BOSNA HERSEK ÜLKE RAPORU

Transkript

1 BOSNA HERSEK ÜLKE RAPORU

2 BOSNA HERSEK EKONOMİSİNİN GENEL YAPISI Bosna-Hersek savaş öncesinde ağır sanayi alt yapısına sahip bir ülke konumundaydı. Savaş öncesinde ülkenin en büyük on sanayi kuruluşu toplam istihdamın ve üretimin yarısını karşılayacak büyüklükteydi. Bosna-Hersek de ki ağır sanayi temel olarak metalürji ve kimya sanayi üzerine yoğunlaşmıştı. Bu dönemde üretim genel olarak Yugoslav iç pazarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuştu. Ancak bugün, yaşanan savaş nedeniyle, pazar kaybının yanı sıra, sanayi tesisleri zarar görmüş, bu tesislerdeki makine ve teçhizat çalınmış, ülkenin sanayiye dayalı ekonomik yapısı bozulmuştur. Savaş öncesi dönemde sanayiye dayalı olan Bosna-Hersek ekonomisi bugün, hizmetler, bankacılık, enerji ve turizm alanlarına yapılan yatırımlarla farklı bir konuma gelmiştir. Bosna Hersek in kısa bir zaman öncesine kadar 8 ülke ile (Hırvatistan, Makedonya, Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan, Romanya, Türkiye, Moldova ve Arnavutluk) Serbest Ticaret Anlaşması bulunmaktaydı. Ancak, Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması- CEFTA nın resmen işlerlik kazanması ile birlikte Türkiye ile imzalanan haricindekiler yürürlükten kalkmıştır. Yurt içi milli hasılanın sektörlere göre dağılımı, CIA Factbook 2011 Bosna Hersek Raporu na göre; tarım : % 8,3, sanayi: % 26,3, hizmetler sektörü: % 65,4 olarak gerçekleşmiştir. BOSNA HERSEK İN SANAYİ YAPISI Savaş sonrasında sanayi kuruluşları özelleştirmeye açılmış, sanayi tesislerinin çoğu özelleştirmeler yoluyla yerli ve yabancı girişimciler tarafından satın alınmıştır. Özelleştirmeler sonrası yapılan yatırımlarla sanayi tesislerinin verimlilik ve kapasiteleri artırılmıştır. Sanayi daha çok ham madde ya da ara malı ağırlıklı üretime yönelmiştir. Bugün-Bosna Hersek in ihraç ürünlerine bakıldığında toplam ihracatın büyük kısmını hammadde ve ara malı ürünleri oluşturmaktadır. Ülkenin tüketim ve yatırım mallarında diğer ülkelerle rekabet edebilecek düzeyde üretimi bulunmamaktadır. Bosna-Hersek in sanayi ve madencilik üretimi içerisinde kimya sanayinin payı % 6,5 civarındadır. Kimya sanayi tuz, fosfat ve kireç gibi inorganik hammaddelerden oluşmaktadır. Kimya sanayi Bosna Hersek in dış ticaretinde önde gelen ihracat kalemlerinden olup en fazla inorganik kimyasallar, ilaç ve tıbbi ürünler ihraç edilmektedir. Bosna-Hersek te otomotiv sektörünün başlangıcı 50 sene öncesine dayanır. Bosna- Hersek te uçak motoru üretimi de gerçekleştirilmiştir. Daha sonra sektörde dönüşüm ve yeniden yapılanma olmuştur. Bosna-Hersek te üretilen otomotiv parçalarının en önde gelen müşterileri arasında Mercedes, VW, MAN, Renault ve Peugeut gibi tanınmış firmalar da vardır. Üretimin %90 ı yaklaşık 30 ülkeye ihraç edilmektedir. Bosna-Hersek otomotiv sektöründe yetişmiş ve deneyimli insan kaynağı var olup, hazır altyapı ve halen kullanılmayan üretim tesisleri yeni yatırımlar ve yeni teknolojilerle değerlendirilmeyi beklemektedir. Ayrıca Bosna-Hersek tekstil, giyim ve ayakkabı sanayilerinde uzun bir geleneğe ve iyi bir uluslararası itibara sahiptir.

3 TÜRKİYE-BOSNA HERSEK DIŞ TİCARET İLİŞKİLERİ (MİLYON DOLAR) Yıl Türkiye'nin İthalatı Türkiye'nin İhracatı ,5 26, ,93 27, ,32 43, ,34 63, ,48 99, ,4 128, ,38 150, ,47 445, ,55 572, ,06 226, ,33 224, ,25 268, ,65 251,71 TÜRKİYE NİN BOSNA HERSEK E İHRACATINDAKİ BAŞLICA ÜRÜNLER ( MİLYON DOLAR) ÜRÜNLER Değişim Plastikten inşaat malzemesi 11,71 11,55-1,4% Plastikten monofiller 6,24 8,76 40,4% Örme iç giyim eşyası 6,75 7,26 7,6% Halı 8,01 7,1-11,4% Pasta ve Bisküvi 5,38 6,03 12,1% Çeşitli ilaçlar 6,66 5,86-12,0% Televizyon alıcı cihazları 4,14 5,65 36,5% Elektrikli su ısıtıcıları ve cihazlar 6,2 5,25-15,3% Motorlu taşıtlar 12,81 4,72-63,2% Radyatör, motorlu hava püskürtücüler 4,59 4,64 1,1% TOPLAM İHRACAT 268,94 251,7 1-6,41% TÜRKİYE NİN BOSNA HERSEK TEN İTHALATINDAKİ BAŞLICA ÜRÜNLER (MİLYON DOLAR) ÜRÜNLER Değişim Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları 36,24 43,25 19% Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 2,1 11,1 428% Birincil elyaf (kraft) kağıt ve kartonları 13,45 9,78-27% Harp mühimmatı 0,04 4, % Hayvan derileri 4,70 4,26 -%9 TOPLAM İTHALAT 90,25 111,65 23%

4 YILLARA GÖRE GAZİANTEP TEN BOSNA HERSEK E YAPILAN İHRACAT Gaziantep in Bosna Hersek e yapmış olduğu ihracat yıllara göre ele alındığında son 5 yıllık ihracat rakamlarındaki artış ve azalışların birbirine yakın düzeyde gerçekleştiği görülmektedir. Bosna Hersek e yapılan ihracatın 2008 yılından sonra, önce yüzde 13, sonra yüzde 2 oranında düşüş yaşadığı görülmektedir yılında ise yapılan ihracat yüzde 12 oranında artmış ve 2008 yılı ile aynı dengeye gelmiştir Mar.13 Son iki yılın Ocak-Mart dönemine bakıldığında, 2012 yılı Ocak-Mart dönemi ihracatında 55. sırada yer alan Bosna Hersek, 2013 yılının aynı döneminde ise 58. Sıraya gerilemiştir ve 2013 yıllarının Ocak-Mart dönemleri ele alındığında ise Bosna Hersek e yapılan ihracat 214 bin dolar değerinde azalmış ve yüzde 7,1 oranında düşüş yaşamıştır OCAK-MART DÖNEMLERİ GAZİANTEP BOSNA HERSEK İHRACAT KARŞILAŞTIRMASI (Bin Dolar) 2012 (Ocak-Mart) 2013 (Ocak-Mart) DEĞİŞİM ,1%

5 GAZİANTEP TEN ESKİ DOĞU BLOKU ÜLKELERİNE YAPILAN İHRACATTA BOSNA HERSEK İN PAYI Gaziantep ten Eski Doğu Bloku ülkelerine yapılan ihracata bakıldığında, Bosna Hersek in 6.sırada ye aldığı görülmektedir. Yüzde 28 oranında artış yaşayan Rusya Eski Doğu Bloku ülkeleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Arnavutluk, Bosna Hersek, Moldavya, Sırbistan, Makedonya ve Hırvatistan a yapılan ihracatta kayıplar yaşanırken, diğer ülkelere yapılan ihracatta artışlar görülmektedir. NO ÜLKELER OCAK-MART OCAK-MART DEĞİŞİM 1. RUSYA % 2. UKRAYNA % 3. GÜRCİSTAN % 4. ARNAVUTLUK % 5. BEYAZ RUSYA % 6. BOSNA HERSEK % 7. MOLDAVYA % 8. KOSOVA % 9. SIRBİSTAN % 10. MAKEDONYA % 11. HIRVATİSTAN % TOPLAM % GAZİANTEP TEN BOSNA HERSEK E İHRAÇ EDİLEN ÜRÜNLER Gaziantep ten Bosna Hersek e ihraç edilen ürünlere baktığımızda, ihracatın yarısının makine halılarından oluştuğu görülmektedir. Yüzde 53,3 oranında ciddi bir paya sahip olan makine halıları Bosna Hersek ihracatında önemli bir rol oynamaktadır. Makine halıları dışında kumaşlar, konfeksiyon ürünleri ve pastacılık ürünleri en çok ihraç edilen ürünlerdir. MAL GRUBU PAYI MAKİNA HALISI 53,3% KUMAŞLAR 13,4% KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ 10,6% PASTACILIK ÜRÜNLERİ 10,3% MAKARNA 5,1% PLASTİKLER VE MAMÜLLERİ 4,3% İPLİKLER 2,9%