Ç NDEK LER. FX Serisi Reaktif Güç Kontrol Röleleri

Transkript

1

2 FX Serisi Reaktif Güç Kontrol Röleleri Ç NDEK LER FX 5 FX 7 FX 12 1 Faz 1 Faz 1 Faz FX Reaktif Güç Kontrol Rölesi Özellikler Teknik Tablo Bağlantı Şeması EasyVr Reaktif Güç Kontrol Rölesi Özellikler Teknik Tablo FKR240 Reaktif Güç Kontrol Rölesi Özellikler Bağlantı Şeması Teknik Tablo Gain Bağlantı Şeması Teknik Resimler Modbus Bilgileri Haritası EasyVR Reaktif Güç Kontrol Röleleri EV96 6 kademeli 1 Faz EV kademeli 1 Faz FKR Serisi Reaktif Güç Kontrol Röleleri FKR kademeli 18 kademeli 24 kademeli 3 Faz

3 FX12 Reaktif güç kontrol rölesi Do ru Ba lant Örne i k m Transformatörü.../5. M Besleme transformatörü yd nlatma Yanl fl Ba lant Örne i: Reaktif Röle K ye uygun olarak üretilen FX serisi reaktif güç kontrol röleleri,sistem ak m n dijital olarak alg layarak tesisin güç faktörünü hassas bir flekilde ölçer. Hesaplanan güç faktörünün istenilen de erler d fl nda oldu u durumda devreye kondansatör al r veya ç kar r. Kondansatör kontaktörlerine cihaz içindeki röleler ile yol verilir. Bu röleler geçici ak m rejimlerine ve açma kapama darbe ak mlar na karfl dayan kl olup kontak uçlar nda kullan lan filtrelerle ark minimuma indirilmifltir. Çal flma Karakteristi i : - Ön panel kullan m kolay, çok fonksiyonlu 3 tufltan ibarettir. - lar SET tuflu ile seçilir. Seçilen fonksiyon üzerindeki de ifltirmeler yukar ve afla tufllar kullan larak yap l r. - Röle, harmonik ak mlar ndan etkilenmez. - Kondansatör veya kontaktörlerin zamanla ar zalanmas, tesisin harcad reaktif gücün zamanla artmas, istenilen güç faktörüne ulafl lmas n engelleyebilir. Bu durumda alarm konta devreye girerek ikaz sa lan r. Bütün alarm ikaz durumlar ön paneldeki ledlerden takip edilebilir. larm devresine dikkati çeken bir uyar lambas veya sesli ikaz ba lanmas tavsiye edilir. FX Serisi Reaktif Güç Kontrol Rölelerinin Fabrika Ç k fl De erleri: - Cos ϕ : d mlama süresi: 8 sn - Program : 3 H zl kompanzasyon gerektiren tesislerde (benzin istasyonlar, kaynakhaneler, plastik kaplama v.b.) ad mlama zaman n n düflük tutulmas tavsiye edilir.! yarlanan de erlerin do rulu u ve kompanzasyonun sa l kl çal flt n düzenli aral klarla kontrol ediniz.! Reaktif rölenin ak m transformatörü mutlaka beslemenin yap ld faza konulmal d r. Örne in, Röle R faz ndan besleniyorsa, transformatör R faz üzerine, yüklerden önce ana flalterden sonra konulmal d r.! Mesai saatleri sonunda ya da gece saatlerinde çok küçük ayd nlatma yükü olan yerlerde sabit kondansatör kullan lmas gereklidir. Teknik Özellikler: Tipi : FX5, FX7, FX12 Çal flma gerilimi : 220 V (50/60Hz) ±%20 (Di er gerilimler iste e ba l d r.) Çal flma ak m : 5 sürekli Çal flma flekli :1,2,2... ; 1,2,4,4... veya 1,2,4,8,8...fleklinde ön panelden seçilebilir. 1,2,2... sisteminde 2 ve sonras ndaki kapasiteler. 1,2,4,4... sisteminde 3 ve sonras ndaki kapasiteler 1,2,4,8,8... sisteminde ise 4 ve sonras ndaki kapasiteler döner sistemde çal fl r. Ç k fl kontak kapasitesi : 1,5 ; sürekli 10 Cos ϕ ayar : 0, endüktif c / k ayar : 0,00-1,00 aras 0,05 aral kl d mlama zaman : 7-99 sn aras nda 1 sn. hassasiyetinde ayarlanabilir. Güç tüketimi : 6V max. rl k : 800 gr Çal flma s cakl : -10 C, + 70 C Depolama s cakl : -20 C, + 80 C Siparifl kodu : FX5 : 9H-1000-X005 FX7 : 9H-1000-X007 FX12 : 9H-1000-X012 FX serisi ve EasyVr için Ba lant fiemas : Besleme Transformatörü Reaktif Röle k m Transformatörü.../5. K M yd nlatma 18/1

4 EasyVR Reaktif Güç Kontrol Röleleri Ekran lar : Programlama Örnekleri: ktif Güç Ekran : ktif gücün görüntülendi i ekranda, reaktif rölenin ba l bulundu u fazdan geçen aktif güç miktar W yada kw birimi ile cos bilgisinin alt nda gösterilmektedir. Bu de er (-) iflaretli olarak görünüyorsa ak m transformatörü uçlar ters ba lanm fl demektir. Bu durum kompanzasyonu etkilemeyecektir. De erin do ru olmas için ak m transformatörünün primer ak m de eri do ru olarak girilmelidir. EasyVr Reaktif güç kontrol rölesi EV-96 ve EV-144 LCD li reaktif röle, ba l bulundu u faza aitgerilim, ak m, aktif güç ve reaktif gücü ölçerek cos ile birlikte görüntüleyebilmektedir. k m girifli 10 m lik bir ak m alg layabilecek kadar hassast r ve maksimum girifl ak m de eri 5.5 dir. 2000/5 çevrim oran na sahip bir ak m transformatörü ile kullan ld nda ba l bulundu u fazdaki 4 lik bir ak m alg layabilmektedir. Genifl LCD ekran sayesinde, gösterilen her de er, birimi ile birlikte görüntülendi i için oldukça anlafl l r ve kolay ayarlanabilir bir yap ya sahiptir. ndüktif ve kapasitif cos s n r ayarlar d fl nda görüntülenen her de er o anki cos de eri ile birlikte gösterilir. yr ca ekranda her an devredeki kapasiteler görüntülenmektedir. Teknik Özellikler : Tipi : EasyVr Çal flma modlar : Kademe say s : (EV-144) 4-12 kademe (EV-96) 4-6 kademe Çal flma gerilimi: 220 V (50 Hz), ±%20 Çal flma ak m : 5 sürekli Ç k fl kontak kapasitesi: Sürekli 1,5 Darbe 10 d mlama zaman : 1-30 sn. aras nda Güç tüketimi : 6 V max. rl k : 800 gr. Cos ayar : ndüktif 0,95-0,96-0,97-0,98-0,99 Kapasitif 0,98-0,99 Siparifl Kodlar : (EV-96) 9H-DF000-C000 (EV-144) 9H-DC000-B Kondansatör gruplar (*) 2- Güç faktörü 3- cos ϕ sembolü 4- ktif gücün sembolü (W, kw) 5- V,, Vr, kvr sembolleri 6- d mlama süresi sembolü 7- Kapasitif cos 8- ndüktif cos 9- Otomatik çal flma 10- Uyar sembolü 11- Menüde ayar yap laca n gösteren sembol 12- Manuel çal flma 13- Haf zaya alma ifllemi sembolü 14- Kapasite say s ayar sembolü 15- nahtarlama düzeni ayar sembolü 16- Minumum kapasite de eri sembolü (**) 17- k m transformatörü primer ak m de eri sembolü (**) 18- De iflken de er (cos haricindeki tüm bilgileri görüntülendi i bölge) (*) EV-144, 4-12 aras nda 9 kademe seçene i EV-96, 4-6 aras nda 3 kademe seçene i (**) Minimum kapasite de eri ve ak m transformatörü primer ak m de eri ayr ayr girildi inden dolay ayr ca c/k ayar yap lmas na gerek yoktur. Programlama : Reaktif Röle programlamas ön panelde bulunan dört buton sayesinde yap lmaktad r. Menü butonu: Bu butona bas larak ak m, gerilim, aktif güç ve kapasite de erlerini görmek mümkündür. yr ca Reaktif Röle ayarlar n yapmak için bu butonu kullanmak gerekir. yar butonu: Menü butonuyla geldi imiz de erlerde de ifliklik yapmak istedi imizde bu butona basmak gereklidir. Yukar - fla butonu: yarlayaca m z de eri seçmek içinkullan l r. k m Transformatörü Primer k m De eri yar Ekran : Reaktif röleye ba lanan ak m transformatörünün primer ak m de eridir. Örne in 2000/5 ak m transformatörü için de eri 2000 olarak girilmelidir. De er D ikonu ile birlikte görünür. yar yapabilmek için ayar tufluna bas lmal ve menu ikonu görüldükten sonra artt rma ve azaltma tufllar ile istenen de ere getirilmelidir. Tufllara her bas flta de er befler befler de iflmekle birlikte el kald r lmadan basmaya devam edilirse artma ve azalma miktarlar artacakt r. Bu flekilde de er 5000 e kadar kolayl kla ayarlanabilmektedir. Minimum Kapasite Gücü yar Ekran : Devrede birinci kapasite olarak ba l bulunan kondansatörün gücü kvr birimi ile reaktif röleye bildirilmelidir. Bu de erin do ru girilmesi etkin bir kompanzasyon ifllemi için oldukça önemlidir. Bu de er LCD de C ikonu ile birlikte görüntülenmektedir. t: EasyVr Reaktif Röle tüm bu fonksiyonlar n n yan s ra; sistem stabil durumdayken manuel konum ve kapasite ekran na almak kayd yla tek tek kondansatör devreye al p ç kard m zda kondansatörlerin gerçek güçlerini görmemize olanak sa lar. 18/2

5 LCD ekranlı olarak 12, 18, 24 kademe seçenekleriyle üretilen FKR Serisi Reaktif Güç Kontrol Röleleri, E200 serisi Enerji nalizörlerinin tüm özelliklerine sahip olup, kompanzasyon yapabilecek ilave özelliklere sahiptirler. LCD ekranın elektriksel de erleri göstermesi nalizör ile aynı flekildedir. lave olarak ekran üzerindeki özel simgeler ile bütün fazlardaki kondansatörlerin durumu izlenebilir. Dengesiz Yükler de deal Çözüm: Elektronik sayaçların kullanıldı ı sistemlerde her fazın harcadı ı reaktif enerji ayrı ayrı kaydedilir. Dolayısı ile faz dengelenmesi daha da önem kazanır. Bu durumda her fazın ayrı ayrı de erlendirilerek kompanzasyonun sa lanması büyük önem taflır. FKR serisi Reaktif Güç Kontrol Rölesi bu amaçla gelifltirilmifl olup hem monofaze hem de trifaze kompanzasyon yapma özelli ine sahiptir. Kullanıcı yük dengesine ya da de iflkenli ine göre sisteme istedi i adette monofaze kondansatör ba layabilir. Röle, her fazı ayrı ayrı de erlendirerek monofaze kondansatörler ile fazları ayrı ayrı kompanze eder. Güç de erlerinin hesaplanması: Röle devreye alındı ında devreye giren veya çıkan her kademenin meydana getirdi i son 6 adet reaktif güç de eri her kapasite için hafızada tutulur. lk giren ilk çıkar prensibine göre her alma çıkarmada yeni okunan bu 6 lı gruba eklenerek en eski okuma devre dıflı bırakılır. Böylece ilgili kademenin son 6 adet devreye girmesi ve çıkması sonucu oluflan reaktif güç de iflimlerinin ortalaması alınarak kondansatör de eri bulunur. Güç De erlerinin Gösterilmesi: ltıflar adetlik görüntüde hangi altı kademenin gösterildi i sol altta belirtilir. Örne in yanda ikinci altılı gurubun, yani nolu kapasitelerin güç durumları görülmektedir. Genel yarlar 1- Kademe Sayısı yarı: Röle istenilen kademe sayısına ayarlanabilir. Dengesizli in çok oldu u yerlerde daha çok monofaze kademe kullanılmalıdır. Toplam kademe sayısı istenildi i gibi ayarlanabilir. Röle kademesinin müsade etti i istenen sayıda monofaze kondansatör ba lanabilir. Yani 24 kademe röleye; 3x1 monofaze +21 trifaze, 3x2 monofaze +18 trifaze, 3x3 monofaze +15 trifaze,... 3x8 monofaze + 0 trifaze, fleklinde ba lantı yapılabilir. 2- COS ϕ çalıflma aralıkları: Bilindi i gibi reaktif ceza oranları azaltılmıfl indüktif oran 0.20 kapasitif oran ise 0.15 e indirilmifltir. Hesaplarsak ndüktif için: tan=0.20 (q/w) ise açı = o Cos ϕ (11.31) = olmaktadır. Yani indüktif olarak ile cezaya girilmektedir. Kapasitif için : tan=0.15 (q/w) ise açı = 8.53 o Cos ϕ (8.53) = olmaktadır. rmal flartlarda biz indüktif için 0.14 ve kapasitif için de 0.11 oranlarında çalıflılmasını tavsiye etmekteyiz. Bu durumda tavsiye edilen çalıflma aralıkları ndüktif için: tan=0.14 (q/w) ise açı = o Cos ϕ (7.969) = olmaktadır. Yani indüktif bölge ayar, girmelidir. (rölelerimizde COS MIN olarak geçmektedir.) Kapasitif için: tan=0.11 (q/w) ise açı= o Cos ϕ (6.277) = olmaktadır. Yani kapasitif bölgede ayar, olarak girilmelidir. (rölelerimizde COSMX olarak geçmektedir.) 3- lk kondansatör gücü: Sisteminin hassasiyetini belirler. Bu kondansatör gücü rölenin kompanzasyon fonksiyonlarının çalıflıp çalıflmamasına karar verecek bir etkiye sahiptir. Çekilen reaktif güç bu ilk kondansatör gücünün %66 sından düflükse röle devreye kondansatör almaz. 4- Çalıflma modları: : Her kondansatörün aynı güçte oldu u sistem. Röle ilk giren ilk çıkar prensibiyle tüm kondansatörleri sırayla devreye alıp çıkarır : Sadece ilk kondansatörün di erlerine göre yarı güçte oldu u sistemdir. Röle öncelikle 1. kademeyi alıp çıkararak ayar yapmaya çalıflır. Di er kondansatörler ilk giren ilk çıkar prensibiyle çalıflır : lk kondansatörün ikincinin yarı gücünde ikincinin de di erlerine göre yarı güçte oldu u sistemdir. Röle öncelikle 1. ve 2. kademenin durumlarına göre kombinasyon dener. Di er kondansatörler ilk giren ilk çıkar prensibiyle çalıflır : Mode 2 ye benzemekle beraber daha hassas çalıflır. Röle öncelikle ve 3. kademenin durumlarına göre kombinasyon dener. Di er kondansatörler ilk giren ilk çıkar prensibiyle çalıflır. 4-Otomatik: Bu modda kondansatör kademeleri farklı olabilir. Röle ilk devreye girdi inde tüm kondansatörleri devreye alıp çıkararak güçlerini hesap eder. Bu kademelerin her devreye girip çıkmasında da kontrol devam ederek güç bilgisi yenilenir. Röle sistemin reaktif ihtiyacına en yakın olan kondansatörü devreye alır veya devreden çıkarır. 18/3

6 5- lma çıkarma süreleri: lma çıkarma sürelerinin girilmesi tamamen sistem yükünün de iflim hızına ba lıdır. Her alma çıkarma ifllemi sistem ömrünü azaltmaktadır. O açıdan 1 sn lik uygulamalarda kondansatörlere deflarj süresi tanınmadı ından darbe akımlarının önlenmesi ve kondansatör ve tristör anahtarlamal kontaktörler ömrünün uzun olması açısından sıfır geçiflli röleler kullanılmalıdır. 6- Bank adedi: 20 adet 25 kvr kondansatörle yapılan bir kompanzasyon sistemi, 10 adet 50 kvr kondansatörle yapılan bir kompanzasyon sisteminden daha hassastır. Tesis olarak bakıldı ında ise kondansatörlerin devreye alınıp çıkarılmasında yüksek kademeler ve düflük kondansatör gücü kullanımı daha az darbe akımı ve parazit oluflturmaktadır. Bu yüzden yüksek kademe sayısını tavsiye ediyoruz. Teknik De erler: Besleme Gerilimi : 220V %20, 50 Hz Ölçme Gerilim Girifli : 3x300V Faz-Nötr, 50 Hz Ölçme k m Giriyi : 3x5, 50 Hz Güç Tüketimi : <10V Çal flma S cakl : -25 o C, +65 o C S n f : <%1 Siparifl Kodu 12 kademe : 9HF-DR kademe : 9HF-DR kademe : 9HF-DR Gain u: Büyük akım trafolarının kullanıldı ı panolarda düflük yüklerde de hassas kompanzasyon yapılması istenen sistemlerde gain fonksiyonu kullanılabilir. Böylece örne in 2000/5 akım trafosu kullanılan bir tesiste 10 yük çekildi inde bile sistem kompanze edilebilir. Sonraki sayfada örnek gain ba lantı fleması verilen panoda her faza ait 2 monofaze ve devamında 6 trifaze olmak üzere toplam 12 kademe kondansatör kullanılmıfltır. Ba lantı fleması dikkatle incelenirse, extra olarak 6 adet monofaze kondansatör kullanılmıfltır. Extra monofaze kondansatörler, ilk 6 kondansatöre göre daha düflük güçte seçilmifltir. fiimdi, ilave kondansatörlerin ne ifle yaradıklarını açıklayalım: Sistemden geçen akım, akım trafosu primer giriflinin %16 sının üzerinde bir ölçme aralı ında ise (yani 2000/5 akım trafosu takılı olan bir sistemde hattan geçen akım 320 amper ve üzerinde ise), kompanzasyon rölesi C1, C2, C3,..., C7, C8,..., C12 kondansatörlerini devreye alıp çıkaracaktır. E er akım trafosu primer giriflinin %16 sının altında bir ölçme aralı ında ise (yani 2000/5 akım trafosu takılı olan bir sistemde hattan geçen akım 320 amperin altında ise örne in 240 amper gibi), kompanzasyon rölesi bu sefer C1Y, C2Y, C3Y,... ve... C7, C8,..., C12 kondansatörlerini devreye alıp çıkaracaktır. kım trafosunun sekonderinden geçen akım %16 nın altına düfltü ünde FKR240 kompanzasyon rölesi üzerinde bulunan Röle B konta ını kapatacaktır. Röle B konta ını kapatınca kontaktörü enerjilenecektir. kontaktörü enerjilenince kontaklarını kapatarak C1, C2,... C6 kondansatörlerinin nötr hattını kesecek ve C1Y, C2Y,... C6Y kondansatörlerinin nötr hattını devreye ba layacaktır. Böylece akım trafosu sekonder çıkıflında %16 nın altında bir akım çıkıflı oldu unda daha düflük güçte olan kondansatörler, akım tekrar %16 nın üzerine çıkıncaya kadar di er kondansatörlerle takas edilmifl olacaktır. 18/4

7 Gain Ba lant fiemas 2 Monofaze - 6Trifaze 5 18/5

8 FX5 - FX7 - FX12 / EV144: EV96: FKR240: /6

9 FP50-FP120-F200-FKR240 lar m z çin Modbus Bilgileri: genel olarak floating point register sistemi üzerinde kuruludur. Dolayısı ile her register 4 byte uzunluktadır. Modbus 2 byte word üzerine kuruldu undan bir float register iki adet modbus register olarak ifade edilir. 3 ve 16 nolu modbus okuma ve çoklu yazma fonksiyonları cihaza uygulanabilir. floating point 2 register uzunluk tuttu undan 16 - çoklu yazma fonksiyonu kullanılmıfltır. Okuma Format : stek Bafllangıç dresi Bafllangıç dresi Yanıt Byte Sayısı... Örnek: Faz12 ve Faz23 gerilimlerini okuyun stek Bafllangıç dresi Bafllangıç dresi Yanıt U12 reg4 U23 reg5 Byte Sayısı Yazma Format : stek Bafllangıç dresi Bafllangıç dresi... Yanıt Bafllangıç dresi Örnek: Gerilim ve kım Trafo oranlarını de ifltirelim. stek Bafllangıç dresi Bafllangıç dresi Yanıt Bafllangıç dresi Bafllangıç dresi /7

10 FP50-FP120-F200-FKR240 lar m z çin Haritas : IEEE 754 standardı 32-bit floating, virgüllü sayı standardına göre dizayn edilmifltir. Bu açıdan 16 bitlik MODBUS yapısına uyum sa layacak flekilde haberleflme protokolü düzenlenmifltir. E ri bilgileri farklı byte uzunluklarında olup, aynı anda benzer uzunluktaki byte lar için okuma iste i yapılmalıdır! Uygulanabilir MODBUS komutları 3 ve 16 dır. Turuncu alanlar kompanzasyon rölesinde kullanılan register lardır. ϕ ϕ ϕ 18/8