TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas Enerji İletim Hattı ve Talas Trafo Merkezi ÇED Başvuru Dosyası

Transkript

1 TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas Enerji İletim Hattı ve Talas Trafo Merkezi ÇED Başvuru Dosyası KAYSERİ İLİ KOCASİNAN, MELİKGAZİ ve TALAS İLÇELERİ ANKARA MART 2013

2 PROJE SAHİBİNİN ADI TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ADRESİ Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No: Çankaya / ANKARA TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI Tel : 0 (312) Faks : 0 (312) kv Kayseri Kapasitör-Talas Enerji İletim Hattı ve Talas Trafo Merkezi PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ Kayseri ili Kocasinan, Melikgazi ve Talas İlçeleri PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI PROJENİN BEDELİ RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI Y (Sağ) X (Yukarı) Başlangıç Bitiş TL Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (Yeterlilik Belge No:179, Veriliş Tarihi: ) Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No: Çankaya / ANKARA Tel : 0 (312) Faks : 0 (312) RAPOR SUNUM TARİHİ KARAR NO VE TARİHİ MART-2013

3 UTM ED50 6DERECE COĞRAFİ WGS 84 Nokta_No Y X ENLEM BOYLAM ND , ,724 38, , NDSon , ,272 38, , S , ,360 38, , S , ,998 38, , S , ,898 38, , S , ,264 38, , S , ,403 38, , S , ,360 38, , S , ,614 38, , S , ,439 38, , S , ,735 38, , S , ,360 38, , S , ,157 38, , S , ,918 38, , S , ,876 38, , S , ,729 38, , S , ,332 38, , S , ,833 38, , S , ,406 38, , S , ,379 38, ,

4 İÇİNDEKİLER TABLOLAR DİZİNİ ŞEKİLLER DİZİNİ EKLER DİZİNİ Sayfa No iv I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat Ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması. 8 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.) 11 I.3.1. İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atık suyun Bertaraf Sistemi 12 I.3.2. Katı Atık 13 I.3.3. Hava Kalitesine Etkiler 13 I.3.4. Gürültü 13 I.3.5 Elektromanyetik Alan (EMA) 14 I.3.6 Hafriyat 14 I.3.7 Tehlikeli Atık, Tıbbi Atık, Atık Pil ve Akümülatörler: 14 I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi. 14 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 17 II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler. 17 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 20 III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerden Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması. 20 III.1.1. Nüfus 20 III.1.2. Flora ve Fauna 21 III.1.3 Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu 22 III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri 31 Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 32 III.1.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri 33 III.1.6 Mimari ve Arkeolojik Miras 35 III.1.7 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi 36 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 38 IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanıtım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.) 38 IV.1.1 Proje İçin Kullanılacak Alan 38 IV.1.2 Doğal Kaynakların Kullanımı, 39 IV.1.3 Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Koşullar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu. 39 IV Atık su 39 IV Katı Atık ve Atık Yağ 40 IV Hava Kirliliği 42 IV Gürültü 43 IV EMA 49 IV Hafriyat 52 IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı, 53 IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı. 53 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI 57 V.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler, 57 V.2 Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar, 57 V.3 Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler, 57 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ, i iv iv

5 EKLER NOTLAR VE KAYNAKLAR PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYANLARIN LİSTESİ TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo I.2.1. EİH İş Zamanlama Tablosu Tablo I.2.2. TM İş Zamanlama Tablosu Tablo II.1.1. EİH Güzergahına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Güzergaha Uzaklıkları Tablo IV Alt Montaj Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi Tablo IV Üst Montaj Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi Tablo IV TM İnşası Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi Tablo IV Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo IV.3.1. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Kaynaklanacak Çevresel Etkiler, ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil Enerji İletim Hattı İnşaası İş Akım Şeması Şekil IV Alt Montaj aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi.. 45 Şekil IV Alt Montaj aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi.. 46 Şekil IV TM İnşaatı Aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi. 47 EKLER DİZİNİ Ek-1 Ek-2 Ek-3 Ek-4 Yer Bulduru Haritası, Proje Güzergahını Gösterir 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita, Talas TM Plankotesi Proje Güzergahına Ait Fotoğraflar KISALTMALAR ÇED Çevresel Etki Değerlendirme EİH Enerji İletim Hattı kv Kilo Volt TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TM Trafo Merkezi EMA Elektromanyetik Alan TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu

6 BÖLÜM 1 PROJENİN TANIMI VE AMACI

7 BÖLÜM -1- PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, Devletin genel enerji ve ekonomik politikalarına uygun olarak; elektrik iletimi ve yük dağıtımı ile ilgili faaliyetleri verimlilik ve karlılık ilkelerine göre kurulması öngörülen yeni iletim tesislerinin (şalt, enerji iletim hattı, trafo merkezi) etüt ve planlamasını yapmak, buna bağlı olarak yatırım programına alınıp yapılmasını sağlamak ve tüm iletim tesislerini devralmak, mevcut ve kurulacak tesisleri işletmek, bakım, onarım ve rehabilitasyonunu yapmak ve gerek gördüğünde bu fonksiyonları yerine getirmek üzere, hizmet satın almak amacı ile tarihinde kurulmuştur. Enerji sektöründe temel amaç, artan nüfusun ve gelişen ekonominin enerji ihtiyaçlarının sürekli ve kesintisiz bir şekilde ve mümkün olan en düşük maliyetlerle karşılanabilmesidir. Bu proje kapsamında, TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından 154 kv geriliminde 2x1272 MCM iletkenli yaklaşık 39,267 m uzunluğunda 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas Enerji İletim Hattı (EİH) ve Talas Trafo Merkezinin (TM) tesisi ve işletilmesi planlanmaktadır. Planlanan EİH ve TM Kayseri ili, Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçeleri sınırları içerisinde yer almakta olup; Kayseri ili Kocasinan ilçesindeki mevcut Kayseri Kapasitör Trafo Merkezinden (TM) başlayacak bu proje kapsamında tesis edilecek olan Talas TM de son bularak enterkonnekte sisteme bağlanacaktır. Hat boyunca 2 tanesi Nihai Direk olmak üzere yaklaşık 20 tane durdurucu ve yaklaşık 65 tanesi de taşıyıcı olmak üzere toplam 85 adet direk kullanılacaktır. Proje alanını gösterir yer bulduru haritası Ek-1 de, hat güzergahını gösterir 1/ ölçekli topografik harita Ek-2 de ve Talas TM ye ait saha plankotesi ise Ek-3 verilmiştir. Tesisi planlanan EİH ile enerji kaynağı olarak yüksek gerilime ihtiyaç duyan sanayi alanlarının bu bölgede yaygınlaşması sağlanmış olacaktır. Böylece, Kayseri ilinde sanayi ve tarımda gelişme sağlanacak ve bölgenin ekonomik ve sosyal gelişimindeki süreklilikte sekteye uğramayacaktır. Dolayısıyla projenin tesis edilmesi, hem bölge ekonomisini hem de Türkiye ekonomisini olumlu yönde etkileyecektir. Tesis edilmesi ve işletilmesi planlanmakta olan bu hattın, en son düzenlemelere göre % 3 amortisman göz önüne alındığında, projenin ömrü yaklaşık 30 yıl olarak öngörülmektedir. Ömrünü tamamlayan hat uygun görülmesi halinde mevcut güzergah kullanılarak yenileme yapılmaktadır. Aksi durumlarda ise direkler yerlerinden sökülerek işletmeye son verilebilir. Projenin yerini gösterir, bölgenin enerji üretim-iletim sistem haritası Şekil de verilmiştir. Hat güzergahı ön etüt ve tesisi aşamasında teknik gerekçelerle yapılması zorunlu olası değişiklikler göz önünde bulundurularak ÇED çalışmaları güzergahın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğindeki bir koridorda yapılmıştır

8 154 kv Kayseri Kapasitör-Talas EİH ÇED Başvuru Dosyası EİH GÜZERGAHI Şekil Planlanan EİH ve Bölgenin Enerji Üretim-İletim Sistem Haritası(Ölçeksiz) - 7 -

9 I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat Ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması. TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından 154 kv geriliminde 2x1272 MCM iletkenli yaklaşık 40 km uzunluğunda tesisi ve işletilmesi planlanmaktadır. EİH güzergahı Kayseri ili Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçeleri sınırlarından geçmekte olup, hat boyunca 2 si nihayet, 18 i some direği olmak üzere yaklaşık 20 tane durdurucu direk ile yaklaşık 65 adet taşıyıcı direk, toplamda ise yaklaşık 85 adet direk dikilmesi planlanmaktadır. EİH ye ait nihayet ve some direklerinin yerleri belli olup bu direkler arasına tesis edilecek diğer direkler için etüt tevziat çalışmaları devam etmektedir. EİH tesisi sırasında direk yerleri arazinin vasfına göre mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacak, izin alınacak veya tahsis amacı değişikliği yapılacaktır. Tesis aşamasında, güzergah eksen kabul edilerek güzergahın 25 m sağından ve 25 solundan olmak üzere yaklaşık 50 m genişliğindeki koridor içerisinde kısa ve geçici süreli (direklerin alt montajı sırasında yoğun olmak üzere) inşaat çalışmaları yürütülecektir. EİH güzergahı boyunca hangi vasıfta (orman,mera, mülkiyet, hazine vb.) ne kadar arazinin kullanılacağı kamulaştırma planları sonucu kesinlik kazanacak olup bu aşamada verilen değerler bilgi amaçlı daha önceki EİH tesisleri çalışmalarından elde edilen tahmini değerlerdir. Tablo Mülkiyet Hakkı ve İrtifak Hakkı Alınacak Alanların Yaklaşık Yüzölçümü Kamulaştırılacak Alan Adet Alan (m 2 ) Direk Tipi Taşıyıcı Direkler 200 m m 2 Durdurucu Direkler 300 m m 2 Talas TM m 2 Mülkiyet Hakkı İçin Kamulaştırılacak, İzin Alınacak veya Tahsis Amacı Değişikliği Yapılacak Alan m 2 İrtifak Hakkı İçin Kamulaştırılacak Alan ( m x 50 m m 2 ) m 2 Kamulaştırma Kanunu gereğince, gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyetinde olan alanlar için, kamulaştırma planı doğrultusunda, gerek mülkiyet için ve gerekse irtifak tesisi için öncelikle anlaşma yoluna gidilecek, anlaşma sağlanamaması durumunda ise uzlaşma komisyonu tarafından kamulaştırma işlemleri yapılarak hak sahiplerine arazi bedelleri ödenecektir. İzin alınacak, tahsis amacı değişikliği yapılacak alanlar ve diğer niteliklere sahip alanlar için ilgili kurumlarla ile meri mevzuatlar kapsamında gerekli çalışmalar yapılacaktır. TM, Kayseri ili Talas ilçesi sınırları içerisinde tesis edilecektir. TM tesisi için yaklaşık m 2 alanda kamulaştırma yapılacak olup bu alanın yaklaşık m 2 lik kısmına TM tesis edilecektir. Etüt ve Proje: Bölgedeki enerji nakil durumu göz önüne alınarak ve aşağıda verilen unsurlar titizlikle incelenerek EİH ve TM nin yeri tespit edilir. - Tesis, Bakım, İşletme Kolaylıkları, - Bataklık, Sel Yatağı Heyelana Maruz Alanlar, - Orman, Meyvelik, Kavaklık Gibi Alanlar, - Askeri Sahalar, Hava Meydanları, 8

10 - Devlet Üretme Çiftlikleri, Kavakçılık Enstitüsü vb. Alanlar, - Telekom hattı ve Mevcut EİH Paralellik Durumu, - Özel Çevre Koruma Alanları, - Karayolları, DDY, Baraj, Gölet, Sulama Kanalları, - İmarlı Sahalar, - Maden ve Kömür Alanları -Milli Park, Tabiat Koruma Alanları vb. Korunan Alanlar EİH nin tesis edilmesi için gerçekleştirilecek çalışmalar; alt montaj, üst montaj ve tel çekimi olmak üzere 3 aşamalı yapılacaktır. Alt Montaj, Üst Montaj ve Tel Çekme İşlemleri; EİH alt montajının ilk işlemi, direk ayaklarının yerleşeceği alanların açılmasıdır. Yaklaşık 3x3 m 2 genişliğinde 3 m derinliğinde açılan 4 ayrı çukura elektrik direğinin ayakları yerleştirilir. Direk ayakları etrafına demir çubukların hazırlanmasının ardından, kalıplar halinde kubbe şeklinde beton dökme işlemi yapılır. Ayrıca, topraklama elektrotları 1.5 m derinliğe gömülür. Toprak direncinin 20 ohm un altındaki yerlere 1 adet, 20 ohm un üzerinde olan yerlerde ise 4 adet elektrot yerleştirilir. Eğer 4 elektrot ile yeterli topraklama sağlanamazsa elektrotlar iletken bir ızgara ile birbirlerine bağlanarak temas alanı arttırılarak yeterli iletkenliğe ulaşılır. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından çukurların kazılması sırasında çıkartılan hafriyat tekrar çukurların kapatılmasında kullanılır ve ayakların etrafına kubbe şeklinde beton dökülerek alt montaj tamamlanır. Üst montaj işleminde; alt montaj sırasında çukurlara yerleştirilen direk ayaklarına galvanizli çelik pilonlar cıvatalarla monte edilerek elektrik direkleri inşa edilir. Direklerin inşasının ardından izolatörler direklere monte edilir. Alt ve üst montaj işlemlerinden sonra tel çekimine geçilir. Elektrik tellerinin çekilmesi işlemi için tel çekme ve fren makinesi kullanılacaktır. Bu teller üç fazda olup tek devrelidir. Tel çekimi sırasında direklerin kulesinden yıldırıma karşı koruma maksatlı koruma telleri çekilmektedir. Ayrıca kuşları EİH den uzaklaştırmak için direklere kuşkovanlar, hava taşıtlarının hattı fark etmeleri için ikaz küreleri takılacaktır. Kontrol ve Kabul Geçici Kabul Kesin Kabul TM nin inşa edilmesi için gerekli işlemler Malzemelerin Temini: TM için gerekli malzemeler temin edilir, ekspertiz tarafından kontrol edilir ve montaja hazır hale getirilir. İnşaat ve Montaj: TM nin inşaat ve montaj aşamasında gerçekleştirilecek işlemler aşağıda verilmiştir. Trafo sahası tesviyesinin yapılması Trafo sahasında dolgu yapılacak sahaların tuvenan veya stabilize cinsindeki dolgu malzemeleri ile saha tesviyelerinin yapılması İnşaat temelleri için hafriyatların yapılması Şalt sahası etrafına tel çit beton babaları imalatı ve dikilmesi Galvanizli dikenli tel imalat ve çekilmesi İstimlak sınırı etrafı baba imalatı ve dikilmesi, fens-pano imalatı ve montajı Trafo temeli, ray yolu ve trafo indirme platformunun yapılması Ayırıcı, akım trafosu, gerilim trafosu, parafudr, kesici mesnet temelleri, çelik konstrüksiyon pilon temelleri yapılması 9

11 Şalt sahası içi ve giriş beton yollarının yapılması Topraklama kanallarının yapılması Şalt sahası fens dışı harici çevre aydınlatma kanallarının yapılması Şalt sahası kanalları ve kapaklarının yapılması Servis kapıları dahil umumi giriş kapıları imalatı ve yerine monte edilmesi Betonarme olarak yapılacak ihata, kademe ve çevre istinat duvarlarının yapılması Drenaj sistemi yapılması Açık hava şalt sahasına 15 cm kalınlığında çakıl veya mıcır serilmesi Kontrol ve Kabul Geçici Kabul Kesin Kabul EİH ve TM nin inşaat ve montaj çalışmaları tamamlandıktan sonra her türlü güvenlik önlemi için sahanın gerekli yerlerine standart işaretler ve uyarıcı yazılı levhalar yerleştirilecektir. Projeye ait iş akış şeması Şekil de zamanlama Tablo de verilmiştir. Şekil Enerji İletim Hattı İnşaası İş Akım Şeması Enerji İletim Hattı İnşası ALT MONTAJ Direk ayaklarının yerleşeceği alanların açılması, direk ayakları etrafına demir çubukların hazırlanmasının ardından, kalıplar halinde beton dökme işlemi, 4 adet elektrot yerleştirilerek çukurların kapatılması ve ayakların etrafına kubbe şeklinde beton dökülmesi işlemlerini kapsamaktadır. ÜST MONTAJ Direk ayakları, çukurlara yerleştirildikten sonra galvanizli çelik pilonlar, civatalarla birbirlerine monte edilerek elektrik direkleri inşa edilir. Direklerin inşasının ardından izolatörler direklere monte edilir. TEL ÇEKME Tel çekme, fren makinesi yardımıyla tel çekim işlemini kapsamaktadır. EİH'NIN TEST EDİLMESİ Tesis edilen Enerji İletim Hattında hatalı imalat, kaçak, yük kaybı vs. gibi olumsuzların tespiti için kalite kontrol test ve ölçümlerin yapılması EİH'NIN İŞLETMEYE ALINMASI 10

12 Tablo I.2.1. EİH İş Zamanlama Tablosu YAPILACAK İŞLER Bu sürece ait zamanlama ihalenin Aylar Aylar gerçekleşmesiyle belli olacaktır Etüt Çalışmaları ÇED Prosedürü Kamulaştırma Direğin İnşaatı, Tel Çekimi Gerekli Tesislerin Yapılması İşletme Tablo I.2.2. TM İş Zamanlama Tablosu TM Bu sürece ait zamanlama ÇED sürecinin tamamlanmasının ve ihalenin gerçekleşmesinin ardından belli olacaktır. Yapılacak İşler Primer Techizat ve malzeme temini İnşaat ve Montaj Gerekli testlerin yapılması İşletme Planlanan EİH nin tesis çalışmaları sırasında öncelikle direk ayaklarının yerleştirileceği alanlarda inşaat çalışmalarından dolayı arazi kullanım şekli kısa süreli değişecektir. İnşaat sırasında mümkün olduğunca mevcut yollar kullanılacaktır. Mümkün olmadığı durumlarda direk yerlerine ulaşmak için yeni servis yolları yapılacaktır. Yeni yolların yapımı sırasında orman ve tarım alanlarına asgari zarar verilecektir. Tarım arazilerinde ve tarım aktivitelerinde oluşabilecek zarar-ziyan, inşaatı yapan yüklenici tarafından karşılanacaktır. İnşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından direk yerleri ve yan yollar topografyaya uygun hale getirilecektir. Özellikle tarım alanlarındaki arazilere direklerin dikilmesinden sonra tarım aktivitesinin sürdürülmesinde bir sakınca olmayacağı için işletme döneminde arazi kullanımında önemli bir değişiklik olmayacaktır. TM için kamulaştırılan arazide inşaat çalışmaları yapılacak olup, bu alanda arazi kullanım şekli tamamen değişecektir. EİH ve TM çalışmaları eş zamanlı olarak yürütülecektir. Bu çalışmalar sırasında inceleme alanında kalabilecek orman vasıflı alanlarla ilgili Orman Bölge Müdürlüğünden gerekli izinler alındıktan sonra çalışmalara başlanacaktır. Konu ile ilgili detaylı çalışmalar ÇED Raporunda ayrıntılarıyla verilecektir. I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.) Tesis edilmesi planlanan projesinin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; kazı, inşaat, montaj vb. işlemlerden kaynaklanacak çevresel etkiler beklenmektedir. Buna göre arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; gerek çalışacak personelden ve gerekse yapılacak inşaat, montaj vb. çalışmalardan dolayı atık su, katı atık, toz emisyonu ve gürültü kirliliği oluşması söz konusu olacaktır. İşletme aşamasında 11

13 ise insan ve çevre sağlığı açısından en önemli husus; gürültüdür. Elektromanyetik Alan (EMA) ve Proje kapsamında EİH arazi hazırlık ve inşaat aşamasında; -Alt montaj çalışmalarında 15 kişi, -Üst montaj çalışmalarında 15 kişi, -Tel çekme işlemlerinde 15 kişi. Trafo merkezi hazırlıkları ve inşaat aşamasında; -Hafriyat ve arazinin hazırlanması çalışmalarında 15 kişi, -İnşaat ve betonarme çalışmalarda 15 kişi, -Malzeme temini ve montajında 15 kişi çalışması planlanmaktadır. Tüm bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında, EİH de aynı anda en fazla 45 kişi çalışacaktır. TM de ise hafriyat işleri tamamlanmadan diğer aşamalara geçilemeyeceğinden aynı anda en fazla 30 kişi çalışması beklenmektedir. Dolayısıyla bu rapordaki tüm hesaplamalar bu değerler üzerinden yapılmıştır. Projenin gerek inşaat ve gerekse de işletme aşamasında projenin önemli çevresel etkileri ve alınacak önlemler hususunda gerekli bilgiler ve hesaplamalar, Bölüm IV te detaylı olarak açıklanmıştır. I.3.1. İnşaat ve İşletme Aşamasında Gerekli Olan Su İhtiyacının Nereden Temin Edileceği ve Oluşan Atık suyun Bertaraf Sistemi İnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak atık sular, personelin kalacağı yere bağlı olarak (yakın yerleşim yerlerinden yararlanılabilir ve/veya şantiye kurulabilir) varsa mevcut kanalizasyon sistemine yoksa yapılacak sızdırmaz fosseptikte (Ek-5) biriktirilecektir. Foseptikte biriken atık sular şantiyeye en yakın ilgili belediyeye ait vidanjörlerle çekildikten sonra ilgili belediyenin arıtma sistemine verilerek bertaraf edilecektir. Atık sular hiçbir şekilde yerüstü ve yer altı su kaynaklarına boşaltılmayacaktır. Çalışanların ihtiyaç duyacağı içme ve kullanma suyu mevcut tesislerden (içme suyu şebeke hattı) sağlanacak olup, çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli atık sular ise; yapının mevcut atık su sistemine (fosseptik veya kanalizasyon sistemi) verilerek bertaraf edilecektir. EİH ve TM inşaat çalışmalarında yapılacak beton imalatları için; arazide ulaşımın mümkün olduğu yerlerdeki inşaat çalışmalarında hazır beton (beton santralinde hazırlanarak mikser araçları ile direk yerine getirilen beton) kullanılacaktır. Ulaşım imkanlarının mümkün olmadığı yerlerdeki inşaat çalışmaları için ise yerinde döküm beton imalatı yapılacaktır. Hazır beton için gerekli su beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı yerde temin edilmektedir. Yerinde döküm beton için gerekli su ise çevredeki doğal su kaynaklarından veya belediye şebekelerinden satın alınmak suretiyle karşılanacaktır. Doğal su kaynaklarından su temini için DSİ Bölge Müdürlüğünden ilgili izinler alınacaktır. Gerek hazır beton ve gerekse yerinde dökme beton imalatlarında kullanılacak sular, malzeme bünyesinde kalacağından herhangi bir atık su oluşturmayacaktır. Ayrıca çalışma yapılan yerde beton imalatların bitmesinden sonra geri dönen mikser araçlarının yıkanması, proje sahası ve yakın çevresinde yaptırılmayacak olup, beton tedarikçi firmanın kendi sahasında (beton santrali) yapması sağlanacaktır. İnşaat aşamasında çalışanlardan oluşacak atık su miktarının 11,25 m 3 /gün, olması beklenmektedir. Atık sularla ilgili hesaplamalar ve detaylı bilgiler, Bölüm IV te verilmiştir. İşletme aşamasında; 8 saatlik vardiya ile yaklaşık 3 kişi, toplamda 9 kişi bulunacaktır. İşletme aşamasında atık su miktarı 1,35 m 3 /gün olması beklenmektedir. 12

14 EİH nın İşletme aşamasında sadece belli aralıklarla ve gerek duyulduğunda (tellerin uzaması, izolatörlerdeki sorunlar vb) bakım ekiplerinin çalışması söz konusudur. I.3.2. Katı Atık Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personel, ihtiyaçlarını kurulacak şantiye alanında karşılayacaklardır. Şantiye alanındaki personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli katı atıklar; bölgedeki belediyeye ait konteynırlarda toplanacak, konteynırlarda toplanan katı atıklar ise belli periyotlarda ilgili belediye tarafından alınarak, katı atık bertaraf tesisinde bertaraf edilecektir. Çalışan personelden kaynaklanacak evsel katı atık miktarının yaklaşık 90,75 kg/gün olacağı ve diğer detaylar Bölüm IV te verilmiştir. İşletme aşamasında TM de 8 saatlik vardiya ile yaklaşık 3 kişi toplamda 9 kişi görev alacak olup; çalışanlardan kaynaklı evsel nitelikli katı atık miktarı 10,89 kg/gün olacak ve oluşacak bu atıklar, TM çevresinde çeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp bidonlarında toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar, ayrı konteynırlarda biriktirilerek ilgili belediye veya geri kazanım firmalarınca alınması sağlanacaktır. Geri kazanımı mümkün olmayan organik atıklar ise çeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp bidonlarında toplanarak, ilgili Belediyece bertaraf edilecektir. Ayrıca EİH ve TM nin arazi hazırlık, inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat (demir, tahta metal vb.) ve ambalaj atıkları (çimento kağıdı, trafo merkezindeki makine ve ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) hurda olarak toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar yeniden kullanılacak ve/veya lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise ilgili belediyenin katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. İnşaat sırasında çalışması planlanan araçların bakımlarından oluşabilecek atık yağ, akü ve lastikler ilgi yönetmelikler dahilinde bertaraf edilecek olup, bu bakım işleri en yakın akaryakıt istasyonu veya servislerde yapılacak ve böylece proje alanın herhangi bir atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. Projenin işletme aşamasında ise EİH ve TM nin bakım çalışmalarından dolayı katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Bakım sırasında tespit edilen hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecek, eskileri TEİAŞ a ait depolarda stoklanacak ve daha sonra da hurda olarak lisanslı firmalara satılacaktır. Katı atıkların bertarafı ile ilgili detaylı bilgiler, Bölüm IV te verilmiştir. I.3.3. Hava Kalitesine Etkiler Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında direklerin temel çukurları için yapılacak kazı ve dolgu işlemlerinden dolayı emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. Araçların egzozlarından çıkan gaz emisyonlarının kontrolleri araçların Emisyon Pulları sayesinde sağlanacaktır. Toz emisyonu ile ilgili hesaplamalar Bölüm IV te verilmiştir. I.3.4. Gürültü Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamalarında; kazı, inşaat, montaj ve tel çekimi çalışmalarından, işletme döneminde ise iletkenlerden oluşan korona gürültüsü söz konusu olacaktır. İnşaat sırasında çalışması planlanan araçların oluşturacağı gürültü değerleri ve hesaplamaları Bölüm IV te verilmiştir. İşletme döneminde oluşması muhtemel korona gürültüsü ise mesafeye bağlı olarak azalacağından göz ardı edilebilir seviyede olacaktır. 13

15 I.3.5 Elektromanyetik Alan (EMA) Projenin işletme aşamasındaki en önemli hususlardan biri, enerji iletim hatlarından yayılan elektromanyetik alanların etkisidir. Henüz elektromanyetik alanların insan ve çevreye olan etkisi kesin olarak kanıtlanmamış olmakla birlikte çalışmalar sürmektedir. Konuyla ilgili günümüze dek yapılmış çalışmalar, literatür bilgileri ve elde edilen sonuçlar Bölüm IV te detaylı olarak verilmiştir. I.3.6 Hafriyat EİH nin inşaat işlemleri kapsamında hafriyat çalışmaları yapılacaktır. Alt montaj işlemlerinde çıkartılan hafriyat direk temellerine dolgu işlemlerinde değerlendirilecektir. Artan hafriyat ise direk çevresinde tesviye amacıyla kullanılacak olup, hafriyat taşınması ve hafriyat atığı söz konusu olmayacaktır. TM için arazi tesviye çalışmaları ve temel kazısı çalışmalarında çıkacak olan hafriyat İlgili Belediyesi tarafından gösterilecek lisanslı hafriyat döküm sahasına taşınarak bertaraf edilecektir. I.3.7 Tehlikeli Atık, Tıbbi Atık, Atık Pil ve Akümülatörler: İnşaat Aşaması : Proje konusu faaliyet, TM ve EİH inşaat aşamasında tehlikeli atık ve tıbbi atık oluşması söz konusu olmayacaktır. Bunun yanı sıra projede çalışacak araçların bakımları en yakın servislerde yapılacağı için proje sahasında Atık Pil ve Akümülatör Kontrolü Yönetmeliği kapsamında atık oluşmayacaktır. İşletme Aşaması: Projenin işletme aşamasında ise tesisin bakım çalışmalarından dolayı katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Bakım sırasında tespit edilen hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecek, eskileri depolarda stoklanacaktır. Yeniden kullanıma uygun olmayan malzemeler, yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilecektir. Tesis edilecek trafo içerisinde oluşan ısının izolasyonunu sağlayan ekonomik ömrü 25 yıl olan 40 ton izolasyon yağı bulunmaktadır. Ekonomik ömrünü dolduran izolasyon yağları, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda; Atık yağlarla kontamine olmuş ambalajlar (varil), ekipmanlar, bez, üstübü vb. malzemeler ise tarih ve sayılı RG de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığından geri dönüşüm/bertaraf lisansı almış firmalar kanalı ile bertaraf ettirilecektir. Tesisi planlanan TM de rölelerin beslemesi için 110 adet haberleşmeyi sağlamak amacıyla 24 adet 2V tipinde aküler kullanılacaktır. TM de yapılacak bakım sonrasında değiştirilmesi gereken aküler yenisi ile değiştirilecek, ömrünü tamamlamış aküler ise tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda lisanslı firmalara teslim edilecektir. I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi. Proje kapsamında tesisi planlanan güzergahının belirlenmesinde arazinin topografik ve coğrafi koşulları dikkate alınmıştır. Belirtilen bu ana nedenlere ilaveten güzergah seçiminde, TM ve EİH nin yerleşim yerlerine olan mesafesi, tesis - bakım - işletme kolaylıkları, bataklık - sel yatağı - heyelana maruz 14

16 alanlar, orman - meyvelik - kavaklık gibi alanlar, askeri sahalar, hava meydanları - devlet üretme çiftlikleri - kavakçılık enstitüsü vb. olan alanlar, PTT, Özel Çevre Koruma Alanları, Karayolları, Devlet Demir Yolları, baraj, gölet, sulama kanalları, imarlı sahalar, maden, kömür alanları, arazi kullanım durumları gibi önemli unsurlar göz önünde bulundurulmuştur. Güzergahın belirlenmesinde etkili olan bir diğer unsur da planlanan EİH bölgedeki yük dağılımıdır. Bu unsurlar dikkate alınarak, takribi güzergah seçimi yapılmıştır. Ayrıca yapılmakta olan ÇED çalışmaları kapsamında devam eden haritalama çalışmaları ile birlikte, ilgili kurumların ve yörede yaşayan halkın görüşleri alınacaktır. EİH güzergahındaki olası değişiklikler için ÇED çalışmaları, güzergahın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğindeki inceleme alanı içerisinde yapılacak olup ÇED Raporu bu alanın tamamı taranarak hazırlanacaktır. TM nin yeri ve EİH nin takribi güzergahı yukarıda açıklanan unsurlar dikkate alınarak belirlenmiş olup, EİH güzergah planı Ek-2 de, TM ye ait plankote ise Ek-3 de verilmiştir. 15

17 BÖLÜM II PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU

18 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler. EİH güzergahı Kayseri ili Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçeleri sınırlarından geçmekte olup, TM ise Kayseri ili Talas ilçesi içerisinde tesis edilecektir. ÇED çalışmaları için EİH güzergahının sağından ve solundan 2,5 km. olmak üzere 5 km lik koridor tanımlanmıştır. İncelenen güzergah koridorunun bu denli geniş tutulmasının en önemli amacı, ÇED sürecinde kurum kuruluşlardan gelecek görüşler doğrultusunda ve öngörülemeyen bir durum meydana geldiğinde teknik açıdan meydana gelebilecek olası güzergah değişiklikleridir. EİH ye ait Yer Bulduru Haritası Ek-1 de, EİH güzergahından fotoğraflar Ek-4 te verilmiştir. Planlanan EİH güzergahının en yakın yerleşim yerlerine göre konumları ve hatta olan yaklaşık mesafelerini Tablo II.1.1 de verilmiştir. Tablo 2.1 de hattın yerleşim yerlerinin göre konumları ve uzaklıkları yerleşim yerleri (il, ilçe, köy vb.) merkezleri esas alınarak takribi olarak belirtilmiş ve sadece konum belirlemeye yönelik bir bilgi olup, anılan mesafeler taahhüt değildir. Söz konusu mesafeler inceleme koridoru içerisinde direk yerlerinin kesinleşmesi durumunda ve teknik gerekçeler nedeniyle değişkenlik gösterecektir. Tablo II.1.1. EİH Güzergahına En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Güzergaha Uzaklıkları Yerleşim Adı İlçe Mesafe (m) Yön (Hatta göre) Gömeç Köyü Kocasinan 1160 Kuzey Çavuşağa Köyü Kocasinan 1850 Kuzeydoğu Ağırnas Kasabası Melikgazi 1300 Batı Küçükbürüngüz Köyü Melikgazi 500 Batı Turanköy Melikgazi 2500 Batı Güzelköy Melikgazi 1650 Batı Büyükbürüngüz Melikgazi 2500 Güneydoğu Gürpınar Melikgazi 2200 Doğu Kuruköprü (Cumhuriyet) Talas 1450 Doğu Başakpınar (Gaziler Mah.) Talas 900 Kuzey Reşadiye Talas 1000 Güneybatı Gülistanevler Talas 900 Batı Talas Talas 1200 Kuzeybatı Kaynak: 1/ Ölçekli Güzergah Planı ve Google Earth Güzergahı Tanıtıcı Genel Bilgiler Söz konusu hatta ait 1/ ölçekli topoğrafik harita üzerinde güzergâh ve some noktaları verilmiş olup (Ek-2) bu noktalar tespit edilirken öncelikli olarak yerleşim yerlerinden uzak kalmaya dikkat edilmiştir. Tesis edilecek EİH, Kocasinan ilçesi Gömeç köyü sınırları içerisindeki mevcut Kayseri Kapasitör Trafo Merkezinden başlayıp, Melikgazi ve Talas ilçelerinden geçerek Talas ilçesinde tesisi planlanan Talas TM de sonlanacaktır. Genellikle güzergahın geçtiği yerler tarım arazileridir. Güzergah planının incelenmesi sonucunda tespit edilen en yakın yerleşim yerleri Tablo II.1.1 de verilmiştir. S.11 ve S.12 direklerinin batısında 4,5 km mesafede Mimar Sinan Organize Sanayi Bölgesi yer almaktadır. Hat yerleşim yerlerine en yakın 360 m mesafeyle 17

19 yaklaşmaktadır (Küçükbürüngüz Köyü). Söz konusu EİH S.8 noktasına kadar 1 tanesi köy yolu olmak üzere 2 yol atlaması yapmaktadır. ÇED süreci içinde ilgili kamu kurum ve kuruluşların görüşlerine başvurularak güzergahın son şekli verilecektir. 18

20 BÖLÜM III PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 19

21 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukarıdaki Faktörlerden Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması. III.1.1. Nüfus Bu projenin inşaat ve işletme aşamalarında olası sosyo-ekonomik etkilerin en belirgin olması tahmin edilen bölge, proje alanı yakın çevresindeki yerleşim alanıdır. Kayseri ili Kocasinan, Melikgazi ve Talas İlçeleri ve civarlarındaki kasaba ve köyler birinci öncelikli olarak sosyo-ekonomik yönden etkilenecek yerleşim yerleridir. Bahsi geçen bu bölgede sosyo-ekonomik etkilerin değerlendirilmesi ve mevcut sosyo-ekonomik yapının belirlenmesi amacıyla Türkiye İstatistik Kurumundan (TÜİK) elde edilen 2011 yılı adrese dayalı nüfus sayımı sonuçları değerlendirilmiştir. Kayseri iline ait 2011 yılında yapılan nüfus sayımına göre incelme alanına giren yerleşim yerlerindeki cinsiyete göre nüfus dağılımı Tablo de görülmektedir. Tablo Kayseri ili Kentsel Nüfus-Kırsal Nüfus Dağılımı Toplam Erkek Kadın Kayseri il nüfusu Kayseri il/ilçe merkezleri nüfusu Kayseri belde ve köyler nüfusu Kaynak: TUİK, 2011 Kayseri ili, proje inceleme alanındaki ilçelerdeki şehir ve köy nüfusunun cinsiyete göre dağılımı Tablo de verilmiştir. Tablo İnceleme Alanı İçerisindeki İlçelerde Köy-Şehir Nüfusu ve Kadın-Erkek Nüfusunun Oranı İl/İlçe merkezi Belde/Köy Toplam Kayseri Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Kocasinan Melikgazi Talas Toplam Kaynak: TUİK, 2011 Kayseri ili, proje inceleme alanındaki ilçelerdeki 6 yaş üzeri okuma yazma oranının cinsiyete göre dağılımı Tablo te verilmiştir. 20

22 Tablo Kayseri ve Sivas illeri proje inceleme alanındaki ilçelerdeki 6 Yaş Üzeri Okuma Yazma Oranının Nüfus Dağılımı Kayseri İli Pınarbaşı İlçesi İl/İlçe merkezi Okuma yazma durumu Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen Bilinmeyen Toplam Sivas İli Şarkışka İlçesi İl/İlçe merkezi Okuma yazma durumu Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen Bilinmeyen Toplam Kaynak: TUİK, 2011 III.1.2. Flora ve Fauna Proje alanı için hazırlanacak flora ve fauna çalışmaları, özel formata göre ÇED Raporu nda bu başlık altında detaylandırılacaktır. a) Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, nispi bolluk dereceleri, habitatları belirtilecektir. ÇED Raporunun flora kısmı oluşturulurken araziden toplanan bitki türlerinin teşhisinde Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalışması yapılacak, bu bölgede daha önceden yapılan araştırma, yayın, makale ve tez çalışmaları varsa araştırılarak yapılan arazi çalışması desteklenecektir. Faaliyet alanı ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. (2000) tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayından yararlanılacaktır. Faaliyet alanı ve çevresinde endemik bitki türlerinin bulunması halinde bunların adları ve kategorileri kapsam belirleme sonrası verilecek özel formata göre hazırlanacak ÇED Raporu nda yer alacaktır. b) Fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN kategorileri, Mülga T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün 17 Haziran 2006 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Ek-I (Çevre ve Orman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları), Ek-II (Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları), Ek-III (Merkez Av Komisyonunca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları) listeleri ilgili fauna tablolarına işlenecektir. 21

23 III.1.3 Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu İlin Coğrafi Durumu: Kayseri İçanadolu nun güneydoğusunda orta Kızılırmak bölümünde yer alır.38 derece 18 dakika ile 37 derece 45 dakika kuzey enlemleri; 36 derece 58 dakika ile 34 derece 56 dakika doğu boylamları arasında bulunmaktadır. Kuzeyden Yozgat, kuzeydoğudan Sivas, güneyden Adana, güneydoğudan Kahramanmaraş, batıdan Nevşehir ve güneybatıdan Niğde illeri ile çevrilidir. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu Kayseri, güneyden ve kuzeyden yüksek dağların ve tepelerin sınırladığı topoğrafik bir çanak içerisinde yer alır. Şehir; ana eksen Ankara- Sivas karayolu boyunca doğu-batı istikametinde, daha az yerleşmiş olan ikinci eksen Erkilet-Talas olmak üzere kuzey-güney yönünde büyümüştür. Kentin biçimlenmesinde doğal sınırlayıcıların rolü olmuştur. İlk yerleşim bölgesi güneyindeki dağların yamaçlarına doğru olmuş yakın geçmişte kuzeye düzlüklere doğru kaymıştır. Şehrin gelişmesi ile sanayi şehir içinde kalmıştır. İlin etrafının yüksek dağlar ve tepelerle çevrili olması hava sirkülasyonunun büyük oranda engellemektedir. Doğal Coğrafya Dağlar : İl alanını engebelendiren dağlar üç sıra halindedir. Bunlardan ikisi yer kabuğu hareketleriyle kırılma ve kıvrılmalara uğrayarak yükselmiş dağlardır. Diğer grup ise orta Torosların ve orta Anadolu ya kıvrılan bölümün uzantılarıdır. Bu dağlar birbirinden çöküntü havzalarıyla ve yüksek platolarla ayrılmıştır. Türkiye nin önemli volkanlarından olan Erciyes Dağı da il sınırları içindedir. Erciyes Dağı : Kayseri il merkezinin güneyindedir m. yükseklikte devamlı kar ile kaplı iç Anadolu bölgesinin en yüksek dağı olan Erciyesin tarihini jeologlar 20 milyon yıl öncesine kadar götürürler. Eskiden bir yanardağ iken şimdi tamamen sönmüştür. Dağcılık ve kış sporları için ideal bir yer olan Erciyes kayak pisti dünyanın en iyi kayak pistlerinden birisidir. Tekir kayak pisti uluslararası kış sporları merkezidir. Erciyes yayla turizmi açısından her geçen gün değer kazanmakta, yurt içi ve yurtdışından gelen konuklar ve il halkı için önemli bir dinlenme yeri oluşturmaktadır. Tablo Kayseri deki Başlıca Dağlar ve Yükseklikleri Kayseri deki Başlıca Dağlar ve Yükseklikleri aşağıda verilmiştir. Erciyes Dağı Aladağ : Beydağı : Dumanlı Dağı : Soğanlı Dağı Binboğa Dağı: Bakır Dağı : Koç Dağı : Hınzır Dağı : Sandıkdere Tepesi :

24 Kepekli Dağı Tahtalı Dağı : Aygörmez Dağı : Köşkerli Dağı : Korumaz Dağı : Ali Dağı : Ak Dağı: Yılanlı Dağ: Korumaz ve Hınzır Dağları : Bu sıra il alanını engebelendiren birbirine paralel üç dağ grubundan en kuzeyde olanıdır. Erciyes ile başlayıp Korumaz Dağı ile süren bu dağ sırası son kabartısını il sınırının kuzeyinde Hınzır Dağı nda gösterir. Korumaz- Hınzır dağı sırası üzerinde il ulaşımı açısından önem taşıyan iki geçit vardır. Bunlar Beştepeler ve Laleli beli geçitleridir. Süvegen- Aygörmez-Köşkerli ve Kepekli Dağları : Bu dağ grubu ilin güneyinde Süvegen dağı ile başlar. Aygörmez ve Köşkerli dağları ile süren sıra, Kepekli dağı ile Uzun yayla ya doğru uzanır. Tahtalı Dağları: İl sınırları içindeki kuzeydoğu-güneybatı uzantılı üç dağ sırasının en güneyindeki son grubunu oluşturan Tahtalı Dağları, Bakır Dağı, Soğanlı Dağı ve Gövdeli Dağı gibi kabartılardan oluşmaktadır. Orta Torosların uzantıları olan bu sıra dağın birçok noktası m üzerindedir. Platolar, Yaylalar ve Ovalar: Kayseri il alanının % 49,1 gibi önemli bir bölümü plato biçimindeki yüksek düzlüklerle kaplıdır. Bunlar kimi yerde akarsularla yarılmış yüksek plato düzlükleri kimi yerde de dağlar arasında uzanan ve yine derin vadilerle parçalanmış havzalar durumundadır. Bu tür düzlüklerin bir bölümü Kayseri ve Develi ovalarının çevresinde yer almıştır. İlde bunların dışında Kızılırmak ın kuzeyinde ve güneyinde yer alan 16 km uzunluğunda ve m yüksekliğindeki Sultansekisi ve Amarat düzlükleri bulunmaktadır. Uzun Yayla: Pınarbaşı ilçesi hudutlarında dağlarla çevrili ve yüksekliği m. arasında değişen çok geniş bir havzadır. Üç ırmağın başlangıç yeri Uzun Yayla sularını Zamantı ırmağı yoluyla Seyhan a, Tohma çayı ile Fırat a kuzeydeki küçük derelerde Kızılırmak a gönderir. Kayseri Ovası: İl topraklarının kuzeybatısında Erciyes Dağı nın kuzeyini kaplayan Kayseri Ovası yaklaşık 890 km 2 lik yüzölçümü ile ilin ve yukarı Kızılırmak bölgesinin en geniş ovalarından birini oluşturmaktadır. Kayseri Ovası üzerinden demiryolu ve karayolları da geçmektedir. Ovada yerleşim merkezleri ve sanayi kuruluşlarının yayıldığı alanlar dışında kalan kesimler kuru tarım ve sebzeciliğe ayrılmıştır. Develi Ovası: İlin ve Erciyes Dağı nın güneybatısında yer alan Develi Ovası yaklaşık km 2 lik yüzölçümü ile ilin en geniş ovalarından biridir. Develi-Yeşilhisar ilçeleri arasında uzanan ovada çevredeki dağlardan inen akarsular ve kar sularının oluşturduğu taşkınlar sonucu ortaya çıkan Sultansazlığı, Kurbağa, Deve ve Yay gölleri gibi bataklık ve gölcüklerde vardır. Develi ovası Erciyes Dağı nın güney Torosların ise kuzey yamaçlarının sularıyla beslenmektedir. 23

25 Kayseri ilinde bu sayılan ovalardan başka ilin kuzeyinde yer alan Gölova (Palas) ve Sarıoğlan adları ile anılan iki ova birbirinden m. olan tepeler ve dalgalı bir alanla ayrılmıştır. 100 km 2 yüzölçümlü Gölova kapalı bir çanak durumunda olup üzerinde Tuzla adlı bir göl yer almaktadır. 50 km 2 lik bir alana yayılan Sarıoğlan Ovası nın suları bir boğazdan geçerek Kızılırmak a dökülür. Bunların dışında Akdölen Ovası, Zamantı Ovası, Mandal Ovası, Kayseri nin diğer önemli ovalarıdır. Jelojik Yapı ve Stratigrafi İlin jeolojik yapısı Şekil de verilmiştir. Kayseri ili sınırları içinde Paleozoik, Mesozoyik ve Senozoyik zamanlarına ait birimler görülmektedir. Kayseri şehir merkezi ve ilçelerini kapsayan alanlarda; Proterozoyik (Prekambiriyen), Paleozoyik, Mesozoyik ve Senozoyik (Tersiyer-Kuvaterner) yaşta, karasal ve denizel ortamlarda oluşmuş, sedimenter (çökel), volkanik (yüzey), plutonik (derinlik), metamorfik ve ofiyolitik kayaçlar yer alır. Sedimanter Kayaçlar Bölgede Paleozoyik, Mesozoyik ve Senozoyik (Tersiyer-Kuvaterner) yaşlı sedimenter kayaçlar gözlenir. Özellikle Kayseri İli nin Yahyalı, Sarız ve daha az oranda Pınarbaşı ilçeleri dolaylarında yüzeyleyen, Paleozoyik yaşlı kayaçlar; Orta Kambiriyen- Karbonifer yaş aralığında çökelmiş olup, Orta Kambiriyen yaşlı karbonatlar, Üst Kambiriyen-Ordovisiyen yaşlı kırıntılılar ve Siluriyen-Karbonifer yaş aralığındaki kırıntılı ve karbonat çökellerinden oluşur. Bölgedeki Mesozoyik yaşlı sedimenter kayaçlar, egemen olarak Yahyalı, Tomarza, Sarız ve Pınarbaşı ilçeleri ve çevresinde yüzeylenirler. Mesozoyik birimleri Orta Triyas- Üst Kretase aralığında çökelmiş kayaçlardan oluşur. Ancak yer yer Üst Kretase- Paleosen(Tersiyer) ve Üst Kretase Eosen (Tersiyer) aralığındaki kayaçların sınırları tam olarak birbirinden ayrılamadığından Mesozoyik kayaçları içerisinde birlikte ele alınmıştır. Orta Triyas ve bir bölüm Jura-Kretase yaş aralığındaki kayaçlar genellikle neritik kireçtaşlarından, Jura-Kretase yaş aralığındaki bir kısım çökeller pelajik ve neritik kireçtaşlarından, Üst Kretase (Senoniyen, yer yer Üst Kretaseden ayrılmamış Paleosen ve Eosen yaşlı) yaşlı çökeller ise alttan üste doğru sırasıyla, neritik kireçtaşı, kırıntılılar (kumtaşı,çakıltaşı gibi) ve karbonatlar, pelajik kireçtaşı, neritik kireçtaşı ve karbonat ve kırıntılı kayaçlardan oluşur. Kayseri İlin deki Senozoyik yaşlı çökel kayaçlar Tersiyer ve Kuvaterner yaşlı olup, karasal ve denizel ortamlarda çökelmişlerdir. Tersiyer birimleri Paleosen yaşlı karasal ve denizel kırıntılı çökel kayaçlar ile başlayıp, Üst Paleosen-Eosen yaşlı kırıntılılar ve karbonatlar, Orta Eosen-Üst Eosen yaşlı kırıntılılar ve karbonatlar, Üst Eosen (yer yer ayrılmamış Alt Oligosen) yaşlı evaporitli sedimanter kayaçlar, Alt-Orta Eosen yaşlı kırıntılılar ve neritik kireçtaşları, Oligosen yaşlı kırıntılılar, Oligosen-Alt Miyosen yaşlı Evaporitler ve sedimenter kayaçlar, Alt-Orta Miyosen yaşlı gölsel kireçtaşları Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı gölsel kireçtaşı ve kırıntılılarla devam eder ve Piliyosen yaşlı gölsel karbonatlar ve karasal 24

26 kırıntılı kayaçlarla son bulur. Tersiyer yaşlı kayaçlar başta Yeşilhisar, İncesu, Erkilet, Felahiye, Sarıoğlan, Akkışla, Pınarbaşı, Bünyan, Sarız, Tomarza ve Yahyalı ilçesi nin güney kesimlerinde olmak üzere Kayseri ili ve çevre ilçelerinde yaygın olarak gözlenirler. Kayseri ili ve ilçelerindeki Kuvaterner yaşlı çökel kayaçlar ise ayrılmamış karasal kırıntılılar, travertenler ve yamaç molozlarından oluşmakta olup, başta Sultansazlığı, Kayseri ovası, Tuzla gölü civarı gibi akarsuların oluşturduğu alüvyonlar ve Ovalarda gözlenirler. Travertenler ise Kızılırmak vadisi (Bayramhacılı, Tekgözköprü, Hırkaköy) gibi aktif fayların etkin olduğu bölgelerde yer alır. Volkanik Kayaçlar Volkanik kayaçlar (Yüzey kayaçları) Kayseri ili ve ilçelerinde oldukça yaygın olarak gözlenirler. Üst Triyas (Mesozoyik)-Kuvaterner (Senozoyik) yaş aralığında gözlenen volkanizma özellikle Miyosen (Tersiyer) ve Kuvaternerde etkin olmuştur. Bölgede başta Erciyesdağ ve etrafı olmak üzere Yeşilhisar, Develi, Tomarza, İncesu ve Erkilet dolaylarında çok yoğun ve farklı kayatürlerinden oluşan volkanik kayaçlar yer alır. Bölgedeki en yaşlı volkanik kayaçları Tomarza ilçesi nin kuzey kesimleri, Belören civarında gözlenen Orta Triyas yaşlı bazaltik lavlar oluşturur. Alt-Orta Miyosen de başlayan ve giderek etkinliğini artıran Tersiyer volkanizması bazalt, piroklastik kayaçlar ve andezit türü kayaçlardan oluşur. Bölgedeki Üst Miyosen yaşlı volkanitler ise, başta İgnimbiritler olmak üzere, dasit, andezit ve bazaltlardan oluşur. Miyosen yaşlı volkanik kayaçlar özellikle Yeşilhisar, İncesu, Erkilet yönünde uzanan volkanik kuşak içerisinde ve Develi ilçesi Sarıca köyleri civarında gözlenir. Bölgenin Ana volkanik yapılarını oluşturan Pliyosen ve Kuvaterner volkanik kayaçları bazalt, andezit, dasit, ignimbirit ve çeşitli piroklastik kayaçlardan oluşmakta olup, Kayseri ili nin güneyinde yer alan Erciyesdağı ve etrafında geniş alanlar kaplar. Yine Erciyesdağı nın güney kesimlerinde ve Koçdağ civarında yaygın olarak Pliyosen- Kuvaterner yaşlı volkanik aktiviteye bağlı olarak gelişmiş pomza oluşumları gözlenmektedir. Plutonik Kayaçlar Kayseri ili içerisinde Plutonik kayaçlar (Derinlik kayaçları) oldukça sınırlı alanlarda gözlenmektedir. Üst Kretase (Mesozoyik), Üst Kretase-Paleosen (Senozoyik) yaşlı bu kayaçlar Gabro, granit, granodiyorit, türü kayaçlardan oluşur. Gabrolar Yeşilhisar ilçesinin güney kesimlerinde, granit, granitoyidik kayaçlar ise Yayalı ilçesinin güneyi, Felahiye ilçesi güneyi ve Bayramhacılı civarında sınırlı alanlarda yayılım gösterir. Metamorfik Kayaçlar: Kayseri il sınırları içerisinde gözlenen metamorfik kayaçlar, Yahyalı, Sarız, Pınarbaşı ve Felahiye ilçesi kuzey ve güneybatı kesimlerinde (Hırkaköy civarında) yayılım gösterir. Metamorfik kayaçlar Prekambriyen (Proterozoyik), Paleozoyik ve Mesozoyik (Kretase) yaş aralığında oluşmuştur. Prekambriyen yaşlı kayaçlar şistlerden (Metadetritik) oluşurken, Alt Kambriyen- Permiyen (Paleozoyik) yaş aralığında oluşmuş metamorfik kayaçlar sırasıyle kuvarsit, mermer, şist, fillat, ve kalın mermerlerden oluşur. Alt Triyas (Mesozoyik)-Üst Kretase (Mesozoyik) yaşlı metamorfik kayaçlar ise şist, mermer, metakırıntılılar ve metakorbonat kayaçlarından oluşmaktadır. 25

27 Ofiyolitik Kayaçlar Kayseri il ve ilçelerindeki ofiyolitik kayaçlar subofiyolitik metamorfitler, ayrılmamış ultramafitler, serpantinit, dunit ve peridotit türü kayaçlarla, bunların tektonik karışımlarından oluşan ofiyolitli melanjlardan olumaktadır. Özellikle Yahyalı ilçesinin güney-güneydoğu kesimlerinde geniş alanlarda, Pınarbaşı ilçesinin güney ve kuzeyleri ile Sarız ilçelerinin güney kesimlerinde daha sınırlı alanlarda yüzeylenen ofiyolitik birimler Mesozoyik (Üst Kretase) yaşlıdırlar. TEKTONİK Kayseri ve civarı tektonik açıdan oldukça önemli bir bölgedir. Kayseri özellikle Ecemiş fay zonu (Ecemiş Koridoru) gibi Türkiye jeolojisi açısından oldukça önemli olan bir kuşak üzerinde yer alır. Birçoğu diri olan bu faylar bölgenin depremselliği açısından oldukça önemlidir. Güneyden, Mersin yönünden kuzeye doğru uzanan sol yönlü doğrultu atımlı bu fay zonu, Yahyalı civarında çatallaşarak birkaç kola ayrılır. Bunlardan bir kol Yeşilhisar, İncesu, Erkilet yönünde, Sultansazlığı Havzası nın batı kenarını sınırlayacak şekilde uzanırken, diğer bir kol Sultansazlığının ortasından, Erciyesdağı nın zirvesinden geçerek Kayseri ye doğru devam eder. Diğer bir kol ise Yahyalı-Develi arasında Sultansazlığı Havzası nın doğu kenarını oluşturur şekilde, Yahyalı-Develi-Tekiryayla-Talas-Bünyan istikametinde uzanmaktadır. Ayrıca Kızılırmak vadisi ve Karasu nun aktığı Boğazda önemli diri fay hatlarını oluşturmaktadır. Kayseri yönünden gelen Karasu çayının Boğazköprü civarında doksan derece kırılarak Kızılırmak yönüne akması Boğazdaki bu fayın varlığına işaret etmektedir. Gesi, Talas ve Erkilet civarında ise bu doğrultu atımlı fayların yer yer normal atımlı bileşenlerine de rastlanılmaktadır. Metamorfizma ve Mağmatizma Metamorfizma : İl sınırları içinde görülen metamorfik birimler rejyonal Metamorfizma ürünleridir. Şiddetli basınç altında oluştuğu kabul edilen ve umumiyetle epizon ve mesozon mahsulleri olan killi şist, mikaşist, kalk şist ve mermerler Felahiye nin yakın çevresinde ve Himmetdede de yüksek tepeleri ve dağları oluştururlar. Şistler ve mermerlerin yakın ilişkisi olup ayrımları nispeten güçtür. Metamorfik birimlerin yaşları kesin olarak tespit edilmiş değildir. Ancak aynı masife (Orta Anadolu Kristalinin masifi) dahil olan Kaman (Kırşehir) batısındaki Karaoğlan Dağları Kretase yaşlı ofiyolitik seri Kaman mermerlerini normal bir şekilde örtmektedir. Mermerler metamorfik serinin en üst seviyesini teşkil ettiğine göre, bunların Kretase den daha eski olduğu şüphesiz ve büyük bir ihtimalle de Jura ya ait olmaları mümkündür. Ayrıca granit ve gabroların metamorfik serileri bariz olarak kestikleri bilinmektedir. Magmatizma bahsinde anlatılacağı gibi söz konusu bazik intrüzyonların yaşı Üst Kretase, asidik olanların ise Üst Kretase den daha gençtir. O halde metamorfik birimler Kretase den daha yaşlıdır. İlde görülen bir diğer Metamorfizma türü kontak metamorfizmedir. Söz konusu Metamorfizma ürünlerini eski temelden başlayarak Tersiyer e kadar muhtelif devirlerde görmek mümkündür. 26

28 Magmatizma : İl sınırları içindeki magmatik taşların başlıcaları asit ve bazik plütonlar halinde oluşmuştur. Asit olanlar granit-diyorit bileşiminde olup, yer yer iyi kristalli hornblend ve biyotitli derinlik taşlarıdır. Felahiye nin güneyinde, Kurşun Dağı nın doğusunda, Himmetdede nin güneybatısında yüzeylenirler. Bazik olanlar ise gabro diyabaz yapısında koyu renkli kitlelerdir. Bu gruba peridolit ve serpantini de katmak mümkündür. Bazik plütonlar ise Pazarören, Pınarbaşı, Tomarza ve Sarıoğlan çevresinde ve daha az olarak da Boğazlayan ve Felahiye nin yakın çevresinde yüzeylenir. Asit plütonlar ile bazik olanlar daha geniş anlamı ile açık ve koyu renkli plütonlar birbiri ile girift vaziyette bulunur. Bu durum asit ve bazik plütonların hangisinin daha yaşlı olduğunun tayinini güçleştirir. Yapılan çalışmalarda bazik plütonların, asitlere nazaran izafi olarak daha eski bir kristalizasyon safhasına ait olduğu kabul edilir. Bu bölgede jeolojik löveleri yapan W.BUCHARD granitlerin gabroları kestiğini açıklar. Granit ve Gabrolar metamorfik serileri bariz olarak kesmişlerdir. Söz konusu intrüzyonların yaşlarına gelince, bazik intrüzyonların yaşı üst Kretase, asidik olanların ise bazik olanlara göre daha genç olduğu kabul edilmektedir. Kayseri ve yakın çevresinde Erciyes volkanizmasının ürünlerini görmek mümkündür. Kayseri ve Develi arasında takriben 30 km kaide çapında 3916 m. yüksekliğinde bulunan Erciyes Dağı merkezi bir koni ile birçok tali parazit koniden oluşan sönmüş bir volkandır. Andezit, bazalt, lav ve cüruflardan meydana gelmiştir. Etrafında daha geniş sahalara yayılmış tüfler mevcuttur. Bunlar takriben 100 km mesafelere kadar sürüklenerek Neogen gölleri içinde teressüp etmiştir. Alt pliyosen volkaniklerinden bazalt ve aglomera kalın-ortaince tabakalaşmalı ve eklemlidir. Bloğumsu ayrışma gösterir. Tüfler ise ince tabakalıdır ve toprağımsı ayrışma gösterir. Develi ve Yahyalı arasında engebeli bir topografyaya sahip olan volkanitlerin üzerini uyumsuz olarak üst pliyosen yaşlı volkanitler örter. Gölsel kırıntılılar içerisinde yer alan tüf ve tüfütler üst pliyosen volkanizmasına aittir. Üst Miyosen de başlayan volkanit faaliyetler Kuvaterner de de devam etmiş ve Erciyesin son volkanizmasına ait tüf, ignimbirit, bazalt, bimis, aglomera, volkan külü, volkan çakılları ve volkan bombalarını oluşturmuştur. Bu volkanik birimlere Erciyes, Ali Dağı, Gesi, İncesu, Develi ve Tomarza yörelerinde rastlanmaktadır. Tektonik ve Paleocoğrafya Kayseri il merkezi ve yakın çevresi graben çöküntü alanı içerisinde yer alır. Bu graben Kuvaterner tektonizması sonucu oluşmuştur. Erciyes volkanizmasının tamamen bitmesi düşey blok hareketlerinden dolayı olmuştur. Söz konusu graben kuzeydoğu, güneybatı doğrultusunda oluşmuştur. Grabenin güney kanadında Gesi, Mimarsinan, Tavlusun, Talas, Ali Dağı ve Erciyes ten geçen çekim fayı ve buna paralel ovaya doğru çok sayıda çekim fayları vardır. Grabenin kuzey kanadında Muncusun, Erkilet, Boğazköprü, İncesu, Yeşilhisar çekim fayları vardır. Bu graben Develi ovası ile bağlantılıdır. Hatta daha güneyde Ecemiş koridoruna bağlıdır. Kuzeydoğu devamında ise Tuzla gölü ve Sarıoğlan baseni yer alır. Bu iki çöküntü arasında Lalebeli sırtı bulunur. Bu topoğrafik eşik iki çöküntüyü birbirinden ayırır. Bölgenin geçirdiği orojenik safhalara gelince; Bölgede Alp öncesi orojenik hareketlerin vukua gelmiş olması tabiidir. Ancak bu eski hareketler genç Alpin hareketlerle belirsiz hale gelmiştir. Bölgenin teknotik çehresi, asıl Alp orojenezi esnasında, bu orojenezin muhtelif safhaları sonunda oluşmuştur. 27

29 Başlıca üç safha, Laremien, Pirenen ve Helvetik safhaları Orta Anadolu Bölgesi nin tektonik gelişmesinde çok etkili olmuşlardır. Bilhassa Laremien orojenisi ile Orta Anadolu kristalin masifinin bazik ve asidik plütonları (İntruzit masifleri) Kretase ve daha eski teşekküller içerisine yerleşmişlerdir. Pirenen ve Helvetik safhalar esnasında paroksizma hareketleri meydana gelmiş ve bu hareketlerle ilgili olarak şiddetli kıvrılmalar meydana gelmiştir. Bölgenin Paleocoğrafyasına gelince; Alt Kretase devinde bölgede bir jeosenklinalin var olduğu ve bu devirde denizaltı volkanizmasının etkili olduğu kabul edilmektedir. Bu jeosenklinalde fliş fasiyesi oluşurken çevresine, bu jeosenklinalde ilaveten palozoyik ve Mesozoyik devri ürünleri yerleşmiştir. Miyosen den öne bölge eosen denitinin etkisinde kalmış ve eosen fliş fasiyesi oluşmuştur. Miyosen de Erciyes volkanizması başlamış, alt pliyosen, üst pliyosen ve kuvaternerde devam etmiş ve kuvaternerde sönümlenmiştir. Volkanizma sırasında (Miyosen de) yörede sığ göl, arten göl fasiyesinde, sıcak iklim etkisinde, sedimantasyonda kırmızı renk hakimdir. Gölün sığ olan serilerinde ani buharlaşmalar sonucu jips kütleri oluşmuştur. Alt Pliyosen de Volkanizma sonucu oluşan bütün olaylar görülür. Bazalt sütunları, tüt donları, bacaları, engebeli bir topografya oluşturur. Bu engebeli topografyanın üzerini Üst Pliyosen sığ gölü doldurmuştur. Üst pliyosen, miyosen gölüne nazaran daha sığ olup, zayf çimentolanma ve az belirgin tabaklanmalar neticesinde göl tamamlanmıştır. Üst pliyosenin Volkanizma faaliyetlerinin göle ulaştığı kesimlerde gölsel kırıntılar içerisinde tüf ve tüfitler oluşmuştur. Özellikle belirgin fay ve kırık hatlarında yerleşim bölgeleri mahsurludur. Bu yörelerde açılan yerleşim bölgelerinde deprem parametrelerinin göz önünde tutulması gerekir. Sonuç olarak; özellikle belirgin fay ve kırık hatlarında yerleşim bölgeleri mahsurludur. Bu yörelerde açılan yerleşim bölgelerinde deprem parametrelerinin dikkate alınması gerekir. Ayrıca ilin topoğrafik yapısının çanak şeklinde olması sebebi ile yeni yerleşimler yapılırken hava koordinatlarının etkilenmesinin dikkate alınması hava kirliliğinin artmaması açısından önem arz etmektedir. 28

30 29

31 Şekil İlin Genelleştirilmiş Stratigrafik Sütun Kesiti Şekil Kayseri İli Jeoloji Haritası 30

32 Depremsellik Kayseri ili, Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre 3. Derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Kayseri ili ve çevresinde yılları arasında meydana gelen Akpınar Depremi (6.6 şiddetinde) ve Sarıkaya depremi (6.2 şiddetinde) bölgede görülen en önemli depremleri oluşturmaktadır. Yakın zamanda Kayseri ili ve çevresinde can ve mal kaybına yol açan yıkıcı bir deprem görülmemiştir. Pınarbaşı ilçesi, Kayseri ilinin güneyinden geçen Ecemiş Fayı, kuzeydoğusundan geçen Bünyan Fayı ve bu fayların bağlandığı Kızılırmak Fayı na yaklaşık olarak km uzaklıktadır. Yörede aktif diri fayların bulunmayışı da deprem riskini çok azaltmaktadır. Şekil Kayseri ili Deprem Haritası Şekil te verilen Kayseri iline ait Deprem haritası incelendiğinde EİH bulunduğu Pınarbaşı ilçesi 3. ve 4.Derece deprem bölgesi içerisinde yer almaktadır. III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri Kayseri İli'nin birçok yerinde bozkır iklimi özellikleri vardır. Kayseri İli'nde kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak karasal nitelikli Orta Anadolu iklimi egemendir. Ancak il iklimi, yükseltiye göre yer yer farklılıklar gösterir. Yüksek yerlerde yayla iklimi hüküm sürer. 31

33 Buna bağlı olarak ilde iklim, çukurda kalan bölgelerde daha yumuşakken, yaylalardan dağlık kesimlere doğru gidildikçe sertleşir. Örneğin, çevreye göre çukur bir alanda yer alan Develi Ovası nda kış ayları yumuşak geçmektedir. Sıcaklık ortalaması, il merkezine göre daha yüksek kesimlerde yer alan Sarız, Pınarbaşı ve Tomarza ilçelerinde daha düşüktür. Aynı değer bir çöküntü çukurunda yer alan Develi İlçesi nde de merkezdekinden yüksektir. En sıcak günler Temmuz ve Ağustos aylarında olup, bu ayların ortalama sıcaklığı yaklaşık 22 ºC dir ( verilerine göre). Kayseri il genelinde ölçülen en yüksek sıcaklık 24/08/1977 tarihinde Pınarbaşı ilçesinde 41.0 ºC olarak ölçülmüştür. Kayseri il merkezinde ölçülen en yüksek sıcaklık değeri ise 30/07/2000 tarihinde 40.7 ºC olarak ölçülmüştür. En soğuk günler ise Aralık, Ocak ve Şubat aylarında olup bu ayların ortalama sıcaklığı yaklaşık, -1 ºC dir ( verilerine göre). Kayseri il genelinde ölçülen en düşük sıcaklık 27/12/2002 tarihinde Tomarza ilçesinde 34.2 ºC olarak ölçülmüştür. Kayseri il Merkezinde ölçülen en düşük sıcaklık değeri ise 06/01/1942 tarihinde 32.5 ºC olarak ölçülmüştür. Son otuz üç yıllık gözlemlere göre Kayseri il merkezinde ortalama sıcaklık, 10.4 ºC dir. Kayseri de kapalı gün sayısı oldukça azdır. Kapalı gün sayısı ortalama 51,1 açık ve güneşli gün sayısı ise 120,3 gün civarındadır. Ortalama nispi nem miktarı %64 tür. Ortalama yağış miktarı ise metrekareye ortalama kg dır. İl en fazla yağışı Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında almaktadır. Tablo Kayseri İli Yılları Arasındaki Hava Sıcaklık Değeri Ortalamaları Kayseri Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) Ortalama En Düşük Sıcaklık ( C) Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) Ortalama Yağışlı Gün Sayısı Ortalama Yağış Miktarı (kg/m2) En Yüksek Sıcaklık ( C) En Düşük Sıcaklık ( C) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler ( ) Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen En Yüksek ve En Düşük Değerler ( )* Günlük Toplam En Yüksek Yağış Miktarı kg/m 2 Günlük En Hızlı Rüzgar km/sa En Yüksek Kar cm Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 32

34 III.1.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri Genel Toprak Yapısı İl toprakları bünye olarak %72 ince %28 kaba malzemeden oluşmaktadır. Toprak reaksiyonu olarak %37 kalevi, %62 nötr ve %1 ise asit özelliklidir. Kireç yönünden %63 oranında orta ve yüksek durumdadır. Yine il toprakları organik maddece %44 orta, %56 ise fakir durumdadır. Yaklaşık Ha.lık alanımız ise çorak toprak olup, ilimiz arazi varlığı toplamının %5,33 dür. İlde görülen iklim ve jeolojik yapı farklılıkları ile vejetasyondaki çeşitlilik değişik özelliklere sahip toprakların oluşumuna neden olmuştur. Kayseri de I-IV. sınıf tarım arazileri ha olup, genelde tarım bu araziler üzerinde yapılmaktadır ha dan fazla alanı olan V-VIII. sınıf arazilerde de işlemeli tarım yapıldığı görülmektedir. Ancak, bu araziler işlemeli tarıma uygun değildir. Tarım alanlarından sonra ikinci sırayı alan mer a alanları ve orman alanları VII.sınıf araziler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Kullanma kabiliyet sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I.sınıf dan VIII.sınıf a doğru giderek artmaktadır. SINIF - I: Topografya düz veya düze yakın (%0-2) dir. I. Sınıf arazilerin kapladığı alan ha olup il yüzölçümünün % 2,4 ünü teşkil etmektedir. I. Sınıf arazilerin; 25,568 Hektarı alüvyal topraklar, 5804 Hektarı kolüviyal topraklar, 5957 Hektarı kahverengi topraklar, 2254 Hektarı Kireçsiz kahverengi topraklar, 532 Hektarı ise kırmızı kahverengi topraklardan oluşturmaktadır. Bu arazilerin ha da kuru tarım, ha da sulu tarım yapılmaktadır Ha ı bağ-bahçe arazisidir ha da diğer kullanım içindir. SINIF- II: Toplam miktarı ha olup İl Yüzölçümünün % 6,6 sını oluşturmaktadır. Bu arazilerin %20 sini alüviyal topraklar, %43,4 ünü kolüviyal topraklar, %0,3 ünü kestanerengi topraklar, %20 sini kahverengi topraklar, %9 unu Kireçsiz kahverengi topraklar ve %7 sini kırmızı kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Bu arazilerin; 67,554 ha da kuru tarım, ha da sulu tarım yapılmaktadır. II inci sınıf arazilerin, 6200 Ha ı bağ-bahçe ve 4561 ha ı çayır-mer a arazidir. Ortalama eğimi ise % 2-6 arasındadır. SINIF- III: III. sınıf araziler 200,305 ha. kapladığı alan ile İl Yüzölçümünün %11,87 sini teşkil eder. Bu arazinin toprak gruplarına göre dağılımı ise %13,5 i alüviyal topraklar, %16,6 sı kolüvyal topraklar, %0,7 si kahverengi orman toprakları, %2,1 i Kestanerengi, %14,5 i kireçsiz kahverengi, %3,2 si kırmızı kahverengi topraklar şeklindedir. Bu alanların kullanım durumları ise şöyledir; 156,801 ha. kuru tarım, 20,390 ha. sulu tarım, 6,900 ha. Bağ-bahçe, 9,808 ha. çayır-mer a, 461 ha. Orman-funda ve 5,945 ha. Da diğer kullanımlar. SINIF- IV: IV. sınıf araziler ha alanı ile İl Yüzölçümün ün %11,46 sını kaplamaktadır. 33

35 IV üncü sınıf arazilerin toprak gruplarına göre dağılımı ise şöyledir; % 13,80 i alüvyal, %6,94 ü kolüviyal topraklar, %2,57 ha ı Organik, %1,53 ü kahverengi orman toprakları, %0,1 i kireçsiz kahverengi orman toprakları, %3,74 ü kestanerengi, %44,81 i kahverengi toprakları, %14,99 u kireçsiz kahverengi, %10,60 ı kırmızı kahverengi ve %0,92 si Regosol topraklardan oluşmaktadır. Bu alanların kullanım durumları ise şöyledir; 143,279 ha da kuru tarım, 2074 ha da sulu tarım, 6105 ha. Bağ-bahçe, 37,710 ha da çayır-mer a, 2426 ha da orman fundal ve 1,732 ha. Diğer kullanımlar. SINIF- V: Kayseri ilinde V. Sınıf arazinin toplamı 3,309 hektardır. Bu alanın büyük toprak gruplarına göre dağılımı şöyledir; 472 ha. Hidromorfik alüvyal topraklar, 2,837 ha. Organik topraklar.bu arazilerin tamamı derin profile sahip ve düz-düze yakın eğimlidir. Aynı zamanda bu sınıf arazilerin tamamında yaşlık ve çoraklık problemi vardır. SINIF- VI: Kayseri ilinde VI. Sınıf arazinin toplamı 210,641 hektardır. Toprak gruplarına göre dağılımı ise 16,478 ha ı alüviyal topraklar, 8,902 ha. Kolüvyal, 4,776 ha ı kahverengi orman toprakları, 1,802 ha ı kireçsiz kahverengi orman toprakları, 14,144 ha ı kestanerengi, 105,782 ha ı kahverengi topraklar, 35,392 ha ı kireçsiz kahverengi topraklar, 12,177 ha ı kırmızı kahverengi topraklar, 11,188 ha ı ise regosol topraklar şeklindedir.bu toprakların kullanım durumları ise şöyledir; %56,6 sı kuru tarım, %5 i sulu tarım, %3,8 i bağ-bahçe, %37,1 i çayırmer a, %1,2 si orman funda ve %0,8 i diğer kullanımlar. SINIF- VII: 757,382 ha alanı ile ilin % 45 lik kısmını kaplar. Bu alanların toprak gruplarının dağılımı ise %0,005 i alüvyal, %1,78 i hidromorfik alüvyal, %0,001 i alüvyal sahil bataklık, %0,005 i kolüvyal, %9052 si kahverngi orman, %9 u kestanerengi, %39,2 si kahverengi, %24,6 sı kireçsiz-kahverengi, %7,2 si kırmızı-kahverengi, %102 si regosol şeklinde teşkil etmiştir. Bu toprakların kullanım durumları ise şöyledir; 60,555 ha. kuru tarım, 16 ha.i sulu tarım, 2,679 ha. bağ-bahçe, 560,466 ha. Çayır-mer a, 130,219 ha. orman funda ve 3,429 ha. diğer kullanımlar SINIF- VIII: 164,769 ha ile il topraklarının %9,8 ini oluşturur. Bu arazilerin toprak gruplarına göre dağılımı ise 710 ha. Irmak yatağı, 164,059 ha. ise çıplak kayalık olarak belirlenmiştir. Kayseri de su yüzeyleri ha. alan kaplamaktadır. Orman ve fundalık alanlar ilin 135,817 ha ını kaplar. Bunun 75,374 ha ı orman, 60,443 ha ı fundalıktır. Orman-fundalık alanların %95,88 i VII. sınıf arazilerde bulunmaktadır. Yerleşim alanları ise ilin 15,568 ha lık kısmını kaplamaktadır. Bu alanların 1,386 ha ı I inci sınıf arazilerde, 2,243 ha ı II inci sınıf arazilerde, 5,992 ha ı III üncü sınıf arazilerde bulunmaktadır. Yerleşim alanlarının %53 lük kısmı tarıma elverişli alanlarda kurulmuştur. 34

36 Tablo Kayseri İli Arazi Kullanma Kabiliyeti Sınıfları Kullanma Şekli ARAZİ KULLANMA KABİLİYET SINIFLARI (Hektar) I II III IV Toplam V VI VII Toplam VII TOPLAM Tarım Arazileri Kuru T. (Nadaslı) Kuru T. (Nadassız) Sulu Tarım Yetersiz Sulu Tarım Bahçe (Kuru) Bahçe (Sulu) Bağ (kuru) Bağ (Sulu) Çayır-Mera Çayır Arazisi Mera Arazisi Orman- Funda Orman Arazisi Fundalık Arazi Tarım Dışı Arazi Yerleşim (Yoğun) Yerleşim (Az yoğun) Sanayi Alanı Askeri Alan Havaalanı Diğer Araziler Su Yüzeyi Toplam Kaynak: Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Kayseri Arazi Varlığı, 1996 III.1.6 Mimari ve Arkeolojik Miras Yapılan etüt çalışmaları sırasında güzergah üzerinde herhangi bir mimari ve arkeolojik kalıntıya rastlanmamıştır. Ancak rastlanılması durumunda, Kayseri İl Kültür ve Turizm 35

37 Müdürlüğü ile irtibata geçilecektir. İlgili Müdürlüklerden temin edilecek olan görüş yazıları ÇED raporuna eklenecektir. III.1.7 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi Güzergahın inceleme alanı ve çevresindeki 2872 sayılı Çevre Kanunu Özel Çevre Koruma Bölgeleri başlığında tanımlanmış alan ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu na giren Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları, Tabiat Anıtları, Tabiat Parkları maddesi altında yer alan özellikte alanlar için ilgili Kurum/Kuruluşların görüş yazıları doğrultusunda netleşeceğinden ayrıntılı bir şekilde ÇED Raporunda verilecektir. Bu bölümde belirtilen diğer hususlar ÇED Raporunda detaylandırılacaktır. 36

38 BÖLÜM IV PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER

39 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanıtım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.) Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi için, projeden kaynaklanan çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlardaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu etkilerin bazıları doğrudan, bazıları ise dolaylı etkilerdir. Özellikle çevresel kirlilik yaratacak unsurlar olan hava, su ve toprak kirliliklerinin ilgili yönetmeliklerde belirlenen sınır değerlerinin altında kalması taahhüt edildiğinden; proje etki alanı, diğer unsurlar (proje alanı florası, faunası, jeoloji, gürültü, partikül emisyonu, yerleşim yerleri, istihdam, tarım ve orman alanları vb.) göz önüne alınarak seçilmiştir. EİH güzergahı Kayseri ili Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçeleri sınırlarından geçmekte olup, projeden bu yerleşim yerlerine bağlı civarlarındaki yerleşkeler (kasaba, köy, mahalle) sosyoekonomik yönden, öncelikli olarak etkilenecektir. Çevresel etkileşim yönünden ise, güzergah eksen kabul edilerek güzergahın 25 m sağından ve 25 solundan olmak üzere yaklaşık 50 m genişliğindeki koridor içerisinde kısa ve geçici süreli (direklerin alt montajı sırasında yoğun olmak üzere) inşaat çalışmaları yürütülecektir. Proje kapsamında, EİH güzergahının sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere 5 km genişliğindeki bir alan inceleme koridoru olarak tanımlanmış olup, çevresel etüt ve değerlendirmelerin tamamı bu koridor alanı içerinde yapılmaktadır. IV.1.1 Proje İçin Kullanılacak Alan Bu proje ile bölge ve civarında kesintisiz enerji ihtiyacının karşılanması amacıyla TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından; Kayseri ili, Kocasinan ilçesi Gömeç köyü sınırları içerisinde bulunan Kayseri Kapasitör TM den başlayacak olan EİH Melikgazi ve Talas ilçelerinden geçerek yine Kayseri ili, Talas ilçesi sınırları içerisinde tesis edilecek olan Talas TM ye bağlanarak son bulacaktır. Proje kapsamında 154 kv geriliminde 2x1272 MCM iletkenli yaklaşık 40 km uzunluğunda tesisi ve işletilmesi planlanmaktadır. EİH güzergahında kullanılacak olan direklerin, direk tipleri henüz belirlenmemiştir. Bu nedenle yaklaşık 65 adet taşıyıcı direk için ortalama 200 m 2 (65*200= m 2 ) 20 adet durdurucu direk için ise ortalama 300 m 2 (20*300=6.000 m 2 ) olmak üzere yaklaşık m 2 alan için; mülkiyet hakkı olarak kamulaştırma yapılacak, izin alınacak veya tahsis amacı değişikliği yapılacaktır. Ayrıca, güzergahın sağından ve solundan 25 m olmak üzere (direk yerleri ve mera alanları hariç) yaklaşık (40.000* = m 2 ) alanda ise irtifak hakkı kurulacaktır. Kayseri ili Kocasinan ilçesi sınırları içerisinde tesis edilecek TM için yaklaşık m 2 alanda kamulaştırma yapılacak olup bu alanın yaklaşık m 2 lik kısmına TM tesis edilecektir. Arazilerin mülkiyetleri (şahıs, hazine, orman, mera vb) kamulaştırma planları hazırlanırken tespit edilecek olup, hazırlanan kamulaştırma planlarına göre kamulaştırması yapılacak alanlar, Kamulaştırma Kanunu gereğince mülkiyet ve irtifak (yararlanma) hakkı için kamulaştırılacaktır. Kamulaştırma m 2 birim fiyatı, oluşturulacak Kıymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenecek olup Kamulaştırma bedelleri, komisyon tarafından belirlenecek fiyat üzerinden hak sahiplerine ödenecektir. Kamulaştırma planlarına göre tespit edilen orman alanları için ilgili orman idaresinden gerekli izinler alınacak, mera alanları için ilgili mera komisyonundan tahsis amacı değişikliği yapılacaktır. Diğer vasıftaki arazilerin olması durumunda meri mevzuatlar kapsamında gerekli işlemler yapılacaktır. 38

40 Arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları sırasında öncelikle direklerin kurulacağı alanlarda inşaat çalışmaları yapılacak ve bu alanlarda arazi kullanım şekli kısa süreli değişecektir. İnşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından direk yerleri topografyaya uygun hale getirilecektir. Özellikle tarım alanlarındaki arazilere direklerin dikilmesinden sonra tarım aktivitesinin sürdürülmesinde bir sakınca olmayacağı için işletme döneminde arazi kullanımında önemli bir değişiklik olmayacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat çalışmalarının yoğunlaştığı direk yerlerinde, direk ayaklarının hafriyat çalışmalarında; üst örtü toprağı, düzgün şekilde yapısı bozulmadan sıyrılacak ve direk ayak kenarlarına depolanacaktır. Sonrasında alt örtü toprağı da benzer şekilde dağıtılmadan çıkarılarak depolanacaktır. Direk ayaklarının temel işlemlerinin tamamlanmasından sonra alt örtü toprağı ile temel iç dolgu işlemleri yapılacaktır. Ardından bitkisel (nebati) toprak malzemesi, direk ayaklarının altına düzgün şekilde serilecektir. Böylece inşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından arazi, kısa sürede eski halini alarak tarım yapılabilir hale gelecektir. Arazi kullanımındaki değişiklik nedeniyle yöre halkının etkilenmemesi için daha önce belirtildiği şekilde istimlak çalışmaları yapılacaktır. TM alanı için ise kullanım şekli tamamen değişecek, büyük bir kısmına şalt sahası yerleştirilecek geri kalan kısmı ise güvenlik mesafesi olarak bırakılacaktır. Sadece uzun vadede alandaki en önemli etki, görsel ve EMA etkisidir. IV.1.2 Doğal Kaynakların Kullanımı, Tesis edilmesi planlanan EİH ve TM için yaklaşık aynı anda en fazla 45 kişinin çalışması öngörülmektedir. Çalışması öngörülen 45 kişinin, içme ve kullanma amaçlı su ihtiyacı için 11,25 m 3 /gün su kullanılacaktır. Ayrıca araçların hareket etmesinden kaynaklanacak toz emisyonunu azaltabilmek için, araçların kullandıkları toprak yolların sulanması sırasında da su kullanımı söz konusu olacaktır. Bu su mevcut doğal kaynaklardan veya şebeke suyundan sağlanacaktır. İşletme aşamasında sadece belli aralıklarla ve gerek duyulduğunda (tellerin uzaması, izolatörlerdeki sorunlar vb) bakım ekiplerinin çalışması söz konusudur. Bunun yanı sıra projenin inşaat çalışmalarında, ihtiyaç duyulması durumunda elektrik enerjisi, kurulacak olan jeneratör ile karşılanacaktır. Ayrıca iş makineleri ve kullanılacak araçlar için mazot, benzin, makine yağı, lastik değişimi vb. yakın çevrede bulunan akaryakıt istasyonlarından veya servislerden karşılanacaktır. IV.1.3 Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Koşullar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu. IV Atık su Proje kapsamında EİH nin; alt montaj çalışmalarında 15 kişi, üst montaj çalışmalarında 15 kişi ve tel çekme işlemlerinde 15 kişinin çalışması öngörülmektedir. Tüm bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında, EİH de aynı anda hattın farklı bölgelerinde en fazla 45 kişi çalışacaktır. Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında çalışacak 45 kişi için içme ve kullanma suyu miktarı, bir kişinin ihtiyaç duyacağı su 150 lt/kişi- gün olarak kabul edilirse; 39

41 45 kişi x 150 lt /kişi-gün = lt/gün = 6,75 m 3 /gün su kullanılacaktır. TM inşaatında ise aynı anda 30 kişi çalışması öngörülmektedir. TM inşaatı sırasında ise; 30 kişi x 150 lt/kişi-gün = lt/gün = 4,50 m 3 /gün su kullanılacaktır. Kullanılacak suyun % 100 ünün atık su olarak geri döneceği ve trafo merkezinin inşaatı ile EİH inşaatının aynı anda yapıldığı kabulüyle oluşacak evsel nitelikli atık su miktarı en fazla 11,25 m 3 /gün olarak hesaplanır. TM nin işletme aşamasında; 8 saatlik vardiya ile yaklaşık 3 kişi, toplamda 9 kişi bulunacaktır. Yaklaşık 9 kişi için gerekli su miktarı ise; (bir kişinin günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacı 150 lt/kişi-gün alınarak) 9 kişi x 150 lt/kişi-gün = 1350 lt/gün 1,35 m 3 /gün olarak hesaplanır. İnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak atık sular, şantiye ve/veya mevcut yerleşimin kullanılması durumuna göre mevcut kanalizasyon sistemine verilerek bertaraf edilecek veya sızdırmaz fosseptikte (Ek-5) biriktirilecektir. Fosseptikte biriken atık sular şantiyenin kurulacağı en yakın belediyeye ait vidanjörlerle çekildikten sonra ilgili belediyeye ait merkezi arıtma sistemine verilerek bertaraf edilecektir. Atık sular hiçbir şekilde yerüstü ve yer altı su kaynaklarına boşaltılmayacaktır. Çalışacak vasıfsız personel bölgeden karşılanacağından vasıfsız personel için konaklama ve atık oluşumu ile ilgili bir sorun oluşmamaktadır. Dolayısıyla çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli atıksular; ilgili Belediyelerin mevcut atık su sistemine (fosseptik veya kanalizasyon sistemi) verilerek bertaraf edilecektir. EİH inşaat çalışmalarında yapılacak beton imalatları için; arazide ulaşımın mümkün olduğu direklerde hazır beton (beton santralinde hazırlanarak mikser araçları ile direk yerine getirilen beton) kullanılacaktır. Ulaşım imkanlarının mümkün olmadığı direkler için ise yerinde döküm beton imalatı yapılacaktır. Hazır beton için gerekli su beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı yerde temin edilmektedir. Yerinde döküm beton için gerekli su ise çevredeki doğal su kaynaklarından veya belediye şebekelerinden satın alınmak suretiyle karşılanacaktır. Doğal su kaynaklarından su temini için DSİ Bölge Müdürlüğünden ilgili izinler alınacaktır. Gerek hazır beton ve gerekse yerinde dökme beton imalatlarında kullanılacak sular, malzeme bünyesinde kalacağından herhangi bir atık su oluşturmayacaktır. Ayrıca çalışma yapılan direkte beton imalatların bitmesinden sonra geri dönen mikser araçlarının yıkanması, proje sahası ve yakın çevresinde yaptırılmayacak olup, beton tedarikçi firmanın kendi sahasında (beton santrali) yapması sağlanacaktır. Proje kapsamında, 31 Aralık 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliğinin hükümleri yerine getirilecektir. IV Katı Atık ve Atık Yağ EİH Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışmaları EİH arazi hazırlama ve inşaat aşamalarında çalışacak 45 kişiden kaynaklı, evsel nitelikli katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Bir kişiden kaynaklı günlük katı atık miktarı 1,34 kg kabulüyle; 45 kişi x 1,34 kg/gün = 60,3 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. 40

42 EİH inşaat ve montaj aşamalarının aynı anda yapılacağı kabul edildiğinde oluşacak evsel katı atık miktarı en fazla 60,3 kg/gün olacaktır. TM inşaat ve montaj aşamalarında çalışacak kişi sayısı en fazla 30 olacağından, evsel nitelikli katı atık oluşması söz konusu olacaktır. Bir kişiden kaynaklı günlük katı atık miktarı 1,34 kg kabulüyle; 30 kişi x 1,34 kg/gün = 40,20 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. TM ve EİH inşaat ve montaj aşamalarının aynı anda yapılacağını kabul edersek oluşacak evsel katı atık miktarı en fazla 100,5 kg/gün olacaktır. Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personeller, ihtiyaçlarını mevcut yerleşim yerlerinde kiralanacak konutlarda ve/veya kurulacak şantiye alanlarında karşılayacaklardır. Şantiye alanındaki personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli katı atıklar; bölgedeki belediyeye ait konteynırlarda toplanacak, konteynırlarda toplanan katı atıklar ise belli periyotlarda ilgili belediye tarafından alınarak, katı atık bertaraf tesisinde bertaraf edilecektir. Ayrıca EİH nın arazi hazırlık, inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat(demir, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, trafo merkezindeki makine ve ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) atıkları hurda olarak toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar ilgili belediye veya lisans almış geri dönüşüm firmalarına teslim edilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yine ilgili belediyenin katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Aksi bir durumun oluşması halinde katı atıkların tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, ambalaj atıklarının tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereği bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Projenin tüm aşamalarında; çalışanlardan kaynaklanacak katı atıkların (yemek artığı, ambalaj kağıdı, pet şişe, cam şişe vb.) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 18 de belirtildiği gibi denizlere, göllere ve benzeri alıcı ortamlara, caddelere dökülmesinin yasak olduğu konusunda çalışanlar uyarılacak ve gerek bu yasağa gerekse Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin tüm hükümlerine uymaları sağlanacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında kullanılan araçların bakımları bölgedeki akaryakıt istasyonlarında ve servislerde yapılacağından proje alanında herhangi bir atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. Herhangi bir sebeple tehlikeli atık oluşması durumunda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik esaslarına uyulacaktır. Arazi çalışmalarında direk ayaklarının dikileceği çukurlardan çıkan hafriyat yine bu çukurların doldurulmasında ve arazinin tesviyesinde kullanılacağından hafriyat taşınması ve atığı söz konusu olamayacaktır. Olası hafriyat işlemleri sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Hükümlerine uyulacaktır. İşletme Aşamasında EİH işletmeye alındıktan sonra bakım ekipleri tarafından hat güzergahı boyunca senenin belirli zamanlarında yapılacak incelemelerde hattın bakımı yapılacak olup, İzolatörlerin değiştirilmesi gerektiği durumunda izolatörler yenilenecek; tellerin tolerans dışı gevşemesi (uzaması) veya kopması durumunda teller tamir edilecek, hasarlı malzemeler yenisi ile 41

43 değiştirilecek, eskileri TEİAŞ Genel Müdürlüğüne ait depolarda stoklanacaktır. Daha sonra bu malzemeler hurda olarak lisans almış firmalara satılacaktır. Yurtdışında bazı uygulamalarda olduğu gibi, hat altında bitki yetişmesini önlemek amacıyla herhangi bir kimyasal madde (Herbisit ) kullanılmayacaktır. EİH işletme aşamasındaki bakım çalışmalar belli zaman aralıklarında ve gerektiğinde yapılmakta olup çok kısa süreli yapılan çalışmalardır. Ayrıca TM nin işletme aşamasında 8 saatlik 3 vardiyada toplam 9 kişiden kaynaklı evsel atık miktarı; 9 kişi x 1,21 kg/gün =10,89 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Projenin işletme aşamalarında geri dönüşümü mümkün olan ambalaj ve ambalaj atıklar; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. IV Hava Kirliliği EİH Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışmaları Projenin arazi hazırlama ve inşaat çalışmalarında patlatma, kırma, öğütme gibi işlemler yapılmayacak ve patlayıcı kullanılmayacak olup, direklerin temel çukurları için yapılacak kazı işlemlerinden ve inşaatından dolayı toz emisyonu oluşması söz konusu olacaktır. Her bir direk için 4 çukur açılacak ve direk ayaklarının oturacağı çukurların derinliği yaklaşık 3 m, boyutları ise 3 m x 3 m dir. Buna göre her bir direğin bir ayağı için açılacak çukur hacmi; V = 3 m x 3 m x 3 m V = 27 m 3 olacaktır. Toplam hafriyat miktarı, toprak yoğunluğu 1,60 ton/m 3 alınarak; Hafriyat Miktarı =Toprak Yoğunluğu x Toplam Hacim bağıntısından; 27 m 3 x 1,60 ton/m 3 = 43,20 ton olarak bulunur. Bir ayak çukuru için kazı işlemleri ortalama 4 saat sürmektedir. Buna göre saatte yapılacak hafriyat miktarı; 43,20 ton/4 saat = 10,8 ton/saat olacaktır. Toplam saatlik kütlesel toz debisi ise; (kazı esnasında toz emisyon faktörü 0.01 kg/ton ( 1 ) alınarak); 10,80 ton/saat x 0.01 kg/ton = 0,108 kg/saat olarak bulunur. 1 ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü, Endüstri Yatırımlar ÇED Dairesi Başkanlığı, Madencilik Faaliyetleri İçin Hazırlanan ÇED Raporlarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar, 2006, ( 42

44 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Ek-2 de Mevcut ve yeni kurulacak tesislerin bacalarından veya baca dışından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri, mevcut tesisler için bacalarda ölçülerek, baca dışından atmosfere verilen emisyonlar ile yeni kurulacak tesisler için emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri Tablo 2.1 de verilen değerleri aşması halinde, tesis etki alanında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri (HKKD) mümkünse saatlik, aksi takdirde, günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır. ifadesinden yol çıkarak limit değerin 1,0 kg/saat olarak değerlendirilmektedir. Talas TM inşası sırasında yapılacak kazı çalışmalarında yaklaşık m 2 alanda, yaklaşık 1 metre kazı derinliğinde tesis edileceğinden; Toplam Hafriyat Miktarı = m 2 x 1 m= m 3 olacaktır. Toplam hafriyat miktarı, toprak yoğunluğu 1,60 ton/m 3 alınarak; Hafriyat Miktarı =Toprak Yoğunluğu x Toplam Hacim bağıntısından; = m 3 x 1,60 ton/m 3 = ton olarak bulunur. Kazı, yükleme ve dolgu çalışmaları tüm proje süresince toplam 3 ay boyunca ayda 30 gün, günde 8 saat çalışılacağı kabul edilerek ton / (3 ay x 30 gün x 8 saat)=49,49 ton/saat olacaktır. Toplam saatlik kütlesel toz debisi ise; (kazı esnasında toz emisyon faktörü 0.01 kg/ton alınarak); 49,49 ton/saat x 0,01 kg/ton = 0,5 kg/saat olarak bulunur. Projenin inşaat aşamasında toz emisyonu için hesaplanan değer toplam 0,108 kg/saat olup, bu değer limit (1,0 kg/saat) değerin çok altında olduğu için hava kalitesi katkı değerlerinin tespitine veya modellenmesine gerek kalmamıştır. Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin İzne Tabi Tesisler İçin Emisyon Sınırları ekinde (Ek-1) belirtilen, açıkta depolanan tozlu yığma malzemelerle ilgili hava kalitesi standartlarını karşılama hususlarına uyulacaktır. Ayrıca inşaat çalışmaları sırasında makinelerin kullanılmasından dolayı az bir miktarda emisyon oluşacak olup, bunlardan başlıcaları CO, NOx, SOx ve tozdur. Bu emisyonların kontrolleri tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği gereğince yerine getirilecek olup, araçlara ait emisyon pulları inşaat süresince kontrol edilecektir. Projenin işletme aşamasında, EİH den kaynaklı, hava kalitesi üzerine herhangi bir etki söz konusu olmayacaktır. IV Gürültü Projenin inşaatı sırasında kullanılacak iş makineleri ve taşıma araçları bir miktar gürültüye neden olacaktır. Tesisin yapımında alt montaj, üst montaj inşaası aşamasında kamyon, kepçe, Betoniyer, Silindir, Kompresör, Kompaktör ve Tel Çekme Vinci gibi makine ve ekipmanlar kullanılacaktır. Makinelerin çalışması sürekli değil, kısa süreler halinde olacaktır

45 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 13. Maddesi uyarınca (Açık alanda kullanılan ekipmanlarda uyulması gereken şartlar ) Açık alanda kullanılan ekipmanların gürültü düzeyi, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca hazırlanan ve tarihli ve dördüncü mükerrer sayılı Gazetede yayımlanan Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik (2000/14/AT) hükümlerine tabidir hükmüne göre gürültü çıkaran makine-ekipman ve kamyonların gürültü düzeyleri aşağıda verilmektedir. Kamyon 104 dba, Kepçe 106 dba, Betoniyer 107 dba, Silindir 104 dba, Kompresör 106 dba, Kompaktör 108 dba ve Tel Çekme Vinç Makinesi 104 dba dır. Bütün makinelerin aynı anda çalıştığı varsayıldığında faaliyet alanında oluşacak ağırlıklı ses basınç seviyesi; n 1 0,1( Lpj Aj ) *L pa = 10 Log( ((((( 10 )formülü yardımıyla hesaplanmaktadır. n i 1 LpA = Ağırlıklı ses basınç seviyesi Lpj = j bantında frekans ses basınç seviyesi, desibel cinsinden Aj = Merkez frekansında ağırlıklı değeri(0 olarak alınmıştır- Gürültü kaynağı kuvvetli farklı frekans bileşenleri yaymamakta olup frekans aralığı Hz. dir- TS ENE ISO 3744 Madde 8.2. Not:26 ya göre) Her bir kaynaktan oluşan gürültü seviyesinde uzaklığa göre oluşacak azalma miktarı aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır. *L w = L pf + 10 Log (S/S 0 ) L pf = Ağırlıkı ses basınç seviyesi S = Ölçme yüzeyinin alanı(4 r 2 ) S 0 = 1 m 2 r = Kaynaktan uzaklık (m) Atmosferin etkisiyle sesteki azalma kaynağın frekansına ve kaynaktan uzaklığa bağlıdır. İş makineleri için ortalama frekans aralığı Hertz olarak kabul edilmiştir (Çevre Bakanlığı,1997). Ortalama ses basınç seviyesindeki atmosferik rötuş nedeniyle meydana gelecek azalma ise aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır. A atm = 7.4 x 10-8 x f 2 x r / A atm = Atmosferik rötuş ile ses basıncı düzeyindeki düşüş (dba) f = İletilen sesin frekansı (3500) r = Kaynaktan uzaklık (m) = Havanın bağıl nemi *TSE EN ISO 3744 Akustik-Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Seviyelerinin Ses Basıncı Kullanılarak Tayini Bir Yansıtma Düzlemi Boyunca Esas Olarak Serbest Bir Alan İçinde Uygulanan Mühendislik Metodu(Frekans Bant Verilerinden Ağılıklı Ses Basınç Seviyelerinin Hesaplanması-Ses Basınç Seviyesinin Hesaplanması) Gürültü seviyesinin hesabı ise eşdeğer gürültü seviyesinden atmosferik rötuşun çıkarılması ile bulunur. L= L w - A atm Alt Montaj Aşaması Alt montaj işlemlerinde birer adet kazıcı, betoniyer, buldozer, testere ve kamyon kullanılacaktır. Bu araçlardan kaynaklanacak uzaklığa göre ortalama ses basınç seviyeleri sırasıyla Tablo IV de, ilgili grafik ise Şekil IV de verilmiştir. 44

46 EŞDEĞER GÜRÜLTÜ SEVİYESİ (dba) TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tablo IV Alt Montaj Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi Mesafe Kazıcı (dba) Kamyon (dba) Testere (dba) Betoniyer (dba) Buldozer (dba) Lw (dba) Aatm (dba) L (dba) m , , ,01 76,01 80,01 79,01 76,01 85,06 0,13 84, ,99 69,99 73,99 72,99 69,99 79,04 0,26 78, ,47 66,47 70,47 69,47 66,47 75,52 0,38 75, ,97 63,97 67,97 66,97 63,97 73,02 0,51 72, ,03 62,03 66,03 65,03 62,03 71,085 0,64 70, ,45 60,45 64,45 63,45 60,45 69,501 0,77 68, ,11 59,11 63,11 62,11 59,11 68,162 0,86 67, ,95 57,95 61,95 60,95 57,95 67,00 1,02 65, ,93 56,93 60,93 59,93 56,93 65,97 1,15 64, ,01 56,01 60,01 59,01 56,01 65,06 1,28 63, ,06 48,06 52,06 51,06 48,06 57,105 3,19 53, ,03 42,03 46,03 45,03 42,03 51,085 6,338 44, ,51 38,51 42,51 41,51 38,51 47,56 9,58 37, ,01 36,01 40,01 39,01 36,01 45,06 12,77 32,29 GÜRÜLTÜ MODELLEME GRAFİĞİ MESAFE (M) Şekil IV Alt Montaj aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi Üst Montaj Aşaması Üst montaj işlemlerinde birer adet kamyon, vinç, tel çekme makinesi ve testere kullanılacaktır. Bu araçlardan kaynaklanacak uzaklığa göre ortalama ses basınç seviyeleri sırasıyla Tablo IV de, ilgili grafik Şekil IV de verilmiştir. 45

47 EŞDEĞER GÜRÜLTÜ SEVİYESİ (dba) TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tablo IV Üst Montaj Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi Mesafe Kamyon (dba) Vinç(dBA ) Tel Çekme(dBA) Testere (dba) Lw (dba) Aatm (dba) L (dba) m , , ,01 68,01 76,01 80,01 84,6833 0,13 84, ,99 61,99 69,99 73,99 78,6627 0,26 78, ,47 58,47 66,47 70,47 75,1408 0,38 74, ,97 55,97 63,97 67,97 72,6421 0,51 72, ,03 54,03 62,03 66,03 70,7039 0,64 70, ,45 52,45 60,45 64,45 69,1202 0,77 68, ,11 51,11 59,11 63,11 67,7813 0,86 66, ,95 49,95 57,95 61,95 66,6215 1,02 65, ,93 48,93 56,93 60,93 65,5984 1,15 64, ,01 48,01 56,01 60,01 64,6833 1,28 63, ,06 40,06 48,06 52,06 56,7245 3,19 53, ,03 34,03 42,03 46,03 50,7039 6,338 44, ,51 30,51 38,51 42,51 47,1820 9,58 52, , ,013 36, ,01 44, ,77 31,91 GÜRÜLTÜ MODELLEME GRAFİĞİ MESAFE (M) Şekil IV Alt Montaj aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi TM İnşası Aşaması TM inşa işlemlerinde birer adet kamyon, kepçe, kompresör, kompaktör, betoniyer, silindir, kullanılacaktır. Bu araçlardan kaynaklanacak uzaklığa göre ortalama ses basınç seviyeleri sırasıyla Tablo IV te, ilgili grafik Şekil IV te verilmiştir. 46

48 EŞDEĞER GÜRÜLTÜ SEVİYESİ (dba) Mesafe Kepçe (dba) Vinç (dba) Kompresör (dba) Kamyon (dba) Kompaktör(dB A) Betoniyer (dba) Silindir (dba) Lw (dba) Aatm (dba) L (dba) TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tablo IV TM İnşası Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyesi M , , ,01 76,01 78,01 76,01 80,01 79,01 76,01 85,06 0,13 84, ,99 69,99 71,99 69,99 73,99 72,99 69,99 79,04 0,26 78, ,47 66,47 68,47 66,47 70,47 69,47 66,47 75,52 0,38 75, ,97 63,97 65,97 63,97 67,97 66,97 63,97 73,02 0,51 72, ,03 62,03 64,03 62,03 66,03 65,03 62,03 71,085 0,64 70, ,45 60,45 62,45 60,45 64,45 63,45 60,45 69,501 0,77 68, ,11 59,11 61,11 59,11 63,11 62,11 59,11 68,162 0,86 67, ,95 57,95 59,95 57,95 61,95 60,95 57,95 67,00 1,02 65, ,93 56,93 58,93 56,93 60,93 59,93 56,93 65,97 1,15 64, ,01 56,01 58,01 56,01 60,01 59,01 56,01 65,06 1,28 63, ,06 48,06 50,06 48,06 52,06 51,06 48,06 57,105 3,19 53, ,03 42,03 44,03 42,03 46,03 45,03 42,03 51,085 6,338 44, ,51 38,51 40,51 38,51 42,51 41,51 38,51 47,56 9,58 37, ,01 36,01 38,01 36,01 40,01 39,01 36,01 45,06 12,77 32,29 GÜRÜLTÜ MODELLEME GRAFİĞİ MESAFE (M) Şekil IV TM İnşaatı Aşamasında Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi tarih ve Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin (Endüstriyel tesisler için çevresel gürültü kriterleri ) 22. Maddesine göre Endüstriyel tesislerden kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir. 47

49 Şantiye alanları için çevresel gürültü kriterleri MADDE 23 (1) Şantiye alanlarından çevreye yayılan gürültü seviyesi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir: a) Şantiye alanındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi bu Yönetmeliğin ekindeki Ek-VIII de yer alan Tablo te verilen sınır değerleri aşamaz. b) Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetleri gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülemez. c) Kamu yararı gerektiren baraj, köprü, tünel, otoyol, şehir içi anayol, toplu konut ve benzeri projelerin inşaat faaliyetleri ile şehir içinde gündüz trafiği engelleyecek inşaat faaliyetleri gündüz zaman diliminde çalışmamak koşuluyla Ek-VIII de yer alan Tablo-5 teki gündüz değerlerinden akşam için 5 dba, gece için 10 dba çıkartılarak elde edilen sınır değerlerin sağlanması şartıyla, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün görüşü alınarak yetkili idare tarafından verilen izin çerçevesinde sürdürülebilir. ç) Şantiye faaliyeti sonucunda oluşan çevresel gürültü seviyesindeki tonal değişimlerde 5 dba lık, ani değişimlerde ise TS ISO 9315 standardına göre seviye ayarlaması yapılır. d) Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dbc yi aşamaz. e) Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve çalışma periyotları ile büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe belediyesinden alınan izinlere ilişkin bilgiler inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterilir. f) Tatil beldelerinde ve turistik alanlarda gerçekleştirilen tüm şantiye faaliyetleri büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe/ilk kademe belediyesinin kararı doğrultusunda hafta sonları veya bir kaç ay süre ile tamamen durdurulabilir. Tablo IV Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) L gündüz (dba) Bina 70 Yol 75 Diğer kaynaklar 70 Bu duruma göre teoride faaliyet sahasında tüm makine-ekipman ve kamyonlar çalışır durumda inşaat aşamasında kaynağa 50 m mesafede oluşacak 70 dba lik gürültü seviyesi standardı sağlamış olacaktır. İşletme Aşamasında İşletme döneminde, elektrik alan, iletkenlerin yüzeylerinde havanın elektriksel olarak parçalanmasıyla yüklü parçacıkların ortaya çıkmasına neden olur ki bu da korona olarak adlandırılmaktadır. Korona gürültüsü, iletkenlerden kaynaklanan bir crackling (çatırdama) gürültüdür. İşletme aşamasında rüzgar gürültüsü ve iletkenlerden oluşan korona gürültüsü oluşması beklenmektedir. Arka planda oluşacak doğal gürültünün etkisiyle korona gürültüsü duyulamayacak seviyelerde olacaktır. Korona gürültüsü kuru ve yaş havada olur, fakat hafif yağmurda, korona gürültüsü, yağmurun kendisinden bile büyük olabilir. Bandıllı iletkenli iletim hatları çok az korona gürültüsü yaratır ve bu gürültünün kamulaştırma alanının ötesinden duyulması zordur. Benzer gerilimli (154 48

50 kv) Sincan TM-Ankara Sanayi TM EİH da yapılan aşağıdaki ölçüm sonuçları ile de doğrulanmaktadır. MESAFE NORMAL YÜK(45 MW) PUANT YÜK(55 MW) (dba) (dba) 0 m 45,6 45,9 10 m 47,5 41,2 15 m 41,9 45,1 Kaynak: Gürültü Kirliliği Ölçüm Analiz Raporu, Rapor No: G.0001 Çevre Bakanlığı, EİH bakım ve denetleme çalışmaları esnasında kullanılacak araçlardan dolayı da gürültü oluşumu söz konusu olabilecektir. Ancak bu gürültülerin çok düşük miktarlarda olması ve çevredekileri fazla etkilememesi beklenmektedir. IV EMA İnşaat Aşaması: Projenin inşaat aşaması sırasında EMA oluşumu söz konusu değildir. İşletme Aşaması: Elektromanyetik yayılımlar dalga boylarına, frekanslarına ve enerjilerine bağlı olarak; radyo dalgaları, mikrodalgalar, infrared ışınları, görünür ışık, ultraviyole ışınları, x-ışınları, gamaışınları ve kozmik ışınlar gibi türleri bulunmaktadır. Başlıca yayılım türleri; iyonlaştırıcı yayılım ve iyonlaştırıcı olmayan yayılım olmak üzere iki grupta toplanabilir. İyonlaştırıcı yayılım; madde içerisinden geçerken enerjisini ortama aktarmak suretiyle, ortamdaki atomları doğrudan veya dolaylı yollarla iyonlaştıran yayılım türüdür. İyonlaştırıcı özelliğe sahip olmayan; sabit telekomünikasyon cihazları olan baz istasyonları, radyo ve televizyon vericileri ile elektrik iletim hatları, trafo merkezleri ve elektrikli ev aletlerinden (mikrodalga fırınlar, tıraş makinesi, saç kurutma makinesi v.b.) kaynaklanan yayılım ise, iyonlaştırıcı olmayan yayılım olarak ifade edilen elektromanyetik yayılım grubunda yer almaktadır. Enerji İletim Hatlarından yayılan elektromanyetik dalgalarının etkilerini, manyetik ve elektrik olmak üzere iki ayrı şekilde görmek mümkündür. Manyetik alan iletkenden geçen akımla, elektrik alan ise gerilim ile orantılıdır. Elektrik alanları, gerilim tarafından üretilirler ve gerilim arttıkça şiddetlenirler. Elektrik alanın gücü, Volt/metre (V/m) olarak ölçülmektedir. Manyetik alan ise hareketli ve yüklü parçacıkların diğer yüklü parçacıklara uyguladığı kuvvettir. Akım boyunca dairesel ve sürekli bir manyetik alan oluşur. Manyetik Alanın büyüklüğü ve yönü akım şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Manyetik Alan, Gauss (G) veya Tesla (T) tanımlanmaktadır. Elektrik ve manyetik alanın biyolojik yaşam üzerine etkileri konusunda birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalarda özellikle insan sağlığı üzerine olan etkilerin değerlendirilmesi birkaç basamakta gerçekleştirilmektedir. Bu basamaklar; biyolojik etkilerin tam olarak saptanması, bu etkilerin insan sağlığını nasıl etkilediği ve frekanslarıdır. Elektrikli aletler ve enerji iletim ve dağıtım hatlarının etrafında, hem elektrik ve hem de 49

51 manyetik alanlar bulunmasına rağmen, en son araştırmalar, manyetik alanların potansiyel sağlık etkileri üzerine odaklanmıştır. Bu nedenle elektrik ve manyetik alanlarla ilgili yapılan çalışmaların önemli bir bölümü kanser araştırmaları konusunda yoğunlaşmıştır. Yapılan araştırma sonuçlarına göre, bazı risk faktörleri belirlenerek, değişik etkilere göre kanser riskleri ortaya konmuştur. Örneğin, risk faktörünün 2 olması, kontrol grubuna göre iki kat daha fazla kansere yakalanma ihtimalini ortaya koymaktadır. Kanıtlanmış potansiyel risk faktörleri Tablo 4.3 te verilmiştir. Tablo 4.3. Kansere Sebebiyet Vermesi Muhtemel Faktörlerin Bağıl Riskleri Faktör (Kanser Tipi) Bağıl Risk Referans Sigara (Akciğer Kanseri)* Wyner ve Hoffman, 1982 Benzenle İlgili Çalışan İşçiler (Lösemi) Sandler ve Collman, 1987 Asbest Mesleki Temas (Akciğer Kanseri) Fraumeni ve Blot,1982 Doğum Öncesi X Işınları (Çocuk Kanseri) 2,4 Harvey ve diğerleri,1985 Çevresel Tütün Dumanı-Pasif İçicilik (Akciğer 2 Kanseri) 2-3 Fielding ve Phenow,1988 Saç Boyası (Lösemi) 1.8 Cantor et al., 1988 İletim Hatları (Çocuk Kanseri) 1,79-2,02 Wertheimer ve Leeper,1979 Savitz, Dr. Draperve diğerleri Sakarin (Mesane Kanseri) 1,5-2,6 IARC,1987 Aşırı Alkol (Ağız Kanseri) 2 1,4-2,3 3 Tuyns,1982 Elektrik İşleri (Lösemi) 1,4-1,9 Savitz ve Calle,1987 Kahve (Mesane Kanseri) 1,3-2,6 Morison ve Cole, 1987 Klorlanmış Yüzey Suyu (Mesane Kanseri) 1,3-2,3 Subcommittee on Disinfectants By-Products, Monson (1980) nisbi risk seviyelerini aşağıdaki gibi tanımlamıştır: Nisbi Risk Bağıntı Gücü 2 1,0-1,2 Hiç 1,2-1,5 Zayıf 1,5-3,0 Orta 15,5 e kadar yükseltir. 3,0-10,0 Güçlü 10,0 Üstü Sonsuz Kaynak: Nero 1988, Wilson ve Cronnch 1987, Ahlborr ve arkadaşları,1987 Sebep-Sonuç ilişkisini genel olarak onayladıkları düşünülmektedir. 3 Alkol ağır sigara dumanıyla bağlı olarak ağız kanseri riskini Bu tablodaki değerler, istatistiksel çalışmaların bir sonucudur. Potansiyel etkilerin birbirinden ayrılmasının çok zor olduğu ve etkilerin diğer etkileri bastırdığı veya arttırdığı tablodaki değerlerden de görülmektedir. Sonuç olarak, elektrik ve manyetik alanın insan yaşamı üzerine olan olumsuz etkileri kanıtlanmamıştır. EMA şiddeti, günlük olarak kullandığımız elektrikle çalışan ev aletlerinde de değişik düzeylerde ortaya çıkmaktadır. EMA şiddetinin, günlük olarak kullandığımız elektrikle çalışan ev aletlerindeki durumu Tablo 4.4 te verilmiştir. Tablo 4.4. Elektrikli Ev Aletlerinin EMA Şiddetleri Kaynaktan Uzaklık 15 cm 33,3 cm 66,6 cm 133,2 cm Saç Kurutma Makinesi Düşük Orta Yüksek Elektrikli Tıraş Makinesi Düşük Orta Yüksek Mutfak Robotu Düşük Orta Yüksek Bulaşık Makinesi Düşük Orta Yüksek

52 Çöp Öğütücü Düşük Orta Yüksek Mikser Düşük Orta Yüksek Mikrodalga Fırın Düşük Orta Yüksek Çamaşır Makinesi Düşük Orta Yüksek Elektrikli Süpürge Düşük Orta Yüksek Elektrikli Testere Düşük Orta Yüksek Matkap Düşük Orta Yüksek Kaynak: Elektrik Alanları ve Manyetik Alanlar,Cilt I, Mülga TEAŞ Çevre Daire Başkanlığı, Nisan 2001 Tablo 4.4'te verilen EMA şiddetlerinin, insan yaşamını ne ölçüde ve nasıl etkilediği bilinmemektedir. Ancak, bazı ülkelerde sınır değerler konularak, bir güvenlik payı bırakılmak istenmiştir. Türkiye de enerji iletim hatlarından kaynaklanacak elektrik ve manyetik alanlar için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyonun Olumsuz Etkilerinden Çevre ve Halkın Korunmasına Yönelik Alınması Gereken Tedbirlere İlişkin Yönetmelik hükümleri geçerlidir. Ayrıca 30 Kasım 2000 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği-EKAT enerji iletim hatlarının yerleşim yerlerine, yollara ve tesislere olan mesafesine bazı sınırlamalar getirmiş ve hatların tesis iznini bu şartlara bağlamıştır. 154 kv gerilimli planlanan EİH güzergahı üzerinde de bu mesafelere uyulacaktır. Tablo 4.5. Frekens Bantlarındaki Elektrik, Manyetik ve Elektromanyetik Alanlar İçin Limit Değerler Ferekans Aralığı Elektrik Alan Şiddeti Manyetik Alan Manyetik Akı Eşdeğer Düzlem f(hz) E(V/m) Şiddeti H(A/m) Yoğunluğu B(µT) Dalga Güç Yoğunluğu Seq(W/m 2 ) Kaynak: İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyonun Olumsuz Etkilerinden Çevre ve Halkın Korunmasına Yönelik Alınması Gereken Tedbirlere ilişkin Yönetmelik Değerleri Baz Alınarak Hesaplanmıştır Uluslararası Radyasyondan Korunma Birliği - Uluslararası İyonize Olmayan Radyasyon Komitesi (IRPA/INIRC) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Çevre Sağlığı Bölümü nün işbirliği ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı nın (UNEP) desteği ile 50/60 Hz lik elektrik ve manyetik alanlar için belirtilen sınır değerler Tablo 4.6 da verilmiştir. Tablo /60 Hz. Elektrik ve Manyetik Alanlar İçin Sınır Değerler Maruz Kalma Koşulları Elektrik Alanı (kv/m) Magnetik Alan (Gauss) Çalışanlar Halk Tam gün 10 5 Kısa süre (2 saat/gün) Uzuvlar saat/gün Günde birkaç saat

53 Kaynak: Zipse, kv iletim hatları için yapılan bir başka çalışmada maksimum EMA şiddeti 800 mg olarak tespit edilmiştir. Bu değer, IRPA/INIRC nın belirlemiş olduğu halkın sürekli olarak maruz kalabileceği 1000 mg un altındadır. Ülkemizde yüksek gerilimli elektrik iletim kaynaklı elektrik alanı ve manyetik alan düzeylerinin saptanmasına yönelik ilk ve tek kapsamlı çalışma, 2001 yılında TEAŞ ile TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu ölçümlerde, proje kapsamındaki değer aşağıda verilmiştir. Tablo 4.7. Yüksek Gerilimli Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Manyetik Alan Şiddetleri Gerilim (kv) Elektrik Alan Şiddeti (V/m) Max.Alan Şiddeti (mg) 154 kv EİH 0, ,00-13,6 Avrupa Konseyi EİH: Enerji İletim Hattı Buna göre, bu proje kapsamında tesis edilecek enerji iletim hattının EMA etkileri yönetmelikteki değerlerinin ve Avrupa Konseyi sınır değerlerinin altında olduğu görülmektedir. EİH den yayılan EMA lar mesafeye bağlı olarak da azalmaktadır. Hattan uzağa gidildikçe EMA şiddetleri azalmakta olduğu bilinen bir gerçektir. IV Hafriyat Arazi hazırlanması için yapılacak işler kapsamında, EİH projesinde etüt ve tevziat çalışmalarından sonra arazide (hat güzergahında) ilk olarak, some noktaları ve direk ayaklarının yerleri belirlenerek, aplikasyonları yapılacaktır. Aplikasyonda 1 adet merkez kazığı 4x4= 16 adet ayak kazığı, 1 adet konsol kazığı, 2 adet istikamet kazığı (ileri ve geri) ve 1 adet de aliman (ileri hat kazığı) çakılmakta olup, bu işlemlerden sonra doğrudan inşaat aşamasına geçilmektedir. İnşaat aşamasında ilk olarak proje alanında aplikasyonu yapılan enerji iletim hattı direklerinin, temel çukurları için kazı işlemleri yapılacaktır. Yapılacak kazı çalışmalarında her bir direk için 4 çukur açılmakta olup, direk ayaklarının oturacağı çukurların derinliği yaklaşık 3 m, boyutları ise yaklaşık 3 m x 3 m olacağı kabulüyle: Her bir direğin bir ayağı için açılacak çukur hacmi;(vçukur) Vçukur= 3 x 3 x 3 Vçukur=27 m 3 olacaktır. Buna göre tesis yaklaşık 85 direk için; 85 direk x 4 çukur/direk = 340 adet direk çukuru açılacaktır. Toplam hafriyat ise birim çukur hacmi 27 m 3 /çukur alınarak; 340 çukur x 27 m 3 /çukur = m 3 olacaktır. 52

54 Proje alanında tesis edilecek yaklaşık 85 adet direk için proje kapsamında yapılacak sıyırma ve hafriyat işlemlerinde toplam m 3 hafriyat yapılacaktır. Bu hafriyat çalışmalarında bitkisel (nebati) toprak kalınlığı 25 cm kabulüyle: Bitkisel (Nebati) Toprak = 340 x 3 x 3 x 0,25 = 765 m 3 Alt Örtü Toprağı = 340 x 3 x 3 x (3-0,25) = m 3 çıkarılacaktır. (Direk sayısı netleşmediğinden verilen değerler yaklaşık olarak hesaplanmıştır) Bitkisel toprak, düzgün şekilde yapısı bozulmadan sıyrılacak ve direk ayak kenarlarına depolanacaktır. Sonrasında alt örtü toprağı da benzer şekilde dağıtılmadan çıkarılarak depolanacaktır. Direk ayaklarının temel işlemlerinin tamamlanmasından sonra alt örtü toprağı ile temel iç dolgu işlemleri yapılacaktır. Ardından bitkisel (nebati) toprak malzemesi, direk ayaklarının altına düzgün bir şekilde serilecektir. Dolayısıyla arazi hazırlık ve inşaat aşamalarında yapılacak bu hafriyat çalışmasıyla hafriyat artığı oluşmayacaktır. TM için; TM inşaatı sırasında temel çukuru açma çalışmaları için m 2 lik alanda yaklaşık m 3 hafriyat çıkacaktır. Bu hafriyat da yine ilgili belediyenin gösterdiği hafriyat alanında bertaraf edilecektir. İnşaat çalışmaları esnasında oluşabilecek hafriyat atığı için tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği deki hükümlere uyulacaktır. IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı, Yatırımın çevreye olan etkilerinin değerlendirilmesinde; Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Endüstriyel Tesislerden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, İller Bankası değerleri, IRPA/INIRC, WHO Çevre Sağlığı Bölümü, UNEP nin değerleri ve TEİAŞ Genel Müdürlüğü nün çalışmaları, ulusal ve uluslararası literatürde kabul görmüş değerler kullanılmıştır. Proje kapsamında EİH nin gerek inşaat ve gerekse işletme aşamalarında olası çevresel etkiler beklenmektedir. Bu etkileri kısa başlıklar halinde; katı atıklar, sıvı atıklar, hava emisyonları, gürültü, elektro manyetik alan olarak sıralayabiliriz. Bu çevresel etkilerin, çevresel etki değerlendirme çalışmalarında, detaylı incelenmesi yapılarak, olabilecek en kötü hal senaryosu çerçevesinde önlemlerin alınması sağlanacaktır. IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı. Planlanan EİH nin inşaat ve işletme aşamalarında; Tablo IV.3.1. de belirtilen önlemler alınarak; çevreye olabilecek olumsuz etkilerin minimuma indirilmesine çalışılacaktır. 53

55 Hava Kirliliği Katı Atık Sıvı Atık TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tablo IV.3.1. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Kaynaklanacak Çevresel Etkiler, Kaynak Olası Etkiler Alınacak Önlemler İnşaat Aşaması: Şantiyede kullanılacak su nedeniyle evsel nitelikli atık su oluşacaktır. İşletme Aşaması: Ayrıca TM de istihdam edilecek personelden kaynaklı evsel nitelikli atık su oluşumu söz konusudur. Arıtılmadıklarında yer altı ve yer üstü su kirliliği ve toprak kirliliğine neden olmaktadır. Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında gerekli içme ve kullanma suları; Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında şantiye alanında çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli atık sular; mevcut atık su sistemine (fosseptik veya kanalizasyon sistemi) verilerek bertaraf edilecektir. Tozlanmaya karşı yolların sulanmasında da bir miktar su kullanımı söz konusu olup, bu suyun belediye şebekesinden sağlanacağından dolayı çevreye ciddi bir etkisi olmayacaktır. İşletme aşamasında TM de çalışacak olan personelden kaynaklı oluşacak atık sular ise fosseptik veya mevcut kanalizasyon sistemine verilerek bertaraf edilecektir. İnşaat Aşaması: Şantiyeden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar ve inşaattan çalışmalarından kaynaklı inşaat ve ambalaj atıkları oluşacaktır. İşletme aşaması: Tesisin bakım çalışmalarından dolayı katı atık söz konusudur. Bertaraf edilmediğinde insan sağlığına, yer altı ve yerüstü su kaynaklarının kirlenmesine, toprak kirliliğine, koku problemlerine, arazinin kullanım amacının değişmesine, tarım alanlarının tarım dışı olmasına yol açmaktadır. Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personellerden evsel nitelikli katı atıklar oluşacaktır. Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personeller, en yakın yerleşim yerlerinde, mevcut yapılardan (elektrik, su ve kanalizasyonu olan imarlı konutlar vb.) ihtiyaçlarını karşılayacaklardır. Mevcut durumda ki yapılarda personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli katı atıklar; bölgedeki belediyeye ait konteynırlara bırakılacaktır. Konteynırlarda biriken katı atıklar ise belli periyotlarda en yakın belediye tarafından alınarak, ilgili belediyenin katı atık depolama alanında bertaraf edilmektedir. Ayrıca TM de istihdam edilecek personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık oluşumu söz konusudur. Projenin işletme aşamasında ise; tesisin bakım çalışmalarından dolayı katı atık söz konusudur. Bakım sırasında tespit edilen hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecek, eskileri depolarda stoklanacak ve daha sonra da geri dönüşümü mümkün olalar hurda olarak satılacak, dönüştürülemeyen katı atıklar ise lisanslı firmalar tarafından bertarafı sağlanacaktır. Proje kapsamında gerek inşaat ve gerekse işletme dönemlerinde ambalaj atıklarının kullanılabilir olanları ayrılacak, kullanılamayanlar ise lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilecektir. İnşaat Aşaması: Hafriyat işlemlerinden dolayı toz oluşumu söz konusu olacaktır. Ayrıca kullanılacak iş makinelerinden sınırlı miktarda emisyonlar oluşacaktır. Araçların hareketleri sırasında zeminden oluşacak toz emisyonu oluşacaktır. Emisyonlar geçici olarak hava kirliliğine ve dolaylı olarak da toprak ve su kirliliğine neden olabilir. Ayrıca insan sağlığına ve ortamın flora ve faunasına geçici olarak etkisi olacaktır. Egzoz gazları (CO, SO x, NO x) habitatı ve canlı yaşamı olumsuz etkiler. İş makinelerinden kaynaklanacak emisyonların en aza indirilmesi için kullanılacak araçların periyodik olarak bakımları yapılacaktır. Egzoz muayeneleri aksatılmadan yapılacak ve bunlar muayene pulları yardımıyla kontrol edilecektir. Toz oluşumunu önlemek için inşaat çalışmaları süresince savurma yapmadan boşatma-doldurma işlemleri yapılacaktır. Taşıma işlemlerine gerek duyulması durumunda ise araçların üstleri örtülecektir. Ayrıca toz oluşumunu önlemek için kullanılan toprak yollar aralıklarla sulanacaktır. 54

56 EMA Gürültü TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İnşaat Aşaması: Arazinin hazırlanması ve inşaat çalışmalarından iş makinelerinin çalışmasından kaynaklı gürültü oluşacaktır. İşletme aşaması: EİH boyunca TM den kaynaklı oluşacak korona sebebiyle gürültü oluşacaktır. İnşaat aşamasında İnsan sağlığı ve fauna üzerine olumsuz etkileri vardır. İşletme aşamasında Elektrik İletim Hattından kaynaklanacak gürültü seviyeleri; benzer tesislerde görüldüğü üzere düşük seviyelerde seyretmektedir. Dolayısıyla işletme aşamasında gürültünün insan sağlığı ve fauna üzerine olumsuz bir etkisinin olması beklenmemektedir. İnşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin düzenli kontrolü yapılarak yönetmelikte belirtilen sınır değerlerin aşılmaması sağlanacaktır. Mümkün olan en az sayıda aracın aynı anda çalışmasına özen gösterilecektir. Ayrıca çalışmalar gündüz saatlerinde yapılacak olup, çalışanların gürültüden etkilenmemeleri için kulak koruyucusu kullanılması sağlanacaktır. Elektrik İletim Hattında ve Trafo Merkezinde kullanılacak cihazlar en az seviyede korona etkisi yaratacak teknolojiye sahip olup bu cihazların alımından önce korona testi uygulanacaktır. İşletme Aşamasında; EİH ve TM den yayılan elektromanyetik dalgalarının etkilerini, manyetik ve elektrik olmak üzere iki ayrı şekilde görmek mümkündür. Elektrik ve manyetik alanın biyolojik yaşam üzerine etkileri konusunda birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalarda özellikle insan sağlığı üzerine olumsuz etkileri olabildiği düşünülmekte olup, bu tezler ispatlanamamıştır. EİH den kaynaklanan elektromanyetik alanların çok düşük şiddette olduğu için insan sağlığı yada diğer canlılar için olumsuz bir etki yaratması beklenmemektedir. Ancak her koşulda hattın yerleşim yerlerinin mümkün olabildiğince uzağından geçirilmesi için gerekli çalışmalar yapılmaktadır. Proje insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olabilecek her türlü yaklaşımlara karşı Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği nin öngördüğü gerekli ve yeterli her türlü emniyet tedbirleri ve mesafeleri dikkate alınarak projelendirileceği için herhangi bir risk ve tehlike oluşturmayacaktır. İşletme aşamasında da Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği standartlarına uyulacaktır. 55

57 BÖLÜM V HALKIN KATILIMI 56

58 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI V.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler, EİH Projesi kapsamında birinci derece etkilenecek kesim, proje güzergahına yakın yerleşim yerlerinde yaşamını sürdüren yerel halktır. Yörede yaşayan ve yöreden geçimini sağlayan yerel halkın içinde özellikle istimlak ve irtifak hakkı çalışmalarının gerçekleştirildiği arazi sahipleri öncelikli olarak etkileneceklerdir. Bölüm 2 de proje alanı ve yakın çevresinde yer alan yerleşim birimlerinin güzergah üzerindeki konumları ayrıntılı olarak verilmiştir. Dolayısıyla bu yerleşim yerlerinde yaşayanlar projeden doğrudan ve dolaylı olarak etkilenecek kesimdir. Proje ile ilgili ÇED çalışmaları kapsamında çalışma grubu ve ilgili kurumlarca yöre ziyaret edilmekte, arazi etütleri ve mahallinde incelemeler yapılmaktadır. Bu ziyaretlerde mümkün olduğunca yöre halkı proje ile ilgili olarak bilgilendirilecek ve yöre halkının konuya ilişkin düşünce ve görüşleri alınmaya çalışılacaktır. Proje ile ilgili ÇED çalışmaları, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği ne uygun olarak yürütülmektedir. Bu kapsamda yönetmeliğin 9. Maddesi gereği, kapsam ve özel format belirleme toplantısından önce, halkı yatırım hakkında bilgilendirmek, projeye ilişkin görüş ve önerilerini almak, hazırlanacak ÇED raporunda bu görüşlere yer vermek üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecek tarihte HKT yapılacaktır. HKT projeden en çok etkilenecek ve tüm yerleşim yerlerinden yöre halkının kolayca ulaşabileceği, Kayseri Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün uygun göreceği yerleşim yerinde yapılacaktır. HKT için; projeden etkilenmesi muhtemel yerleşim yerlerinde duyurular yapılacak ve toplantının içeriği, tarih ve saatinin yer aldığı duyuru metni, ulusal ve yerel düzeyde yayın yapan gazetelerde yayınlanarak çok sayıda ilgilinin katılmasına çalışılacaktır. Böylece yöre halkının faaliyetle ilgili görüş ve önerilerini bildirmeleri mümkün olacaktır. Ayrıca halkın proje ile ilgili bilgilendirilmesi amacıyla; proje hakkında kısa görsel sunumlar yapılacak ve kısa bilgilerin yer aldığı broşürler bastırılıp, katılımcılara dağıtılarak proje hakkında bilgilerin halk arasında yayılması ve halkın katılımı toplantısına katılma imkanı olmayan yöre halkı da bilgilendirilmiş olacaktır. V.2 Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar, Planlanan EİH Projesinin ÇED süreci kapsamında; T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının belirleyeceği Komisyondaki Kurum ve Kuruluşların görüşü alınacaktır. V.3 Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler, Halihazırda bu konuda belirtilebilecek başka bir bilgi ve belge bulunmamaktadır. 57

59 BÖLÜM VI YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ 58

60 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ, Tesis edilmesi ve işletilmesi planlanmakta olan bu hattın, en son düzenlemelere göre % 3 amortisman göz önüne alındığında, projenin ömrü yaklaşık 30 yıl olarak öngörülmektedir. ÇED çalışmalarında, olası güzergah değişikliği düşünülerek İnceleme Alanı olarak, EİH nin takribi güzergahı eksen kabul edilerek güzergahının sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km genişliğinde bir koridor inceleme alanı olarak belirlenmiştir. Tüm çalışmalar bu alan taranarak yapılmıştır. Proje güzergahına ait 1/ ölçekli topoğrafik harita EK-2 de sunulmuştur. EİH güzergahında 65 adet taşıyıcı 20 adet durdurucu olmak üzere yaklaşık 85 adet direk dikilmesi öngörülmektedir. Tesis aşamasında, güzergah eksen kabul edilerek güzergahın 25 m sağından ve 25 solundan olmak üzere yaklaşık 50 m genişliğindeki koridor içerisinde kısa ve geçici süreli (direklerin alt montajı sırasında yoğun olmak üzere) inşaat çalışmaları yürütülecektir. EİH için kullanılacak direk tipleri henüz belirlenmemiştir. Bu nedenle yaklaşık 65 adet taşıyıcı direk için ortalama 200 m 2 (65*200= m 2 ) 20 adet durdurucu direk için ise ortalama 300 m 2 (20*300=6.000 m 2 ) olmak üzere yaklaşık m 2 alan için mülkiyet hakkı olarak kamulaştırma yapılacak, izin alınacak veya tahsis amacı değişikliği yapılacaktır. Ayrıca, güzergahın sağından ve solundan 25 m olmak üzere (direk yerleri ve mera alanları hariç) m 2 alanda ise irtifak hakkı kurulacaktır. TM, Kayseri ili Talas ilçesi Gömeç köyü sınırları içerisinde tesis edilecektir. TM tesisi için yaklaşık m 2 alanda kamulaştırma yapılacak olup bu alanın yaklaşık m 2 lik kısmına TM tesis edilecektir. TM alanı Kamulaştırma Kanunu gereği mülkiyet hakkı olarak kamulaştırılacaktır. Tesis edilmesi planlanan 154 kv gerilimli EİH projesinin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; kazı, inşaat, montaj vb. işlemlerden kaynaklanacak çevresel etkiler beklenmektedir. Buna göre arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; gerek çalışacak personelden ve gerekse yapılacak inşaat, montaj vb. çalışmalardan dolayı hafriyat, atık su, katı atık, emisyonlar ve gürültü kirliliği oluşması söz konusu olacaktır. Projenin EİH işletme aşamasında çalışanlardan kaynaklanacak katı atık (çelik, cıvata vb.) ve atık su oluşması söz konusu değildir. İşletme aşamasında insan ve çevre sağlığı açısından en önemli hususlar; EMA, katı atık ve gürültüdür. Ancak hat ve trafo merkezi yerleşim yerlerinin mümkün olduğunca uzağına tesis edildiğinden işletme aşamasındaki sağlık ve çevre üzerine etkiler çok az düzeyde olacaktır. Tesis edilmesi planlanan EİH için yaklaşık 45 kişinin çalışması öngörülmektedir. Çalışması öngörülen 45 kişinin, içme ve kullanma amaçlı su ihtiyacı için 6,75 m 3 / gün su kullanılacak olup, aynı miktarda atık su oluşumu söz konusu olacaktır. Çalışması öngörülen 45 kişiden kaynaklı 60,3 kg/gün evsel katı atık oluşması beklenmektedir. TM nin inşaat aşamasında aynı anda içme ve kullanma suyu için 4,5 m 3 /gün su tüketimi olacaktır. İşletme aşamasında ise 9 kişiden kaynaklı 1,35 m 3 /gün su tüketimi, 10,89 kg/gün evsel katı atık oluşması söz konusudur. Planlanan EİH na ait inşaat çalışmaları sırasında dikilmesi planlanan 85 direk için m 3 hafriyat oluşumu söz konusu olacaktır. Örtü toprağının dolgu malzemesi, üst örtü toprağının da arazinin tesviyesi için kullanılacağından hafriyat sevkiyatı veya atık hafriyat oluşumu söz konusu değildir. TM için hesaplama ÇED raporunda yapılacaktır. TM inşaat aşamasında oluşacak hafriyat atığı en yakın lisanslı hafriyat döküm sahalarına götürülerek bertaraf edilecektir.

61 EKLER ii

62 EK-1 YER BULDURU HARİTASI

63 EİH Güzergahını Gösteren Yer Bulduru Haritası