TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 154 kv Tümosan Trafo Merkezi- Ortaköy Trafo Merkezi Enerji İletim Hattı ve 154 kv Ortaköy Trafo Merkezi AKSARAY İLİ MERKEZ VE ORTAKÖY İLÇELERİ ANKARA MART 2013

2 Proje Sahibinin Adı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü Adresi Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No: Çankaya / ANKARA Telefon ve Faks Numaraları Tel : 0 (312) Faks : 0 (312) Projenin Adı 154 kv Tümosan Trafo Merkezi-Ortaköy Trafo Merkezi Enerji İletim Hattı ve 154 kv Ortaköy Trafo Merkezi Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi Aksaray ili, Merkez ve Ortaköy ilçeleri Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları Projenin Bedeli Y (Sağ) X (Yukarı) Başlangıç , ,578 Bitiş , ,243 TM: TL EİH: TL Raporu Hazırlayan Kuruluşun Adı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (Yeterlilik Belge No:179, Veriliş Tarihi: ) Adresi Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No: Çankaya / ANKARA Telefon ve Faks Numaraları Tel : 0 (312) Faks : 0 (312) Rapor Sunum Tarihi Karar No ve Tarihi 22 Mart 2013 i

3 EİH Some Noktaları Koordinatları UTM ED50 6 DERECE WGS84 COĞRAFİ NOKTA NO Y X ENLEM BOYLAM BRŞ , ,206 38, , ND , ,578 38, , ND_Or , ,243 38, , S , ,818 38, , S , ,542 38, , S , ,043 38, , S , ,643 38, , S , ,111 38, , S , ,245 38, , S , ,666 38, , S , ,665 38, , S , ,738 38, , S , ,158 38, , S , ,855 38, , S , ,685 38, , S , ,550 38, , ii

4 -İÇİNDEKİLER- BÖLÜM -1- PROJENİN TANIMI VE AMACI Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı Ve Arazinin Tanımlanması Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.) İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atık Suyun Bertaraf Sistemi Katı Atık Hava Kalitesine Etkiler Gürültü EMA (Elektromanyetik Alan) Hafriyat Tehlikeli Atık, Tıbbi Atık, Atık Pil ve Akümülatörler Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi BÖLÜM -2- PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler BÖLÜM -3- PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerden Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması Nüfus Flora ve Fauna Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri Mülkiyet Durumu Mimari ve Arkeolojik Miras Proje Alanının Hassasiyet Derecesi BÖLÜM -4- PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER iii

5 4.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı (Bu Tanıtım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.) Proje İçin Kullanılacak Alan Doğal Kaynakların Kullanımı Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Koşullar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu Atıksu Katı Atık Hava Kirliliği Gürültü EMA (Elektromanyetik Alan) Hafriyat Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı BÖLÜM -5- HALKIN KATILIMI Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler BÖLÜM -6- YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ iv

6 -TABLOLAR DİZİNİ- Tablo kv Tümosan TM-Ortaköy TM EİH ve 154 kv Ortaköy TM Projesi Kapsamında Yeni Tesis Edilecek Hatta ve Trafo Merkezine İlişkin Mülkiyet Hakkı ve İrtifak Hakkı Alınacak Alanların Yaklaşık Yüzölçümü Tablo 1.2. EİH İş Zamanlama Tablosu Tablo 1.3. TM İş Zamanlama Tablosu Tablo 1.4. TEİAŞ Yeni izolasyon Yağı Satınalma Şartnamesi ne Göre İzolasyon Yağının Özellikleri Tablo 2.1. EİH Güzergahına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Güzergaha Uzaklıkları Tablo 3.1. Aksaray İli Kentsel Nüfus-Kırsal Nüfus Dağılımı Tablo 3.2. İnceleme Alanı İçerisindeki İlçelerde Köy-Şehir Nüfusu ve Kadın-Erkek Nüfusunun Oranı Tablo 3.3. Proje İnceleme Alanında Kalan İlçelere Ait 6 Yaş Üzeri Okuma Yazma Oranının Nüfus Dağılımı Tablo 3.4 Aksaray İli 2011 Yılı Yerel Basınç Değerleri Tablo Yılı Aksaray İli Nem Oranı (%) Tablo Yılı Aksaray İli Buhar Basıncı Oranı (%) Tablo 3.7 Aksaray İli 2011 Yılı Aylara Göre Asgari Sıcaklıklar Ortalamaları ( C) Tablo 3.8 Aksaray İli 2011 Yılı Aylara Göre Azami Sıcaklıklar Ortalamaları ( C) Tablo 3.9 Aksaray İli 2011 Yılı Aylara Göre Ortalama Sıcaklıkları ( C) Tablo 3.10 Aksaray İli Aylara Göre Ortalama Buharlaşma Miktarı (Mm) Tablo Yılı Aksaray İli Yağış Miktarı (mm) Tablo Yılında İlde Karlı Gün Durumu Tablo Yılında İlde Sisli Gün Durumu Tablo Yılında İlde Kırağılı Gün Durumu Tablo Yılında İlde Donlu Gün Durumu Tablo 3.16 Aksaray İli Arazi Varlığı Tablo 4.1. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Tablo 4.2. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo 4.3. Kansere Sebebiyet Vermesi Muhtemel Faktörlerin Bağıl Riskleri Tablo 4.4. Elektrikli Ev Aletlerinin EMA Şiddetleri Tablo 4.5. Frekens Bantlarındaki Elektrik, Manyetik ve Elektromanyetik Alanlar İçin Limit Değerler Tablo /60 Hz. Elektrik ve Manyetik Alanlar İçin Sınır Değerler Tablo 4.7. Yüksek Gerilimli Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Manyetik Alan Şiddetleri ŞEKİLLER DİZİNİ- Şekil 1.1. Planlanan EİH ve Bölgenin Enerji Üretim-İletim Sistem Haritası(Ölçeksiz) Şekil 1.2. Enerji İletim Hattı ve Trafo Merkezi İş Akım Şeması Şekil 3.1 Aksaray ve çevresinin genelleştirilmiş stratigrafik kesiti EKLER DİZİNİ- Ek-1 Ek-2 Ek-3 Ek-4 Yer Bulduru Haritası Proje Güzergahını Gösterir 1/ Ölçekli Topografik Harita Ortaköy Trafo Merkezine Ait Plankote Proje Güzergahına Ait Fotoğraflar v

7 -KISALTMALAR- ÇED Çevresel Etki Değerlendirme EİH Enerji İletim Hattı kv Kilo Volt TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TM Trafo Merkezi EMA Elektromanyetik Alan TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu vi

8 BÖLÜM -1- PROJENİN TANIMI VE AMACI

9 BÖLÜM -1- PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, Devletin genel enerji ve ekonomik politikalarına uygun olarak; elektrik iletimi ve yük dağıtımı ile ilgili faaliyetleri verimlilik ve karlılık ilkelerine göre kurulması öngörülen yeni iletim tesislerinin (şalt, enerji iletim hattı, trafo merkezi) etüt ve planlamasını yapmak, buna bağlı olarak yatırım programına alınıp yapılmasını sağlamak ve tüm iletim tesislerini devralmak, mevcut ve kurulacak tesisleri işletmek, bakım, onarım ve rehabilitasyonunu yapmak ve gerek gördüğünde bu fonksiyonları yerine getirmek üzere hizmet satın almak amacı ile tarihinde kurulmuştur. Enerji sektöründe temel amaç, artan nüfusun ve gelişen ekonominin enerji ihtiyaçlarının sürekli ve kesintisiz bir şekilde ve mümkün olan en düşük maliyetlerle karşılanabilmesidir. Bu proje kapsamında, TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından toplam yaklaşık 50,20 km uzunluğunda, 2x1272 MCM karakteristiğinde Enerji İletim Hattı tesisi ve 1 adet 154 kv geriliminde, 100 MVA gücünde Trafo Merkezi (TM) tesisi planlanmaktadır. EİH yaklaşık 50,20 km uzunluğunda 2x1272 MCM karakteristiğinde, yeni+yenileme şeklinde tesis edilecektir. EİH nin yaklaşık 14,20 kilometrelik kısmı, mevcut 154 kv Şereflikoçhisar TM-Tümosan TM hattının 202 nolu direği ile 245 nolu direği arasının yenilenmesi ve yaklasık 36 km lik kısmı ise mevcut 154 kv Şereflikoçhisar TM-Tümosan TM hattının 202 nolu direğinden branşman alarak (bağlantı yaparak) Aksaray ili, Ortaköy ilçesinde yapımı planlanan 154 kv Ortaköy TM ye bağlantısından oluşmaktadır. Böylece tesis edilecek hattın ve trafo merkezinin enterkonnekte sisteme bağlantısı tamamlanmış olacaktır. Aksaray İli, Merkez ve Ortaköy İlçeleri sınırları içerisinde tesisi planlanan EİH nin yaklaşık 14,20 kilometrelik yenileme yapılacak ilk kısmı boyunca 8 adet, yaklaşık 36 kilometrelik yeni tesis edilecek ikinci kısmı için ise 8 adet some direği kullanılması öngörülmektedir. Proje alanını gösterir yer bulduru haritası Ek-1 de, hat güzergahını gösterir 1/ ölçekli topografik harita Ek-2 de, Ortaköy TM ye ait plankote Ek-3 te, proje güzergahına ait fotoğraflar Ek-4 te verilmiştir. Tesisi planlanan EİH ile enerji kaynağı olarak yüksek gerilime ihtiyaç duyan sanayi alanlarının bu bölgede yaygınlaşması sağlanmış olacaktır. Böylece, Aksaray illinde sanayi ve tarımda gelişme sağlanacak ve bölgenin ekonomik ve sosyal gelişimindeki süreklilikte sekteye uğramayacaktır. Dolayısıyla projenin tesis edilmesi, hem bölge ekonomisini hem de Türkiye ekonomisini olumlu yönde etkileyecektir. Tesisi ve işletilmesi planlanmakta olan bu hattın ve TM nin, en son düzenlemelere göre % 3 amortisman göz önüne alındığında, projenin ömrü yaklaşık 30 yıl olarak öngörülmektedir. Ömrünü tamamlayan hat uygun görülmesi halinde mevcut güzergah kullanılarak yenileme yapılmaktadır. Aksi durumlarda ise direkler yerlerinden sökülerek işletmeye son verilebilir. TM ise ekonomik ömrünü tamamladıktan sonra yenilenerek işletilmeye devam edecektir. Projenin yerini gösterir, bölgenin enerji üretim-iletim sistem haritası Şekil 1.1 de verilmiştir. ÇED çalışmalarında, hat güzergahının sağından ve solundan 2.5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğinde bir koridor "inceleme alanı" olarak alınacaktır. Bu inceleme alanı içerisindeki hassas ortamlar taranmış olacaktır

10 Şekil 1.1. Planlanan EİH ve Bölgenin Enerji Üretim-İletim Sistem Haritası(Ölçeksiz) EİH Ortaköy TM Mevcut Tümosan TM - 2 -

11 1.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı Ve Arazinin Tanımlanması Proje kapsamında, TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından mevcut Tümosan TM ye bağlı bulunan 154 kv Şereflikoçhisar TM-Tümosan TM EİH nin 202 ile 245 numaralı direkleri arasının yenilenmesi (yaklaşık 14,20 km) ve 154 kv Şereflikoçhisar TM-Tümosan TM nin 202 nolu direğinden branşman alarak yeni tesis edilecek hattın (yaklaşık 36 km), Aksaray ili Ortaköy ilçesinde yapımı planlanan 154 kv Ortaköy TM ye bağlanması sağlanacaktır. Proje kapsamında toplam olarak yaklaşık 50,20 km lik hattın tesisi ve 1 adet TM tesisi planlanmaktadır. Tesisi planlanan 154 kv Tümosan TM-Ortaköy TM EİH güzergahında yenileme yapılacak 154 kv Şereflikoçhisar TM-Tümosan TM EİH nin 202 ile 245 numaralı direkleri arasında 8 i durdurucu, 36 sı taşıyıcı olmak üzere yaklaşık 44 direk; 154 kv Şereflikoçhisar TM-Tümosan TM EİH nin 202 direğinden branşman alınarak Ortaköy TM ye bağlancak yaklaşık 36 km lik yeni hat için ise 8 i durudurucu (some) direği, 92 si taşıyıcı olmak üzere yaklaşık 100 adet direk kullanılması planlanmaktadır. Böylece tesis edilecek hattın tamamında (yenileme+yeni hat) 16 sı durdurucu, 128 i taşıyıcı olmak üzere yaklaşık 144 direk kullanılması planlanmaktadır. Tesis edilecek hattın güzergahının sağından ve solundan 2.5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğinde bir koridor da inceleme alanı olarak belirlenmiş olup güzergah boyunca, direk tesislerinin alt montajı sırasında yoğun olmak üzere, hat boyunca yaklaşık 50 m genişliğindeki alanda inşaat çalışmaları sürdürülecektir. Projenin yenileme kısmı için daha önceden kamulaştırılmış alanlar için tekrar kamulaştırma yapılmayacaktır. Ancak, direklerin kapladığı alanların büyümesi ve irtifak alanlarının genişlemesi durumunda ilave kamulaştırma işlemleri yapılacaktır. Bu kısımlar haricinde yeni tesis edilecek hatta ait güzergah boyunca yaklaşık 50 m genişliğindeki koridor irtifak hakkı olarak kamulaştırılacaktır. EİH için dikilecek direklerin tipleri henüz belirlenmemiştir. Bu nedenle kaplayacakları alanlar kesin olmamakla birlikte her bir taşıyıcı direk için ortalama 200 m 2, her bir durdurucu direk için ise ortalama 300 m 2 alanın kamulaştırılması söz konusudur. Belirtilen alanlar Kamulaştırma Kanunu gereği mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacak, kiralanacak veya tahsis amacı değişikliği yapılacak, hat boyunca 50 m genişliğindeki koridor ise irtifak hakkı olarak kamulaştırılacaktır. Ayrıca, proje kapsamında tesis edilecek olan Ortaköy TM nin kapladığı yaklaşık m 2 lik alan da kamulaştırılacaktır. Kanun gereğince, kamulaştırma planı doğrultusunda gerek mülkiyet için ve gerekse irtifak tesisi için öncelikle anlaşma yoluna gidilecek, anlaşma sağlanamaması durumunda ise uzlaşma komisyonu tarafından kamulaştırmaları yapılarak hak sahiplerine arazi bedelleri ödenecektir. 154 kv Tümosan TM-Ortaköy TM EİH ve 154 kv Ortaköy TM projesinde yeni tesis edilecek hatta ve trafo merkezine ilişkin yaklaşık mülkiyet ve irtifak hakkı için kamulaştırılacak alan değerleri Tablo 1.1 de verilmiştir. Tablo kv Tümosan TM-Ortaköy TM EİH ve 154 kv Ortaköy TM Projesi Kapsamında Yeni Tesis Edilecek Hatta ve Trafo Merkezine İlişkin Mülkiyet Hakkı ve İrtifak Hakkı Alınacak Alanların Yaklaşık Yüzölçümü Alan Kamulaştırılacak Alan Adet (m 2 ) Taşıyıcı Direkler 200 m m 2 Direk Tipi Durdurucu Direkler 300 m m 2 Ortaköy TM m 2 Mülkiyet Hakkı İçin Kamulaştırılacak, Kiralanacak veya Tahsis Amacı Değişikliği Yapılacak Alan m 2 İrtifak Hakkı İçin Kamulaştırılacak Alan ( km x 50 m m 2 ) m 2 Kaynak: Takribi Güzergah Planı ve TM ye Ait Plankote - 3 -

12 Enerji İletim Hattının tesis edilmesi için gerçekleştirilecek çalışmalar: Alt montaj, üst montaj ve tel çekimi olmak üzere 3 aşamalı yapılacaktır. Ayrıca, yenilenecek hatlara ait çalışmalarda bu aşamadan önce demontaj aşaması yer alacaktır. Demontaj, Alt Montaj, Üst Montaj ve Tel Çekme İşlemleri; Yenileme yapılacak olan hatlarda ilk aşama demontaj aşamasıdır. Bu aşama, mevcut hatta ait direk, iletken ve hırdavatların sökülüp nakil edilmesinden oluşmaktadır. Yenilenecek hatlarda demontaj aşaması tamamlandıktan sonra, yeni tesis edilecek hatlarda ise ilk aşama olan EİH alt montajının ilk işlemi, direk ayaklarının yerleşeceği alanların açılmasıdır. Yaklaşık 3x3 m 2 genişliğinde 3 m derinliğinde açılan 4 ayrı çukura elektrik direğinin ayakları yerleştirilir. Direk ayakları etrafına demir çubukların hazırlanmasının ardından, kalıplar halinde kubbe şeklinde beton dökme işlemi yapılır. Ayrıca, topraklama elektrotları 1.5 m derinliğe gömülür. Toprak direncinin 20 ohm un altındaki yerlere 1 adet, 20 ohm un üzerinde olan yerlerde ise 4 adet elektrot yerleştirilir. Eğer 4 elektrot ile yeterli topraklama sağlanamazsa elektrotlar iletken bir ızgara ile birbirlerine bağlanıp temas alanı arttırılarak yeterli iletkenliğe ulaşılır. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından çukurların kazılması sırasında çıkartılan hafriyat tekrar çukurların kapatılmasında kullanılır ve ayakların etrafına kubbe şeklinde beton dökülerek alt montaj tamamlanır. Üst montaj işleminde; alt montaj sırasında çukurlara yerleştirilen direk ayaklarına galvanizli çelik pilonlar cıvatalarla monte edilerek elektrik direkleri inşa edilir. Direklerin inşasının ardından izolatörler direklere monte edilir. Alt ve üst montaj işlemlerinden sonra tel çekimine geçilir. Elektrik tellerinin çekilmesi işlemi için tel çekme ve fren makinesi kullanılacaktır. Tel çekimi sırasında direklerin kulesinden yıldırıma karşı koruma maksatlı koruma telleri çekilmektedir. Ayrıca kuşları EİH den uzaklaştırmak için direklere kuşkonmaz, hava taşıtlarının hattı fark etmeleri için ise ikaz küreleri takılacaktır. Montaj çalışmalarının tamamlanmasının ardından kalite kontrol testleri gerçekleştirilecek ve geçici kabul aşaması başlatılacaktır. Hattın işletmeye alınmasından sonra da kesin kabul işlemleri tamamlanacaktır. TM nin inşa edilmesi için gerekli işlemler: Malzemelerin Temini: TM için gerekli malzemeler temin edilir, ekspertiz tarafından kontrol edilir ve montaja hazır hale getirilir. İnşaat ve Montaj: TM nin inşaat ve montaj aşamasında gerçekleştirilecek işlemler aşağıda verilmiştir

13 Trafo sahası tesviyesinin yapılması Trafo sahasında dolgu yapılacak sahaların tuvenan veya stabilize cinsindeki dolgu malzemeleri ile saha tesviyelerinin yapılması İnşaat temelleri için hafriyatların yapılması Şalt sahası etrafına tel çit beton babaları imalatı ve dikilmesi Galvanizli dikenli tel imalat ve çekilmesi İstimlak sınırı etrafı baba imalatı ve dikilmesi, fens-pano imalatı ve montajı Trafo temeli, ray yolu ve trafo indirme platformunun yapılması Ayırıcı, akım trafosu, gerilim trafosu, parafudr, kesici mesnet temelleri, çelik konstrüksiyon pilon temelleri yapılması Şalt sahası içi ve giriş beton yollarının yapılması Topraklama kanallarının yapılması Şalt sahası fens dışı harici çevre aydınlatma kanallarının yapılması Şalt sahası kanalları ve kapaklarının yapılması Servis kapıları dahil umumi giriş kapıları imalatı ve yerine monte edilmesi Betonarme olarak yapılacak ihata, kademe ve çevre istinat duvarlarının yapılması Drenaj sistemi yapılması Açık hava şalt sahasına 15 cm kalınlığında çakıl veya mıcır serilmesi Kontrol ve Kabul Geçici Kabul Kesin Kabul EİH ve TM nin inşaat ve montaj çalışmaları tamamlandıktan sonra her türlü güvenlik önlemi için sahanın gerekli yerlerine standart işaretler ve uyarıcı yazılı levhalar yerleştirilecektir. Projeye ait iş akış şeması Şekil 1.2 de EİH ve TM için iş zamanlama tabloları ise sırasıyla Tablo 1.2 ve Tablo 1.3 te verilmiştir. Şekil 1.2. Enerji İletim Hattı ve Trafo Merkezi İş Akım Şeması YENİLENEN EİH YENİ EİH İŞ AKIM ŞEMASI İŞ AKIM ŞEMASI TM İŞ AKIM ŞEMASI Güzergah Etüt Çalışmaları ÇED Olumlu Kararının Temini Demontaj İşlemleri İnşaat ve Montaj İşlemleri Malzemelerin Temini Güzergah Etüt Çalışmaları ÇED Olumlu Kararının Temini İnşaat ve Montaj İşlemleri Malzemelerin Temini Kontrol ve Kabul Etüt ve Proje Çalışmaları Malzemelerin Temini İnşaat ve Montaj İşlemleri Merkezlerin Nihai Direk ile Bağlantılarının Yapılması Kontrol ve Kabul İşletme Kontrol ve Kabul İşletme İşletme - 5 -

14 Tablo 1.2. EİH İş Zamanlama Tablosu YAPILACAK İŞLER Etüt Çalışmaları ÇED Prosedürü Kamulaştırma Demontaj Direğin İnşaatı, Tel Çekimi Gerekli Tesislerin Yapılması İşletme 2013 Bu sürece ait zamanlama ihalenin gerçekleşmesiyle belli olacaktır. Aylar Tablo 1.3. TM İş Zamanlama Tablosu TM Bu sürece ait zamanlama ihalenin gerçekleşmesiyle belli olacaktır. Yapılacak İşler Primer Techizat ve malzeme temini İnşaat ve Montaj Gerekli testlerin yapılması İşletme Tüm bu tesis çalışmaları sırasında öncelikle direklerin kurulacağı alanlarda inşaat çalışmaları yapılacak ve bu alanlarda arazi kullanım şekli değişecektir. İnşaat sırasında mümkün olduğunca mevcut yollar kullanılacak olup, direk diplerine ulaşmak için yeni yan yollar açılması söz konusu olabilecektir. Bu yolların açılması sırasında oluşabilecek hasarlar inşaatı yapan yüklenici tarafından ödenecektir. İnşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından direk yerleri ve yan yollar topografyaya uygun hale getirilecektir. Ancak ormanlık alanlarda açılacak servis yolları daha sonra hattın bakımında da kullanılacaktır. Özellikle tarım alanlarındaki arazilere direklerin kurulmasından sonra tel altlarında tarım aktivitesinin sürdürülmesinde bir sakınca olmayacağı için işletme döneminde arazi kullanımında önemli bir değişiklik olmayacaktır. EİH inşaat çalışmalarının son aşaması olan tel çekme işlemleri sırasında ise yaklaşık 50 m genişliğindeki koridorda özellikle ormanlık sahalarda yapılacak tıraşlamalardan kaynaklı çevresel etki söz konusu olacaktır. Bu çalışmalar sırasında ilgili Orman Bölge Müdürlüğünden alınacak izinlerin ardından çalışmalar başlayacaktır. Konu ile ilgili çalışmalar ÇED raporu içerisinde detaylandırılacaktır. Projenin çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında, güzergâh boyunca iklim, topografya, bitki örtüsü ve çeşitli büyük toprak grupları Aksaray iline ait 2011 Yılı İl Çevre Durum Raporundan elde edilen verilerden faydalanılarak Bölüm 3 te anlatılmıştır

15 1.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.) Tesisi ve işletilmesi planlanan 154 kv Tümosan TM-Ortaköy TM EİH ve 154 kv Ortaköy TM projesinin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; kazı, inşaat, montaj vb. işlemlerden kaynaklanacak çevresel etkiler beklenmektedir. Buna göre arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; gerek çalışacak personelden ve gerekse yapılacak inşaat, montaj vb çalışmalardan dolayı atık su, katı atık, emisyon ve gürültü oluşması söz konusu olacaktır. İşletme aşamasında insan ve çevre sağlığı açısından en önemli husus; Elektromanyetik Alan (EMA), katı atık ve korona gürültüsüdür. Proje kapsamında EİH arazi hazırlık ve inşaat aşamasında yaklaşık 45 kişi, TM inşaatı sırasında ise yaklaşık 30 kişinin çalışması planlanmaktadır. Ayrıca, proje kapsamında tesis edilecek TM nin işletme aşamasında 4 personel çalışması planlanmaktadır. Dolayısıyla bu rapordaki tüm hesaplamalar bu değerler üzerinden yapılmıştır. Projenin gerek inşaat ve gerekse de işletme aşamasında projenin önemli çevresel etkileri ve alınacak önlemler hususunda gerekli bilgiler Bölüm 4 te detaylı olarak açıklanmıştır İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atık Suyun Bertaraf Sistemi İnşaat Aşaması: Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personel, en yakın yerleşim yerlerinde, mevcut yapılarda (elektrik, su ve kanalizasyonu olan imarlı konutlar vb.) ihtiyaçlarını karşılayacaklardır. Dolayısıyla çalışanların ihtiyaç duyacağı içme ve kullanma suyu mevcut tesislerden (içme suyu şebeke hattı) sağlanacak olup, çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli atık sular ise; yapının mevcut atık su sistemine (fosseptik veya kanalizasyon sistemi) verilerek bertaraf edilecektir. Şantiye kurulması durumunda ise su tankerler yardımıyla şebeke suyundan sağlanarak şantiyeye taşınacak, oluşan atık sular sızdırmasız fosseptikte biriktirilip ilgili belediyenin vidanjörleri ile şantiye alanından uzaklaştırılacaktır. Ayrıca enerji iletim hattının inşaat çalışmalarında yapılacak beton imalatları için; arazide ulaşımın mümkün olduğu direklerde hazır beton (beton santralinde hazırlanarak mikser araçları ile direk yerine getirilen beton) kullanılacaktır. Hazır beton için gerekli su beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı yerde temin edilmektedir. Kullanılacak suyun kaynağına bağlı olarak gerekli izinler inşaatı üstlenen yüklenici firma tarafından ilgili makamlardan temin edilecektir. Hazır beton imalatlarında kullanılacak sular, betonun bünyesinde kalacağından herhangi bir atık su oluşturmayacaktır. Ayrıca çalışma yapılan direkte beton imalatların bitmesinden sonra geri dönen mikser araçlarının yıkanması, proje sahası ve yakın çevresinde yaptırılmayacak olup, beton tedarikçi firmanın kendi sahasında (beton santrali) yapılması sağlanacaktır. EİH ve TM inşaatlarının aynı anda sürdüğü varsayımıyla toplam çalışacak yaklaşık 75 kişiden kaynaklı oluşacak atık su miktarının yaklaşık 11,25 m 3 /gün olması beklenmekte olup, atık sularla ilgili hesaplamalar ve detaylı bilgiler, Bölüm 4 te verilmiştir. İşletme Aşaması: EİH nin işletme aşamasında personel çalışmayacaktır. Yalnız periyodik bakım zamanlarında çalışma olacaktır. İşletme aşamasında Ortaköy TM de çalışacak 4 personel tarafından - 7 -

16 kullanılacak su miktarının yaklaşık 4 x 150 = 600 L = 0,6 m 3 olması ve kullanılan suyun % 100 ünün atık su olarak geri döneceği kabulüyle yaklaşık 0,6 m 3 /gün miktarında evsel nitelikli atık su oluşumu beklenmektedir Katı Atık İnşaat Aşaması: Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personel, en yakın yerleşim yerlerinde, mevcut yapılardan (elektrik, su ve kanalizasyonu olan imarlı konutlar vb.) ihtiyaçlarını karşılayacaklardır. Mevcut durumdaki yapılarda personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli katı atıklar; bölgedeki belediyeye ait konteynerlere bırakılmakta ve konteynerlerde biriken katı atıklar ise belli periyotlarda ilgili belediye tarafından alınarak, katı atık bertaraf tesisinde bertaraf edilmektedir. Şantiye kurulması durumunda da atıklar sınıflarına göre kaynakta ayrılarak benzer şekilde ilgili belediyenin bu atıkları bertaraf etmesi sağlanacaktır. Bu proje kapsamında da çalışacak personelden kaynaklı katı atıklar, mevcut katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilecektir. Çalışan personelden kaynaklanacak evsel katı atık miktarının yaklaşık 100,5 kg/gün olacaktır ve konuyla ilgili diğer detaylar Bölüm 4 te verilmiştir. Ayrıca enerji iletim hattının arazi hazırlık, inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat (demir, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, trafo merkezindeki makine ve ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) atıkları hurda olarak toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar yeniden kullanılacak ve/veya lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yine ilgili belediyenin katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. İnşaat sırasında çalışması planlanan araçların bakımlarından oluşabilecek atık yağ, akü ve lastikler ilgi yönetmelikler uyarınca bertaraf edilecek olup, bu araçlara ait bakım işlemleri en yakın akaryakıt istasyonunda yapılacak ve böylece proje alanında herhangi bir atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. İşletme Aşaması: Projenin işletme aşamasında, Ortaköy TM de çalışacak 4 kişiden kaynaklı katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Bu aşamada personelden kaynaklı katı atığın miktarının yaklaşık 5,36 kg/gün olması beklenmektedir. Projenin işletme aşamasında ayrıca; tesisin bakım çalışmalarından dolayı katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Bakım sırasında tespit edilen hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecek, eskileri TEİAŞ a ait depolarda stoklanacak ve daha sonra da hurda olarak lisanslı firmalara teslim edilecektir. Katı atıkların bertaraf edilmesi ile ilgili detaylı bilgiler ve hesaplamalar Bölüm 4 te verilmiştir Hava Kalitesine Etkiler İnşaat Aşaması: Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında direklerin temel çukurları için yapılacak kazı işlemlerinden dolayı emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. Araçların egzozlarından çıkan - 8 -

17 gaz emisyonunun kontrolleri ise araçların Emisyon Pulları sayesinde kontrol edilecektir. Toz emisyonu ile ilgili hesaplamalar Bölüm 4 te diğer emisyonlar ile ilgili hesaplamalar ve detaylı bilgiler hazırlanacak ÇED Raporu'nda verilecektir. İşletme Aşaması: Projenin işletme aşamasında herhangi bir toz emisyonu oluşumu vb. hava kalitesine etki edecek sonuçlar doğuracak faaliyet söz konusu değildir Gürültü İnşaat Aşaması: Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamalarında; kazı, inşaat, montaj ve tel çekimi çalışmalarından kaynaklanan gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat sırasında çalışması planlanan araçların oluşturacağı gürültü hakkında bilgiler Bölüm 4 te verilmiştir. İşletme Aşaması: Projenin işletme aşamasında iletkenlerden oluşan korona gürültüsü söz konusu olacaktır, ancak, oluşması muhtemel korona gürültüsü çevrede oluşabilecek seslere oranla çok düşük olmasından dolayı göz ardı edilebilir seviyededir EMA (Elektromanyetik Alan) İnşaat Aşaması: Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamalarında herhangi bir EMA oluşumu söz konusu değildir. İşletme Aşaması: Projenin işletme aşamasındaki en önemli hususlardan biri, enerji iletim hatlarından yayılan elektromanyetik alanların etkisidir. Henüz elektromanyetik alanların insan ve çevreye olan etkisi kesin olarak kanıtlanmamış olmakla birlikte çalışmalar sürmektedir. Konuyla ilgili günümüze dek yapılmış çalışmalar, literatür bilgileri ve elde edilen sonuçlar Bölüm 4 te detaylı olarak irdelenmiştir Hafriyat İnşaat Aşaması: EİH demontaj ve alt montaj işlemleri kapsamında hafriyat çalışmaları yapılacaktır. Alt montaj işlemlerinde çıkartılan hafriyat direk temellerine dolgu işlemlerinde değerlendirilecektir. Artan hafriyat ise direk çevresinde tesviye amacıyla kullanılacak olup, hafriyat taşınması ve hafriyat atığı söz konusu olmayacaktır. Demontaj aşamasında çıkan beton atıkları ve hafriyat ise ilgili yönetmelik gereğince bertaraf edilecektir. Proje kapsamında çıkacak hafriyata ilişkin hesaplar Bölüm 4 te verilmiştir

18 İşletme Aşaması: Projenin işletme aşamasında herhangi bir hafriyat oluşumu söz konusu değildir Tehlikeli Atık, Tıbbi Atık, Atık Pil ve Akümülatörler İnşaat Aşaması: Proje konusu faaliyet, EİH inşaat aşamasında tehlikeli atık ve tıbbi atık oluşması söz konusu olmayacaktır. Bunun yanı sıra projede çalışacak araçların bakımları en yakın servislerinde yapılacağı için proje sahasında Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında atık oluşmayacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında kullanılan araçların bakımları bölgedeki akaryakıt istasyonlarında yapılacağından proje alanında herhangi bir atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. Ancak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ndeki esaslara uyulacaktır. İşletme Aşaması: Projenin işletme aşamasında ise tesisin bakım çalışmalarından dolayı katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Bakım sırasında tespit edilen hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecek, eskileri depolarda stoklanacaktır. Ekonomik değeri olan malzeme yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilecektir. Projenin işletme aşamasında herhangi bir atık motor yağı oluşması söz konusu değildir. Trafo Yağının Kimyasal Özellikleri: Proje kapsamında tesis edilecek TM de yaklaşık olarak 30 ton civarında izolasyon yağı kullanılacaktır. Kullanılacak izolasyon yağının ekonomik ömrü yaklaşık yıl arasında olacaktır. Büyük çaplı arıza ve bakım durumunda TM içindeki izolasyon yağı vanalar ile bidonlara doldurulacak, arıza onarım ve bakım çalışmalarından sonra tekrar trafo içine konulacaktır. Bu işlemler sırasında herhangi bir sızıntı olması durumunda ortama dökülen izolasyon yağının kum, çakıl ve talaş gibi absorban malzeme ile sızması önlenecek ve taşan yağ varillere alınarak depolanacaktır. Ekonomik ömrünü dolduran izolasyon yağı tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda geri dönüşüm/bertaraf lisansı almış firmalar kanalı ile bertaraf ettirilecektir. Ayrıca Teşekkülümüz tarafından tesis edilen trafo merkezleri için 20 yıldan beri PCB/PCT içeren yağlar satın alınmamaktadır. Ancak izolasyon yağının PCB/PCT içeren yağlarla kontamine olması durumunda tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. TM de kesicilerde izolasyon ve ark söndürme olarak SF6 gazı kullanılmaktadır. SF6 gazı yakıcı, aşındırıcı veya toksik olmayan inert bir gazdır. Havadan 5 kat ağır, kokusuz, suda çözünemeyen, termal stabilitesi ve dielektrik dayanımı yüksek özelliklere sahiptir. Ayrıca gaz izoleli sistemde teçhizatın korunması olarak ta SF6 gazı kullanılmaktadır. Trafo merkezinde kullanılacak olan izolasyon yağının özellikleri, Yeni İzolasyon Yağı Satın alma Şartnamesi

19 ile tanımlanmıştır. Söz konusu şartnameye göre alınacak yağın özellikleri Tablo 1.4 te sunulmaktadır. Tablo 1.4. TEİAŞ Yeni izolasyon Yağı Satınalma Şartnamesi ne Göre İzolasyon Yağının Özellikleri TESTLER ASTM METODU TEST LİMİTLERİ Anilin Noktası ( O C) D 611 Maksimum 80 Renk Sayısı D 1500 Maksimum 0,5 Aşındırıcı Kükürt D 1275 Aşındırıcı Olmayacak Delinme Gerilimi (kv) D 877 Minimum 30 Delinme Gerilimi (kv) D 1816 (0,04 açıklıkta) Minimum 20 Delinme Gerilimi (kv) (Teil 1/12,78-2,5 mm açıklıkta) Minimum 50 Su Miktarı (ppm) D 1533 Maksimum 30 Parlama Noktası ( O C) D 92 Minimum 140 İç Yüzey Gerilim, dyn/cm,25 ( O C) D 971 (filtre edilmemiş) Minimum 40 Nötralizasyon sayısı, mg KOH/gr D 974 D 664 Maksimum 0,0255 Akma Noktası ( O C) D 97 (katıksız) Maksimum-40 Güç Faktörü, 100 O C de % D 924 Maksimum 0.30 Güç Faktörü, 25 O C de % D 924 Maksimum 0,5 Bağıl Yoğunluk, 15 O C /15 O C D ,865-0,910 Viskozite Kinematik, cst 40 O C ta SSU, 40 O C D 445, D 2161, D 88 Oksitlenme Önleyici Katı (DBPC) % Ağırlıkça Çamurlaşma Ömrü (8 saatlik periyotlarla ölçülür) D 2668 D 1473 Double İşlemi Maksimum 11 Maksimum 62 Maksimum 0.3 Minimum 80 saat Not: - Yağın görünümü temiz ve berrak olmalıdır. - Nötralizasyon sayısı 1/100 veya 1/10 luk normal potasyum hidroksit standart alkol eriyiği kullanılarak ölçülür. - Çamurlaşma ömrü testleri Double metotlarını kullanmak suretiyle yapılır. Bir yağın 8 saatlik periyotlarla numune alınmak suretiyle tespit edilen çamurlaşma ömrü, testin başlangıcı ile çamurlaşma görülmeyen son numune alındığı zaman arasındaki saat sayıdır. - Bir yağın kabul edilebilmesi için şartnamede verilen tüm test limitlerine uyulması yanında rafineriden itibaren teslim alınacağı son noktaya kadar bütün aşamalarda uluslar arası standartlarca önerilen şartların sağlanması gerekmektedir. SF6 Gazının kimyasal özellikleri: Moleküler Ağırlığı : 146,05 Süblimleşme Noktası : -63,9 0 C Ergime Noktası (2,23 atm) : -50,8 0 C Buhar Basıncı (20 0 C) : 21,08 bar Yoğunluk, sıvı (0 0 C,12,65 bar) :1,56 kg/l Yoğunluk, gaz (20 0 C,1 bar) : 6,07 kg/m 3 Spesifik Ağırlık (Hava=1) : 5,1 Spesifik Isı (25 0 C, 1atm.Cp) : 97,26 j/mol K Kritik Yoğunluk : 0,74 kg/l Kritik Sıcaklık : 45,58 0 C Kritik Basınç : 37,59 0 C SF6 gazı yüksek gerilim hatlarında, elektrik düğmelerinde x.ray aparatlarında izolasyon amaçlı, lazer plazmaların yakılması sırasında yarı iletken özelliğinden dolayı besleyici gaz

20 olarak, magnezyum ve alüminyum dökümlerinde koruyucu gaz olarak kullanılmaktadır. SF6 gazı TM ye basınçlı tüplerde getirilecek olup, ömür boyu sızdırmaz kutup üniteleri içerisinde bulunduklarından normal olarak insanlar ile hiçbir zaman teması söz konusu değildir. TEİAŞ Genel Müdürlüğü nün Genel Teknik ve Montaj Şartnamesi ne göre kesicide kullanılan SF6 gazı, IEC 60376'ya uygun olacak ve kesiciler SF6 gazı ile dolu olarak teslim edilecektir. Kesicilerde IEC 'de belirtilen sızdırmazlık sınıfları kabul edilecektir. İstisnai koşullarda kaza sonucu SF6 gazlı cihaz kırılırsa dahi, tesisteki (havalandırmasız dahi olsa) SF6 gazı bozunma ürünlerinin konsantrasyonu IDLH (Acil Yaşam ve Sağlık Tehlikesi) limitlerinden kat daha az kalmakta ve insanlar için hiçbir tehlike yaratmamaktadır. Ayrıca SF6 gazlı cihazlar, çok az miktarda oluşan bu yan ürünler için molekül süzgeçleri ile donatılırlar ve bu süzgeçler sayesinde tüm bozunma ürünleri emilmektedir. SF6 gazı klor içermediğinden ozon tabakasına zararı söz konusu değildir. Sera etkisine yol açan gazlar ise dünyadan geri yansıyan infrared ışınımlarını emen ve bu ışınımların atmosferde sıkışmasına sebep olan gazlar olup, bu sıkışma atmosferin ısınmasına yol açar. Bu gazların başında CO 2 ve su buharı gelmekte olup, SF6 gazı 1995 yılında sera etkisine yol açan gazlar içerisinde anılmaya başlanmıştır. Ancak SF6 gazının yol açtığı etki, toplam etki içerisinde % 0,1 oranında olduğundan ihmal edilebilir sınırlardadır. SF6 gazı elektronegativitesi yüksek olduğundan serbest gaz elektronlarını yakalar ve negatif elektronlar haline getirir. Kesme işlemi sırasında oluşan ark, ortamı ısıttığından SF6 gazı kükürt ve flor atomlarına ayrışır. Böylece ark merkezindeki ısının dışarı atılmasını sağlar. TM nde SF6 ile çalışanların; Tarih ve 5-41 Sayılı TEİAŞ İş Güvenliği Yönetmeliği nin 94. Maddesi nde belirtilen SF6 Gazlı Çalışmalarda İş Güvenliği hükümlerine uymaları sağlanacak ve gerekleri yerine getirilecektir. Akü: Tesis edilmesi planlan TM de rölelerin beslemesi için 48 V ve 110 V tipi aküler kullanılacaktır. 110 V tipi aküler kullanılırsa yaklaşık 55 adet, 48 V tipi akü kullanılırsa yaklaşık 25 adet akü kullanılacaktır. TM de yapılacak bakım sonrasında değiştirilmesi gereken aküler yenisi ile değiştirilecek, ömrünü tamamlamış aküler ise tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda bertaraf edilecektir Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Enerji iletim hatlarının geçirileceği güzergahın belirlenmesi sırasında, arazinin topografik ve coğrafi koşulları dikkate alınmaktadır. Bu çalışmalar esnasında, yerleşim yerlerine olan mesafe, tesis - bakım - işletme kolaylıkları, bataklık - sel yatağı - heyelana maruz alanlar, orman - meyvelik - kavaklık gibi alanlar, askeri sahalar, hava meydanları - devlet üretme çiftlikleri - kavakçılık enstitüsü vb. alanlar, PTT, Özel Çevre Koruma Alanları, Karayolları, Devlet Demir Yolları, baraj, gölet, sulama kanalları, imarlı sahalar, maden, kömür alanları, arazi kullanım durumları gibi önemli unsurlar göz önünde bulundurularak takribi güzergah tespit edilmektedir

21 Ayrıca yapılmakta olan ÇED çalışmaları kapsamında devam eden haritalama çalışmaları ile birlikte alternatif değerlendirilecek, ilgili kurumların ve yörede yaşayan halkın görüşleri alınacak ve güzergahın en uygun şekilde nasıl geçirilebileceği tespit edilecektir. Bu proje kapsamında da yukarıda belirtilen unsurlar dikkate alınarak, takribi güzergah belirlenmiş olup güzergah planı Ek-2 de verilmiştir

22 BÖLÜM -2- PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU

23 BÖLÜM -2- PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 2.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından tesisi ve işletmesi planlanan 14,20 km uzunluğundaki kısmı yenileme, 36 km uzunluğundaki kısmı yeni hat olan yaklaşık 50,20 km uzunluğundaki 154 kv gerilimli Tümosan TM-Ortaköy TM EİH ve 154 kv Ortaköy TM güzergahı; Aksaray ili Merkez ve Ortaköy ilçeleri sınırları içerisinde kalmaktadır. Çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında güzergahın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km lik bir koridor değerlendirilmektedir. Bunun sebebi, proje ile ilgili Kurum kuruluşlardan alınacak görüşler doğrultusunda yapılması muhtemel güzergah değişikliğinin bu koridor içerisinde kalmasını sağlamaktır. Projeye ait Yer Bulduru Haritası Ek-1 de, EİH güzergahından fotoğraflar Ek-4 te verilmiştir. Planlanan EİH güzergahının en yakın yerleşim yerleri, yerleşim yerlerinin hatta göre konumları ve hat güzergahına uzaklıklarını gösterir liste Tablo 2.1 de verilmiştir. Some noktalarının koordinatları ise raporun başında ve Ek-2 de sunulan 1/ ölçekli pafta üzerinde belirtilmiştir. Tablo 2.1. EİH Güzergahına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Güzergaha Uzaklıkları Yerleşim Yeri İlçesi Takribi Güzergaha Yönü Takribi Güzergaha Mesafesi (m) YENİLEME YENİ HAT Aratol Belediyesi Doğu 1700 Seleciköse Batı 500 Kazıcıktolu (Kazıcık) Batı 50 Yenimahalle Doğu 1000 Hatipoğlutolu Batı 2000 İsmailağatolu Batı 200 Hırkatolu Batı 600 Topakkaya Doğu 750 Çimeliyeniköy Kuzeybatı 1300 Bağlıkaya Kuzeybatı 1200 Yağan Doğu 2200 Nurgöz Batı 2300 Şeyhler Doğu 1600 Çankıllı Doğu 500 Ekecikgödeler Batı 700 Çekiçler Doğu 900 Balcı Doğu 2800 Balcı Bucağı Doğu 2300 Ortaköy Merkez Kuzeybatı 2500 Kaynak: 1/ Ölçekli Güzergah Planı Tablo 2.1 de yerleşim yerlerinin hatta göre konumları ve uzaklıkları yerleşim yeri merkezleri esas alınarak takribi olarak belirtilmiş olup, sadece konum belirlemeye yönelik bir bilgi niteliğindedir. Anılan mesafeler taahhüt değildir. Söz konusu mesafeler inceleme koridoru içerisinde kesin güzergah çalışmaları sırasında ve daha sonra teknik gerekçeler nedeniyle değişkenlik göstere(bile)cektir

24 Güzergahı Tanıtıcı Genel Bilgiler: 1/ ölçekli topografik harita üzerinde güzergah ve güzergahın (some noktalarının koordinatları) gösterildiği planlar Ek-2 de verilmiştir. Yapılan etüt çalışmaları sonucu EİH nin yenileme yapılacak mevcut 154 kv Şereflikoçhisar TM-Tümosan TM hattının 202 nolu direği ile 245 nolu direği (Tümosan TM ile S6-Brş) arasında mevcut direk yerleri kullanılacaktır. Hat Tümüson TM den başladıktan sonra Konya- Aksaray yolu yol atlaması, 3 numaralı some noktası yakınlarında ise kanal atlaması yapmaktadır. Yenileme yapılacak EİH nin S3-S4 noktaları arasında Selecikösetolu köyünün yaklaşık 500 m batısından geçtikten sonra S4 some noktasında Kazıcıktolu köyünden, S4-S5 some noktaları arasında ise İsmailağatolu ve Hırkatolu köylerinin doğusundan geçmektedir. Hattın yeni yapılacak Branşman direği ile yapımı planlanlanan Ortaköy TM arasındaki kısmında ise Brş-S7 noktaları arasında Ankara-Akasaray yolu yol atlaması yaptıktan sonra hat kuzeybatıya yönelmektedir. EİH S8-S9 some noktaları arasında dere atlaması yaptıktan sonra S11 noktası Ekecikgödeler köyü ile Cankıllı köyleri arasından geçerek Ortaköy İlçe merkezinin doğusunda bulunan ve Ortaköy TM nin yapılacağı alanda son bulmaktadır

25 BÖLÜM -3- PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ

26 BÖLÜM -3- PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 3.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerden Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması Nüfus Bu projenin inşaat ve işletme aşamalarında olası sosyo-ekonomik etkilerin en belirgin olması tahmin edilen bölge, proje alanı yakın çevresindeki yerleşim alanıdır. Aksaray ili Merkez ve Ortaköy ilçeleri civarlarındaki kasaba ve köyler birinci öncelikli olarak sosyo-ekonomik yönden etkilenecek yerleşim yerleridir. Bahsi geçen bu bölgede sosyo-ekonomik etkilerin değerlendirilmesi ve mevcut sosyo-ekonomik yapının belirlenmesi amacıyla Türkiye İstatistik Kurumundan (TÜİK) elde edilen 2012 yılı adrese dayalı nüfus sayımı sonuçları değerlendirilmiştir. Aksaray iline ait 2012 yılında yapılan nüfus sayımına göre incelme alanına giren yerleşim yerlerindeki cinsiyete göre nüfus dağılımı Tablo 3.1 de görülmektedir. Tablo 3.1. Aksaray İli Kentsel Nüfus-Kırsal Nüfus Dağılımı Toplam Erkek Kadın Aksaray il nüfusu Aksaray il/ilçe merkezleri nüfusu Aksaray belde ve köyler nüfusu Aksaray ilinde proje inceleme alanındaki ilçelerdeki şehir ve köy nüfusunun cinsiyete göre dağılımı Tablo 3.2 de verilmiştir. Tablo 3.2. İnceleme Alanı İçerisindeki İlçelerde Köy-Şehir Nüfusu ve Kadın-Erkek Nüfusunun Oranı Merkez- Aksaray Ortaköy- Aksaray İl/İlçe merkezi Belde/Köy Toplam Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Aksaray ilinde proje inceleme alanındaki ilçelerdeki 2011 yılı adrese dayalı nüfus sayımı sonuçlarına göre 6 yaş üzeri okuma yazma oranının cinsiyete göre dağılımı Tablo 3.3 te verilmiştir. Tablo 3.3. Proje İnceleme Alanında Kalan İlçelere Ait 6 Yaş Üzeri Okuma Yazma Oranının Nüfus Dağılımı AKSARAY İLİ MERKEZ Okuma yazma durumu Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen Bilinmeyen AKSARAY İLİ ESKİL İLÇESİ Okuma yazma durumu Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen Bilinmeyen Kaynak: TUİK,

27 Flora ve Fauna Flora ve fauna çalışmaları, verilecek olan özel formata göre ÇED Raporu nda bu başlık altında detaylandırılacaktır. Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, habitatları belirtilecektir. ÇED Raporu nun flora kısmı oluşturulurken arazi çalışmasında elde edilen veriler doğrultusunda bitki türlerinin teşhisi için Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalışması yapılacak, bu bölgede daha önceden yapılan araştırma, yayın, makale ve tez çalışmaları varsa araştırılarak yapılan arazi çalışması desteklenecektir. Faaliyet alanı ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. (2000) tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayından yararlanılacaktır. Faaliyet alanı ve çevresinde endemik bitki türlerinin bulunması halinde bunların adları ve kategorileri kapsam belirleme sonrası verilecek özel formata göre hazırlanacak ÇED Raporu nda yer alacaktır. Fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN kategorileri, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün 07 Haziran 2012 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Ek-I (Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları), Ek-II (Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları), Ek-III (Merkez Av Komisyonunca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları) listeleri ilgili fauna tablolarına işlenecektir Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu AKSARAY CİVARININ JEOLOJİSİ: Aksaray civarının stratigrafik olarak tabanında Kaman Grubu olarak adlandırılan, Kırşehir masifinin metamorfitleri yer almaktadır.metamorfitlerin üzerine, Karakaya ultramafiti olarak adlandırılan gabro ve gabronorit kütleleri gelmektedir. Granit, granodiyorit ve kalkalkali granit bileşimindeki asidik sokulum metamorfit ve ultramafitleri kesmiştir. Bu birimler üzerine Eosen ve Oligosen yaşlı örtü birimleri uyumsuz olarak gelir. Kaman Grubu Metamorfitleri: Aksaray civarında, Ortaköy ve Ovacık çevresinde yüzeyleyen bu birimler, Kalkanlıdağ Formasyonu (gnays, biyotitşist, muskovit şist,amfibolit,kuvarsit ve mermer bantları) ve Tamadağ Formasyonu (serizit-kloritşist, kalkşist, metagrovak, metakumtaşı, mermer) ile temsil olunur. Premesozoyik yaşlı oldukları belirtilmektedir (Seymen, 1982). Karakaya Ultramafitleri : Karakaya ultramafiti, gabro ve gabronorit türü kayaçlardan oluşmuştur. Kampaniyen- Maestrihtiyen dönemindeki Bozkır ofiyolit naplarına ait olduğu belirtilmiştir (Uygun, 1982). Baranadağ Plutonu (Ortaköy Granotoyiti) : Temeli kesen bu mağmatik kayaçlar çeşitli boyutlarda ve geometrik şekillerdedir. Gri, açık gri renklidir. Çoğu zaman fazlaca alterasyona uğramışlar ve arenalaşmışlardır. Genellikle dayk şeklinde gözlenen yüzey kayaçları, trakit, andezit, dasit, riyodasitik tüf ve riyolitik tüf ürünlerini içermektedir

28 Çayraz Formasyonu: Çakıltaşı, kumtaşı, nummunitli kireçtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Kalın tabakalı, kötü boylanmalı ve gevşek çimentoludur. Baranadağ Plütonunu uyumsuz olarak örter. Mezgit Formasyonu: Tuzgölü doğusunda yüzeyleyen bu birim, çakıltaşı, kumtaşı, jips, anhidrit, marn ve çamurtaşıyla temsil edilen karasal birimlerden oluşmaktadır. Üst Eosen- Oligosen yaşlı bu birim Çayraz Formasyonu üzerine uyumsuz olarak gelir. Üstte Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Peçenek Formasyonu tarafından uyumsuzlukla örtülür. Peçenek Formasyonu: Masif, kalın tabakalı çakıl, kumlu tüf, pomza kırıntıları, marn ile temsil olunur. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlıdır. Volkanitler: Andezitik karakterli Göstük, Selime, Gelveri ve Kızılkaya ignimbiriti, sarımsı kahve renkli Melendiz Dağı tüfü, açık gri-kahve renkli, yer yer camsı Melendiz Dağı andeziti ile temsil olunur. Kuvaterner: Lav parçaları, camsı ve pomzalı tüften oluşan Alaşar Tüfü, ince orta taneli kum, kumtaşı ile miltaşından oluşan Kızılırmak çakıltaşı, traverten ve çakıltaşı, kumtaşı, milden oluşan Eski Alüvyon ile temsil olunur. Yapısal Jeoloji Ofiyolitlerin, Kampaniyen-Maestrihtiyen döneminde, güneydeki Anatolit-Torit platformu üzerine hareket ederek üzerledikleri çökelleri metamorfize etmiş, ezilmelere ve kırılmalara neden olmuştur. Aksaray çevresindeki kırıklar, daha çok kuzey-güney yönlü, düşey ve doğrultu atımlıdır. Bölgenin en büyük fayı, Koçhisar-Aksaray fayıdır. Üst Miyosen-Pliyosen'de Koçhisar-Aksaray fayından 2 km doğuda, bu faya paralel bir fay gelişmiştir. Bu iki fay kuzeyde Kayalı boğazı, güneyde Acıpınar yöresinde kesişirler