YENĠLENEBĠLĠR ENERJĠ KAYNAKLARININ (RÜZGAR VE GÜNEġ) TÜRKĠYE ġartlarinda UYGULANABĠLĠRLĠĞĠ VE DÜNYA ÖRNEKLERĠ

Transkript

1 YENĠLENEBĠLĠR ENERJĠ KAYNAKLARININ (RÜZGAR VE GÜNEġ) TÜRKĠYE ġartlarinda UYGULANABĠLĠRLĠĞĠ VE DÜNYA ÖRNEKLERĠ Doç. Dr. Ahmet Duran ŞAHİN İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü

2 DÜNYA, AVRUPA VE TÜRKİYEDE ENERJİ

3 Emisyon TWh Emisyon MTPE Dünya, Birincil Enerji ve Elektrik Arzı ( ) BĠRĠNCĠL ENERJĠ Diğer Yenilenebilir Hidro Nükleer Doğalgaz Nükleer 17% Diğer 2% 4000 Petrol Kömür Kynk:iea Hdro 16% Termik 65% ELEKTRĠK Diğer. Yenilenebilr Hidro Nükleer Doğalgaz Petrol ELEKTRĠK Dünyada kömür ve doğalgaz kaynaklı elektrik üretimi toplamın %65 ini oluşturmaktadırlar Kömür Kynk:iea

4 Emisyon Mtoe Emisyon Avrupa Birliği 25 Ülkesinin Birincil Enerji ve Elektrik Arzı ( ) BĠRĠNCĠL ENERJĠ Diğer Yenilenebilir Hidro Nükleer Doğalgaz Petrol Kömür Kynk:iea Avrupa ülkelerinde kömür kaynaklı elektrik arzı dünya geneline göre düģük iken nükleer enerji ise yüksektir. Ayrıca hidroelektrik enerji arzı da düģük değerlerdedir. Wh Diğer Yanilenebilir Hidro Nükleer Nükleer 32% Diğer 3% Doğalgaz Petrol Kömür Kynk:iea Hidro 10% Termal 55% 2002

5 kwh Gelişmişliğin Ölçüsü; Enerji Tüketimi (KWh/kişi ÜLKELER YILLIK ARTIŞ (%) Dünya ortalaması 2.4 Gelişmiş ülkeler ortalaması < 2.0 Gelişmekte olan ülkeler ort. 4.1 Türkiye dünyada ortalama olarak kişibaşına düşen enerji tüketimi 2232 kwh ise de yukarıdaki artış gözönünde bulundurulduğunda bunun 2020 yılında iki buçuk katına çıkacağı yani ortalamada 5019 kwh olacağı hesaplanmaktadır. Kişibaşı Ortalama Elektrik Tüketimi (2002) ABD Gelişmiş ülkeler Türkiye Dünya

6 Bin Ton Petrol Eşdeğeri Emisyon Türkiye, Kaynaklara Göre Toplam Birincil Enerji Arzı ( ) nükleer hidro Diğer, yenilenebilir Doğalgaz petrol linyit taşkömürü 0 Hardcoal lignite oil gas hydro other renewables nuclear

7 ELEKTRĠK KURULU GÜCÜ ( ) TÜRKĠYE ELEKTRĠK ÜRETĠM KURULU GÜCÜ (termik,hidroelektrik,rüzgar,jeotermal) ( ) TERMİK HİDROLİK JEOTERMAL RÜZGAR TOPLAM

8 TÜRKĠYE ELEKTRĠK KURULU GÜCÜNÜN YAKIT TÜRLERĠNE GÖRE DAĞILIMI ( 2007) Toplam Kurulu Güç: 40,804 MW- (174 GWh) JEOTERMAL; 23; 0,1% RÜZGAR; 78; 0,2% ATIK; 41; 0,1% HES; 13363; 32,7% SIVI; 3211; 7,9% KÖMÜR; 10667; 26,1% DOĞALGAZ; 13517; 33,0% MW MART 2007

9 Neden Yenilenebilir Enerji Kaynakları? Fosil Kaynakarın Tükeniyor Olması Fossil Kaynakların Dünyayı Tüketiyor Olması İklim Değişikliği (Küresel Isınma) Ozon Tabakasının Seyrelmesi Asit Yağışları İnsanlığın Huzuru İçin Fossil Kaynaklara Alternatif Bulma Zorunluluğu

10 Sınırsız Kaynaklar ve Özellikleri Güneş Enerjisi Sınırsız Kaynak Dünyanın Bütün Enerji İhtiyacını Karşılayabilecek Potansiyelde En Önemli Sorunu Süreksizlik (Gündüz Var, Gece Yok) Termal ve Elektrik Uygulamaları Dünya Geneline Yayılmış Durumda Farklı Sistemler ile Birlikte Kullanılıyor Rüzgar Güneşe göre daha sınırlı bir kaynak En Önemli Sorunu Süreksizlik (Zamansal ve Alansal) Elektrik Üretim Sistemleri Dünya Genelinde yaygın Farklı Enerji Kaynakları İle Birlikte kullanım Alanları Mevcut

11 Güneş Işınımının Özellikleri Birincil Enerji Kaynağıdır Enleme Göre Değişmekte Yıl İçindeki Zamana Göre Değişmekte Bulutluluk Miktarına Bağlı Olmakta Alansal Olarak Genelde Geniş Alanlarda Homojen veya Homojene Yakın Dağılım Göstermekte Bundan Dolayı Güneş Işınım Haritaları Anlamlı Olmakta ve Bu Haritaları Global Ölçekte Kullanmak Gerçek Durumu Yansıtabilmektedir. Sonuçta Çizilmiş Bölgesel veya Küresel Haritalar Bu Enerji Kaynağı için Kullanılabilirler.

12 GüneĢ Pilleri Bugün özellikle güneş ışınımından fotovoltaik piller vasıtasıyla elektrik üretimi üzerinde duracağız. Güneş pilleri yenilenebilir enerji teknolojileri arasında en büyük gelişmeyi ve uygulama alanını bulanların başında gelmektedir. Sınırsız enerji kaynağından dolayı da gelecekte daha fazla kullanılacaklardır. Güneş enerjisi temiz bir yakıttır fakat sürekliliğinin olmaması yani kesintili olması en büyük problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bundan dolayı da elektriği üretip depolayabilen sistemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Direkt Güneş kaynaklı elektrik üretmenin başlıca yolu Fotovoltaik Pil sistemleridir. Son yıllarda fotovoltaik pil uygulamaları dünyada bir çok ülkede giderek yaygınlaştı. Özellikle evsel elektrik tüketiminde güneş pilleri lider konumdadır. Ayrıca geleceğin yakıtı olarak düşünülen hidrojen üretiminde de vazgeçilemiyecek teknolojilerin başında gelmektedir.

13 Ülkemizde ihmal edilen önemli bir elektrik üretim sistemi olan Fotovoltaikler genelde çatılara, dağıtım ağından uzak haberleşme istasyonları veya küçük yerleşim alanlarına kurulmaktadırlar. Almanya da çatı programı Amerika da çatı programı Birçok Batı Avrupa Ülkesi ve Japonya da ise fotovoltaikler ile ilgili yasal süreçler sürmektedir. Ülkemizde elektrik dağıtım ağına bağlı üretimlerde, lisans alımı ile ilgili özel süreçlerden geçmek gerekmektedir

14 Haritadan da görüldüğü gibi güneş ışınımı enlemlere bağlı olarak değişmektedir. Bu Çalışmada ECMWF (European Centre for Medium Range Weather Forecast ) ve NCEP (National Centre for Environmental Prediction) verilerinin yılları arasındaki ortalama değerleri hesaba katılmıştır. Kullanılan değerlerden Fotovoltaiklerin %14 verime göre elektrik üretim potansiyel haritası oluşturulmuştur. Türkiyede fotovoltaiklerden ortalama elektrik üretim potansiyelleri kwh/m 2 arasında değişmektedir. En yüksek verimlilikler kurak bölgelerde yüksek plato ve dağlarda gözlenmektedir. Bu bölgelerdeki verimlilikler Avrupada kurulmuş bir sistemden yaklaşık iki kat daha çok elektrik üretmektedir.

15 Fotovoltaik pillerden elektrik üretiminin mevsimsel değişimi verimin yüksek olduğu aşağı enlemlerde daha yüksek olmaktadır. Bu haritadan görüleceği gibi Türkiyede Aralık ayında fotovoltaiklerden elektrik üretimi Temmuza göre daha düşük olmaktadır (yaklaşık %20 düşük). Fakat aralarında çok yüksek bir fark bulunmamaktadır. Başka bir ifade ile fotovoltaik piller planlamalarda risk değeri düşük kaynaklar olarak ülkemizde yatırım aracı şeklinde düşünülebilir.

16 Yapılan bir araştırmaya göre düşük güçlü fotovoltaik sistemlerden ülkelere göre üretilen elektriğin maliyetleri (<5 kwp) Source: European Commission, DG Joint Research Centre Türkiye de kwh başına ortalama maliyet 0.3 civarındadır. Güneyde 0.25 a düşmektedir.

17 Dünyada Son yıllarda güneş pili yatırımlardaki artış %30-40 arasındadır

18 2003 yılında fotovoltaiklere yapılan yatırımlarla Pazar %32 oranında büyüdü. Her iki yılda neredeyse büyümeyle kurulu güçler ikiye katlanıyor yılında kurulu güç 740 MWp olmuştur. Bu büyüme oranı ile birlikte güneş enerjisi sektörü 4.7 milyar dolarlık bir gelir sağladı. Yapılan hesaplamalar ile 2012 yılında toplam yatırımın 27 milyar dolarlık bir gelir getirmesi bekleniyor (ISES).

19 2006 yılı sonu itibarı ile üretilen fotovoltaik pil gücü 1,700 MWp a ulaģmıģtır.

20 Tablo- Türkiye'nin Aylık Ortalama GüneĢ Enerjisi Potansiyeli Kaynak: EİE Genel Müdürlüğü AYLAR AYLIK TOPLAM GÜNEŞ ENERJİSİ (Kcal/cm 2 -ay) (kwh/m 2 -ay) GÜNEŞLENME SÜRESİ (Saat/ay) OCAK 4,45 51,75 103,0 ŞUBAT 5,44 63,27 115,0 MART 8,31 96,65 165,0 NİSAN 10,51 122,23 197,0 MAYIS 13,23 153,86 273,0 HAZİRAN 14,51 168,75 325,0 TEMMUZ 15,08 175,38 365,0 AĞUSTOS 13,62 158,40 343,0 EYLÜL 10,60 123,28 280,0 EKİM 7,73 89,90 214,0 KASIM 5,23 60,82 157,0 ARALIK 4,03 46,87 103,0 TOPLAM 112, ORTALAMA 308,0 cal/cm 2 -gün 3,6 kwh/m 2 -gün 7,2 saat/gün Ülkemiz, coğrafi konumu nedeniyle sahip olduğu güneş enerjisi potansiyeli açısından birçok ülkeye göre şanslı durumdadır. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünde (DMİ) mevcut bulunan yıllarında ölçülen güneşlenme süresi ve ışınım şiddeti verilerinden yararlanarak EİE tarafından yapılan çalışmaya göre Türkiye'nin ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi 2640 saat (günlük toplam 7,2 saat), ortalama toplam ışınım şiddeti 1311 kwh/m²-yıl (günlük toplam 3,6 kwh/m²) olduğu tespit edilmiştir.

21 Ancak, bu değerlerin, Türkiye nin gerçek potansiyelinden daha az olduğu, daha sonra yapılan çalışmalar ile anlaşılmıştır yılından bu yana EİE ve DMİ, güneş enerjisi değerlerinin daha sağlıklı olarak ölçülmesi amacıyla enerji amaçlı güneş enerjisi ölçümleri almaktadırlar. Devam etmekte olan ölçüm çalışmalarının sonucunda, Türkiye güneş enerjisi potansiyelinin eski değerlerden %20-25 daha fazla çıkması beklenmektedir. Tablo-2 Türkiye'nin Yıllık Toplam Güneş Enerjisi Potansiyelinin Bölgelere Göre Dağılımı (Kaynak: EİE Genel Müdürlüğü) BÖLGE TOPLAM GÜNEŞ ENERJİSİ (kwh/m 2 -yıl) GÜNEŞLENME SÜRESİ (Saat/yıl) G.DOĞU ANADOLU AKDENİZ DOĞU ANADOLU İÇ ANADOLU EGE MARMARA KARADENİZ

22 Rüzgarın Özellikleri İkincil Enerji Kaynağıdır Enleme, Boylama, Konumdan Konuma Göre Değişmekte Yıl İçindeki Zamana Göre Değişmekte Alansal Olarak Genelde Geniş Alanlarda Homojen bir Dağılım Göstermemekte Bundan Dolayı Rüzgar Enerjisi Haritaları Potansiyeli Tam Göstermemektedir. Bu Haritaları Global Ölçekte Kullanmak Gerçek Durumu Yansıtmayabilir. Sonuçta Çizilmiş Bölgesel veya Küresel Haritalardan bütün noktalardan ölçüm yapılmadığı sürece şüphe duymak gerekir.

23 Önemli Nokta Rüzgar enerjisinde haritalama yapmak önemli ipuçları verdiği gibi bazı bölgeler için ise düşük potansiyel değerli yanıltıcı bilgiler verebilmektedir. Topoğrafyanın önemli bir faktör olmasından dolayı bütün noktalarda gözlem veya ölçüm yapılmadığı sürece kesin bir potansiyel rakamı vermek doğru olmayacaktır.

24

25

26 Rüzgar Gücü Yenilenebilir enerji kaynaklarının tümü (gelgit ve jeotermal hariç) ve hatta dolaylı olarak fosil enerji kaynakları sonuçta güneş kaynaklıdırlar. Güneş saate 74,423,000,000,000 (74,423x10 12 )kwh enerjiyi yeryüzüne gönderir. Yani yeryüzüne 0.74 x watt enerji ulaşır. Güneşten gelen enerjinin %1-2 si rüzgar a dönüştürülür. Ayrıca dolaylı veya direkt olarak bütün meteorolojik olaylar güneş ışınımı kaynaklıdır. Güneş ışınımı olmadan iklim değişkenleri gözlenmiyecektir.bununla birlikte yenilenebilir enerji kaynaklarının çoğu meteorolojik olaylara ve değişkenlere dayanır. Güneş, rüzgar, hidrolik ve dalga enerjileri bunlara örnek gösterilebilir. Değinilmesi gereken önemli bir nokta (ne yazik ki ülkemizde ihmal ediliyor) bu kaynakların meteorolojik özellikleridir. Eğer iklimsel özellikler detaylandırılmazsa yenilenebilir enerji kaynağı yatırımında büyük boşluklar oluşacaktır.

27 Avrupa Rüzgar Atlası Karasal alanda Avrupa rüzgar atlası. Özellikle Batı Anadolu kıyılarında şiddetli rüzgarların varlığını herkes bilmektedir.

28 Avrupa Off-shore (Deniz üstü) Rüzgar Atlası

29 Dünya Genelinde 74,000 MW Kurulu Rüzgar Gücünün büyük bir bölümü Avrupa ülkelerindedir.

30 Rüzgar enerjisindeki yatırım planlamaları sürekli önceden aşılmıştır

31 Dünyada Rüzgar Enerjisi Yatırımları

32 YENĠLENEBĠLĠR ENERJĠ KAYNAKLARI ĠÇERĠSĠNDE EN HIZLI GELĠġĠMĠ RÜZGAR ENERJĠSĠ GÖSTERMEKTE Yıl Sonuna Göre Kurulu Güç (MW) Artış ( % ) Toplam (MW) ,292-6, , , , , , , , , , , Dünyada rüzgar enerjisi yatırımlarında 10 yıllık ortalama büyüme % 30.7

33 RÜZGAR ENERJĠSĠNDE LĠDER ÜLKELERĠN SON ĠKĠ YILDAKĠ KURULU GÜÇLERĠ Ülke 2006 (MWh) 2007 (MWh) Almanya 18,427 20,622 İspanya 10,028 11,615 Amerika Birleşik Dev ,698 Hindistan Danimarka Çin İtalya İngiltere Portekiz Hollanda Fransa Kanada Japonya Toplam

34 RÜZGARDAN ELEKTRİK ÜRETİM MALİYETİ FOSİL ENERJİ KAYNAKLARIYLA YARIŞACAK SEVİYEYE GELMİŞTİR Maliyetlerdeki temel faktör rüzgar Ģiddetidir. ġiddetli rüzgarların bulunduğu alan tespiti durumunda türbinlerin elektrik üretim verimlilikleri yüksek olacaktır. E 1 2 C p AV 3 EWEA, 2001

35 BU GELİŞMELERDE BAZI ÜLKELERİN YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINA OLAN TEŞVİKLERİ ÖNEMLİ ROL OYNAMAKTADIR. Ülke Avusturya Belçika Kanada Çin Danimarka İngiltere Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Hollanda Hindistan İrlanda İtalya Lüksembur Filipinler Portegiz İspanya Türkiye (Mayıs, 2007) Finansal Teşvikler Vergi Teşvikleri Üretim Teşvikleri Yatırım Hükümet Vergi Gümrük Yen. Üretilen İndirimi İndirimi En. Kan. Elektriğe Sabit Tarife

36 DENİZ ÜSTÜ RÜZGAR SANTRALLERİ Bazi Avrupa Ülkelerindeki Potansiyel Dünyadaki Deniz Üstü Santralleri ve Kapasiteleri Ülke Denizüstü Potansiyel (TWh/yıl) İngiltere 986 Danimarka 550 Fransa 477 Almanya 237 İrlanda 183 İtalya 154 İspanya 140 Hollanda 136 Türkiye 130 Yunanistan 92 Portekiz 49 Belçika 24 Toplam 3158 Yer Kuruluş Yılı Kapasite (MW) Su Der. (m) Nogersund (İsveç) x Vindeby x (Danimarka) Medemblik x (Hollanda) Tuno Knob x (Danimarka) Dronten x (Hollanda) Bockstigen (İsveç) x Middelgrunden x (Danimarka) Utgrunden (İsveç) x Blyth (İngiltere) x Yttre Sten. (İsveç) x Kıy. Uzk. (m)

37 TÜRKĠYE DE RÜZGAR ENERJĠSĠ VE YATIRIMLARI

38 TÜRKİYE RÜZGAR ATLASI Türkiyede İnşaa halinde 601,86 MW lık rüzgar yatırımı var. Şu anda kurulu güç 146,25 MW tır. Fakat kısa bir zamanda 207 MW a çıkacaktır. EİEİ tarafından yaklaşık 30 bin nokta göz önünde bulundurularak sayısal modellere dayalı detaylı bir Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA) çıkarılmıştır. Nokta bazlı düşünülmesinden dolayı kullanılabilirliği olan bir haritadır. Türkiyede 30 bin noktada enerji yatırımlarına yönelik ölçüm bulunmamaktadır. Sadece ölçüm yapılan noktalardan istenilen noktalara modeller yoluyla verinin taşınması gerçekleştirilmiştir. Sonuçta verinin taşınımı sırasında hatalar oluşacaktır. Burda dikkat edilmesi gereken nokta yatırımcıları bu haritadaki verilerle sınırlamamaktır. Rüzgar ın en önemli özelliklerinin başında zamana-alana bağlı olarak noktasal değişim göstermesidir. Topoğrafik özelliklerden dolayı beklenmedik noktalarda şiddetli, enerji üretimi açısından yüksek verimli rüzgarlarla karşılaşılabilir.

39 TÜRKİYE RÜZGAR ATLASI Türkiyede 50 m de 7.5 m/sn üzerinde rüzgarların bulunduğu karasal alanlarda MW civarında potansiyel mevcuttur. Bu potansiyelin %25 kapasite faktörü ile çalışan türbinlerde üreteceği güç MW olacaktır. Aynı sınırlar içerisinde deniz üstü potansiyel ise MW olarak hesaplanmıştır. Deniz üstü santrallerde verim daha yüksek olacaktır. Ortalama kapasite faktörü %35 olarak düşünüldüğünde bu santrallerden üretilen güç MW olacaktır. Toplamada verimlere göre hesaplamalar yapıldığında MW lık bir elektrik üretimi mevcuttur. Verimler hesaba katılmadığında ise MW lık rüzgar enerjisi potansiyeli bulunmaktadır. Hesaplanan bu değerler bahsedildiği gibi 7.5 m/sn ve üzerindeki hızlar için geçerlidir. Rüzgar şiddetini 6 m/sn ye düşürdüğümüzde toplam potansiyel MW ı bulmaktadır. Bu şartlarda türbinlerin kapasite faktörü %20 olarak düşünüldüğünde MW lık elektrik gücü üretilebilmektedir.

40 REPA ve RÜZGAR ŞİDDETLERİ

41 Enerji Yoğunluğu

42 Mevkii Türkiye deki Rüzgar Santralları ( ) Şirket Üretime Geçiş Tarihi Kurulu Güç (MW) Türbin imalatçısı Türbin kapasitesi İzmir-Çeşme Alize A.Ş ,50 Enercon 600 kw İzmir-Çeşme Güçbirliği A.Ş ,20 Vestas 600 kw Çanakkale-Bozcaada Bores A.Ş ,20 Enercon 600 kw İstanbul-Hadımköy Sunjüt A.Ş ,20 Enercon 600 kw Balıkesir-Bandırma Bares A.Ş. I/ ,00 GE kw İstanbul-Silivri Ertürk A.Ş. II/2006 0,85 Vestas 850 kw İzmir-Çeşme Mare A.Ş. I/ ,20 Enercon 800 kw Manisa-Akhisar Deniz A.Ş. I/ ,80 Vestas kw Çanakkale-İntepe Anemon A.Ş. I/ ,40 Enercon 800 kw Çanakkale-Gelibolu Doğal A.Ş. II/ ,90 Enercon 800 kw kw İŞLETMEDEKİ KAPASİTE TOPLAMI 146,25 Manisa-Sayalar Doğal A.Ş. II/ ,40 Enercon 800 kw Hatay-Samandağ Deniz A.Ş. II/ ,00 Vestas kw İNŞA HALİNDEKİ KAPASİTE TOPLAMI 60,40 İstanbul-Gaziosmanpaşa Lodos A.Ş. I/ ,00 Enercon kw Muğla-Datça Dares A.Ş. I/ ,80 Enercon 800 kw İzmir-Aliağa İnnores A.Ş. I/ ,50 Nordex kw Aydın-Çine Sabaş A.Ş. I/ ,50 Vensys kw İstanbul-Çatalca Ertürk A.Ş. I/ ,00 Vestas kw Çanakkale As Makinsan Temiz A.Ş. II/ ,00 Nordex kw İzmir-Kemalpaşa Ak-El A.Ş. II/ ,66 Enercon 900 kw kw Hatay-Samandağ Ezse Ltd. Şti. II/ ,10 Fuhrländer 900 kw Hatay-Samandağ Ezse Ltd. Şti. II/ ,50 Fuhrländer kw Balıkesir-Şamlı Baki A.Ş. II/ ,00 Vestas kw Bilecik Sagap A.Ş. II/ ,60 Conergy AG 900 kw Balıkesir-Bandırma Bangüç A.Ş. II/ ,00 Vensys kw Osmaniye-Bahçe Rotor A.Ş. I/ ,00 GE kw TEDARİK SÖLEŞMESİ İMZALI PROJE TOPLAMI 630, Sonunda Beklenen Toplam Kurulu Güç 707,31

43 Mayıs, 2007 de çıkarılan Yenilenebilir Enerji Kanuna göre üretilen elektriğe 10 yıl alım garantisi getirilmiģtir. Bu kanunla birlikte adeta bir yatırım patlaması yaģanmıģtır. Türkiyenin önde gelen büyük Ģirketleri rüzgar enerjisine yatırım giriģimlerini hızlandırmıģlardır. Bunun yanında ciddi yatırım amacı olmayan baģka bir ifade ile Çantacı olarak ifade edilen bir çok kiģi bu konuda bilgisi olmayan yatırımcı adaylarının kafalarını karıģtırmıģlardır. Hayali proje baģvuruları gerçekleģmiģtir. Bunun üzerine EPDK projeler için teminat mektubu zorunluluğu getirmiģtir. Bu tebliğe göre maksimum 1 milyon YTL olmak üzere (20 MW üzere projeler için) çeģitli güçler için teminat mektuplarının verilmesi gerekmektedir.

44 Yatırımcının Yaptığı Yanlışlar Fizibilite sürecine gerekli önem verilmemesi (Kaynak ve ölçüm), Yatırımcıların genel işleyişten ziyade sadece maddi getirileri gözönünde bulundurulması ve konuya ilgisizlikleri bunun sonucunda hata paylarının artması,

45 Alan seçimi İzin Süreci İnşaat Maliye tleri Rüzgar Türbinl eri ve Kurulu mu Elekt. Ağına Bağlan tı Ġzmir de kurulan 15 MW lık Rüzgar Tarlasının Genel Bütçesi %100 Budget %100 %80 %81.0 %60 %40 %20 %19.0 %0.5 %3.0 %0 Rüzgar Ölçümü Planlama Süreci İnşa Süreci Operasyon Durak M. RERDEC, 2007

46 Nakliye

47

48

49 Kurulum

50

51

52

53

54 Kurulum ve Elektrik Bağlantısı

55 Örnek: Vestas V90-3MW Rotor Çap 90 m Taradığı Alan 6,362 m 2 Kanat Sayısı 3 Kontrol Kule Yüksek. Devreye giriģ hızı Nominal güç hızı Devreden çıkıģ hızı Pitch 80 m m 4 m/s 15 m/s 25 m/s

56 TEġEKKÜRLER Doç. Dr. Ahmet Duran ŞAHİN İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü