Kadınlar Bilmeli ki. Konsensüs

Transkript

1 Kadınlar Bilmeli ki Konsensüs Bu konsensüs, over kanseri tanısı alan kadınlar ve ailelerinin yaşamında anlamlı bir etki yaratabilmek adına gerçekten bilinmesi gerekenleri belirlemek ve pekiştirmek amacıyla geliştirilmiştir. ENGAGe, over kanserli kadınların bakımı konusunda çalışan öncü sağlık profesyonelleri ve hasta gruplarının temsilcilerine yönelik over kanseri yönetiminde mevcut gerçekler ile bilinenler arasındaki farklılıkların belirlenmesi ve bu hastalık hakkında bütün kadınların bilmesi gereken kritik enformasyon konusunda görüş birliğine varılması için bir çalışma kolu oluşturmuş olan Avrupalı bir Jinekolojik Kanser Destek Grubudur. Sonuç olarak bu çalışma kolu, over kanseriyle ilgili farkındalık düzeyini arttırmayı ve risk faktörleri, erken tanı, tedavi seçenekleri, kanserden korunma ve hasta bakımı konularında bütüncül bir yaklaşım ile hastalara daha iyi bir sonuç sunmayı hedeflemektedir.

2 Over Kanseri Mevcut Durum Over kanseri dünyada kadınlarda en sık teşhis edilen 7. Avrupa da ise 6. ciddi ve öldürücü bir kanserdir. Kadın üreme sisteminin en ölümcül kanseridir. 1 Avrupa da her bir saatte bir over kanserinden yaklaşık yedi kadın hayatını kaybetmektedir. 2 Over kanserinin semptomları (örn. karın ağrısı, şişkinlik ya da hazımsızlık, yeme güçlüğü, tokluk hissi) genellikle diğer sık görülen durumların semptomlarına benzer ve tanı koymak güçtür. Ancak; bu semptomlar sık ve inatçı bir şekilde tekrarlıyorsa, over kanseri akla gelmelidir ve erken evre kanserin prognozu çok daha iyidir. 3 Over kanseri riski, yaş, doğurganlık öyküsü ile ailede meme ve over kanseri olması gibi çeşitli faktörlerden etkilenir. Over kanseri riski, özgül kalıtsal genetik özellikleri taşıyan kadınlarda yükselir ve bunlar, bütün olguların yaklaşık %10-15 ini oluşturmaktadır. 4 Over kanseri sağ kalımı tanı anındaki hastalık evresi, tedavi kalitesi ve over kanserinin spesifik tipi gibi çok çeşitli etmenlere bağlıdır. Günümüzde over kanseri, jinekolojik kanser konusunda uzmanlaşmış merkezlerde verilecek kişiselleştirilmiş tedaviyi gerektiren bir grup hastalık olarak kabul edilmektedir. Yeni ve gelecek vaat eden tedavi yöntemleri halen araştırılmaktadır ve araştırmaların devamı ile kadınlara daha uzun ve daha yüksek kalitede bir yaşamın umudu aşılanmaktadır. Avrupa da Bilgi birikimi ve Bakım Hizmetinde Farklılıklar Her ülkenin kendine ait bir sağlık sistemi vardır ve ülkeden ülkeye zorluklar değişse de, hem hekimlerin hem de hastaların semptomların farkında olmamasından kaynaklanan over kanserinin erken teşhis güçlüğü tüm Avrupa da sorundur. Etkin bir tarama yönteminin olmadığı günümüzde yanlış tanı oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Ayrıca, özellikle de gen babadan aktarıldıysa, ailesel risk faktörleri konusunda yaygın bir bilgi eksikliği de vardır. Avrupa da bazı bölgelerde, kadının tedavi almasını güçleştiren, kanser tanısıyla ilgili bir damgalanma algısı söz konusudur. Bazı ülkelerde hastalıkla ilgili daha kolay iletişimin sağlanmasına imkan veren ulusal programlar mevcuttur. Ayrıca, over kanseri konusunda uzman merkezler de bulunmaktadır, ancak; bu merkezlerin erişebilirliği konusunda farklılıklar vardır ve genel hastanelerdeki bakım kalitesi tutarlı değildir. Konsensüs Açıklama Kadınların over kanseri konusunda yapılabilecek bir şeyler olduğunu bilmesi gerek. Kadınlar bilmeli ki Projesi bütün kadınların over kanseri hakkındaki bilgilere ulaşması için onları tam olarak donanımlı hale getirmeyi hedeflemektedir, böylece kadınlar kanser önleme, erken tanı ve en iyi tedavi konularında bilinçli tercihler yapabilecektir. Bunlara ek olarak hekimler over kanserine daha erken tanı koyabilmek adına semptomları çok daha hızlı belirlemek için kadınlarla birlikte çalışmalıdır.

3 Kadinlar Bilmeli ki Bütün kadınların, over kanserinde erken tanı şansını nasıl elde edeceği ve daha uzun sağ kalım olasılığını nasıl arttırabileceği hakkında aşağıdaki bilgiler ile donatılması gereklidir. Bu proje, ayrıca önleme, erken tanı ve tedavi konularında gelecekteki araştırma gereksinimi ve yeniliklerle ilgili farkındalığın arttırılmasını da sağlayacaktır. Riski nasıl azaltacağı Her kadın, over kanseri riski olup olmadığını, riski azaltmak için ne yapacağını bilmelidir. Örn; over kanserinden endişe ediyorsa doktorunu görmeli. Kadının riski eğer ailesinde meme, barsak, over ya da endometriyum kanseri öyküsü varsa artabilir. Doktor ailesel riskle ilgili bilgi verebilir ve eğer uygunsa BRCA1 ya da BRCA2 mutasyonu gibi genetik testler isteyebilir. 4 Eğer ciddi risk varsa, overler ve fallop tüplerinin alınması gibi bir cerrahi seçenek sunulabilir. Doğum kontrol haplarının over kanseri riskini azalttığına dair de bilimsel kanıt mevcuttur. Ayrıca, bazı merkezlerde, yüksek riskli durumdan kaynaklanan duygusal etkinin giderilmesi için danışmanlık hizmeti verilebilir. Semptomlar Her kadın, erken tanı ve müdahalenin önemini bilmelidir. Hastalık ne kadar erken tanı alırsa prognoz o kadar iyidir. Her kadının en sık görülen semptomları bilmesi gereklidir: 5 İnatçı kasık ve karın ağrısı Karın çevresinde büyüme / inatçı şişkinlik gelip geçen şişkinlik değil Yeme güçlüğü ve çabuk doyma ya da iştah kaybı Ayrıcı şunlar da olabilir: Sık idrara çıkma ya da aciliyet hissi Aşırı halsizlik Barsak alışkanlıklarında değişiklik Sırt ağrısı Menapoz sonrası kanama Eğer bu semptomlar inatçıysa ve kadın için normal değilse, bir doktorun görmesi önemlidir.

4 Ne zaman harekete geçmeli Tanıyla nasıl baş etmeli Her kadın, inatçı semptomları varsa doktora görünmesi gerektiğini ve doktorun kadının over kanser riskini belirlemek için aile öyküsünü sorgulaması gerektiğini, bilmelidir. Kadınların, over kanserinin her yaşta olabileceğini ve bu hastalıktan sağ kalımın tanı anındaki evre, tedavi kalitesi ve over kanserinin spesifik tipi gibi pek çok farklı faktöre bağlı olduğunu, bilmesi gerek. Her kadın, over kanseriyle başa çıkıp onu yenebileceğini, bilmelidir. Hem duygusal hem de fiziksel bakım sunabilecek, kadının özel durumuna uygun cerrahi ya da kemoterapi gibi tedavi seçenekleri olan ve eğer ailesel risk mevcutsa genetik danışmanlık ile test isteyebilecek özel merkezler ve jinekolojik kanser üniteleri vardır. Bunların ötesinde kadınların en iyi tedavi seçeneği ve kanser tipine uygun klinik çalışmalara erişim konularında bilgiye ihtiyacı vardır. Kadınların yalnız olmadığını, farklı hasta dernekleri, sosyal gruplar, ailesi ve arkadaşlarından her zaman destek ve güvenilir bilgi alabileceğini; bu desteğin hastalıkla başa çıkmasında çok faydalı olabileceğini bir de daima ikinci bir fikir almaya hakkı olduğunu bilmesi gerek. Kadınların eğer gençse bazı durumlarda fertilite koruyucu cerrahi uygulanabileceğini ve daha yaşlı hastalar için ilgili tıbbi sorunlarına özgü bireysel öneri ve tedavi seçenekleri olduğunu bilmesi gerek.

5 Çalışma Grubu Üyeleri (İsimler soy adına göre alfabetik sıradadır) Antra Altmane, Dzivibas Koks Derneği, Litvanya Elisabeth Avall-Lundqvist, Karolinska Universite hastanesi & Karolinska Enstitüsü, İsveç Dearbhla Bayle, Over Kanseri Bilincini Destekleme (SOCK), İrlanda Louise Bayne, Ovacome, İngiltere Jane Bryce, Istituto Nazionale per lo Studio e la Cura dei Tumori Naples, İtalya Nicoletta Cerana, ACTO Onlus, İtalya Paz Ferrero, Asociación de Afectados por Cáncer de Ovario (ASACO), İspanya Eitan Friedman, The Chaim Sheba Tıp Merkezi, İsrail John A Green, Institute of Translational Medicine, University of Liverpool, İngiltere Murat Gultekin, TCSB. Kanser Daire Başkanı, Türkiye Annette Hasenburg, Klinik für Frauenheilkunde am Universitätsklinikum Freiburg, Almanya Jeanette Hoel, Norveç Jinekolojik Kanser Derneği, Norveç Annwen Jones, Hedef Over Kanseri, İngiltere Vesna Kesic, Obstetri & Jinekoloji Enstitüsü, Sırbistan Merkez Kliniği, Sırbistan Fabrice Lecuru, Hôpital Européen Georges Pompido, Fransa Birthe Lemley, KIU - Kræft i underlive, Danimarka Isabel Mortara, ENGAGe, İsviçre Jan Oosterwijk, Universitair Medisch Centrum Groningen, Hollanda Denis Querleu, Institut Claudius Regaud, Fransa Jalid Sehouli, Charité, Campus Virchow Clinic, Almanya Cristiana Sessa, Oncology Institute of Southern Switzerland, İsviçre Barbro Sjölander, Nätverket mot gynekologisk cancer, İsveç Eleni Timotheadou, Papageorgiou Hospital Thessaloniki, Yunanistan Sharon O Toole, St. James s Hastanesi, Trinity Sağlık Bilimleri Merkezi, İrlanda Luzia Travado, Champalimaud Klinik Merkezi, Portekiz Marieke van Leeuwen, Hollanda Kanser Enstitüsü, Hollanda Monique van Orden, Borstkanker Vereniging Nederland, Hollanda Ellen Verschuur, Borstkanker Vereniging Nederland, Hollanda Laura Vidal, Institut Clínic Malaties Hemato-Oncològiques (ICMHO), İspanya Ewa Visan, We Hasta Derneği, Polonya Maggie Watson, Kanser Araştırma Enstitüsü, Psikoloji Araştırma Grubu, İngiltere Nicole Zernik, Europa Donna, Fransa Miri Ziv, Israel, İsrail Kanser Birliği, İsrail 1. WHO Globocan Estimated Cancer Incidence Prevalence and Mortality Worldwide. Available at: Last accessed: Ferlay J, et al. Eur J Cancer 2013;49: SEER Cancer Factsheets: Ovary cancer. SEER Available at: Last accessed: Pal T et al. Obstet Gynecol 2012; 120; 92part1); Ovacome. Available at: Last accessed