659 SAYILI KHK ya GÖRE İDARİ DAVALARIN TAKİBİ

Transkript

1 İDARİ DAVALAR

2 659 SAYILI KHK ya GÖRE İDARİ DAVALARIN TAKİBİ

3 GENEL YAZI İdari davaların yargılama usulü adli davaların yargılama usulünden farklılık göstermektedir. Uygulamada birliğin sağlanması amacıyla 27/11/2012 tarih ve sayılı genel yazımız çıkartılmıştır.

4 BAKANLIĞIMIZ İDARİ DAVALARININ TAKİP USULÜ 27/11/2012 tarih ve sayılı GENEL YAZIMIZ uyarınca; bireysel işlemler aleyhine açılan davalar, davanın açıldığı ilin bulunduğu muhakemat müdürlüklerince, düzenleyici işlemlere (tüzük, yönetmelik, genelge, tebliğ vb.) veya düzenleyici işlemlerle birlikte bunların uygulanmasına ilişkin bireysel işlemlere karşı açılan davalar ise Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğümüz Avukatları tarafından takip edilmektedir.

5 İDARİ DAVALARIN TAKİBİNDE YETKİ Dava açılması, Dava açılmasından vazgeçilmesi, Davanın takibinden vazgeçilmesi, Kanun yollarına başvurulması, Kanun yollarına başvurulmasından(659 sayılı KHK nın 11/3 maddesindeki yanlışlıkla açılan ve konusu kalmayan davalarla karar düzeltme yoluna başvurulması ayrık olmak üzere) vazgeçilmesi, Sulh, feragat ve kabul YETKİSİ, İDARE YETKİLİSİNE/YETKİ DEVRİ YAPILANA AİTTİR.

6 İDARİ DAVALARLA İLGİLİ MEVZUAT 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu 2575 sayılı Danıştay Kanunu 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanunu 27/11/2012 tarih ve sayılı GENEL YAZI

7 İDARİ DAVA TÜRLERİ İdari davalar, iptal, tam yargı ya da iptal ve tam yargı davalarının birlikte açıldığı davalar olarak karşımıza çıkmaktadır. İPTAL DAVALARI; İdarelerin tesis ettiği kesin ve yürütülebilir işlemlerden menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalardır. TAM YARGI DAVALARI; İdarelerin işlem ve eylemlerinden hakları zarara uğrayanlar tarafından açılan tazminat davalardır.

8 İDARİ DAVALARIN YARGILAMA USULÜ İdari davaların yargılaması dosya üzerinden yapılmaktadır. İlk derece Mahkemesi sıfatı ile görülen davalarda taraflardan birinin talebi üzerine bir kereye mahsus olmak üzere duruşma açılır. İtiraz/temyiz yolunda duruşma açılması yargı yerinin bu talebi kabulüne bağlıdır. Yargı yerleri de gerek görürse duruşma açabilir.

9 İLK İNCELEME 2577 sayılı Kanunun 14/3 maddesi uyarınca yargı yeri dava dilekçelerini karşı tarafa tebliğ etmeden önce, görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, süre aşımı, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülebilir bir işlem olup olmadığı,husumet ve dilekçelerin Kanunun 3 ve 5 inci maddelerine uygun düzenlenip düzenlenmediği yönlerinden RE SEN incelemektedir.

10 Bu yönlerden aykırılık bulunmazsa dava dilekçesi karşı tarafa tebliğ edilmekte, aykırılık bulunursa 15 inci maddesindeki kararlar verilmektedir. Davalı tarafın 2 cevap hakkı, davacının da 1. cevaba cevap hakkı bulunmaktadır. Dava bundan sonra yargı yerince esastan incelemeye alınmaktadır.

11 BAKANLIĞIMIZ ADINA DAVA AÇILMASI 659 sayılı KHK nın 8 inci maddesinin birinci fıkrasına göre İdareler adına dava açma veya icra takibine başlama talebi, üst yönetici/yetki devri yapılanlar ya da dava konusu işlem/ eylemle ilgili merkez veya taşra birim amiri tarafından yapılmaktadır.

12 BAKANLIĞIMIZIN DAVACI KONUMU Bakanlığımız açısından baktığımızda, şimdiye kadar karşılaştığımız davacı olduğumuz idari davanın, imar planın iptaline ilişkin dava olduğunu görmekteyiz. Dava açarken ilk dikkat edeceğimiz husus süredir. İmar planının iptali için dava açılmasında sürelerin hesaplanmasına ilişkin olarak bizi yönlendirecek düzenlemeler 2577 sayılı İYUK ve 3194 sayılı İmar Kanunda yapılmıştır.

13 DAVA AÇMA SÜRESİ 2577 sayılı Kanun 7. maddesinin birinci fıkrasında dava açma süresinin; özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay ve idare mahkemelerinde 60 gün, vergi mahkemelerinde 30 gün olduğu, İkinci fıkrasının (a) bendinde bu sürelerin, İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı, Dördüncü fıkrasında ise ilanı gereken düzenleyici işlemlerde, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı kuralı getirilmiştir.

14 3194 sayılı İMAR KANUNU Kanunun 8 inci maddesinin (b) bendinde, İmar planlarının nazım ve uygulama imar planından meydana geleceği, bu planların onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde BİR AY süreyle ilan edileceği ve bu bir aylık süre içinde planlara itiraz edilebileceği kuralı getirilmiştir.

15 2577 sayılı KANUN 11. madde Bu maddede, ilgilileri tarafından idari dava açmadan önce işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılmasının üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde isteyebileceği, bu başvurunun işlemeye başlamış olan dava açma süresini durduracağı ve 60 gün içinde bir cevap verilmezse isteğin reddedilmiş sayılacağı, isteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlayacağı ve başvurma tarihine kadar geçmiş sürenin de hesaba katılacağı hükme bağlanmıştır.

16 İMAR PLANININ İPTALİ DAVASINDA SÜRE İmar planına askı süresi içinde itiraz edilmişse, askı süresinin bitim tarihinden itibaren 60 gün içinde cevap verilmezse sürenin bitim tarihinden ya da istek bu 60 gün içinde reddedilmişse ret işleminin tebliğ tarihinden itibaren gün içinde dava açılmalıdır. İmar planına itiraz edilmemişse, askı süresinin bitim tarihinden itibaren 60 gün içinde dava açılmalıdır. İmar planına bu süreler içinde iptal davası açılmamışsa, inşaat ruhsatı, terk, kamulaştırma gibi imar planının uygulama işlemleri aleyhine 60 gün içinde dava açılırken imar planına karşı da dava açılabilir.

17 DAVA AÇILMASINDAN VAZGEÇİLMESİ Dava açılmasından vazgeçilmesi yetkisi; 659 SAYILI KHK 11. md. de belirtilen yetkililer/yetki devri yapılanlara aittir. Vazgeçme talebine ilişkin görüşümüz üzerine bu konuda yetkilisi tarafından verilecek talimata göre hareket edilecektir. Sürenin geçirilme ihtimaline karşı öncelikle dava açılmalıdır.

18 BAKANLIĞIMIZ ALEYHİNE AÇILAN İDARİ DAVALARIN TAKİP USULÜ İdari davaların takibi 27/11/2012 tarih ve sayılı GENEL YAZI da belirlenen usul çerçevesinde yapılmaktadır. Dava açıldığında dava dilekçesinin tebliğ edildiği ilk tebligat,tebligat Kanuna göre asile yapılmaktadır. Bakanlığımız aleyhine açılan davalarda Bakanlığımıza yapılan ilk tebligatlar GENEL YAZI uyarınca Genel Müdürlüğümüzce alınmaktadır.

19 DİĞER İDARELER ADINA TESİS EDİLEN İDARİ İŞLEMLER NEDENİYLE AÇILAN DAVALARIN TAKİP USULÜ Dava konusu işlemin Bakanlığımız dışında diğer idareler adına tesis edildiğinin anlaşılması durumunda, 659 sayılı KHK uyarınca sadece Maliye Bakanlığı ya da taşra birimleri adına tesis edilen işlemler yönünden açılan davaları takip yetkimiz olduğu belirtilerek gereğinin yapılması için dava dilekçesinin derhal idareye intikal ettirilmesi gerekmektedir.

20 Ancak, 659 sayılı KHK nın 5inci maddesi uyarınca talep halinde diğer idareler aleyhine açılan davaların da takibinin Hazine Avukatlarımızca yapılacağı düzenlemesine göre, istenilmesi durumunda, bu davalarda tarafımızdan takip edilecektir.

21 CEVAP DİLEKÇESİ Cevap dilekçesi verme süresi, dava dilekçesinin tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gündür. Davaya verilecek cevabın haklı nedenlerle süresinde verilemeyeceğinin anlaşılması halinde bir defaya mahsus olmak üzere cevap süresinin uzatılması, 2577 sayılı Kanunun 16/3 maddesi uyarınca yine cevap süresi içinde Mahkemesinden talep edilebilirse de Mahkemece cevap süresinin kısaltıldığı davalarda, cevap süresinin uzatılması talep edemeyiz.

22 USULE İLİŞKİN İTİRAZLAR 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun dilekçeler üzerine ilk inceleme başlıklı 14/3 maddesi uyarınca dilekçeler karşı tarafa tebliğ edilmeden önce; görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülebilir bir işlem olup olmadığı, süre aşımı, husumet ve anılan Kanunun 3 ve 5 inci maddelerine uygun olup olmadıkları yönlerinden re sen incelenmektedir.

23 HUSUMET İdari davaların, idari işlem veya eylemi kesin olarak yapan merciler aleyhine açılması gerekmektedir. Bu sebeple, dava konusu işlem Bakanlığımız ve/veya birimleri tarafından tesis edilmediyse, yargı yerinin bu hususu ilk incelemede atlama ihtimaline binaen davalı konumundan çıkarılması ve dava konusu işlemi tesis eden idareye husumet yöneltilmesi talep edilerek husumet yönünden usul itirazında bulunulmasına dikkat edilmelidir.

24 ESASA İLİŞKİN İTİRAZLAR Esas yönünden yapılacak savunmalarda; idarelerin gönderdikleri savunma dilekçesi ya da görüş taslaklarının kullanılmasında fayda hatta zorunluluk bulunmaktadır.

25 YÜRÜTMENİN DURDURULMASI 2577 sayılı Kanunun 27. maddesinde İdari davalarda yürütmenin durdurulması adı altında bir düzenlenme bulunmaktadır. Buna göre, Danıştay da veya idari mahkemelerde dava açılması dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmamakta, ancak, davacı tarafından yürütmenin durdurulması talep edilmişse bu konuda karar verilmektedir.

26 YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARI Danıştay ve idare mahkemeleri,idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç ve imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulması kararı verebilmektedirler. Ayrıca, uygulamakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilmektedir. (27/2 md.)

27 YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARINA İTİRAZ Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar karşı; kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilmektedir. (27/7 md.)

28 YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARLARINA İTiRAZ MERCi LERi Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlara karşı; Danıştay dava dairelerince verilmişse, konusuna göre idari veya vergi dava daireleri kurullarına, bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine, idare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilir. (27/7 md.)

29 ARA KARARLARI ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER Mahkemeler belirlenen süre içinde lüzum gördükleri evrakın gönderilmesini ve her türlü bilginin verilmesini taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilirler. Bu kararların derhal idaresine gönderilerek ve istenilen bu bilgi ve belgelerin süresi içerisinde ilgili idaresinden temin edilerek mahkemeye gönderilmesi zorunludur. (20.md)

30 DURUŞMA Davanın duruşmalı olarak görülmesinin istenilmesi halinde, duruşma talebinin dava dilekçesi veya cevap ve savunma dilekçelerinde belirtilmesi gerekmektedir. İlk derece mahkemesi sıfatı ile görülen davalarda talep halinde duruşma açılması mecburidir. Ayrıca, Danıştay ve mahkemeler de, re sen duruşma yapılmasına karar verebilirler.

31 NİHAİ KARARLAR Danıştay, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare ve Vergi Mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın tebellüğ tarihinden başlayarak otuz günü geçemez. (İYUK 28. md.)

32 KARARA KARŞI İTİRAZ/TEMYİZ YOLUNA GİDİLMESİ KARARIN UYGULANMASINI DURDURMAZ Karara karşı itiraz/temyiz yoluna başvurulması kararın uygulanmasına engel değildir. Bunun için yürütmenin durdurulması talep edilmesi ve itiraz/temyiz merciinden yürütmenin durdurulması kararı alınması gerekmektedir. (İYUK 52.md) Bu aşamada da 27. maddede belirtilen usul ve esaslara göre kararın yürütülmesinin durdurulması kararı verilmektedir.

33 İTİRAZ/TEMYİZ İdare ve Vergi Mahkemelerinin tek hakimli olarak verdiği nihai kararlarına karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki Bölge İdare Mahkemesi nezdinde otuz gün içinde itiraz; Danıştay Dava Daireleri ile İdare ve Vergi Mahkemelerinin heyet nihai kararlarına karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, Danıştay nezdinde tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir. (45. ve 46.md.) Bu konuda idarenin görüşü alınmalıdır.

34 TEMYİZDEN/İTİRAZDAN VAZGEÇME Temyizden/itirazdan vazgeçme ya da temyiz/itiraz etme talimatı verme yetkisi 659 sayılı KHK uyarınca dava konusu işlemi tesis eden idarede olduğundan, itiraz ve temyiz yoluna başvurulmasında hukuki yarar görülmemesi durumunda, buna ilişkin gerekçeli görüşümüzü içeren vazgeçme teklifi, Başhukuk Müşavirliğine değil, davanın takibinin istenildiği birime yapılmalıdır. Vazgeçme işlemleri ilgili idarece yapılacaktır.

35 KARAR DÜZELTME Danıştay Dava Daireleri ve İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurullarının temyiz üzerine verdikleri kararlar ile Bölge İdare Mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar hakkında, bir defaya mahsus olmak üzere kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren on beş gün içinde taraflarca kararın verildiği mercie karşı karar düzeltme yoluna başvurulması mümkündür. (54.md.)

36 KARAR DÜZELTME YOLUNA BAŞVURULMASINDAN VAZGEÇME Karar düzeltme yoluna başvurulmasında hukuki yarar görülmüyorsa bu durumda, 659 sayılı KHK nın 11 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, karar düzeltme yoluna başvurulmasından vazgeçme yetkisi davayı takip eden hukuk birimine ait bulunmaktadır. Bu konuda da ilgili idarenin/birimin görüşünün alınmasına fayda bulunmaktadır.

37 ADLİ TATİL 650 sayılı KHK nın 33. maddesi ile Adli tatil 20 Temmuz- 31 Ağustos olarak değiştirerek adli yılın ilk gününü 1 EYLÜL olarak belirleyen düzenleme Anayasa Mahkemesinin 18/72012 gün ve E:2011/113, K:2012/108 sayılı kararı ile yayım tarihinden itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girmek üzere 1/1/2013 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak iptal edildi.

38 SÜRELERİN HESABI Sürelerin hesabında mutlaka gün hesabı yapılması gerektiğine, 30 günlük sürenin 1 ay gibi algılanmamasına, tebligatın alındığı günden sonraki gün birinci gün olarak kabul edilerek süre hesabı yapılmasına dikkat edilmelidir. Süre uzatım hakkı olan hususlarda, bu talebin de asıl süre içinde yapılması gerekir.

39 2577 sayılı KANUN 8.Maddesi Sürenin son günün çalışmaya ara verme zamanına rastlaması halinde süre, çalışmaya ara vermenin son gününden itibaren 7 gün uzamaktadır. Yürütmenin durdurulması kararları Delil tespiti Kanunen belli sürede karara bağlanan işler SÜRE UZATIMINDAN YARARLANMAZ.

40 659 SAYILI KHK NIN 11/3 MADDESİ 659 sayılı KHK nın 11 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca takibinde Hazine veya İdareye ait herhangi bir hak ve menfaat bulunmayan idari davaların takibinden vazgeçilmesi teklifi, ilgili idareye yapılacaktır. Yanlışlıkla açılan veya konusu kalmayan idari davaların takibinden vazgeçilmesi yetkisi ise yine ilgili idarenin görüşü alındıktan sonra 34 sayılı İç Genelgemiz uyarınca Muhakemat Müdürü ya da yetkili Hazine Avukatı tarafından kullanılacaktır.

41 İDARİ DAVALARDA SULH İdari davalarda sulh, 659 sayılı KHK nın 12 nci maddesinde düzenlenmiştir.

42 Maddenin birinci fıkrasında, İdari işlemler dolayısıyla haklarının ihlal edildiğini iddia edenler idareye başvurarak, uğramış oldukları zararın sulh yoluyla giderilmesini dava açma süresi içinde isteyebilecekleri, idari eylemler nedeniyle hakları ihlal edilenlerce, idari dava açmadan önce 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 13 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca yapılan başvuruların da sulh başvurusu olarak kabul edileceği ve bu maddede yer alan hükümler çerçevesinde inceleneceği hükme bağlanmıştır.

43 SULHUN KAPSAMI 659 sayılı KHK ile sadece bu maddeye göre yapılacak başvuruların sulh kapsamında kabul edileceği hükme bağlanmıştır. Anılan fıkra kapsamından çıkan sonuç, idari davalarda sulhun, ancak dava açılmadan önce ve idarenin işlem/eylemlerinden doğan zararların karşılanması istemiyle (tam yargı davalarına ilişkin olarak) dava açma hakkı olanlar tarafından başvurulabilecek bir yol olduğudur. Sulh işlemleri ilgili idarece, ilgili hukuk biriminin görüşü alınarak maddede belirlenen usulde yapılır.

44 ÖNCELİKLE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER Dava açarken ve davanın takibi yapılırken öncelikle sürelere dikkat edilmelidir. İdari davalarla ilgili yapılacak her hukuki işlemde ilgili idarenin/birimin görüşü alınmalıdır. Dava hakkında verilen tüm aleyhe/lehe kararlar (yürütmenin durdurulması talebi hakkındaki ve ara kararlar da dahil) süre geçirilmeksizin idaresine /birime gönderilmelidir. Kararlar üzerine kanun yollarına gidilmesi esastır. Davanın vekil sıfatı ile takibine başlanıldıktan sonra tebligatların davayı takip eden Avukata yapılması sağlanmalıdır.

45 BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLERİMİ SUNARIM MÜŞ.HZ.AVUKATI NÜKHET KILIÇAY Antalya Semineri 29/3/2013