K a b l o s u z B a ğ l a n t ı B l u e t o o t h T e k n o l o j i s i

Transkript

1 B r a i l l i n o K a b l o s u z B a ğ l a n t ı B l u e t o o t h T e k n o l o j i s i Sürüm 4.0 Istanbul, Temmuz 2007 Handy Tech Elektronik GmbH Tüm Hakları Saklıdır Handy Tech Elektronik GmbH; Brunnenstraße 10; Horb, Germany Telefon: ; Faks: Elektronik Posta: info@handytech.de - Internet: 1

2 İçindekiler 1 Genel 1.1 Önsöz 1.2 Braillino Cihazına Genel Bakış 1.3 Bu kılavuzda kullanılan ifadeler ve anlamları 2 Kurulum 2.1 Paket içeriği 2.2 Yazılım paketinin kurulumu 2.3 Cihazı elektrik kaynağına bağlama 2.4 Cihazın bilgisayara bağlanması 2.5 Cihaz çantası 2.6 Harici Klavyenin Cihaza Bağlanması 2.7 Bluetooth bağlantısı Bilgisayar Üzerinde Bluetooth Kurulumu Cep Telefonuyla Bluetooth Bağlantısının Kurulması 2.8 Teknik Özellikler 3 Kullanım öncesi bilgiler 3.1 Sürüm Bilgisi 3.2 Cihazın Açılması 3.3 Kullanımla ilgili baaşlangıç bilgileri Kabartma Sistemin Çalışma Modları Yedekleme Komutlarda Aralık Tuşlarının Kullanılması Sesli Sinyaller Sistem Mesajları Onay Kutuları Radyo Düğmeleri Dosya Sistemi Sistem Dosyaları Enerji Tasarruf Özelliği 4 Cihazı kullanmaya başlama 4.1 Cihazın Kabartma Ekran Olarak Kullanılması 4.2 Kabartma Sistemin Not Alma Cihazı Olarak kullanılması Menü Öğeleri Not Alma Yazıların kaydedilmesi Var Olan Bir Dosyanın Açılması Kabartma Sistem Ve Bilgisayar arasında Dosya Aktarma İşlemi Kabartma sistemden bilgisayara dosya transferi Bilgisayardan Kabartma Sisteme Dosya Transferi Dosya veya seçilen metin bloğunun yazdırılması 5 Kabartma Sistem Üzerinde İşlem yapma 5.1 Menü Sistemi Dosya Yeni Dosya Bir Önceki Dosya Dosya Listesi 2

3 Düzen Salt okunur modu Sil Yazıcıdan çıktı alma Özellikler Hesap makinası Ajanda Yeni Randevu Girişi Randevuların Girilmesi Ve Düzenlenmesi Randevuların değişkenler kullanılarak kaydedilmesi Randevu Girişi hakkında ekstra bilgiler Randevu Listesi Randevu Listesinde Arama Yapma Randevu menüsü Zamanı geçmiş randevularla ilgili bilgiler Ajanda Özelliğinin Etkin Kullanımı Ajanda kayıtlarının yedeklenmesi Saat Tarih ve saat bilgisi Alarmın ayarlanması Saatin ayarlanması Kronometre Geri sayım PC modu Kabartma karakter tabloları Özgün kabartma karakter tablosu oluşturma Kabartma karakter tablolarının cihaza yüklenmesi Karakter tablolarının seçilmesi ve etkinleştirilmesi Seçilen kabartma tablonun silinmesi Bilgi Hafıza kullanımı Pil bilgileri Kapasite Voltaj Şarj durumu Klavye düzeni Sürüm Sistem bilgisi Seçenekler nokta kabartma Öğeleri kısayollarla açma Kısayolları belirtme seçeneği Okuma tuşlarını değiştirme Sistem dosyalarını gösterme seçeneği Pratik giriş seçeneği Dosya özelliklerini gösterme seçeneği Otomatik harici klavye geçişi Başlatma seçenekleri 3

4 Ana menü modu Yeni dosya modu En son dosya modu PC modu Hesap makinası modu Sinyal sesleri Sinyaller kapalı Hatalar Uyarılar Eylem onayları Tarih/saat biçimi Girdi göstergesi Yazıcı Model Satır uzunluğu Sayfa uzunluğu Sekme genişliği Karakter tablosu Çift yüzlü baskı Fabrika ayarlarını yükle 5.2 Editör 5.2.1Editör fonksiyonlarına genel bakış İletişim kutuları ve işlem onayları Yazı yazma ve silme işlemi Metin okuma İmleç hareketleri Dosya düzenleme modları Editörde hesap makinasını kullanma Dosya durum bilgisi Metin Üzerinde işaretli alan oluşturma İşaretler arasında gezinme İşaret silme Metin blokları ve fonksiyonları Bir bloğun başlangıç noktasının işaretlenmesi Kopyalama işlemi Kesme işlemi Yapıştırma işlemi İşaret ve imleç değişimi Blokların silinmesi Blokların bir dosyaya kaydedilmesi Dosya üzerinde arama işlemleri Dinamik arama Sabit arama Geriye doğru arama işlemi Bulma ve değiştirme işlemi Editörde aynı anda birden fazla dosya açma Açık durumdaki dosyalar arasında geçiş yapma Editörü askıya alma 4

5 Dosyaların kaydedilmesi Dosyayı kapatma ve editörden çıkma Editör üzerinden pc modunu etkinleştirme Yardım dosyasını çalıştırma Editör menüsü Pencere kaydırma (Global) Diyalog görüntüleme süresi (Global) Uyarı görüntüleme süresi (Global) Sonuç konumu İfadeyi sakla Tam olarak ara (Global) Satır sonu eylemleri (Global) Sağ boşluk (Global) Sözcük kaydır (Global) Sekme modu (Global) Sekme sonu (Global) Sekme genişliği (Global) Satır sonu karakteri (dosyalara özgü) Araya girme modunda imleç şekli (Global) Yazım modu (dosyalara özgü) Kaydırma hızı (Global) İmleç kayıt konumu (dosyalara özgü) Görüntüleme modu (dosyalara özgü) İlerleme boyutu (Global) Arama sonucunu konumlandırma (Global) Editörün kullanımıyla ilgili önemli notlar Metin yazdırma Bir dosyayı ya da metin bloğunu yazdırma (aralık ) Üzerinde bulunulan satırı yazdırma (aralık veya Ctrl+L) Satır yazdırma modu (aralık+12378) Daktilo modu (aralık ) 5.3 Bilgisayarı kabartma sistemin klavyesiyle kullanma (aralık+127) Bilgisayarı kabartma sistem aracılığıyla kontrol etmek için kullanılabilecek tuşlar 5.4 Yazıcı bağlantısı ve yazıcı ayarları 5.4.1Yazıcı bağlantısı Yazdırma işlemi 6 Harici Klavye 6.1 Temel bilgiler 6.2 Klavye tuşları Alfanumerik karakter girişi Sayısal tuşlar Fonksiyon tuşları Gezinme tuşları Özel tuşlar Durum gösterge ışıkları 7 Kabartma sistemin kabartma ekran olarak kullanılması 7.1 JAWS programını kabartma sistemle birlikte kullanma Genel bilgiler 5

6 7.1.2 Temel fonksiyonlar ve açıklamaları 7.2 Hal/SuperNova programını kabartma sistemle birlikte kullanma Genel bilgiler Temel fonksiyonlar ve açıklamaları 7.3 Kabartma sistemi Window-Eyes programıyla birlikte kullanma Genel bilgiler Temel fonksiyonlar ve açıklamaları 7.4 Kabartma sistemi telefonlar için ekran okuyucu Talks&Braille programıyla birlikte kullanma Temel kullanım bilgileri Metin türü belirticileri Kabartma klavye üzerinden girilebilecek komutların listesi Talks&Braille Programının kullanımı hakkında ipuçları 7.5 Konfigürasyon modu 8 Cihazın kullanımı ile ilgili ayarlar 8.1 Bağlantı (Connection) sekmesi 8.2 ATC sekmesi 8.3 Durum hücreleri (Status Cells) sekmesi 8.4 Hızlı giriş tuşları (Fast Keys )sekmesi 8.5 Tekrarlama tuşları (Repeat Keys ) sekmesi 8.6 Diğer seçenekler (Miscellaneous) sekmesi 9 Pil kullanımı hakkında bilgiler 9.1 Kabartma sistemle kullanılacak pillerin özellikleri 9.2 Pillerin şarj edilmesi 9.3 Pil kapasite bilgisinin görüntülenmesi 9.4 Düşük voltaj uyarıları 9.5 Pillerin değiştirilmesi 10 Güvenlik ve garanti bilgileri 10.1 Açılış işlemleri Dosya sistemi testi Yedekleme 10.2 Cihaz Üzerinde Bulunan Semboller Ve Anlamları 10.3 Tıbbi Cihazlara Ilişkin Standartlar Kapsamındaki Güvenlik Bilgileri 10.4 Genel güvenlik bilgileri 10.5 Cihazın bakımı ve korunması 10.6 Garanti bilgileri 10.7 Teknik destek 11 Kısayol tuşları listesi 11.1 Menü öğeleri arasında gezinmek için kullanılan kısayollar 11.2 Editör fonksiyonları için kullanılan kısayollar 11.3 PC Modunda kullanılan kısayollar 11.4 Harici klavye üzerinde kullanılan sabit kısayollar 11.5 Cihazın açılışı esnasında kullanılan kısayollar 12 Hata mesajları 12.1 İngilizce görüntülenen hata mesajları Veri kaybına yol açabilecek hatalar Genel hatalar Uyarı mesajları 6

7 12.2 Türkçe olarak görüntülenen mesajlar Genel mesajlar Dosya sistemi mesajları Editör mesajları 13 Telif hakları 7

8 1 Genel 1.1 Önsöz Braillino tercihinizden dolayı teşekkürler. Braillino, kullanımı son derece kolay bir cihaz olarak tasarlanmış olmakla birlikte, cihazın tüm özelliklerinden verimli bir şekilde faydalanabilmek için bu kılavuzu okumak üzere zaman ayırmanız önerilir. Ayrıca cihazı ilk defa kullanmaya başlamadan önce bu kılavuzun sonunda yer alan güvenlik bilgileri bölümünü mutlaka okumalısınız. Braillino not alma özelliğini evrensel bağlantı seçenekleriyle bir arada sunan son nesil bir cihazdır. Braillino cihazınızı dilediğiniz zaman ve dilediğiniz yerde not almak için kullanabilirsiniz. HTCom yazılım paketiyle (Braillino ile ücretsiz verilir) cihazdaki dosyalarınızı bilgisayarınıza, veya bilgisayarınızdaki dosyalarınızı cihaza transfer edebilirsiniz. Braillino 4MB büyüklüğündeki hafızasında 512 adet dosyayı aynı anda saklayabilir. Braillino bilgisayar, cep telefonu ve benzeri mobil cihazlarla birlikte kullanılmak üzere isteğe bağlı olarak kablosuz bağlantı imkanı sunan Bluetooth teknolojisine de sahiptir. Ayrıca isteğe bağlı olarak cihazı Nokia Communicator 9210i veya 9290 cep telefonlarına bağlı bir PDA olarak kullanmanıza imkan sağlayan özel bir aparatla da edinebilirsiniz. Braillino cihazını Windows işletim sistemine sahip bilgisayarlara bağlayarak kabartma ekran olarak da kullanabilmek için Ekran Okuyucu yazılıma ihtiyaç duyacaksınız. Handy Tech size ekran okuyucu yazılım da sunmaktadır. Ayrıca cihazı DOS işletim sistemi altında kullanmak için ihtiyaç duyacağınız BW-PRO ekran okuyucu program ücretsiz olarak sunulmaktadır. Braillino geliştirilirken en üst düzeyde dikkat sarfedilmiş ve kullanım öncesinde büyük bir titizlikle test edilmiştir. Ancak cihazla ilgili öneri ve düşüncelerinizi Handy Tech müşteri temsilcilerine iletmekte tereddüt etmeyin. Görüşlerinizi internet aracılığıyla bizimle paylaşmak isterseniz, elektronik posta adresini kullanabilirsiniz. Fikirleriniz bizim için son derece önemlidir. Braillino cihazınızı büyük bir keyifle kullanacağınızı umarız. 1.2 Braillino Cihazına Genel Bakış Bu bölüm Braillino cihazını fiziksel olarak tanımanıza yardımcı olacaktır. Bu bölümde yer alan açıklamaları okurken cihazın yanınızda bulunması, anlatılanları daha kolay kavramanıza yardımcı olacaktır. Kabartma hücrelerin arka tarafında orta kısımda 2 adet aralık tuşu yer almaktadır. Aralık tuşlarının sağında ve solunda dörder adet kabartma yazı yazmada kullanılmak üzere tuşlar bulunmaktadır. tuşların ön tarafında 20 adet kabartma modül ve bu modüllerle bağlantılı tıklama butonları vardır. Kabartma yazı tuşlarının soldan sağa dizilişleri şu şekildedir: 7, 3, 2, 1, Sol Aralık, Sağ Aralık, 4, 5, 6, 8. 8

9 Kabartma modüllerin sağında ve solunda bulunan tuşlar üç fonksiyonlu tuşlar olarak adlandırılmışlardır. Bu tuşların üç fonksiyonlu tuşlar olarak adlandırılmalarının sebebi üst, orta ve alt kısımlarına basıldıklarında farklı işlemler gerçekleştirebilmelerindendir. Editör ve menü modunda üç fonksiyonlu tuşların görevleri şunlardır: Her iki tuşun üst kısımlarına basıldığında, metin üzerinde geriye doğru hareket edilir ve bu işlem kılavuzun bundan sonraki kısımlarında [Geri] olarak belirtilecektir. Her iki tuşun alt kısımlarına basıldığında, metin üzerinde ileriye doğru hareket edilir ve bu işlem kılavuzun bundan sonraki kısımlarında [ileri] olarak belirtilecektir. Sağ tarafta yer alan üç fonksiyonlu tuşun orta kısmı enter tuşuna karşılık gelmekte olup kılavuzun bundan sonraki bölümlerinde [Enter] olarak anılacaktır. Sol tarafta yer alan üç fonksiyonlu tuşun orta kısmı iptal/escape tuşuna karşılık gelmekte olup kılavuzun bundan sonraki bölümlerinde [iptal] olarak anılacaktır. Sağ ve sol aralık tuşlarının aynı işlevi gördüğü durumlarda, bu tuşlar [Aralık] tuşu olarak anılacaklardır. Bazı durumlarda örneğin Jaws ve Talks programlarında, sağ ve sol aralık tuşlarıyla sağ ve sol üç fonksiyonlu tuşlar farklı görevler üstlenebilirler. Bu tür durumlarda söz konusu tuşlar aşağıdaki şekilde adlandırılacaklardır: Sol tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun üst kısmı: Sol tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun alt kısmı: Sağ tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun üst kısmı: Sağ tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun alt kısmı: Sağ tarafta bulunan aralık tuşu: [sağ aralık] Sol tarafta bulunan aralık tuşu: [sol aralık] [sol üç fonksiyonlu tuşun üst kısmı] [sol üç fonksiyonlu tuşun alt kısmı] [sağ üç fonksiyonlu tuşun üst kısmı] [sağ üç fonksiyonlu tuşun alt kısmı] [ileri] veya [geri] tuşlarına basmanız gereken tüm durumlarda, örneğin alarm sesini sustururken veya işaretlenmiş öğeleri silerken, [geri] işlemi için hem sağ hem de sol üç fonksiyonlu tuşlardan birinin üst kısmını; [ileri] işlemi içinse hem sağ hem de sol üç fonksiyonlu tuşlardan birinin alt kısmını kullanabilirsiniz. Kabartma modüllerle bağlantılı olarak tasarlanmış olan imleç butonları (her bir kabartma modülün üst kısmında yer alan küçük butonlar) kılavuzun bundan sonraki bölümlerinde [tıklama butonu] olarak anılacaktır. Kabartma modüllerin yerleştirildiği bölmenin sağ kenarından geriye doğru yöneldiğinizde açma/kapama (power) düğmesine ulaşırsınız. Cihazı açmak için düğmeyi kendinize, kapatmak için geriye doğru çevirin. Not: cihazı ilk defa açmadan önce, cihazın arkasında yer alan batarya haznesindeki batarya koruma şeridini çıkarmalısınız. Açma/kapama düğmesinin arka tarafında güç kaynağı giriş yuvası bulunmaktadır. 9

10 Cihazda Seri bağlantı noktası ile klavye portu bulunmaktadır. Cihazı bilgisayar ve diğer aygıtlara bağlayabilmek için Seri bağlantı noktasını, harici klavye bağlayabilmek için de klavye portunu kullanabilirsiniz. 1.3 Bu kılavuzda kullanılan ifadeler ve anlamları Bu kılavuzun sonraki bölümlerinde Braillino ifadesi yerine Braille Sistem ifadesi kullanılacaktır. Braille Sistem ifadesi sadece Braillino cihazını değil, Handy Tech tarafından üretilen şu cihazlar için de kullanılacaktır: Braille Wave: 40 karakterlik satırı ve kabartma klavyeye sahip kompakt tasarımlı bir cihazdır. Braille Wave not alma cihazı olarak kullanılabilme özelliğinin yanında, bilgisayara bağlanıldığında kabartma ekran olarak da kullanılabilir. Braille Wave üzerindeki dosyalar, hızlı ve kolayca bilgisayara aktarılabilir. Braille Star 80: 80 karakterlik satırıyla bilgisayarlarla mükemmel bir uyum sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Braille Star 80 kabartma yazı klavyesinin yanında 2 adet üç fonksiyonlu tuş ve 16 tuştan oluşan tuş bloğuna sahiptir. Gelişmiş bağlantı seçenekleriyle aynı anda 2 adet bilgisayara bağlanabilir Braille Star 40:40 karakterlik kabartma satırı, 2 adet üç fonksiyonlu tuşu ve şık tasarımlı kabartma yazı klavyesiyle hem kabartma ekran hem de not alma cihazıdır. Cihaz leptop türü bilgisayarlarla mükemmel bir uyum içinde çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Braille Star 40 cep telefonu ve benzeri PDA türü cihazlara bağlanıldığında fonksiyonlarını, bir not alma cihazının ötesine taşır. Böylece PDA türü cihazlar kabartma ortamda kullanılabilir. Bilgisayar ve Braille sistemde görüntülenecek mesajlar ile bilgisayar ve kabartma sistemlere girilecek komutlar, bu kılavuzun sonraki bölümlerinde şu şekilde ifade edilecektir: Kabartma sisteme verilecek komutlar [ ve ] (köşeli parantez) işaretleri arasında belirtilecektir. Kabartma sisteme verilecek bir tuş ve nokta kombinasyonundan oluşacak bir komut, [ ve ] işaretleri arasında belirtilecektir. Örnek: [aralık+134] Bu ifade aralık tuşuyla birlikte Braille m yazılacağı anlamına gelir. Kabartma ekranda görüntülenecek mesaj tırnak işaretleri arasına yazılacaktır. Örnek: "dosya" Bilgisayar klavyesinde basılması gereken tek tuş parantez içine yazılacaktır. Örnek: (enter) Bilgisayar klavyesinden girilecek ifade parantez içinde yazılacaktır. (HTCOM) Bilgisayar ekranında görüntülenen mesajlar tırnak işaretleri arasına yazılacaktır. Örnek: işlem tamamlandı 10

11 2 Kurulum 2.1 Paket içeriği Lütfen aşağıdaki listede yer alan ürünlerin paketinizde bulunduğunu kontrol edin. Ürünlerden eksik veya arızalı olanları hemen satış temsilcinize bildirin. Pakette bulunması gerekenler: Braillino cihazı 2 kemerli cihaz çantası Seri bağlantı kablosu (her 2 ucu da 9-pin) Braillino cihazını elektrik kaynağına bağlamanız için kablolu adaptör (100 bis 240 Volt AC; 9 Volt DC / 1,5 A; FW 7555M/09) 4 adet NiMH pil (pil koruma bandıyla birlikte cihazın içerisinde bulunur) Cihaz yazılımı ve HTCom yazılımını içeren CD (1 adet CD) Bu kullanım kılavuzu Cihazla bilgisayar arasında dosya transferinde kullanacağınız HTCom programı kullanım kılavuzu Kabartma başvuru kitapçığı Braillino Bluetooth desteğine sahipse: Bilgisayar için Bluetooth USB adaptörü ile mürekkep ve kabartma yazılı Bluetooth şifresi Bluetooth kurulum CD si 2.2 Yazılım paketinin kurulumu Braillino cihazını bilgisayara bağlamadan önce, paketten çıkan CD'de yer alan yazılım paketinin kurulması gerekir. Öncelikle kullanmak istediğiniz ekran okuyucu programın bilgisayarınızda kurulu olduğunu ve MS-Word programının açık olmadığını kontrol edin. Sonra yazılım paketini içeren cd'yi bilgisayarınızın CD sürücüsüne yerleştirin. Kurulum programı ekran okuyucunuz için en güncel kabartma ekran sürücüsünü, cihazla bilgisayar arasında dosya transferi gerçekleştirmenize yarayan HTCom programını, HTDrive bileşenini ve bu kılavuzu bilgisayarınıza kurar. CD'de bulunan "setup.exe" dosyasını çalıştırın. Kur programı, Windows işletim sisteminin standart program kurulum aşamalarını takip eder. Aşağıdaki bileşenlerden bilgisayarınıza kurulmasını istediklerinizi seçebilirsiniz: * JAWS driver: JAWS for Windows ekran okuyucu için en güncel kabartma ekran sürücüsü * Window-Eyes driver: Window-Eyes ekran okuyucu için en güncel kabartma ekran sürücüsü * HAL/Supernova driver: HAL/Supernova ekran okuyucu için en güncel kabartma ekran sürücüsü * Braillino Firmware and Manuals: Cihazın sahip olduğu fonksiyonları yerine getirmesini sağlayan yazılım dosyaları ve bu kullanıcı kılavuzu. * Handy Tech Communication Software: Braillino ve bilgisayar arasında dosya transferini sağlayan yazılım. * Extension for Virtual Drive: Cihazınızın bilgisayarınızda sanal sürücü olarak tanımlanmasını sağlayan yazılım. Kurulum işleminde varsayılan seçenekleri kullanmanız önerilir. İşlem sonunda gerekli olan tüm bileşenler bilgisayarınıza kurulacak, HTCom ve HTDrive bileşenlerinin masaüstü kısayolları oluşturulacaktır. Kurulum sırasında bilgisayarınızda çalışmakta olan 11

12 bir ekran okuyucu bulunmaması durumunda, gerekli sürücülerin kurulabilmesi için ekran okuyucunun klasörünü manuel olarak belirtmeniz gerekecektir. Başlat-programlar menüsü altında "Handy Tech" adıyla bir öğe oluşacaktır. Bu öğe altında şunları bulacaksınız: * BrailleDriver: Ekran okuyucu programınızla cihazı birlikte kullanmanızı sağlayan tuş kombinasyonlarını içerir. * Braillino ve versiyon numarası: Örneğin 4.0 sürümü için "Braillino 4.0". Bu kullanım kılavuzunu, yazılım paketini kaldırma seçeneğini, cihaz yazılımı güncelleme seçeneğini ve cihaz hakkında bilgi içeren "readme.txt" dosyasının kısayolunu içerir. * HTCom: HTCom kullanım kılavuzu kısayolunu, HTCom programı kısayolu ve programı bilgisayarınızdan kaldırma kısayolunu içerir. Başarılı bir kurulum işleminden sonra Braillino cihazınızı bilgisayarınıza bağlayabilirsiniz. Bilgisayarınızdaki kurulum klasöründe (tüm bileşenleri kurmuşsanız) aşağıdaki öğeleri bulacaksınız: * Braille tables: Çeşitli diller için hazırlanmış kabartma karakter tablolarını içerir. * Firmware: Cihazın kullandığı yazılıma ait 4 dosya ve diğer sistem dosyalarını içerir. * Manuals: Bu kullanım kılavuzuyla birlikte cihaz hakkında bilgi veren açıklama dosyasını içerir. * KeyboardLayouts: Çeşitli diller için hazırlanmış klavye düzen dosyalarını içerir. * Uninstall: Yazılım paketinin bilgisayarınızdan kaldırılmasını sağlayan programı içerir. * USB_driver: Windows98 ve Windows-NT işletim sistemleri için USB sürücüsünü içerir. HTCom programını başlat-programlar menüsü altında bulunan ilgili kısayolun yanısıra masaüstünde bulunan kısayolu veya or {Ctrl+Shift+H} kısayol tuşuyla da çalıştırabilirsiniz. HTCom programının kullanımı hakkındaki ayrıntılı bilgi program kullanım kılavuzunda bulunmaktadır. 2.3 Cihazı elektrik kaynağına bağlama Paketinizden çıkan elektrik adaptörü, cihazda bulunan pilleri şarj etmek ve Braillino cihazını elektrik kaynağına bağlamak içindir. Cihazın, elektrik kaynağına bağlıyken ve piller şarj edilirken kullanılmasında sakınca yoktur. Cihazı elektrik kaynağına bağlarken, önce adaptör jakını açma/kapama düğmesinin arka tarafında bulunan güç kaynağı yuvasına yerleştirin. Daha sonra adaptör fişini elektrik prizine takın. Cihazın güç kaynağı bağlantısını keserken, yukarıda tarif edilen işlemdeki adımları tersten uygulayın. Uyarı: Herhangi bir sebepten dolayı cihazla şarj edilemeyen piller kullanmanız gerektiğinde, şarj edilemeyen pilleri cihazdan çıkarmadan cihazı elektrik kaynağına bağlamayın. Cihaza entegre edilmiş şarj devreleri, kullanmakta olduğunuz pillerin şarj edilebilir piller olup olmadığını algılayamaz ve pilleri şarj etmeyi deneyebilir. Bu durumda pillerin patlamasıyla sadece cihaz değil, sağlığınız da zarar görebilir. 12

13 Kullandığınız pillerin şarj edilebilir piller olup olmadığından emin değilseniz, pillerin üst kısmını (artı kutuplarına yakın kısmı) kontrol edin. 2.4 Cihazın bilgisayara bağlanması Braillino tıbbi cihaz kapsamında kullanılıyorsa, cihazın bağlandığı bilgisayarın tıbbi cihazlarla ilgili yasal mevzuata uygun olması ya da ilave bir ayırıcı transformatör bağlantısına sahip olması gerekir. Braillino bilgisayara seri bağlantı yoluyla bağlanır. Bağlantı için paketinizden çıkan ve dişi 9-pin uçları olan seri kabloyu kullanabilirsiniz. kablonun Uçlarından birini Braillino üzerindeki seri porta, diğerini de bilgisayarınızdaki seri porta bağlayın ve vidalarla bağlantıyı sağlamlaştırın. Bilgisayarınızda 9-pin seri portu bulunmuyorsa herhangi bir satış noktasından uygun bir dönüştürücü port edinebilirsiniz. Bir başka çözüm olarak da Seri-USB dönüştürücü kullanarak cihazı bilgisayarınızın USB portuyla bağlayabilirsiniz. ot: Kabloları bilgisayarınıza ve Braillino cihazına takarken veya kabloları bilgisayar ve Braillino cihazından çıkarırken, kısa devre tehlikesine karşın kablo uçlarına ve bağlantı noktalarına dokunmayın. Kısa devre, bağlantı noktalarına zarar verebilir. Daha güvenli bir yol olarak kabloları önce bilgisayarınızdan tamamen çıkardıktan sonra Braille Star 40 cihazından çıkarmanız önerilir. Braillino cihazınız Bluetooth desteğine sahipse, USB veya Seri bağlantılarını kullanırken cihazın arka panelinde klavye girişleri arasında bulunan küçük düğmenin seri ve USB portları yönüne kaydırılmış olduğundan emin olun 2.5 Cihaz çantası Braillino 2 farklı çanta seçeneğine sahiptir. Çantalardan büyük olan Braillino yu PDA cihazı olarak kullanmak için gerekli olan ekstra aparatla (docking station) birlikte satın alan kullanıcılara verilir. Küçük olanıysa Braillino yu tek başına talep eden kullanıcılar içindir. Braillino cihazının taşıma çantaları, kolay kullanım için 2 adet kemerle birlikte tasarlanmıştır. Her iki Çantayı da sırt çantası şeklinde veya tek omuzunuza asabilirsiniz. Çantaların ön yüzünde fermuarlı bir bölme bulunmaktadır. Bağlantı kablolarıyla şarj adaptörünü bu bölmede bulundurabilirsiniz. Cihaz çantasındayken, açma/kapama düğmesiyle şarj adaptörü giriş yuvasını kullanabilmeniz için çantanın sağ tarafı açılıp kapanabilir şekilde tasarlanmıştır. Çantaların arka tarafındaki kısmı açarak kablo ve klavye bağlantı noktalarına ulaşabilirsiniz. Cihazı çantasından çıkarmak için, ön tarafta sağ ve sol yanlardaki bağlantıları açın. Cihazı çantasından dışarı çıkardıktan sonra örneğin batarya haznesini açarak cihazı ilk defa kullanmadan önce, batarya koruma bandını çıkarabilirsiniz. Cihazı çantasına tekrar yerleştirdikten sonra, çıkarmak için açtığınız mandalların kapalı ve çantanın doğru bir şekilde kapatılmış olduğunu kontrol edin. Aksi taktirde, çanta açıldığında cihaz düşebilir. 13

14 2.6 Harici Klavyenin Cihaza Bağlanması PS/2 bağlantılı ve enerji sarfiyatı 30 ma değerini aşmayan herhangi bir PC klavyesi Braillino cihazına bağlanabilir. Tüm PC klavyeleri desteklenmez; DIN uçlu klavyeler için bilgisayarcınızdan edinebileceğiniz PS/2 değiştiricisini kullanmalısınız. Klavye bağlantı noktası cihazın sol tarafında bulunur. Önemli Uyarı! Braillino cihazına klavye bağlamadan önce cihazın kapalı konumda olduğunu kontrol edin. Cihaz açıkken klavye bağlamayı denerseniz, kullandığınız klavyenin türüne bağlı olarak cihaz kapanıp yeniden açılabilir. Cihaz açıkken klavye bağlanması cihaza zarar vermemekle birlikte, editör modundaysanız cihazın açılıp kapanması durumunda çalışmanızın en son kayıt işleminden sonraki (kaydedilmemiş) bölümü kurtarılamayacak şekilde kaybolur. Klavyeyi cihaza bağlarken göz önünde bulundurmanız gereken bir başka husus da klavyenin cihaza sadece bir yönde bağlanabileceğidir. Klavye kablosunun cihaza giren ucundaki girintili kısmın aşağıya bakması gerekmektedir. Klavye bağlandıktan sonra kullanıma hazır durumdadır. 2.7 Bluetooth bağlantısı Braillino cihazınızın Bluetooth desteği varsa, cihazınızla Bluetooth teknolojisine sahip bilgisayar ve cep telefonları arasında kablosuz bağlantı gerçekleştirebilirsiniz. Bluetooth bağlantı noktasının etkin olabilmesi için, cihaza seri kablonun takılı olmaması gerekir. Kablosuz veri transferi yaklaşık 10 metrelik bir mesafe içinde gerçekleşir. Bir bilgisayarla kablosuz bağlantının oluşturulabilmesi için, bilgisayarın önceden Bluetooth desteği yoksa paketinizden çıkan Bluetooth adaptörünün USB yoluyla bilgisayara takılması gerekir Bilgisayar Üzerinde Bluetooth Kurulumu Windows XP ve Service Pack 2 yüklü olan bir bilgisayarda Bluetooth kurulumu için aşağıdaki işlemleri gerçekleştirin: 1. Braillino cihazının açık ve hiç bir bağlantı kablosunun takılı olmadığını kontrol edin. 2. USB adaptörünü bilgisayarınızın USB yuvalarından birine takın ve kısa bir süre bekleyin. Bluetooth yazılımı otomatik olarak kurulacaktır. 3. Bilgisayarınızın denetim masası veya sistem tepsisinden "Bluetooth aygıtları" seçeneğini seçin. "Bluetooth aygıtları" penceresi açılacaktır. 4. "aygıtlar" sekmesinden "ekle" düğmesini tıklayın. 5. Açılacak olan Bluetooth aygıtı ekleme sihirbazında önce "Aygıtım kuruldu ve aranmaya hazır" seçeneğini seçip sonra "ileri" seçeneğini tıklayın. 6. Algılanan aygıtların listesinden Braille Star aygıtını seçip "ileri" seçeneğini tıklayın. 7. "Şifremi kendim belirleyeyim:" seçeneğini seçip Bluetooth adaptörünüzün paketinde bulunan 5 haneli şifreyi yazı alanına girip "ileri" düğmesini tıklayın. 8. Bağlantı oluşturulacak ve bağlantı noktası atanacaktır. "Son" düğmesini tıklayın. 14

15 Bluetooth aygıtları penceresinde Braille Star cihazı görünecektir. Tamam düğmesini tıklayın. Bilgisayarınızda Windows XP Service Pack 2 kurulu değilse Bluetooth yazılımını kurmanız gerekecek. Kurulum için aşağıdaki adımları izleyin: 1. Paketinizden çıkan Bluetooth kurulum CDsinde bulunan "setup.exe" dosyasını çalıştırın. Bluetooth adaptörünü bilgisayarınızın USB yuvasına takmanız istenecektir. Bazı durumlarda, Windows yazılım uyumluluk testinin başarısız olduğunu bildiren bir pencereyle karşılaşabilirsiniz. Bu uyarı kurulum işlemini engelleyecek bir soruna işaret etmemektedir ve kuruluma devam edebilirsiniz. Kurulum işlemi tamamlandıktan sonra Windows başlat menüsü programlar seçeneği altında "My Bluetooth Places" seçeneğini bulacaksınız. 2. "My Bluetooth Places" seçeneği altındaki "Find Bluetooth Devices" seçeneğini tıkladığınızda, Bluetooth bağlantısı kurabileceğiniz cihazlar algılanır. Lütfen Braillino cihazınızın açık olduğunu ve Bluetooth bağlantı noktasının etkinleştirilmiş olduğunu kontrol edin. Bluetooth bağlantı noktasının etkinleştirilmesi için cihazın arka panelinde klavye girişleri arasındaki küçük düğmenin sağa doğru kaydırılmış olması gerekir. 3. Algılanan Bluetooth aygıtlarının listesinde Braillino yer almalıdır. Braillino listede BS4 + seri numarası şeklinde ifade edilir. 4. Braillino ile bilgisayarınız arasında Bluetooth bağlantısının kurulabilmesi için Windows uygulama tuşuna basıp "Pair Device" seçeneğini seçin. Açılacak olan iletişim kutusundaki alana güvenlik şifresini girmeniz istenecektir. Bu şifre Bluetooth adaptörünün paketinde mevcuttur. 5. Tekrar "COM-HARDWARE" içerik menüsünü açıp, "Connect to Bluetooth Serial Port" seçeneğini seçin. Açılan iletişim kutusu kullanılan bağlantı noktasını gösterecektir. Ekran okuyucu programınızın bu portu kullandığından emin olun. Handy Tech kabartma ekran sürücüsü bu portu otomatik olarak algılayacaktır. Braillino cihazınızla bilgisayarınız arasında kablosuz bağlantı kurulmuştur ve cihazın tüm özelliklerini tıpkı kablolu bağlantılarda olduğu gibi eksiksiz bir şekilde kullanabilirsiniz. ot: Braillino cihazını Bluetooth bağlantılı cihazdan uzaklaştırdığınızda (yaklaşık 10 metreden daha uzağa taşıdığınızda) bağlantı kesilir. Braillino Bluetooth bağlantılı cihaza tekrar yaklaştığında Handy Tech kabartma ekran sürücüsü tarafından bağlantı otomatik olarak yeniden kurulacaktır Cep Telefonuyla Bluetooth Bağlantısının Kurulması Cep telefonunuz Symbian işletim sistemi altında çalışıyorsa, (Nokia E50 gibi) cep telefonunuz Bluetooth desteğine sahiptir. Aşağıdaki adımları takip ederek Braillino cihazınızla cep telefonunuz arasında Bluetooth bağlantısı gerçekleştirerek Talks&Braille programını kullanabilirsiniz: 1. Telefonunuzun "Bağlantı" menüsünden, "Bluetooth" seçeneğini seçin. "eşleştirilmiş aygıtlar" sekmesinde, "seçenekler" öğesini seçin. 2. "yeni eşleştirilmiş aygıt" seçeneğini seçin. Bluetooth bağlantılı aygıtların listesi görüntülenecektir. Bluetooth bağlantısının kapalı olduğunu, açmak isteyip istemediğinizi soran bir mesaj görüntülenirse "evet" seçeneğini seçin. Braillino cihazının açık ve cihazın 15

16 arka panelinde klavye girişleri arasındaki küçük düğmenin sağa doğru kaydırılmış olduğundan emin olun. 3. Listeden Braillino aygıtını seçin. Braillino listede yoksa, "daha fazla aygıt" seçeneğini seçin. Braille Star listede BS4 + seri numarası şeklinde görüntülenecektir. 4. Listeden Braillino seçildikten sonra şifre girilmesi istenecektir. Şifreniz Bluetooth adaptörünün paketindeki 5 haneli şifredir. 5. Son olarak, Talks settings menüsündeki "Braille" seçeneğinden "Handy Tech" öğesini seçin. Braillino cihazınızın Symbian işletim sistemli cep telefonunuzla Bluetooth bağlantısı tamamlanmış olacaktır. 2.8 Teknik Özellikler 20 adet piezo electric modül 20 imleç tıklama butonu 1 ea. Seri bağlantı noktası, klavye çıkışı 2 adet aralık tuşu 2 üç fonksiyonlu tuş 8 fonksiyon tuşu 4 MB metin hafızası Enerji: 9 V / 1,3 A Batarya kullanım süresi: 25 saat. Bluetooth kullanımında 14 saat Batarya şarj süresi: 3 saat Renk: Handy Tech mavisi Boyutlar: 223 mm X 123 mm X 33 mm X Ağırlık: 688 g 16

17 3 Kullanım öncesi bilgiler 3.1 Sürüm Bilgisi Bu bölümde, Handy Tech tarafından üretilen tüm kabartma sistemlerin özellikleri anlatılacaktır. Bölümün içeriği kabartma sisteminizin 4.0 sürümüne uygun olarak hazırlanmıştır. 3.2 Cihazın Açılması Kabartma sistemi bataryalarıyla kullanmadan önce, cihazın batarya haznesinde bulunan pil koruma bandının çıkartılmış olduğunu kontrol edin. Bataryalar tamamen dolu olduğundan cihazı elektrik kaynağına bağlamaksızın kullanabilirsiniz. Açma/kapama düğmesini kendinize doğru döndürün. Kısa ve ince tonlu bir sinyal sesini, birincisinden daha kalın tonda ve yine kısa bir sinyal takip edecek ve kabartma ekranda aşağıdaki mesaj belirecektir: "Handy Tech Kabartma sistem Ver. Fx.xxx". Kabartma sistem, aşağıdaki Handy Tech ürünlerini belirtmek için kullanılmaktadır: Braille Wave Braille Star 40 Braille Star 80 Braillino Örneğin Braillino cihazını kullanıyorsanız, açılış mesajı şu şekilde olacaktır: "HT Braillino Ver. Fx.xxx". Örnekteki x.xxx ifadesi cihazınızın yazılımının sürüm numarasını belirtir. (4.0 gibi). Sürüm numarasından önceki F harfi, cihazın yazılım modunda çalışmakta olduğunu gösterir. Açılıştaki ikinci sinyal sesi cihazın kullanıma hazır olduğunu belirtir. Cihaz açıldığında sadece ikinci sinyali (kalın tonlu sinyal) duyarsanız, cihazınız EPROM modunda açılmış demektir. Bu durumda cihaz açıldığında kabartma ekranda beliren açılış mesajı da değişecek ve şu şekilde belirecektir: "Handy Tech Kabartma Sistem Ver. Ex.xx". x.xx mevcut EPROM sürüm numarasını gösterir. (2.00 gibi). EPROM modunda, kabartma sistem sadece kabartma ekran olarak kullanılır. Yazılım moduna geçmek için, cihazı kapatın. Sonra [7] noktaya basarak tekrar açın. İnce tonlu sinyali duyduğunuzda, [7] noktayı bırakın. Dikkat: ikinci sinyal (kalın tonlu) duyulmadıkça cihaz kullanıma hazır değildir; veri transferi gerçekleşemez ve cihaz komutlara cevap vermez. Artık cihazın ana menüsündesiniz ve fonksiyonlarını kullanabilirsiniz. Açılışta yukarıda açıklanan açılış mesajı yerine, "FER:", "WRN:" gibi mesajlar alıyorsanız, bu durum cihaz yazılımının doğru olarak çalışmadığını gösterir. Bu ve benzeri problemlere ilişkin çözüm önerilerini bu kılavuzun yazılım güncellemesi bölümünde bulabilirsiniz. Cihazı kullanmaya başlamadan önce, son olarak kabartma sistemle ilgili bazı temel bilgiler de aşağıda açıklanmaktadır. 17

18 3.3 Kullanımla ilgili baaşlangıç bilgileri Kabartma Sistemin Çalışma Modları Yukarıda da belirtildiği gibi, kabartma sistem 2 farklı mod içinde çalışır: EPROM modunda, cihaz sadece kabartma ekran olarak kullanılır ve yazılımını güncelleyebilirsiniz. Diğer mod ise yazılım modu olarak anılır. Çünki bu mod, cihaz yazılımının tüm özelliklerini (saat, takvim, ajanda, not alma ve benzeri) kullanabileceğiniz çalışma düzenidir. Cihaz açılırken modlar arasında geçiş şu şekilde gerçekleşir: - [7] tuşunu basılı tuttuğunuzda cihaz yazılım modunda açılır. Yazılım modunda olduğunuzu, duyacağınız önce ince sonra birincisine oranla daha kalın iki kısa sinyal sesinden anlayabilirsiniz. Ayrıca sürüm numarasından önce yer alan "F" harfi de yazılım modunda olduğunuzu gösterir. - [8] tuşunu basılı tuttuğunuzda cihaz EPROM modunda açılır. Bu kez sadece ikinci açılış sinyalini (kalın sesli) duyacaksınız ve kabartma ekranda sürüm numarasının önünde "E" harfini göreceksiniz. Kabartma sistemi hiç bir tuşa basmadan açmışsanız, cihaz kapatıldığı mod içerisinde açılacaktır. Önemli: Cihazın yazılımını güncellemek için yeni firmware dosyası (Hex dosyaları) yükleyebilmeniz için kabartma sistemin EPROM modunda; metin dosyaları yükleyebilmeniz için de yazılım modunda olması gerekir. Not: cihazı kullanabilmeniz için açılış sinyallerinden ikincisini (kalın sesli) mutlaka duymalısınız. Bu sinyal cihazın hazır olduğunu bildirmek üzere atanmıştır Yedekleme Kabartma sisteminizi kapatmadan önce, editörü mutlaka kapatmalı ve çalışmanızı kaydetmelisiniz; cihaz yaptığınız çalışmayı otomatik olarak kaydetmez Komutlarda Aralık Tuşlarının Kullanılması Kabartma sistemin klavyesinin kullanımı son derece kolaydır. Tuşlarla verilen komutlar, basılan tuşlardan biri bırakılıncaya kadar gerekli işlemi gerçekleştirmez. Klavye tuşlarının işlevselliğini arttırmak amacıyla komutları oluşturan tuş kombinasyonlarında aralık tuşları da kullanılmıştır. Örneğin editörde çalışırken, [aralık+24] (aralık+i) komutuyla yazdığınız metnin insert edilmesini (araya yerleştirilmesini) veya imleç konumuna yazılmasını sağlayabilirsiniz. Cihaza komut vermek için kullanılan tüm tuş kombinasyonlarının listesini, bu kılavuzun 11. bölümünde bulabilirsiniz Sesli Sinyaller Cihaz, yürütmekte olduğu işlemlerin durumu ve işlem yürütürken karşılaştığı hatalar hakkında kullanıcıyı bilgilendirmek amacıyla çeşitli tonlarda sesli sinyaller verir. 1. Cihaz hazır sinyali: Cihaz açıldığında verilen düşük tonlu sinyaldir. Cihaz açılırken önce yüksek tonlu bir sinyal duyulup birkaç saniye sonra bu sinyal duyulduğunda, cihazın yazılım modunda kullanıma hazır olduğu anlaşılır. 18

19 2. Uyarı sinyali: Çok küçük aralıkla peşpeşe iki farklı tondan oluşan bir sinyaldir. Bir dosyada metnin en başına veya en sonuna ulaşılması veya bir arama işleminin iptal edilmesi ve benzeri durumlarda cihaz bu sinyali verir. 3. Hata sinyali: Uyarı sinyallerinden oluşan bir sinyal serisidir. Örneğin bir dosya silinirken bu sinyal verilir. ot: Hangi durumlarda cihazın hangi sinyali vereceğini belirleyebilirsiniz. (bölüm ve bkz). Bu kılavuzda konuyla ilgili anlatılanlar fabrika ayarlarını esas almaktadır Sistem Mesajları Kabartma sistem, bir işlemin başarıyla gerçekleştiğini veya karşılaştığı hatayı bildirmek için çeşitli mesajlar verir. Önemli mesajlarla ve hata mesajlarıyla sesli sinyal de verilir. Cihazı aktif olarak kullanmaya başlamadan önce bu mesajları dikkatle incelemeniz önerilir. Bu mesajlar çoğunlukla karşılaşıldıklarında neler yapmanız gerektiği konusunda da bilgi içerirler. Hata mesajlarının çoğu Türkçe olmakla birlikte bazı sistem mesajları İngilizce'dir. Özellikle 'fatal', 'fer:', 'error' veya 'wrn:' şeklinde başlayan mesajların dikkatlice incelenmesi gerekir. Mesajı okuduktan sonra, [iptal], tuşuyla mesaj görüntülenmeden önce bulunduğunuz noktaya geri dönebilirsiniz. Mesaj metni cihazın kabartma ekranına sığmıyorsa, [ileri] ve [geri] tuşlarıyla mesaj metni üzerinde hareket edebilirsiniz. Bölüm 12'de bir çok mesaj ve açıklamasını bulacaksınız Onay Kutuları Onay kutuları çeşitli menü seçeneklerini etkinleştirmeye yarayan, üzerlerine işaret konulup işaretleri kaldırılabilen kontrollerdir. Bir onay kutusu "[X]" ifadesine sahipse işaretlenmiş veya kendisiyle bağlantılı olan seçenek etkinleştirilmiş; "[ ]" ifadesine sahipse işaretsiz veya kendisiyle bağlantılı seçenek onaylanmamış olur. Onay kutularını işaretlemek veya işaretlerini kaldırmak için [aralık] veya [Enter] tuşlarından birine basabileceğiniz gibi, onay kutusunun üzerindeki tıklama butonunu kullanarak da kutunun durumunu değiştirebilirsiniz. Yeni bir menü öğesine geçer geçmez, onay kutularının durumlarında yaptığınız değişiklik (işaretleme veya işareti kaldırma) etkinleşir. Ancak yapılan değişikliklerin kalıcı olarak saklanması için "Seçenekler" menüsünden çıkılması gerekir. Onay kutuları kabartma sisteminizin çeşitli özelliklerini kontrol edebilmenize yarar ve 'Seçenekler' menüsünde bulunur. Örneğin 6 noktalı veya 8 noktalı Braille seçimini onay kutularını kullanarak gerçekleştirirsiniz. ot: Kabartma sistem, 'seçenekler' menüsünden çıkılmadan kapatılacak olursa, menü seçeneklerinde yapılan son değişiklikler kaydedilmemiş olur. Değişikliklerin kalıcı olarak kaydedilmesi için önce 'seçenekler' menüsünün kapatılması gerekir. 19

20 3.3.7 Radyo Düğmeleri Radyo düğmeleri bir seçenekle ilgili değeri azaltıp arttırmak için kullanılır. Radyo düğmeleri birden fazla düğmenin yer aldığı gruplar halinde bulunurlar ve kapalı ya da açık durumda olabilirler. Aynı grupta bulunan düğmelerden aynı anda sadece bir tanesi etkinleştirilebilir. "(X)" ifadesi radyo düğmesinin aktif olduğunu, "( )" ifadesi ise düğmenin kapalı olduğunu gösterir. Radyo düğmelerini etkinleştirmek veya kapatmak için [aralık] veya [Enter] tuşlarından birine basabileceğiniz gibi, radyo düğmesinin üzerindeki tıklama butonunu kullanarak da düğmenin durumunu değiştirebilirsiniz. Cihazın bazı durumlarda verdiği sesli sinyallerin ton düzeylerini değiştirmek için radyo düğmeleri kullanılır. Sinyal sesleri 1 ila 10 arasında bir değere sahiptir ve kullanmak istediğiniz değerle bağlantılı radyo düğmesini etkinleştirebilirsiniz. ot: Yukarıda da belirtildiği gibi, yapılan değişikliklerin kalıcı olarak saklanabilmesi için 'seçenekler' menüsünden çıkılması gerekir! Dosya Sistemi Cihaz üzerinde dosyalar flash memory ortamında saklanır. Dolayısıyla, cihazın güç kaynaklarıyla bağlantısı kesildiğinde de dosyalarınız güvenli bir şekilde korunmuş olur. Hafıza kapasitesi 4 MB'dir. Dosyalar alt klasörlerde değil, kök dizinde tutulur. En küçük adresleme sektörü 8000 karakterden oluşur. Bir başka deyişle, boyutu 8000 karakterden daha küçük dosyalar da hafızada 8000 karakterlik bir alan işgal eder. Bu bakımdan dosyalarınızda sakladığınız bilgileri küçük dosyalarda saklamanız hafıza kullanımı bakımından çok pratik olmayacaktır. Dosya sistemiyle ilgili olarak aşağıdaki hususları göz önünde bulundurun: 1. cihaz yazılımı (firmware) kullanıcı dosyalarının tutulduğu ortamda değil, parallel flash memory olarak adlandırılan farklı bir modülde tutulur. 2. Başlangıç hafıza kontrolünde kullanılmış hafıza ile kullanılmamış hafıza arasındaki farkın sebebi cihazın çalışırken bir miktar hafıza alanını kullanmasıdır. 3. Dosya isimleri en fazla 64 karakterden oluşur ve tüm özel karakterler kullanılabilir. 4. Dosya silme işlemi cihazın dosya menüsünden gerçekleştirilir ve bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgikılavuzun bölümünde verilmektedir Sistem Dosyaları Kabartma sistemler, kullanıcı tarafından gerçekleştirilen işlemleri takip etmek ve bilgileri kaydetmek için kendi sistem dosyalarını kullanırlar. Sistem dosyaları "HSF" (Handy Tech System File) uzantılarına sahiptir. Mesaj dosyası (MSG.HSF) ve harici klavye düzeni bilgisini içeren dosya (KBDLYOUT.HSF) bu tür dosyalardandır. Varsayılan olarak sistem dosyaları cihazın dosya listesinde gözükmez. Ancak kabartma sistemin 'seçenekler' menüsünden bu dosyaların listede gözükmeleri sağlanabilir. (bakınız bölüm ). 20

21 3.3.9 Enerji Tasarruf Özelliği Kabartma sistemler batarya ile çalıştıklarından, enerji kullanımında tasarruf anlayışına göre tasarlanmışlardır. Bu sebeple, kabartma sistemlerin çeşitli modülleri kullanılmadıklarında pasif durumda bulunurlar. Kabartma sistemler üzerinde birkaç dakika içinde herhangi bir tuşa basılmadığında, cihazlar uyku moduna geçer. Uyku modunda cihaz kapalı konumdadır ve elektronik devrelerin çoğu çalışmaz. Ancak bir tuşa basılır basılmaz, 1 saniyeden çok daha kısa bir zaman içerisinde cihaz tam olarak kullanıma hazır hale gelir. Cihazın uyku modunda olduğunu ekranındaki kabartma noktaların silikleşmesinden de anlayabilirsiniz. Enerji tasarrufu konusundaki ayrıntılı bilgiyi bu kılavuzun 7.5 bölümünde bulacaksınız. 21

22 4 Cihazı kullanmaya başlama 4.1 Cihazın Kabartma Ekran Olarak Kullanılması Kabartma sistemi Windows işletim sistemi altında kabartma ekran olarak kullanmak için, ekran okuyucu (screen reader) olarak bilinen ve cihazdan ayrı olarak edinilen bir yazılıma ihtiyaç duyulur. Cihazın kabartma ekran özelliğinin kullanılması için önce Seri, USB veya Bluetooth bağlantı noktasından biriyle bilgisayara bağlanması gerekir. Ekran okuyucu programı başlatmadan önce, kabartma sistemin açık ve bilgisayara doğru olarak bağlandığını kontrol edin. Aksi taktirde ekran okuyucu yazılım cihazı algılayamaz. Ekran okuyucu yazılım, bilgisayar ortamında üzerinde bulunduğunuz uygulama penceresinin içerdiği metinlerin kabartma sistemin ekranında kabartma formatta belirmesini sağlar. Örneğin bir menü üzerinde dolaşıyorsanız, üzerinde bulunduğunuz menü öğesi kabartma ekranda ve kabartma formatta belirir. Kabartma sistemin [ileri] ve [geri] tuşları metin üzerinde hareket etmenizi sağlar. Microsoft Word gibi kelime işlemci bir programda, tıklama butonlarını kullanarak imlecin konumunu da değiştirebilirsiniz. Tıklama butonlarıyla aynı zamanda menüler ve diğer Windows kontrolleri üzerinde de işlem yapabilirsiniz. Mesela "evet" seçeneğini tıklamak için "evet" kelimesini oluşturan harflerden birinin üzerindeki tıklama butonuna bastığınızda bu seçeneği seçmiş olursunuz. Ekran okuyucu program, Windows ekranının grafik ve metinsel içeriğini sesli ve kabartma formata dönüştürür. Kural olarak ses çıktısı için bilgisayarlarda bulunan ses kartı kullanılır. Ekran okuyucu programların ekran içeriğini kabartma formata dönüştürerek kabartma sistemlere göndermesiyle de kabartma çıktı elde edilir. Tüm standart ekran okuyucu programlar Handy Tech kabartma sistemleriyle uyumludur. Yapmanız gereken tek şey, kullanacağınız ekran okuyucu programı kurarken kabartma ekran seçim aşamasında Handy Tech seçeneğini seçmektir. Ekran okuyucu programınızı ilk defa başlattığınızda, küçük bir başlangıç penceresi belirir ve bu pencerede program tarafından algılanan kabartma ekranın adı, iletişim için kullanılan port ve seçilen ülke görüntülenir. Farklı ekran okuyucu programların fonksiyonları için, kabartma sistem üzerinde farklı tuş kombinasyonları atanmıştır. Cihazınızı kabartma ekran olarak JAWS for Windows programıyla birlikte kullanırken faydalanabileceğiniz ipuçları bölüm 7.1'de açıklanmaktadır. Hal/SuperNova ekran okuyucu programla ilgili açıklamalar bölüm 7.2'de; Window-Eyes programıyla ilgili açıklamalar da bölüm 7.3'de yer almaktadır. DOS işletim sistemini kullanmak istediğinizde, kabartma sisteminizle birlikte ücretsiz olarak gelen BW-PRO ekran okuyucu programından faydalanabilirsiniz. 4.2 Kabartma Sistemin ot Alma Cihazı Olarak Kullanılması Menü Öğeleri Kabartma sistemi açarak menü üzerinde [geri] ve [ileri] tuşlarıyla dolaşabilirsiniz. Alt menüleri açmak veya bir menü öğesini aktive etmek için [enter] veya [tıklama] butonuna, alt menüden çıkmak veya bir işlemi iptal etmek için [iptal] tuşuna basın. Menü seçeneklerinin başına ulaşmak için [aralık+123], seçeneklerin sonuna ulaşmak içinse [aralık+456] komutlarını kullanın. Bölüm 5.1'de menü öğeleri ayrıntılı olarak açıklanmaktadır ot Alma Not almaya başlamak için 'dosya' seçeneği üzerinde [enter] tuşuna basın. 22

23 'yeni dosya' seçeneği görüntülenecektir. Bu seçenek üzerinde [enter] tuşuna basarak yeni bir dosya açabilirsiniz. 7 ve 8. noktalar imleç olarak kabartma ekranın ilk karakteri üzerinde bulunur. Şu anda yazı yazmaya başlayabilirsiniz. Bir yazım hatası yaptığınızda, [aralık+12] komutuyla hatalı karakterleri geriye doğru silebilirsiniz. imleç konumunu değiştirmek için tıklama butonlarını kullanabilirsiniz. [aralık+45] komutu imlecin üzerinde bulunduğu karakteri siler. [aralık+24] komutuyla araya girme (insert) ve üzerine yazma (overstrike) modları arasında geçiş yapabilirsiniz. Düşük tonlu sesli sinyal üzerine yazma modunda, yüksek tonlu sesli sinyal ise araya girme modunda olduğunuzu gösterir. Ayrıca, üzerine yazma modunda imleç kabartma hücrenin 8 noktasını da doldurarak yanıp söner. Önceden yazılmış metin üzerinde, imlecin konumunu değiştirmeksizin [ileri] veya [geri] tuşlarıyla hareket edebilir; [iptal] tuşuyla imleç konumuna dönebilirsiniz. Ayrıca imleci bulunduğunuz noktaya taşımak için tıklama butonlarını kullanabilirsiniz. Arama ve değiştirme gibi diğer metin düzenleme özellikleri bölüm 5.2'de ayrıntılı olarak anlatılmaktadır Yazıların kaydedilmesi Yazılarınızı kaydetmek için birden fazla seçeneğiniz bulunmaktadır: 1. Çalışmanızı açık durumdaki dosyayı kapatmadan kaydetmek için: [aralık+234] komutunu girin. "Kaydedilecek dosya:" mesajıyla birlikte, varsayılan dosya adı görüntülenecektir. Varsayılan dosya isimleri kabartma sisteme göre farklıdır. Braille Wave için "wavetext", Braille Star 40/80 için "startext" ve Braillino için "braillino" isimleri kullanılmıştır. imleç, dosya adının ilk karakteri üzerindedir. Çalışmanızı varsayılan dosya adıyla kaydedebileceğiniz gibi, yeni bir dosya adı girebilir veya varsayılan dosya adı üzerinde değişiklik yapabilirsiniz. imleci hareket ettirmeden bir karakter yazdığınızda varsayılan dosya adının üzerine yazılacaktır. Çalışmayı kaydetmek için [enter] tuşuna basın. Dosyanıza verdiğiniz isim daha önce kullanılmışsa, (aynı isimli bir dosya daha önce oluşturulmuşsa) kabartma sistem bu durumu bildiren bir mesaj verecektir. Bu durumda dosyanıza yeni bir isim vermelisiniz. 2. Çalışmanızı açık durumdaki dosyaya kaydedip dosyayı kapatmak için: [aralık+15] komutunu girin. Çalışmanın dosyaya kaydedilmesi işlemi yukarıda açıklanan adımlardan 1 numaralı adımda belirtildiği şekliyle gerçekleşir. Kayıt işleminden sonra dosya kapanır. Açık durumda başka dosyanız yoksa, ana menüde 'dosya' seçeneğine dönersiniz. Dikkat! Kabartma sistemi kapatmadan önce açık durumdaki tüm dosyaları kapatmalısınız. Dosyalar cihaz kapandığında otomatik olarak kaydedilmez. Açık durumdaki dosyaları kapatmadan önce cihazı kapatırsanız, sadece kaydedilmemiş son çalışmalarınızı kaybetmekle kalmaz, aynı zamanda dosyalarınıza da zarar vermiş olabilirsiniz Var Olan Bir Dosyanın Açılması En son kapatılan dosyayı açmak için, ana menüde 'dosya' menüsü altında bulunan "bir önceki dosya" seçeneğini aktive edin. En son kapatılan dosya açılacak ve imleç, dosya kapatılırken bulunduğu konumda olacaktır. Önceden kaydedilmiş farklı bir dosyayı açmak için liste üzerinde gezinebilirsiniz. Dosyalar alfabetik olarak listelenmiştir. Liste üzerinde [ileri] veya [geri] tuşlarıyla 23

24 gezinebilir, açılmasını istediğiniz dosya üzerinde [enter] tuşuna basabilirsiniz. Daha sonra "düzen", "salt okunur" veya "sil" seçeneklerinden birini seçmelisiniz. "düzen" seçeneğini seçtiğinizde dosya editörde açılır Kabartma Sistem Ve Bilgisayar arasında Dosya Aktarma İşlemi Metin ve mesaj dosyalarıyla karakter tabloları HTCom programı aracılığıyla bilgisayardan kabartma sisteme transfer edilebilir. HTCom program CD'si paketinizde bulunmaktadır. Dosya transfer işlemi seri, USB veya Bluetooth bağlantı yollarından biriyle kabartma sistemden bilgisayara, ya da bilgisayardan kabartma sisteme gerçekleşebilir. HTCom programı aracılığıyla çeşitli türdeki dosyalar transfer edilebilir. Aşağıda belirtilen türdeki dosyalar kabartma sisteme transfer edilirken, HTCom tarafından metin dosyasına dönüştürülür: * Word dosyası *.doc * HTML dosyaları *.htm, *.html, *.php, *.php3, *.asp and *.jsp (Internet) * Metin dosyaları *.txt, *.java, *.ini, *.hpp, *.h, *.cpp, *.c * RTF dosyası *.rtf (Rich Text Format) Yukarıda belirtilen uzantılardan farklı uzantılara sahip dosyalar (Örneğin *.exe) kabartma sisteme değiştirilmeksizin transfer edilirler. Böylece kabartma sistem dosya taşıma aracı olarak da kullanılabilir. Ancak büyük dosyaların bilgisayar ve kabartma sistem arasında transfer edilmeleri bilgisayardan flaş belleğe transfer edilmelerine oranla daha uzun sürede gerçekleşir. Paketinizden çıkan CD-ROM HTDrive adında bir başka program daha içermektedir. Bu program kabartma sisteminizin sanal sürücü olarak algılanmasını sağlar. Böylece kabartma sistem üzerinde Windows işletim sisteminin standart dosyalama komutlarını (copyalama, silme, yeniden adlandırma...) kullanabilirsiniz. Her iki program da WINDOWS 95 / 98 / Me / NT / 2000 / XP ve Vista işletim sistemleri altında çalışır. HTCom programının LINUX işletim sistemi altında çalışan sürümünü talep etmeniz durumunda sizlere sunmaktan mutluluk duyacağız. Kabartma sistem ve bilgisayar arasında dosya transferi konusunda ayrıntılı bilgi için, ilgili kullanım kılavuzunu gözden geçirin. HTCom programının temel özellikleri ilerleyen bölümlerde ana hatlarıyla anlatılmaktadır Kabartma sistemden bilgisayara dosya transferi Bilgisayarınızda HTCom programını çalıştırıp, tab veya ok tuşuyla "Receive file" seçeneğini seçtikten sonra bilgisayarınızın enter tuşuna basın. Kabartma sisteminizdeki tüm dosyalar bilgisayarda görüntülenecektir. Transfer edilmek üzere bir veya daha fazla dosya seçebilirsiniz. Tab tuşuyla transfer edilen dosyaların kaydedileceği konumu belirtebileceğiniz alana ulaşabilirsiniz. Bu iletişim kutusunda "tamam" düğmesini tıkladığınızda aktarım işlemi başlayacaktır. Dosya aktarımı sırasında kabartma sistemin ekranında şu mesaj görüntülenecektir: "Transmitted mmmm of nnnn bytes". mmmm o ana kadar aktarılın byte sayısını, nnnn byte cinsinden dosyanın toplam büyüklüğünü ifade etmektedir. Dosyanın tamamı bilgisayarınıza aktarıldıktan sonra, HTCom programını kapatabilirsiniz. 24