659 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KAPSAMINDAKİ İDARELERİN TARAF OLDUKLARI HUKUKİ UYUŞMAZLIKLARIN SULHEN HALLİ

Transkript

1 T.C. MALİYE BAKANLIĞI Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü 659 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KAPSAMINDAKİ İDARELERİN TARAF OLDUKLARI HUKUKİ UYUŞMAZLIKLARIN SULHEN HALLİ Müşavir Hazine Avukatı Ayla DADALI

2 TC MALİYE BAKANLIĞI Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü??? SULH NEDİR????? SULH; doğmuş bir uyuşmazlığa son vermek veya doğacak bir uyuşmazlığı önlemek amacıyla tarafların karşılıklı ve birbirine uygun iradeleri ile yaptıkları anlaşmadır.??? 2

3 SULHUN, FERAGAT, KABUL VE İBRADAN FARKI NEDİR? SULH; tarafların karşılıklı iradeleri ile kurulan ve karşılıklı fedakarlık temeline dayanan bir anlaşma mahiyetindedir. Anlaşma ve karşılıklı fedakarlık unsurları nedeniyle; bir borcu ya da uyuşmazlığı tek taraflı olarak ortadan kaldıran feragat, kabul ve ibradan farklıdır. 3

4 SULHUN TERCİH NEDENLERİ Taraf iradelerini esas alması, Faydacı ve çözümcü bir yaklaşım temeline dayanması, Her iki taraf için tatmin sağlayan bir sonuç yaratması, Toplumsal barışa hizmet etmesi, Yargı yükünü azaltması, 4

5 SULHUN TERCİH NEDENLERİ Yargıda çözüme ulaşmanın gecikmesi hallerinde ihtilafın sonlandırılmasına imkan sağlaması, Tarafların, hak kaybına uğrama korkusu olmadan karşılıklı olarak alacak ve borçlarını müzakere edebilmesi, 6100 sayılı HMK nın 188/3 maddesine göre sulh görüşmeleri sırasında yapılan ikrarın tarafları bağlamaması, Sulhun tercih nedenleridir. 5

6 SULHUN GETİRDİĞİ ÇÖZÜM Sulh müessesesi; Sözleşme serbestisi ilkesi çerçevesinde, Yargının daha hızlı, etkin ve verimli işleyişine hizmet etmek amacıyla, Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri işlerden kaynaklanan hukuki uyuşmazlıklarda, Uzlaşma temeline dayanan bir çözüm imkânı sağlamaktadır. 6

7 MEVZUATIMIZDA SULH Mahkeme içi sulh; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun Ön İnceleme başlıklı 137 nci maddesinde Sulhe Teşvik ve inci maddelerinde Sulh hükümleri olarak iki ayrı bölümde yer almaktadır. Mahkeme dışı sulh; genel ve özel bütçeli idareler yönünden 659 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede düzenlenmiştir. 7

8 HMK da SULH Md.137 vd sayılı HMK nın 137 ve devamı maddelerine göre; Hakim, uyuşmazlık konusunda tarafları sulhe teşvik edecektir. Tarafların sulh olacağına kanaat getirilmesi halinde bir defaya mahsus olmak üzere sulh konusunda beyanda bulunmak üzere taraflara süre verilecektir. Sulh olunması halinde bu durum tutanağa geçirilerek sulh nedeniyle davanın sona erdiğine karar verilecektir. 8

9 HMK da SULH Md.313 HMK da SULH; Görülmekte olan bir davada, tarafların aralarındaki uyuşmazlığı kısmen veya tamamen sona erdirmek amacıyla, mahkeme huzurunda yapmış oldukları bir sözleşme olarak tanımlanmıştır. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri uyuşmazlıkları konu alan davalarda sulh olunabileceği belirtilmiştir. 9

10 HMK da SULH Md.314 vd. Dava konusu dışında kalan hususlar da sulh kapsamına dahil edilebilir. Sulh, şarta bağlı olarak da yapılabilir. Hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilir. Sulh davayı sona erdirir ve kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğurur. Mahkemece, tarafların isteğine göre; -sulh sözleşmesi hükümlerine göre, ya da -karar verilmesine yer olmadığına, karar verilebilir. 10

11 HMK da SULH Md.73 Sulh anlaşması, taraflar arasında yapılır. Vekilin sulh olması için vekaletnamede özel olarak sulh ve ibra yetkisi verilmiş olması gerekir. 659 sayılı KHK kapsamındaki idarelerde sulh yetkisi idarelere aittir. İdare vekillerinin sulh ve ibra yetkisi yoktur. 11

12 KAMU İDARELERİNDE SULH Mülga 4353 sayılı Kanun'da sulh; genel bütçe kapsamındaki idarelere ait uyuşmazlıklarla ilgili olarak Kanunun 30 ve 31 inci maddelerinde yer almıştır sayılı Kanun, 2/11/2011 tarihinde yürürlüğe giren 659 sayılı KHK nın 18 inci maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır. 26/9/2011 tarihli ve 659 sayılı KHK da genel ve özel bütçe kapsamındaki idarelerin taraf oldukları uyuşmazlıkların sulhen halline ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Sulh hükümleri, 659 sayılı KHK nın 9, 10, 11 ve 12 nci maddelerinde yer almaktadır. 12

13 659 SAYILI KHK Md.9 SULHE DAVET İdarelerin adli yargıda dava açmadan veya icra takibine başlamadan önce karşı tarafı sulhe davet etmesi esası düzenlenmiştir. Amacı; ihtilafın tamamının çözümlenmesidir. Kamu menfaati görülmesi halinde kısmi sulh de mümkündür. Sulh teklifi için karşı tarafa 30 günlük süre verilmesi gerekir sayılı Kanun kapsamı dışında kalan tüm taksit teklifleri sulh kapsamındadır. 13

14 659 SAYILI KHK Md.9 SULHE DAVET Sulh başvurularının 60 gün içinde sonuçlandırılması gerekir. Aksi takdirde başvuru reddedilmiş sayılır. İdareler, kendi aleyhlerine dava açılacağını veya icra takibine başlanacağını öğrenmeleri halinde karşı tarafı sulhe davet edebilir. Sulhe davet, uyuşmazlığın tarafı olan gerçek veya tüzel kişilerce de yapılabilir. Gecikmesinde sakınca bulunan veya işin mahiyeti gereği süre verilmesinde fayda görülmeyen hallerde doğrudan dava ve icra yoluna başvurulabilir. Dava konusu edilmiş veya icraya intikal etmiş uyuşmazlıklarda da taraflarca sulh teklifinde bulunulabilir. 14

15 ADLİ UYUŞMAZLIKLARDA SULHUN USUL VE ESASLARI Md.10 Sulh anlaşması, anlaşma tutanağında belirtilen tutar kadar; - Bir hakkın tanınması, - Menfaatin terki, - Bir şeyin verilmesi, - Yapılması ya da yapılmaması, konusundaki anlaşmalar veya sözleşme değişikliklerini kapsar. Sulh, ancak idarece maddi ve hukuki nedenlerle kamu menfaati görülmesi halinde mümkündür. 15

16 ADLİ UYUŞMAZLIKLARDA SULHUN USUL VE ESASLARI Md.10 Sulhe konu işte birden çok ihtilaf bulunduğu takdirde asıl olan, ihtilafın tamamının çözümlenmesidir. Kamu menfaati görüldüğü takdirde kısmi sulh de mümkündür. Maddi ve hukuki nedenlerle kamu menfaati görülmesi halinde, 11 inci maddedeki yetkiler çerçevesinde asıl alacak ve fer ilerinden kısmen ya da tamamen vazgeçilebilir. Sulh anlaşmalarına ilişkin tutanak ilam hükmünde olup, ilamların icrasına dair genel hükümlere göre infaz olunur. 16

17 ADLİ UYUŞMAZLIKLARDA SULHUN USUL VE ESASLARI Md.10 Vadeye bağlanmamış alacaklarda tutanağın imzalandığı tarihten itibaren iki aylık sürenin dolmasından, Vadeye bağlanmış alacaklarda ise vadenin dolmasından, önce tutanak icraya konulamaz. Sulh anlaşması hükümleri yerine getirilmediği takdirde 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranında hesap edilen faizi ile birlikte alacak takip ve tahsil edilir. 17

18 ADLİ UYUŞMAZLIKLARDA SULHUN USUL VE ESASLARI Md.10 Sulh halinde üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz. Tarafların sulhe davet yazısının karşı tarafa tebliği ile uyuşmazlık konusu hak ve alacağın tabi olduğu kanuni süreler durur. Sulh olunamaması durumunda bu durum tutanağa bağlanır, tutanak tarihinden itibaren uyuşmazlığın niteliğine göre süreler yeniden işlemeye başlar. Mücbir sebep hallerinde genel hükümlere göre işlem yapılır. 18

19 ADLİ UYUŞMAZLIKLARDA SULH VE VAZGEÇME YETKİLERİ Md.11 KHK nın 11/1 maddesine göre; İdarelerin, kendi aralarındaki uyuşmazlıkların sulh yolu ile çözümünde, sözleşmelerin değiştirilmesinde veya sona erdirilmesinde, Gerçek veya tüzel kişilerle aralarındaki sözleşmelerde belirtilen sebeplerle yapılan her türlü sözleşme değişikliklerinde, çıkabilecek uyuşmazlıkların sulhen çözümünde, hukuk biriminin görüşü üzerine, onay ve anlaşmaları imzalamaya; Bakanlıklarda BAKAN, diğer idarelerde ÜST YÖNETİCİ yetkilidir. 19

20 ADLİ UYUŞMAZLIKLARDA SULH VE VAZGEÇME YETKİLERİ KHK nın 11/2 maddesine göre; KHK nın 11/1-a ve 11/1-b fıkraları dışında kalan ve idarelerin, herhangi bir sözleşmeye dayanıp dayanmadığına, uyuşmazlıkların yargıya intikal edip etmediğine bakılmaksızın gerçek veya tüzel kişilerle arasında çıkan; -Her türlü hukuki uyuşmazlığın sulh yoluyla halinde, -Cezada uzlaşmaya gidilmesinde, -Sözleşmede belirtilmeyen sebeplerle; sözleşmelerin değiştirilmesinde veya sona erdirilmesinde, 20

21 ADLİ UYUŞMAZLIKLARDA SULH VE VAZGEÇME YETKİLERİ Maddi ve hukuki sebeplerle kamu menfaati görülmesi halinde, buna dair onay veya anlaşmaları imzalamaya, vazgeçilen veya tanınan yada terkin edilen hak ve menfaatin değeri dikkate alınmak suretiyle; Tutara ilişkin olmayanlar ile Türk Lirasına kadar olanlarda ( TL.dahil) hukuk biriminin görüşü alınarak, ilgili harcama yetkilisinin teklifi üzerine üst yönetici (KHK md.11/2-a) Türk Lirasından fazla olanlardan Türk Lirasına kadar olanlarda ( TL. dahil), hukuki uyuşmazlık değerlendirme komisyonunun görüşü, üst yöneticinin teklifi üzerine, ilgili bakan, Milli Savunma Bakanlığında Müsteşarın teklifi üzerine Bakan, (KHKmd.11/2-b) 21

22 ADLİ UYUŞMAZLIKLARDA SULH VE VAZGEÇME YETKİLERİ Türk Lirasından fazla olanlarda, ilgili bakanlık hukuki uyuşmazlık değerlendirme komisyonunun ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak, ilgili bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu, (KHK md.11/2-c) yetkilidir. Bakan ya da üst yönetici bu yetkisini; alt kademelere, münhasıran taşra birimlerinin iş ve işlemleri ile ilgili olup İllerde valilik, ilçelerde kaymakamlık onayına bağlanan iş ve işlemlerde vali ve kaymakama devredebilir. 22

23 PARASAL YETKİLER Vazgeçme, sulh, kabul ve feragat yetkileri standart olarak, vazgeçilen veya, tanınan veya, terkin edilen, hak veya menfaatin değerine göre sınırlanmak suretiyle, Üst yönetici, Bakan, Bakanlar Kurulu na verilmiştir. 23

24 PARASAL YETKİLER KHK nın 11 ve 12 nci maddesinde Bakan ve üst yöneticiye tanınan yetkiler; Bakanlık Makamının yetki devrine ilişkin 13/1/2012 tarih ve 56 sayılı Onayı ile alt kademelere devredilmiştir. Bu yetkiler; Müsteşar, Müsteşar yardımcısı, birim amiri ve defterdar, Taşra birimlerinin illerde valilik, ilçelerde kaymakamlık onayına bağlanan iş ve işlemlerinde vali ve kaymakam, tarafından kullanılacaktır. 659 sayılı KHK'daki Sulh ve Vazgeçme Yetkilerini Kullanma Usul ve Esasları Hakkında Genel Müdürlüğümüzce hazırlanan 8/2/2012 tarihli ve 3656 sayılı genel yazı Bakanlığımız birimlerine gönderilmiştir. Ayrıca 2012/2 sayılı BAHUM İç Genelgesi ile de Genel Müdürlüğümüz merkez ve taşra teşkilatına duyurulmuştur. 24

25 SULH İŞLEMLERİNDE YETKİNİN KULLANILMASI Defterdarın yetkisi kapsamındaki işlerde; Muhakemat müdürünün/müdürlük olmayan yerlerde yetkilendirilen Hazine avukatının hukuki görüşü, Defterdarlık ilgili müdürünün teklifi üzerine, Defterdar, İlgili birim amirinin yetkisi kapsamındaki işlerde; Muhakemat müdürünün/yetkilendirilen Hazine avukatının hukuki görüşü, Defterdarın teklifi üzerine, Bakanlık ilgili birim amiri, 25

26 SULH İŞLEMLERİNDE YETKİNİN KULLANILMASI Müsteşar yardımcısının yetkisi kapsamındaki işlerde; Hukuk birimin görüşü, Bakanlık ilgili birim amirinin teklifi üzerine, Müsteşar yardımcısı, Müsteşarın yetkisi kapsamındaki işlerde; Hukuk birimin görüşü, Bakanlık ilgili birim amirinin teklifi, Müsteşar, 26

27 SULH İŞLEMLERİNDE YETKİNİN KULLANILMASI Bakanın yetkisi kapsamındaki işlerde; Hukuki uyuşmazlık değerlendirme komisyonunun görüşü, Üst yöneticinin teklifi üzerine, Bakan, Bakanlar Kurulunun yetkisi kapsamındaki işlerde; Hukuki uyuşmazlık değerlendirme komisyonunun görüşü, Maliye Bakanının teklifi üzerine, Bakanlar Kurulu, yetkilidir. 27

28 TAKSİT TEKLİFLERİ 6183 sayılı Kanun kapsamı dışında kalan taksit teklifleri de sulh kapsamındadır. Bakanlığımızın taraf olduğu taksit anlaşmalarındaki usul ve esaslar 1/10/2012 tarihli ve sayılı genel yazı ile belirlenmiş ve Bakanlık birimlerine gönderilmiştir. Buna göre taksitlendirmeye yetkili makam; TL'ye kadar üst yönetici, TL'ye kadar Bakan, TL'nin üzerinde Bakanlar Kuruludur. 28

29 TAKSİT TEKLİFLERİ Bu yetkiler, 13/1/2012 tarihli ve 56 sayılı Onay ile yapılan yetki devrine göre; Müsteşar, Müsteşar yardımcısı, birim amiri ve defterdar, Münhasıran taşra birimlerinin iş ve işlemleri ile ilgili olup İllerde valilik, ilçelerde kaymakamlık onayına bağlanan iş ve işlemlerde vali ve kaymakam, tarafından kullanılacaktır. 29

30 TAKSİT TEKLİFİ Mali açıdan zor durumda olan şirketler ve diğer tüzel kişiler ile, Ödeme güçlüğü içinde olan gerçek kişiler, borçlarını taksitle ödemek istemeleri halinde taksit tekliflerine ilişkin dilekçelerini; Borç hakkında henüz yasal takip başlatılmamışsa borçlu bulundukları idareye/birime, Borçlu hakkında dava açılmış veya icra takibi başlatılmışsa takibi yapan Muhakemat Müdürlüğüne veya müdürlük kurulmayan yerlerde Hazine Avukatlığına, ileterek değerlendirilmesini talep edebilirler. 30

31 TAKSİT TEKLİFİ Taksitlendirme teklifi, taksitlendirme talebinin nedenlerini açıklayan ve ödeme planını içeren, borçlu veya borçluyu temsile yetkili olanlar tarafından imzalanmış taksitlendirme talep dilekçesi ile yapılır. Bu dilekçeye; Gerçek kişiler, beyanlarının doğruluğunu tevsik eden belgeleri ve nüfus cüzdanı örneğini (T.C.Kimlik numarası), Tüzel kişiler, dilekçeyi imzalayanların tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili olduğuna ilişkin yetki belgesi ve imza sirküleri ile tüzel kişiliğin mali tablolarını (gelir tablosu ve bilanço), ekler. 31

32 TAKSİT TEKLİFİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ A-Borçlunun Şirket olması halinde; Şirketin mali açıdan zor durumda olup olmadığının tespiti için şirketin likidite oranlarına bakılacaktır. Likidite oranının 1 den büyük olması durumunda şirketin mali durumunun iyi olduğu sonucuna varıldığından, borç taksitlendirilmeyecektir. Likidite oranının 1 veya 1 den küçük ve 0,5 den büyük olması durumunda borcun taksitlendirilme süresi daha kısa olarak belirlenecek, Likidite oranının 0,5 veya 0,5 den küçük olması durumunda ise bu süre 36 aya kadar uzatılabilecektir. 32

33 TAKSİT TEKLİFİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ B-Borçlunun Gerçek Kişi Olması Halinde; Borçlunun mali durumuna bakılması, Kişinin ödeme güçlüğü içinde olduğunu belgelendirmesi, Borç tutarı, taksit tutarı ve ödeme süresi, dikkate alınarak, taksit teklifi hakkında değerlendirme yapılması gerekir. 33

34 TAKSİT TEKLİFİNİN KABULÜ Taksit teklifinin kabulü halinde; 5018 sayılı Kanunun 79 uncu maddesindeki parasal sınırın(2013 yılı için TL) üzerindeki kamu zararı alacakları için düzenlenecek resen borç senedi ve kefaletname için noter tasdiki aranacaktır. Bu miktarın altındaki alacaklar için ise sadece borçlu beyan ve imzasını içeren bir borç senedi alınması uygun olacaktır. Mahkeme kararıyla kesin hükme bağlanan alacakların taksitlendirilmesinde ilam olduğu için resen borç senedi ve kefaletname alınmasına gerek bulunmamaktadır. 34

35 TAKSİT ANLAŞMASI Taksit teklifinin kabulü halinde; Borç aslının faiziyle birlikte ödenmesinin kabul edildiği, Ödemelerin başlama tarihi, Aylık taksit tutarları ve süresi, Bir taksitin zamanında ödenmemesi halinde alacağın muacceliyet kazanacağı, hususlarını belirtir taksit anlaşması imzalanacaktır. 35

36 CEZADA UZLAŞMA 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda Uzlaşma UZLAŞMA; suçtan mağdur olan kişinin suç şüphelisi ile anlaşması sonucunda ceza yargılamasının sona ermesidir. TARAFLARI; Şüpheli, Suçtan zarar gören veya mağdur, Reşit olmamaları halinde şüpheli veya mağdurun kanuni temsilcisi, 36

37 CEZADA UZLAŞMA 5271 sayılı C.M.K. nun 253/1.maddesinde; şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması girişiminde bulunulacağı hükme bağlandığından, Uzlaşma için suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması gerekir. Suçtan zarar görenin Devlet veya kamu tüzel kişisi olması halinde, uzlaşmadan bahsedilemez. ŞİKÂYETTEN VAZGEÇMEDEN FARKI; Uzlaşma şikâyetten vazgeçmek değildir. Ancak uzlaşmadan önce şikâyetten vazgeçilir ise uzlaşmadan yararlanılamaz. 37

38 CEZADA UZLAŞMA UZLAŞMAYA KONU OLABİLECEK SUÇLAR; Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar, Şikayete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın 5237 C.M.K.nun 253/1-b maddesi gereğince uzlaşmaya tabi suçlar ; Uzlaşma yoluna gidilebileceğine ilişkin ancak kanunda açık hüküm bulunması halinde özel kanunlarda sayılmış suçlar hakkında, uzlaşma mümkündür. UZLAŞTIRMA YOLUNA GİDİLEMEYEN SUÇLAR : 5271 Sayılı C.M.K.nun 253/3 maddesi gereğince; soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olsa bile, etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda, uzlaştırma yoluna GİDİLEMEZ. 38

39 CEZADA UZLAŞMA UZLAŞMA NASIL YAPILIR? Kolluk görevlileri, Cumhuriyet savcısı ya da hâkim, taraflara uzlaşmanın ne demek olduğunu ve sonuçlarını ayrıntılı bir şekilde anlatır. Taraflara uzlaşma isteyip istemedikleri sorulur. Taraflar, uzlaşmak isteyip istemediklerini 3 gün içerisinde bildirirler. Her iki taraf da uzlaşmak istediğini bildirirse bir uzlaştırmacı görevlendirilir. Uzlaşmada taraflar uzlaştırmacı önünde anlaşarak kendileri hakkındaki kararı yine kendileri verirler. Suç şüphelisinin ortaklaşa kararlaştırılan şeyi yapmasıyla, uzlaşma süreci tamamlanır ve ceza yargılaması biter. 39

40 CEZADA UZLAŞMA UZLAŞMANIN SONUCU; Uzlaşıldığı takdirde üzerinde anlaşılan hususlar yerine getirilir. Şüpheli tarafından bu yükümlülüğün yerine getirilmesi halinde; Mağdurun mağduriyeti daha hızlı bir şekilde giderilmiş olur. Şüpheli hakkında dava açılmaz. Dava açılmışsa düşer. Ceza alma ve sabıkalı olma ihtimali ortadan kalkar. 40

41 İDARİ UYUŞMAZLIKLARIN SULH YOLU İLE HALLİ VE VAZGEÇME YETKİLERİ Md sayılı KHK nın 12. maddesine göre; - İdari işlemler, - İdari eylemler, nedeniyle hakları ihlal edilenler; uğramış oldukları zararın sulh yoluyla giderilmesini dava açma süresi içersinde (60 gün) isteyebilirler sayılı İYUK/13-1 e göre yapılan başvurular da sulh başvurusu olarak kabul edilir ve bu maddede yer alan hükümler çerçevesinde incelenir. 41

42 İDARİ UYUŞMAZLIKLARDA SULH BAŞVURUSUNUN HUKUKİ SONUÇLARI Sulh başvurusu, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur. Başvuru sonuçlanmadan dava açılamaz. Başvurularının altmış gün içinde sonuçlandırılması zorunludur. Sonuçlandırılmamışsa istek reddedilmiş sayılacaktır. Başvuru, belli bir konuyu ve somut bir talebi içermiyorsa, idari makam tarafından reddedilmesi gerekmektedir. 42

43 İDARİ UYUŞMAZLIKLARDA SULH BAŞVURUSUNUN HUKUKİ SONUÇLARI İdareye yapılan sulh başvurusunun kabul edilmesi halinde başvuru sahibine, hazırlanan sulh tutanağının imzalanması için onbeş günlük süre verilir. Davet yazısında belirtilen tarihte gelinmesi veya temsilci gönderilmesi aksi takdirde sulh tutanağının kabul edilmemiş sayılacağı ve yargı yoluna başvurularak zararın tazmin edilmesini talep etme hakkının bulunduğu bildirilir. Tazminat miktarı ve ödeme şekli üzerinde anlaşılması ve sulh olunması halinde buna ilişkin bir tutanak düzenlenir ve taraflarca imzalanır. Bu tutanak ilam hükmündedir. 43

44 İDARİ UYUŞMAZLIKLARDA SULH BAŞVURUSUNUN HUKUKİ SONUÇLARI Vadeye bağlanmamış alacaklarda tutanağın imzalandığı tarihten itibaren iki aylık sürenin dolmasından, Vadeye bağlanmış alacaklarda ise vadenin dolmasından, önce tutanak icraya konulamaz. Sulh tutanağının kabul edilmemesi veya kabul edilmemiş sayılması hallerinde uyuşmazlık tutanağı düzenlenerek ilgiliye verilir. Sulh olunan konu ya da miktara ilişkin olarak dava yoluna başvurulamaz. İdari uyuşmazlıkların sulhen halli, 11 inci maddede belirtilen esas ve tutarlara göre belirlenir. 44

45 HUKUKİ UYUŞMAZLIK DEĞERLENDİRME KOMİSYONUNUN TEŞKİLİ Komisyon; İdarelerin taraf olduğu adli ve idari uyuşmazlıklarda ihtilafın çözümlenmesinde görüş bildirmek üzere her idarenin kendi bünyesinde üst yöneticinin görevlendireceği, biri hukuk birim amiri ve biri hukuki uyuşmazlıkla ilgili birim amiri ve biri de hukuk biriminde görevli olanlar arasından seçilecek bir kişi olmak üzere, En az üç üyeden oluşur. Komisyon başkanı üst yönetici tarafından belirlenir. Üyeler dışında komisyona katılanlar oylamaya katılamaz Hak ihlaline neden olan birden fazla idarenin varlığı halinde, ortak hukuki uyuşmazlık komisyonu oluşturulabilir. 45

46 HUKUKİ UYUŞMAZLIK DEĞERLENDİRME KOMİSYONUNUN GÖREVLERİ Md.12 Komisyonun görevi; 659 sayılı KHK nın 11 ve 12 nci maddeleri kapsamında idarelerde vazgeçilen veya tanınan ya da terkin edilen hak ve menfaatin değeri Türk Lirasından fazla olan; Herhangi bir sözleşmeye dayanıp dayanmadığına, yargıya intikal edip etmediğine bakılmaksızın idare ile gerçek veya tüzel kişiler arasında çıkan her türlü hukuki uyuşmazlığın sulhen çözümlenmesine, Sözleşmede belirtilmeyen nedenlerle sözleşmelerin değiştirilmesi veya sona erdirilmesine, 6183 sayılı Kanun kapsamı dışında kalan taksit tekliflerine, 46

47 HUKUKİ UYUŞMAZLIK DEĞERLENDİRME KOMİSYONUNUN GÖREVLERİ Md.12 Her türlü dava açılmasından ve icra takibine başlanılmasından veya, Yargı ve icra mercilerine intikal etmiş olanların takiplerinden ya da, Verilen kararlara karşı karar düzeltme yoluna gidilmesi dışındaki kanun yollarına gidilmesinden vazgeçmeye, Davaları kabul ve feragate, Ceza uyuşmazlıklarında şikayetten vazgeçmeye veya uzlaşmaya, ilişkin olarak yetkili makam ve mercilere görüş sunmaktır. 47

48 HUKUKİ UYUŞMAZLIK DEĞERLENDİRME KOMİSYONU VE SEKRETERYA HİZMETLERİ Komisyonun sekreterya hizmetleri ile komisyon tarafından hazırlanan raporların kaydı, numaralandırılması, muhafazası ve arşivlenmesi iş ve işlemleri hukuk birimi tarafından yerine getirilir. Komisyon toplantılarının günü, yeri, saat ve gündemi komisyon başkanı tarafından belirlenerek toplantı tarihinden en az iki gün önce komisyon üyelerine bildirilir. 48

49 HUKUKİ UYUŞMAZLIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Komisyon, -Adli yargı kapsamındaki sulh anlaşmalarında; Uyuşmazlığın konusu, Vazgeçilen veya terkin edilen hak ve menfaatin değeri, İdarenin görüşü, karşı tarafın görüş veya teklifi, İhtilafın devamı halinde elde edilecek muhtemel sonucu, Konuya ilişkin bilgi ve belgeleri, inceleyerek, İdarenin sulh olmasında yarar olup olmadığı hususunda raporunu hazırlar. 49

50 HUKUKİ UYUŞMAZLIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Komisyon; -İdari işlem ve eylemler nedeniyle yapılan sulh başvurularında; Başvurunun konusu, Zarara yol açan olay ve nedenleri, Zararın idari eylem veya işlemden doğup doğmadığı ve meydana geliş şekli, İdarenin tazmin sorumluluğunun olup olmadığı, hususlarını değerlendirerek, zararın miktarını ve ödenecek tazminat tutarını tespit eder. 50

51 HUKUKİ UYUŞMAZLIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Komisyon; Sözleşmede belirtilmeyen nedenlerle sözleşmelerin değiştirilmesi veya sona erdirilmesine ilişkin uyuşmazlıklarda; Maddi ve hukuki sebeplerin varlığı veya kamu menfaati olup olmadığı hususlarını inceler. Sözleşme değişikliği yapılması gereken hallerde karar verecek yetkili makam veya mercii; Değişiklik sonucu tanınacak hak ve menfaatin değerine göre, Sözleşmelerin sulhen tasfiye suretiyle sona erdirilmesinde, teminat mektubunun tutarına göre, belirlenir. 51

52 HUKUKİ UYUŞMAZLIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Komisyon; İncelemelerini tarafların sunmuş olduğu bilgi ve belgeler kapsamında ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yapar. İhtiyaç duyması halinde konunun taraflarını ve uzman kişileri dinleyebileceği gibi bilirkişi de görevlendirebilir. Komisyon kendisine gelen konuyu görüşmek üzere beş iş günü içinde toplanır, en geç otuz gün içinde raporunu hazırlar. Komisyon tarafından bilirkişi olarak görevlendirilenlere HMK Bilirkişi Ücret Tarifesinde yer alan Sulh Hukuk Mahkemelerinde görülen dava ve işler için takdir edilen ücrete göre ödeme yapılır. 52

53 KOMİSYON RAPORUNUN HAZIRLANMASI Rapor; Tarih ve sayı ile ekleri, Giriş, Konu, Mevzuat, İnceleme ve Değerlendirme, Sonuç, bölümlerinden oluşur ve 11 inci maddedeki yetkili makamlara sunulur. 53

54 SULH ANLAŞMASI TASLAĞI Yukarıda belirtilen hükümler çerçevesinde, taraflarca sulh olunması konusunda anlaşmaya varıldığı takdirde sulh anlaşması taslağı hazırlanır. Taslakta üzerinde mutabık kalınan hususlara yer verilir. Taslak idare temsilcisi tarafından imzalanmadan önce karşı tarafça imzalanarak ilgili idareye gönderilir. İdare tarafından onay alınması gereken hallerde yetkili makamdan onay alındıktan sonra ilgili idare temsilcisi (harcama yetkilisi) tarafından sulh anlaşması tutanağı imzalanır. Gerekli işlemler bu anlaşma içeriğine göre yapılır. 54

55 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ Sayılı KHK nın 9, 10, 11 ve 12 nci maddelerindeki sulh hükümleri, KHK kapsamındaki idarelerin taraf oldukları uyuşmazlıkların sulhen halli için uygulanabilir. Aksine bir hüküm olmadıkça genel ve özel bütçe içerisinde yer almayan kuruluşların taraf olduğu uyuşmazlıkların sulhen çözümünde bu maddelerin uygulanmasına imkân bulunmamaktadır. Bu doğrultuda, Belediyeler, İl Özel İdareleri, Sosyal Güvenlik Kurumları ile Denetleyici ve Düzenleyici Kurumlar 659 sayılı KHK kapsamı dışında bulunduğundan söz konusu hükümlere dayanarak sulh anlaşması yapamazlar. 55

56 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ 2-Sulhun, Tarafların Üzerinde Serbestçe Tasarruf Yetkisine Sahip Olduğu Hak ve Menfaatlere İlişkin Olması Asıldır. Sulh akdinin konusunu, tarafların sözleşme ile düzenleme, üzerinde tasarruf etme erkine sahip oldukları iş ve işlemler oluşturabilmekte, bu kapsamda; sebepsiz zenginleşmeden, haksız fiilden, özel hukuk sözleşmelerinden, hizmet kusuru ve kusursuz sorumluluk hallerinden kaynaklanan alacak ve borçlar hakkında sulh anlaşmaları yapılabilmektedir. Buna karşılık; kamu hukukundan doğan vergi, ceza v.s. hak ve menfaatlere ilişkin konular sulh kapsamı dışında olup, tabi oldukları mevzuat çerçevesinde incelenmelidir. 56

57 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ 3-Sulhun, Kamu Düzenine, Emredici Kanun Hükümlerine Uygun Olması, Sulh Konusunun İmkansız Olmaması Gerekir. Borçlar Kanununa tabi her anlaşma gibi sulh anlaşmasının da; geçerli ve hüküm ifade eden bir anlaşma olarak varlık gösterebilmesi için, içeriği itibarıyla emredici hukuk kurallarına ve kamu düzenine uygun olması, ayrıca akdin konusunun fiilî veya hukukî açıdan imkânsız olmaması gerekmektedir. 57

58 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ 4-Sulhun, Tarafların Mutabık Kaldığı Şartları İçeren, Karşılıklı Bir Anlaşma Olması Gerekir. Sulh, tek taraflı bir işlem olmayıp, anlaşma hükmündedir. Her anlaşma gibi, sulh için de öncelikle tarafların sulh koşullarında mutabakata varmış olmaları gerekmektedir. İdarenin alacağından tek taraflı olarak feragati anlamına gelen ve esasen karşı tarafın uygun iradesine ve kabulüne ihtiyaç göstermeyen borcun affedilmesi ya da terkin gibi işlemler, sulh kapsamı dışındadır. 58

59 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ 5-Sulh Anlaşmasının Yazılı Olarak Yapılması Gerekir. 659 sayılı KHK kapsamındaki idarelerin taraf oldukları uyuşmazlıkların sulhen hallinde; tarafların karşılıklı hak ve yükümlülüklerini, sulh olma iradelerini ve karşılıklı ibra beyanlarını içeren, terk edilen menfaatin ve tanınan hakkın bedelini gösteren yazılı bir sulh anlaşması yapmaları, Bu anlaşmanın hukuk biriminin/hukuki uyuşmazlık değerlendirme komisyonunun görüşü alındıktan ve yetkili makamca onaylandıktan sonra idarece imzalanması, gerekir. 59

60 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ 6-Tarafların Sulh Yapmaya Yetkili Olması Gerekir. Sulh anlaşmasını imzalayacak kişinin, temsilci veya vekil olması durumunda sulh ve ibra konusunda açıkça yetkilendirilmiş olması şartı aranacaktır. B.K ve HMK özel bir yetkiyi haiz olmadıkça vekilin sulh ve ibraya yetkili olamayacağı kuralını öngörmektedir. Bakanlığımız uygulamalarında da sulh anlaşması niteliğinde olan ve ibra hükmü içeren Sulhnamelerin, belirtilen hususlarda özel olarak yetkilendirilmiş bir temsilci/vekil tarafından imzalanmış olması şartı aranmaktadır. 60

61 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ 7-Sulhte Kamu Menfaati ve İdare Yararı Olması Gerekir. Sulh için uygun görüş vermeye yetkili makamların yapacakları değerlendirmenin önemli bir adımını, anlaşma yapılmasında maddi ve hukuki nedenlerle kamu menfaatinin bulunması ve yapılacak sulhun İdarenin yararına olup olmadığının belirlenmesi oluşturmaktadır. Sulh anlaşması yapılmadığı ve uyuşmazlık yargıya veya icraya intikal ettiği takdirde; idare aleyhine bir netice ile karşılaşılması, hakkın özünün kaybedilmesinin yanı sıra faiz, masraf, vekalet ücreti gibi nedenlerle ek mali bir külfete katlanılması, kuvvetle muhtemel görüldüğü takdirde, uyuşmazlığın sulhen çözümünde İdarenin yararı olduğu kabul edilmektedir. 61

62 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ 8- Sulh İçin Önceden Görüş Alınması Gerekir. 659 Sayılı KHK nın 11 nci maddesi gereğince hukuk biriminin veya hukuki uyuşmazlık değerlendirme komisyonunun görüşünün sulh anlaşması yapılmadan önce alınması, İdarenin menfaatinin bulunup bulunmadığı, Sulhen çözüm önerilerinin mevcut hukuk kurallarıyla bağdaşıp bağdaşmadığı, hususlarında önceden yapılacak inceleme sonucunda uygun görüş verilmesi, idarelerce sulh anlaşması yapılması ve sulh konusu iş ve işlemlerin yerine getirilmesi açısından büyük önem taşıdığı gibi sulh anlaşmasının yapılması da bu görüşlerin alınması halinde mümkün olabilecektir. 62

63 SULHUN ORTAK HÜKÜMLERİ 9- Sulh ile Ulaşılmak İstenen Sonucun, Mevcut Sözleşme Kapsamında Gerçekleştirilmesinin Mümkün Olmaması Gerekir. Kural olarak geçerli bir sözleşmenin tarafları, o sözleşmeden kaynaklanan edim ve taahhütlerini yerine getirme yükümüne ve karşı tarafın yükümlülüklerini yerine getirmesini isteme hakkına sahip bulunmaktadır. Dolayısıyla sözleşme hükümleri dairesinde zaten yapılabilecek olan bir ifa için sulh anlaşması yapılmasında hukuki yarar bulunmamaktadır. 63

64 SULHUN YARARLARI Devlet ile vatandaşı arasındaki ihtilafları azaltmaktadır. Tadil edilmediği takdirde sona erdirilmesi ya da uygulanamaz hale gelmesi söz konusu olabilecek sözleşmelerin tadili veya süresinin uzatılması suretiyle sözleşmeden beklenen amacın elde edilmesi sağlanmaktadır. SULHUN YARARI Devam edilmesi imkânı kalmayan ya da devamında idare yararı görülmeyen sözleşmelerin tasfiyesi yoluna gidilerek, idarenin tazminat ödemek durumunda kalabileceği durumların önüne geçilmektedir. 64

65 SULHUN YARARLARI İdare aleyhine sonuçlanması kuvvetle muhtemel görülen davaların açılmasına engel olunmaktadır. Bir yargı kararına ihtiyaç olmaksızın, karşı tarafın hakkı teslim edilebilmektedir. Sulhen çözüm yolu ile; - Toplumsal barışın sağlanmasına, - Hukuk devleti ilkesinin gerçekleşmesine, - Yargının yükünün azaltılmasına, hizmet edilmektedir. Devletin hukuki ve mali yararının gerçekleştirilmesine, kamu yararının korunmasına önemli katkı sağlanmaktadır. 65

66 T.C. MALİYE BAKANLIĞI BAŞHUKUK MÜŞAVİRLİĞİ VE MUHAKEMAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEŞEKKÜR EDER, SAYGILAR SUNARIM. Müş.Av.Ayla DADALI BAHUM