Ocak Ayı Enflasyon Değerlendirmesi

Transkript

1 Ocak Ayı Enflasyon Değerlendirmesi TÜİK tarafından 4 Ocak 2013 Pazartesi günü 2013 yılının ilk enflasyon rakamları açıklandı. Ocak ayında gerçekleşen enflasyon rakamlarına ; yıllık enflasyon TÜFE de beklenenin üstünde % 7,31 ve ÜFE de % 1,88 olarak gerçekleşmiştir. Aylık olarak ise Ocak ta TÜFE % 1,65 artmıştır (piyasaların TÜFE için beklentisi % 1 - % 1,20 şeklindeydi) ve ÜFE % 0,18 azalmıştır. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri olarak belirlenen çekirdek enflasyon yıllık olarak ÖKTG-H endeksinde (İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içecekler, tütün ve altın hariç TÜFE) % 6,29 ve ÖKTG-I endeksinde (Gıda ve alkolsüz içecekler, enerji, alkollü içecekler, tütün ve altın hariç TÜFE) % 5,72 seviyelerine gerilerken; aylık olarak ÖKTG-H endeksi % 0,04 ve ÖKTG-I endeksi % 0,17 azalma göstermiştir. 12 aylık ortalama değerler incelendiğinde TÜFE'de % 8,62 ve ÜFE'de % 5,33 düzeyinde olduğu görülmektedir. Ocak 2013 Fiyat Gelişmeleri

2 Ocak ayında enflasyonu belirleyici etkenler tütün ve alkollü içecekler ile gıda fiyatlarındaki artışlar olmuştur. Tütün ve gıda ürünlerinin yıllık enflasyona katkısı bir önceki aya kıyasla 1,48 puan artmıştır. Hizmet grubunun katkısında belirgin bir gözlenmezken enerji ve temel mal grubunun katkısı azalmıştır. Ayrıca SGK hastanelerindeki fiyat artışları, konut grubundaki KDV artışı da enflasyonda aylık yukarı yönlü bir çizgiye sebep olmuştur. Bunların yanı sıra giyim ve ayakkabı sektöründeki sezon indirimleri önceki yıla kıyasla daha az gerçekleştiğinden enflasyona celi olarak negatif etki etmiştir. Gıda fiyatlarının seyrinin celi olarak sınırlı gerçekleşeceği beklentisi ile zaten beklenen tütün ve alkollü içeceklere yapılan zammın tek seferlik olması, önümüzdeki aylarda enflasyona yapmış oldukları yukarı yönlü katkının azalacağı yönünde sinyal vermektedir. Yıllık enflasyonda düşüş yaşanan başlıca grup ulaştırma sektörü olmuştur. Enerji enflasyonu ise gerileme kaydetmiştir. Fakat Ocak ayında akaryakıta 2 kez yapılan zamlar önümüzdeki aylarda enflasyonu yukarı yönlü olarak etkileme trendindedir. Sanayide en yüksek aylık artış tütün ürünleri imalatında gerçekleşmiştir. TCMB nin 2013 enflasyon tahmini % 5,3, 2014 için enflasyon tahmini % 4,9 şeklindedir. Çekirdek enflasyon için TCMB nin beklentisi ise % 5 in altındadır. Piyasaların 2013 enflasyon tahminine bakıldığında % 6,3 tür. Önümüzdeki dönemde ithal mal fiyatlarının yatay bir çizgi izlemesi beklenmektedir. Petrol ve emtia fiyatlarının artış eğiliminde olduğu ayrıca otomotiv sektöründe fiyat artışlarının yaşanabileceği öngörülmektedir. Küresel faiz oranlarındaki artış trendinin de Şubat ayı enflasyonunu tetikleyebileceği beklenmektedir. Bunların yanı sıra 2013 yılında kamu zamları ve yükselişe geçen petrol fiyatlarının da enflasyona yukarı yönlü baskı yapabileceği tahmin edilmektedir. Ayrıca Aralık 2012 ve Ocak 2013 rakamları karşılaştırıldığında gıda grubu (Aralık 2012 % 3,9, Ocak 2013 % 6,9), giyim ve ayakkabı grubu (Aralık 2012 % 8,2, Ocak 2013 % 9,3) enflasyon; konut grubu (Aralık 2012 % 11,4, Ocak 2013 % 10,7), ulaştırma grubu (Aralık 2012 % 5,5, Ocak 2013 % 3,9) dezenflasyon işareti vermektedir. Her sene başında olduğu gibi 2013 Ocak ayında TÜİK tarafından enflasyon sepeti hesaplamasında kullanılan mal ve hizmetler ile bunların ağırlıklarında güncellemeler açıklanmıştır. Sepetteki mal ve hizmet değişiklikleri, yapılan anketler ile birlikte tüketimdeki ağırlığı baz alınarak payı % 0,1 in altına inen mal ve hizmetlerin sepetten çıkartılması, üstüne

3 çıkan mal ve hizmetlerin sepete eklenmesi ile belirlenmektedir. Yani ekonomide harcamalar yönünden oranı ve önemi artan ya da azalan mal ve hizmetler ile gruplarda değişiklikler yapılmıştır. TÜİK in açıklamasına 2013 yılında 437 ürün, 1083 ürün çeşidi kapsanacak olup, işyeri ve 4252 konuttan her ay yaklaşık fiyat derlenecektir yılı enflasyon sepetine kivi, badem içi, tahin, kadın ceket, bebek arabası ve araba koltuğu eklenirken greyfurt, kadın pantolon-ceket takımı, kadın tayyör takım, çocuk okul giysileri ve dijital kamera çıkartılmıştır. Ayrıca alkollü içecekler ve tütün, alkolsüz içecekler, gıdanın sepetteki ağırlıkları azaltılırken su, elektrik, gaz, diğer yakıtlar ile ulaştırma, haberleşme, lokanta ve oteller, çeşitli mal ve hizmetler gruplarının da ağırlıklarında artışa gidilmiştir. TÜFE sepetinde ağırlığı % 51,5 olan ilk 20 madde kira, taze sebzeler, ekmek, elektrik, otomobil, belediye suyu, benzin, cep telefonu görüşme ücreti, et, taze meyveler, tüp, dolmuş ücreti, LPG, sigara, doğalgaz, kömür, mazot, beyaz peynir, lokanta hizmetleri ve deterjan olmuştur. TÜİK başkanı Birol AYDEMİR in konuşmasına 31 Ocak 2013 tarihinde açıklanan TÜFE sepetindeki ağırlıklandırma güncellemeleri: TÜFE Sepetinde Ağırlığı Değişen Mal ve Hizmet Grupları ( % ) Alkollü İçecekler ve Tütün 5,21 5,07 Gıda ve Alkolsüz İçecekler 26,22 24,09 Giyim ve Ayakkabı 6,87 6,83 Konut, Elektrik, Su, Gaz ve Diğer Yakıtlar 16,44 16,68 Mobilya, Ev aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri 7,45 7,28 Sağlık 2,29 2,22 Ulaştırma 16,73 17,99 Haberleşme 4,60 4,64 Eğlence ve Kültür 2,98 2,95 Eğitim 2,18 1,91 Lokanta ve Oteller 5,63 6,18 Çeşitli Mal ve Hizmetler 3,40 4,16 Tüketici Fiyat Endeksi (Tüfe) Aylık olarak en yüksek artış % 14,26 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda; yıllık en yüksek artış da yine % 15,35 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Ayrıca % 51,26 ile domates Ocak ayında fiyatı en çok artan ürün olmuştur. Ana harcama grupları itibariyle Ocak ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde % 4,00, çeşitli mal ve hizmetlerde % 1,71, ev eşyasında % 1,08, lokanta ve otellerde % 0,95, konutta % 0,70, sağlıkta % 0,50, ulaştırmada % 0,50, eğlence ve kültürde % 0,24, eğitimde % 0,10 artış; haberleşmede % 0,02, giyim ve ayakkabıda %6,95 düşüş gerçekleşmiştir. Yıllık olarak konut % 10,69, lokanta ve oteller % 9,52, giyim ve ayakkabı % 9,27 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları olmuştur. Aylık en yüksek artış %2,69 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesinde olmuştur. Ocak 2013 te endekste kapsanan 437 maddeden; 42 maddenin ortalama fiyatlarında

4 olmazken, 266 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 129 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. Ocak ayında hizmet fiyatları artarken grup yıllık enflasyonu önceki aya kıyasla sabit seyretmiştir. Alt gruplar bazında ulaştırma grubu dışındaki hizmet kalemlerinin yıllık enflasyonu sınırlı oranda artmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış hizmet fiyatlarında ılımlı seyir sürmektedir. Temel mal grubu enflasyonu yavaşlama eğilimini sürdürmüştür. Giyim sektörü Ocak ayında yıllık olarak enflasyona olumsuz etki etmiştir. Giyim dışındaki alt kalemlerde yavaşlama eğilimi korunmuştur. Dayanıklı tüketim malları fiyatları ılımlı bir seyir izlemiştir ve fiyatlar yıllık olarak azalmıştır. Giyim ve dayanıklı tüketim malları dışında kalan temel malların yıllık artış oranındaki yavaşlama devam etmiştir. Enerji fiyatları belediyelerce belirlenen su tarifelerindeki artışa bağlı olarak artmıştır. Ayrıca mazot ve benzin fiyatlarındaki artışa karşın LPG fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle akaryakıt fiyatları azalmıştır. Sonuç olarak, grup yıllık enflasyonu gerilemiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon yükselmiştir. Bu gelişmede işlenmemiş gıda fiyatlarının etkisi izlenirken işlenmiş gıda fiyatlarının aylık artış hızında yavaşlama kaydedilmiştir. Sebze fiyatları en yüksek Ocak ayı artış oranı göstermiştir. Ayrıca taze meyve ve sebze sektöründeki tüketici ve üretici enflasyon oranları arasındaki fark açılmıştır. İşlenmiş gıda fiyatları ılımlı seyrederken yıllık işlenmiş gıda enflasyonu gerilemiştir. Üretici Fiyat Endeksi (Üfe) Aylık ; tarımda % 2,62 düşüş, sanayide % 0,29 artış olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın aynı ayına % 7,57 düşüş ve on iki aylık ortalamalara % 4,63 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın aynı ayına % 3,86 ve 12 ortalamalara % 5,47 artış gerçekleşmiştir. Sanayide en yüksek aylık artış tütün ürünleri imalatında gerçekleşmiştir. Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya leri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe % 2,77 artış, imalat sanayi sektöründe % 0,29 artış, elektrik, gaz ve su

5 sektöründe % 0,59 düşüş olarak gerçekleşmiştir. ÜFE de kapsanan 788 maddeden; 138 maddenin ortalama fiyatlarında olmazken, 377 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 273 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. Ocak ayında mevsimsellikten arındırılmış tarım fiyatlarındaki gerileme eğilimi devam etmiştir. Bitkisel ürünler ile meyve ve sebze fiyatları aylık olarak azalırken canlı hayvan üretici fiyatlarındaki yavaşlama daha da belirginleşmiş, buğday fiyatlarındaki yukarı yönlü eğilim sürmüştür. İmalat sanayi fiyatları uluslararası metal fiyatlarındaki gelişmelerin gecikmeli etkileriyle yükselmiştir. Uluslararası petrol fiyatlarındaki artışla birlikte petrol ürünleri fiyatları yükselmiştir. Petrol ve ana metal dışı imalat sanayi enflasyonu aylık olarak sınırlı bir miktar artış göstermiştir. Artan sermaye malları fiyatlarında elektrikli motor ve jeneratörler ile motorlu taşıt ve bunların motorlarıyla ilgili parçaların fiyatlarındaki yükseliş etkili olmuştur.

6 Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100), Ocak 2013 Grup Kapsam Bir önceki aya oranı (%) Bir önceki yılın Aralık ayına oranı (%) Bir önceki yılın aynı ayına oranı (%) Oniki aylık ortalamalara oranı (%) Endeks A Mevsimlik ürünler hariç B İşlenmemiş gıda ürünleri hariç C Enerji hariç D (B) ve (C) E (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç F (E) ve fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç G (F) ve (B) H (D) ve alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç I (C), gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Ocak 2013 Kaynak: TÜİK OCAK 2013 AYI FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU TCMB OCAK 2013 AYI FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU