Kısmi Süreli Çalışanların Genel Sağlık Sigortalılığı Nasıl Olmalıdır?

Transkript

1 GENEL SAĞLIK SİGORTASI BİLGİLENDİRME NOTLARI Zorunlu Genel Sağlık Sigortası Nedir? 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 60 ıncı maddesinde genel sağlık sigortalısı sayılanlar düzenlenmiş olup genel sağlık sigortalısı sayılmanın ana koşulu, yerleşim yerinin Türkiye olmasıdır. 1/1/2012 tarihinden itibaren zorunlu genel sağlık sigortası uygulamasına geçilmiştir. Aşağıda genel sağlık sigortalısı sayılmayanların anlatıldığı bölümde sayılanlar hariç olmak üzere yerleşim yeri Türkiye olan Türk vatandaşlar zorunlu olarak, yabancı ülke vatandaşları ise talepleri ile genel sağlık sigortası kapsamına alınmaktadır. Kısmi Süreli Çalışanların Genel Sağlık Sigortalılığı Nasıl Olmalıdır? 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 88 inci maddesine göre, Kanunun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte, 4857 sayılı Kanunun 13 ve 14 üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalıların eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu sigortalıların ay içinde 30 günden eksik kalan sürelerini Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına müracaat ederek gelir testi yaptırarak ve gelir testi sonucuna göre belirlenen gelir seviyesi üzerinden prim ödeyerek kalan sürelerini 30 güne tamamlamaları gerekmektedir. Yabancı Ülke Vatandaşlarının Genel sağlık Sigortalılığı Nasıl Olmalıdır? Yerleşim yeri bir yıldan fazla süredir ülkemizde olan ve yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan ve de yabancı ülke mevzuatı kapsamındaki sigortalarından dolayı Türkiye de sağlık hizmetlerinden yararlanamayan yabancı uyruklu vatandaşlar talepleri halinde Kurumumuza müracaat ederek 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında primlerini kendileri ödeyerek genel sağlık sigortalısı olabilmektedir. Bu kişilerin bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri de kişilerde genel sağlık sigortalısı sayılır. Genel Sağlık Sigortalısının Kız Çocukları. Genel sağlık sigortalılarının kız çocuklarının, bakmakla yükümlü olunan kişi sayılmaları ile ilgili ikili bir ayırım bulunmaktadır. Buna göre tarihi bir milat oluşturmaktadır tarihinden önce bakmakla yükümlü olunan kişi olarak kabul edilen ve sağlık hizmetinden yararlanan kız çocukları, herhangi bir yaş şartı aranmaksızın, zorunlu sigortalılığı gerektirir şekilde çalışmaması, isteğe bağlı sigorta ödemesinde bulunmaması, kendi çalışmaları sebebi ile gelir ve aylık almaması ve evlenmemesi durumunda bakmakla yükümlü olunan kişi olarak kabul edilecek ve sağlık hizmetinden faydalanabilecektir. Yine herhangi bir sebeple bu hakkı kaybetmesinden sonra hakkın kaybolmasına neden olan olayın son bulmasının akabinde de, yine sağlık hizmetine hak kazanacaktır. Dolayısı ile tarihinden önce kız çocuğunun doğmuş olması ile anne ve babadan sağlık hakkının kazanılmış olması önemli bir avantajdır.

2 tarihinden sonra doğanlar ile önce doğmakla birlikte anne babalarının sigortalı olmaması nedeniyle bu tarihe kadar bakmakla yükümlü olunan kişi sıfatını kazanamayan kız çocukları ise, aynı erkek çocukları gibi değerlendirilecekler ve 18 yaşına kadar, eğitimlerinin devamı halinde ise 20 veya 25 yaşına kadar sağlık hizmetinden faydalanacaklardır. Kanun koyucu burada kız çocukları lehine olan pozitif ayrımcılığı kaldırmış ve kız çocuklarını erkek çocukları ile aynı kategoride değerlendirmiştir. Bu konuda kamu görevlileri açısından daha farklı bir durum ortaya çıkmaktadır tarihinden önce, yani 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu na tabi olarak görev yapmaya başlamış olan kamu görevlilerinin kız çocukları, ister tarihinden ister önce, isterse de sonra doğmuş olsun, yaş şartına takılmaksızın sağlık hizmetinden faydalanabileceklerdir. Ancak Kanun un yürürlüğe girişinden sonra kamu görevlisi olarak işe başlayan, yani 4/c statüsünde değerlendirilen kişilerin kız çocukları ise doğum tarihleri ne olursa olsun erkek çocukları gibi değerlendirilecek ve eğitim durumuna göre en fazla 25 yaşın bitimi ile sağlık hak sahipliği kaybolacaktır. Görüldüğü üzere tarihi kız çocuklarının hakkı elde etmesi açısından son derece önemlidir. Genel Sağlık Sigortalısının Erkek Çocukları Kız çocuklarının aksine erkek çocuklarının durumu gerek Kanun öncesi, gerekse de Kanun sonrasında bir değişiklik arz etmemektedir. Buna göre erkek çocukları sigortalı olarak çalışmamak, isteğe bağlı sigortalı olmamak, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık almamak ve evlenmemek şartıyla; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 3308 Meslek Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış olması durumunda anne ve babası üzerinden sağlık hizmetinden faydalanabilecektir. Bu kişilere sağlık hizmetinin verilmesini sağlayan anne ve babalarının çalışırken emekli olmaları ve kendilerine aylık bağlanması, durumu değiştirmeyecektir. GSS prim borçlarımı yapılandırmak için hangi tarihe kadar başvuruda bulunmam gerekir? Genel sağlık sigortası primi alacakları yönünden en geç 30/4/2015 tarihine kadar Kuruma başvuruda bulunulması gerekmektedir. Bugüne kadar hiç gelir testi yaptırmadım; genel sağlık sigortası primi borçlarımı nasıl yapılandırabilirim? Genel sağlık sigortası tescili yapıldığı halde gelir testine hiç başvurmayan kişilerin, yeniden yapılandırma hakkındaki maddenin Resmi Gazetede yayımlandığı (11/09/2014) tarihi takip eden aybaşından itibaren altı ay içerisinde (31/3/2015 tarihi mesai bitimine kadar) yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına gelir testi için başvurmaları durumunda genel sağlık sigorta tescilleri, gelir testi sonucuna göre tescil başlangıç tarihinden itibaren güncellenecek ve belirlenen

3 gelir seviyesine göre primleri tahakkuk ettirilecektir. Daha önce gelir testi yaptırdım; genel sağlık sigortası prim borçlarımı nasıl yapılandırabilirim? Genel sağlık sigortası tescili yapıldığı halde, gelir testi yaptırmak için 28/12/2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Gelir Tespiti, Tescil ve İzleme Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte öngörülen sürenin (60/C-1 için 6 ay, 60/G için 1 ay) dışında sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına başvuruda bulunan kişilerin, tescil başlangıç tarihinden gelir testinin sonuçlandığı tarihe kadar, aile içerisindeki kişi başına düşen gelirleri asgari ücretin iki katından fazla olduğu kabul edilmekte (60/G-3) ve primleri bu seviye esas alınarak tahakkuk ettirilmektedir. Gelir testinin sonuçlandığı tarihten sonra ise tespit edilen gelir testi sonucuna göre (C-1), (G-1) (G-2) veya (G-3) gelir seviyesi üzerinden prim tahakkuku yapılmaktadır.(1/1/ /6/2015 tarihleri arası genel sağlık sigortası prim tutarları (60/G-1): 48,06 TL, (60/G-2): 144,18 TL, (60/G-3): 288,36 TL dir) 11/9/2014 tarihi itibariyle, bu kapsamdaki kişilerin genel sağlık sigortası primleri, tespit edilen gelir seviyesi esas alınarak tescil başlangıç tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecektir. Ancak, bu kişilerce önceden primi ödenmiş olan süreler güncellenmeyeceği gibi 10/9/2014 tarihinden önce ödenen genel sağlık sigortası primlerin iadesi de yapılmayacaktır. Yeniden yapılandırma başvurusunu nereye yapmam gerekir? Genel sağlık sigortası prim alacakları için başvuru formu doldurulmak suretiyle elden veya posta yoluyla ikametgâhının bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvurulması gerekmektedir. Başvuruların posta yolu ile yapılması halinde, taahhütlü, iadeli taahhütlü, PTT Kargo (kapıdan kapıya teslim) ya da APS yolunun tercih edilmesi halinde, başvuru formunun postaya verildiği tarih Kuruma verildiği tarih olarak kabul edilecek, buna karşın adi posta yolunun tercih edilmiş olması halinde, başvuru formunun Kurum evrak kayıtlarına giriş tarihi Kuruma verildiği tarih olarak kabul edilecektir. Ödemeler ne şekilde olacaktır?

4 Genel sağlık sigortasından kaynaklanan alacak aslının tamamının 31/5/2015 tarihinin Pazar gününe rastlaması nedeniyle en geç 1/6/2015 tarihine kadar ödenmesi halinde bu alacaklar için herhangi bir faiz alınmayacaktır. Peşin ödeme yolunu tercih etmiş olan borçluların, yeniden yapılandırılmış borcun tamamını ilk taksit ödeme süresi içinde ödeyememeleri halinde, bir takvim yılı içinde ikiden fazla taksit ihlali meydana gelmeden önce talepte bulunmaları ve cari ay primleri yönünden çok zor durum hali olmaksızın ikiden fazla ödeme yükümlülüğünün ihlal edilmemiş olması kaydıyla, peşin ödeme başvuruları, talep edecekleri taksit sayısına göre altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksite çevrilecektir. Dolayısıyla borçluların en geç 30/09/2015 tarihine kadar, başvuruda bulundukları birime müracaat etmeleri halinde peşin ödeme başvuruları taksitle ödeme başvurusuna çevrilecektir. Taksitlendirme ne şekilde olacak? Hesaplanan tutarın taksitle ödenmek istenmesi halinde, ilk taksit sekiz ay içerisinde, diğer taksitlerin ise ikişer aylık dönemler halinde azami on sekiz eşit taksitte ödenmesi gerekir. Borçluların başvuru sırasında altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri şarttır. Başvuru formunda borcun ne şekilde ödeneceğinin veya taksitle ödeme yolunun seçilmesine rağmen borcun kaç taksitte ödeneceğinin beyan edilmemesi halinde, borcun azami taksit süresi içinde ödeneceğinin kabul edildiği varsayılarak on sekiz eşit taksit üzerinden ödeme planı hazırlanacaktır. Yine, borçlarını taksitler halinde ödeme yolunu tercih eden borçluların, başvuru formunda seçebilecekleri altı, dokuz, on iki veya on sekiz taksitten biri yerine farklı bir taksit sayısı seçmeleri halinde, taksit sayısına en yakın üst dilimdeki taksit sayısını, on sekiz taksitten daha fazla süreli bir taksit süresini tercih etmiş olmaları halinde ise on sekiz taksit süresini tercih ettikleri kabul edilecektir. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamaz. Ödenecek tutar nasıl belirlenir? Taksitler halinde ödenecek olan tutarın tespiti sırasında, öncelikle kapsama giren alacaklara ilişkin alacak aslı ile TEFE/ÜFE/Yİ-ÜFE oranları esas alınarak gecikme cezası ve gecikme zammı yerine dikkate alınacak tutar hesaplanacak, ardından bulunan bu tutar, borçlularca talep edilen taksit sayısına göre;

5 -Altı eşit taksit için (1,05), -Dokuz eşit taksit için (1,07), -On iki eşit taksit için (1,10), -On sekiz eşit taksit için (1,15), katsayısı ile çarpılacaktır. Daha sonra, yeniden yapılandırmaya esas toplam alacak tutarı (alacak aslı + TEFE/ ÜFE/Yİ-ÜFE tutan ) ile ilgili katsayısının çarpılması sonucunda bulunan tutar toplanarak talep edilen taksit sayısına bölünecek ve ikişer aylık dönemler itibariyle ödenecek taksit tutarı belirlenecektir. Hesaplanan borcun taksitler halinde ödeneceğinin beyan edilmesine rağmen, borcun tamamının tercih edilen taksit sayısından daha kısa süre içinde ödenecek olması halinde, öncelikle taksitlendirme farkı ilgili taksit sayısına ilişkin katsayıya göre yeniden hesap edilecek, ardından kalan taksit tutarları ilgili katsayıya göre hesaplanan bakiye taksitlendirme farkı üzerinden tahsil edilecektir. İlk taksit ödeme süresi geçirildikten sonra peşin ödeme seçeneği tercih edilemeyeceği gibi başvuruların bir takvim yılı içinde ikiden fazla taksit ihlalinin meydana geldiği tarihten sonra (1/6/2015 ve sonrasında) yapılması halinde başvurular işleme alınsa dahi bu defa 2015 yılı içinde ikiden fazla taksit ihlalinin meydana gelmiş olması nedeniyle, borçların geçici 60 ıncı madde kapsamında ödeme hakkı yitirilmiş olacaktır. Dolayısıyla bu nitelikteki başvuruların 1/6/2015 tarihinden sonra yapılmış olması halinde bu başvurular işleme konulmayacaktır İlk taksit ödeme yükümlülüğü genel sağlık sigortasından kaynaklanan alacaklar yönünden 31/5/2015 tarihinin Pazar gününe rastlaması nedeniyle 1/6/2015 tarihinde sona ermektedir. Ödeme yükümlülüklerini yerine getiremediğim veya eksik yerine getirdiğimde yapılandırma hakkım devam edebilir mi? Kapsama giren borçları için taksitle ödeme yolunu tercih etmiş olan borçluların aylık taksitlerini süresi geçtikten sonra ödeyecek olmaları halinde; bu taksitleri ödeme vadesinin sona erdiği tarihi takip eden aydan ödemenin yapılacağı tarihe kadar 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı üzerinden hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödeyeceklerdir. Ancak geç ödeme zammı, her ay ve kesri için aylık olarak hesap edilecektir. Yapılandırma başvurusunda bulunmuş olan borçluların peşin ödeme yolunu tercih etmiş olmaları halinde, yeniden yapılandırılmış borçların tamamını en geç 1/6/2015 tarihine

6 kadar ödememeleri ve bir takvim yılı içinde iki taksit ihlali meydana gelmeden peşin ödeme taleplerini taksitle ödeme talebine de dönüştürmemeleri halinde kapsama giren borçlarını yeniden yapılandırma kapsamında ödeme hakkını kaybedeceklerdir. Taksitle ödeme yolu tercih edilmiş olmasına rağmen, bir takvim yılı içinde yasal süresi içinde ödenmemiş veya eksik ödenmiş ikiden fazla taksitin bulunması ya da bir takvim yılında ikiden fazla olmamakla birlikte ödenmemiş veya eksik ödenmiş taksitlerin en geç son taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmemesi halinde, ödenmeyen taksitler yönünden yeniden yapılandırmadan yararlanma hakkı kaybedilmiş olacaktır Başvuruda bulunan borçluların taksit ödeme süresince tahakkuk eden sigorta primlerini çok zor durum olmaksızın bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri halinde, belirtilen madde hükümlerine göre yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybedeceklerdir. Genel sağlık sigortalılarının çok zor durum bildirimi için yazılı beyanda bulunmaları yeterli olacaktır. Dolayısıyla, cari ay primlerini çok zor durumda bulunmaları nedeniyle ödeyemediği anlaşılan borçlular, kalan taksitlerini ödemeye devam edebileceklerdir. Taksit tutarının % 10 u aşılmamak şartıyla 5 Liraya kadar yapılmış eksik ödemeler ihlal sayılmayacaktır Kapsama giren borçları yeniden yapılandırılmış olan borçluların, ödeme yükümlülüklerini yerine getirmemeleri nedeniyle yapılandırmadan yararlanma hakkını kaybetmeleri halinde, ödedikleri tutar kadar yapılandırma hükümlerinden yararlanmış sayılacaklar, bakiye alacaklar ise cari usul ve esaslar çerçevesinde tahsil edilecektir. Borçlarımı yapılandırırsam sağlık hizmetlerinden faydalanabilir miyim? Borçlarını yapılandırmak için başvuruda bulunan borçlular, yapılandırılan borçlarının ilk taksitini ödemeleri ve yapılandırmanın ihlal edilmemesi ayrıca yapılandırılan tarihten sonra ödeme vadesi geçmiş cari dönemden 60 günden fazla prim ve prime ilişkin borçlarının bulunmaması halinde sağlık hizmetlerinden yararlanmaya başlayacaklardır. Ancak, taksit ödeme süresince tahakkuk eden cari aya ilişkin sigorta primlerini çok zor durum hali olmaksızın bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri halinde, yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybedeceklerinden sağlık hizmetlerinden yararlanma haklarını da kaybedeceklerdir.