elazığ Ataköy 1977 Yeşilırmak Tokat Haşan Uğurlu 1981 Yeşilırmak Samsun Suat Uğurlu 1981 Yeşilırmak Samsun Aslantaş 1984 Ceyhan Adana Oymapınar 1984 Manavgat Antalya Karakaya 1987 Fırat Diyarbakır Manavgat 1987 Manavgat Antalya Zemek 1988 Hoşap Van Altınkaya 1988 Kızılırmak Samsun Tercan 1988 Tuzla Erzincan Kapulukaya 1989 Kızılırmak Ankara Karacaören 1989 Aksu Burdur Kılıçkaya 1989 Kelkit Sivas Menzelet 1989 Ceyhan K.Maraş Adıgüzel 1989 B.Menderes Denizli Gezende 1990 Ermenek İçel Derbent 1990 Kızılırmak Samsun Koçköprü 1991 Zilan Van Mursal 1991 Hikme Sivas Sır 1991 Ceyhan K.Maraş

9 T ü rk iy e'd e E lek trik E nerjisi Ü retim i 01 Tablo 7. İnşa Halindeki Baraj Hidroelektrik Santraller. Sıra Yeri Paydası No Adı Başlama Yılı Akarsuyu İli Güç MW Yıllık Üretim GWh 01 Çatalan 1982 Seyhan Adana Atatürk 1983 Fırat Şanlıurfa Yenice 1985 Sakarya Eskişehir Kralkızı 1985 Dicle Diyarbakır Kuzgun 1985 Serçeme Erzurum Özlüce 1985 Peri Elazığ Gönen 1986 Gönen Balıkesir Kürtün 1986 Harşit Gümüşhane Batman 1986 Batman Diyarbakır Dicle 1986 Dicle Diyarbakır Çamlıgöze 1987 Kelkit Sivas K.Ören II 1989 Aksu Burdur Çine 1990 Çine Aydın Kızılpınar 1991 Gülüç Zonguldak Berke 1991 Ceyhan Adana Tablo 8. Projesi Hazır Olan Baraj Hidroelektrik Santraller. S ya No Adı Yeri Faydası Akarsuyu İli Güç Yıllık Üretim (GWh) 01 Boyabat Kızılırmak Samsun Söylem ez Aras Erzurum Susurluk Susurluk Balıkesir Torul Harşit Gümüşhane Ilısu Dicle Mardin Manyas Kocaçay Balıkesir Yedigöze Seyhan Adana Gürsöğüt Sakarya Ankara Kargı Sakarya Ankara Birecik Fırat Şanlıurfa Karkamış Fırat Şanlıurfa Cizre D icle Mardin Çınarcık Orhaneli Bursa Kayraktepe Göksu İçel Sürayyabey Çekerek Amasya Cindere B. Menderes Denizlii 27 88

10 62 T ü rk iy e'd e E lek trik E n eıjisi Ü retim i Tablo 9. Projesi Hazırlanmakta Olan Baraj Hidroelektrik Santraller Sıra No Adı Yeri Faydası Akarsuyu İli Güç Yıllık Üretim GWh 01 Obruk Kızılırmak Çorum Alpaslan Murat Muş Klavuzlu Ceyhan K. Maraş Dim Dimçayı Antalya İnşa Halindeki Nehir ve Kanal Santraller. Sıra No Adı İli Güç MW Yıllık Üretim GWh 01 Mercan Tunceli Beyköy Eskişehir Şanlıurfa Şanlıurfa Tablo 11. Projesi Hazır Olan Nehir ve Kanal Santraller Sıra No Adı İli Güç MW Yıllık Üretim GWh 01 Yahşihan Ankara Lamas IV İçel Çıldır II Kars Tortum II iirzurum Doğançay Sakarya Köprüler Van Projesi Hazırlanan Nehir Ve Kanal Sanatraller Sıra No Adı İli Güç MW Yıllık Üretim GWh 01 Ycnicckcnt Aydın 21.(X) 76 Kaynak: Türkiye'deki Barajlar ve Hidroelektrik Santraller DSİ Genel Müd. Yayını. Ankara.

11 T ürk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i 63 Sıra Tablo 10. İşletmeye Açılan Nehir ve Kanal Santraller No Adı Açılış Yılı İli Güç MW Yıllık Üretim GWh 01 Visera 1929 Trabzon Denizli 1949 Denizli Dinarl 1951 Afyon Bünyan 1951 Kayseri Derme 1951 Malatya Murgul 1951 Artvin Defne-Harbiye 1953 Hatay Girvelik I 1953 Erzincan Durucasu 1955 Amasya Hazar I 1957 Elazığ Botan 1957 Siirt Ceyhan-Maraş 1958 K.Maraş Y.Köprü-Göksu 1959 Konya Tortum I 1960 Erzurum Kayaköy 1960 Kütahya Kovada I 1960 İsparta Sızır 1961 Sivas İkizdere 1961 Rize Kepez I 1961 Antalya Kemek 1964 Malatya Silifke 1966 İçel Kiti 1966 Kars Anamur 1967 İçel Hazar II 1967 Elazığ Engil 1968 Van Erciş 1968 Van Çağdaş III 1968 Mardin Kovada II 1971 İsparta Doğankent Giresun Kadıncık I 1971 İçel Zeyne 1971 İçel Yüreğir 1972 Adana Bozyazı 1973 İçel Kadıncık II 1974 İçel Ç ildir I 1975 Kars Doğankent II 1981 Giresun Ivriz 1986 Konya Kepez II 1986 Antalya Köklüce 1988 Tokat Çayköy 1988 İsparta Ilasanlar 1990 Bolu

12 64 T ü rkiye'de E lektrik E nerjisi Ü retim i TERMİK ELEKTRİK Türkiye gelişmesini sürdürdüğü sürece elektrik enerjisine olan talebinin artması tabiidir. Ülkemiz elektrik enerjisi talebinin çoğunu termik kaynaklardan sağlamaktadır (Bkz. Tablo: 1, Grafik: 6). Türkiye'nin ilk termik santrali İstanbul'un elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla 1913'te işletmeye açılan Silâhtar Ağa santralidir. Bunu 1948 yılında hizmete giren Çatalağzı termik elektrik santrali takip etmiştir. Çatalağzı santralinin üretime geçmesiyle 1950 yılında Türkiye'nin termik kaynaklı elektrik enerjisi üretimi GWh'e yükselmiştir. Ancak esas gelişme, hidrolik kaynaklı elektrik üretiminde olduğu gibi 1950 den sonra olmuştur. Bu dönemde, feul-oil, motorin, taşkömürü, linyit, doğal gaz ve jeotermal gibi çeşitli kaynaklarla çalışan bir çok santral birbiri ardına hizmete girmiş ve üretim GVVh a yükselmiştir. Termik santrallerin Türkiye'deki coğrafi dağılışı ekteki haritalardan incelenirse Ege ve Marmara Bölgelerinde yoğunluk gösterdiği görülür. Bu haritalar ayrıca bölgelerin, ülke üretimindeki elektrik üretim paylarının da çok büyük farklılıklar gösterdiğini sergilemektedir. Bu dikkate alınmadan bölgelerin termik ve hidrolik elektrik enerjisi oranları incelenirse, Marmara Bölgesi'nin %100 ile başta, Ege Bölgesi'nin ise %96 ile 2. sırada yer aldığı görülür (Bkz. Harita: 2). SONUÇ Gelişen her toplumun enerji tüketiminde devamlı artışlar kaydetmesi tabiidir. Elektrik enerjisi, özellikle kullanım kolaylığı ve tüm ekonomik ve sosyal yaşamın içerisine yoğun bir şekilde girmiş olması ve daha bir çok avantajları sayesinde diğer enerji çeşitleri arasında en önemlisidir. Ülkemizin elektrik enerjisi talebinin nüfus artışına ve gelişmelere bağlı olarak artacağı bir gerçektir. Bu talebi karşılayabilmek için hidrolik ve termik kaynaklardan daha fazla yararlanmaya veya yeni tür enerji üretimine önem vermemiz gerekmektedir.

13 T ü rk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i 65 BİBLİYO G RAFYA Doğanay, H Enerji Kaynaklan. Atatürk Üniv. Yay. No: 707, Erzurum. D em ir, H Dünya Enerji Ekonomisi Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniv. SBF Yay. No: 259, Ankara. Eke, H. - Senaylı, N Türkiye'nin Hidroelektrik Enerji Potansiyeli. Türkiye 5. Enerji Kongresi Dünya Enerji Konseyi. Türk Milli Komitesi Yayını. Ankara. K arabulut, Y "Hidroelektrik Enerjisi Üretiminde Fırat Havzasının Önenıi" Ankara Üniv. Türkiye Cooğrafyası Arş. ve Uyg. Merkezi Dergisi S: 2, s: , Ankara. M utluer, M Gelişimi Yapısı ve Sorunlarıyla Türkiye de Enerji Sektörü. Ege Üniv. Ede. Fak. Ege Coğrafya Dergisi 5. s , İzmir. O ngün, K Türkiye'nin Hidroenerji Kaynaklan. Türkiye 4. Enerji Kongresi Dünya Enerji Konferansı Türk Milli Komitesi Yayını, s: 36-67, İzmir. Serim, İ Günümüz ve Gelec eğin Sorunu Enerji. Ankara. T anoğlu, A Enerji Kaynakları. İst. Üniv. Yay. No: 124, İstanbul. Ünver, Ö Türkiye de Elektrik Üretim ve Tüketimi. Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını. No: 68, Ankara Türkiye Genel Enerji Raporu. Türkiye 2. Genel Enerji Kongresi, Ankara Türkiye Gene! Enerji Envanteri Dünya Enerji Konferansı, l'ürk Milli Komitesi Yayını. No: 1, Ankara Türkiye'nin Yeni ve Temiz Enerji Kaynakları. Türkiye Ç evre Sorunları Vakfı Yayını, Ankara Türkiye'nin Bugünkü ve Gelecekteki Enerji Durumu. Türkiye 4. Enerji Kongresi. Dünya Enerji Konferansı. 'Türk Milli Komitesi Yayını. İzmir Enerji İstatistikleri. Türkiye 5. Enerji Kongresi. Dünya Enerji Konseyi. Türk Milli Komitesi Yayını. Ankara Türkiye Elektrik İstatistikleri Özeli. TEK Genel Müdürlüğü Yayını. A l K -355, Ankara.

14 gg T ü rk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i HH >o <O o a < g 5 < < c Lü

15 T ürk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i (>7 TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ ( ) % 100

16 (>8 T ü rk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i TÜRKİYE'DE KURULU GÜCÜN BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE DAĞILIMI

17 rü rk iy e 'd e E lek trik E nerjisi Ü retim i C>9 TERMİK KURULU GÜCÜN ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE DAĞILIMI ( 1990) JEOTERM AL

18 70 T ü rk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i TÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİMİ DAĞILIMI ( ) (G w h ) r^rhl n Yıllar Term ik Hidrolik

19 T ü rk iy e'd e E lektrik Enerjisi Ü retim i 71 TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KURULU GÜÇ ( ) 000 (MW)

20 72 T ürk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i Atatürk Barajı: Fırat nelıri üzerinde, Şanlıurfa ili sınırlan içinde yeralır M W lık kurulu gücü ve 8900 GWh lık yıllık üretim kapasitesi ile Türkiye'nin en büyük ve dünyanında sayılı projeleri arasındadır. Karakaya Barajı: Fırat nehri üzerinde. Diyarbakır ili sınırları içinde yer alır MW lık kurulu gücü ve 7354 milyon kwh yıllık üretim kapasitesi ile Türkiye'nin Atatürk Barajından sonra gelen hidroelektrik santralidir.

21 T ü rk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i 73 Keban Barajı: Elazığ ili sınırları içinde, Fırat nehri üzerinde Atatürk ve Karakaya hidroelektrik santrallarından sonra üçüncü önemli projedir MW lık kurulu gücü ve 4900 GWhh lik yıllık üretim kapasitesi vardır. Haşan Uğurlu Hidroelektrik Santralı: Yeşilırmak nehri üzerinde kurulmuştur. Çarşamba ilçesinin 33 km. güneyinde yeralan bu hidroelektrik santralı 500 M W kurulu güce ve 1217 GWh yıllık üretim kapasitesine sahiptir.

22 74 T ü rk iy e'd e K lektrik Knerjisi Ü retim i Sanyar Hidroelektrik Santralı: Sakarya Nehri üzerinde ve Nallıhan'ın 24 km. güneyinde yer almaktadır yılında işletmeye açılan bu barajın 160 MW kurulu gücü. 400 GWh yıllık üretim kapasitesi vardır. Afşin-Elbistan Termik Santralı: Bu havzadaki linyiti değerlendirmek için kurulmuştur M W lık kurulu güç ve 8500 GWh lik yıllık üretim kapasitesi bulunmaktadır.

23 T ürk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i 75 Hamilahad Termik Santralı: 19X5 yılında işletmeye açılmıştır. Doğalgazla çalışan hu santralın 1200 MW lık kurulu gücü ve 7400 GW h lik yıllık üretim kapasitesi bulunmaktadır. Seyitömer Termik Santralı: Burada bulunan düşük kaliteli linyiti değerlendirmektedir. 450 MW kurulu gücü ve 2900 GWIı yıllık üretim kapasitesi vardır.

24 76 T ürk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i r *4 S i * i Fi* m**' m»k a, ım iw4jjö<, Â i' R r - K 3&?İS S > r î r - " i V. v Çatalağzı B -l Termik Santralı: Taşkömürü ile çalışan hu santralın 15 M W lık kurulu gücü ve 415 GWh lik üretim kapasitesi vardır. Yatağan Termik Santralı: Muğla'nın Yatağan ilçesinde 1982 yılında işletmeye açılan hu santralın 630 M W gücü ve 4095 GWh yıllık üretim kapasitesi vardır.

25 T ürk iy e'd e E lektrik E nerjisi Ü retim i 77 Soma B Termik Santralı: Bu havzadaki piyasa değeri olmayan linyitlerin değerlendirilmesi için 1981 de kurulmuş. 660 MW giice ve 4290 GWh yıllık kapasiteye sahiptir. Orhaneli Termik Santrali.