Dünya da Nüfus ve Ekonomik Faaliyetler

Transkript

1

2 DÜNYA DA NÜFUS VE EKONOMİK FAALİYETLER Ortadoğu Haritası Çocuklar, tarih boyunca Asya yı Avrupa ya bağlayan yurdumuz, Karadeniz Ülkeleri İşbirliği Topluluğu nun bağlayıcı bir üyesi idi. Şimdi de Körfez ülkeleri ile Avrupa ülkeleri arasında bir köprü konumuna gelmiş durumda. Arap Yarımadası Haritası Geçen gün gazetede okumuştum. Türkiye; Körfez İş Birliği Konseyi üyesi altı ülkenin dışişleri bakanları ile toplantı yapmış yılında bu konsey ile imzalanan anlaşma ile Körfez bölgesini Türkiye üzerinden Avrupa ya bağlayan bir demiryolu ve otoyol ağı kurulacakmış. Düşünsenize bu durum ülkemize çok büyük ekonomik çıkar sağlayacak, ticaretimiz gelişecek aynı zamanda ülkeler arasında kültürel ilişkilerde de köprü görevi göreceğiz. Bütün bunların meydana gelmesi, ülkemizin coğrafi konumundan kaynaklanıyor. Ülkemiz sahip olduğu İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Karadeniz ülkelerinin Akdeniz ve dünyaya açılmasını sağlarken; sanayide gelişmiş Avrupa ülkeleri ile onların ihtiyacı olan enerjiye, petrole sahip Ortadoğu ülkeleri arasında bir bağ oluşturmaktadır. Aynı zamanda topraklarımız, çok zengin yer altı ve yer üstü kaynaklarına sahiptir. Tarımsal potansiyelimiz çok yüksektir. Genç ve dinamik bir nüfus yapısına da sahip olmamız, bizim iş gücü bakımından dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almamızı sağlayan bir faktördür. Öğretmenim nüfus ve nüfus artışı ne demektir? Nüfus; sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır. Ülkelerde nüfusun artma nedeni doğumlardır. Eğer bir ülkede yaşam şartları uygunsa, sağlık koşulları iyiyse nüfus sürekli artar. Çünkü doğumlara karşılık ölüm oranı azdır. Mesela, bir bölgede bin kişinin yaşadığını kabul edelim bir yıl içinde 10 bebek dünyaya gelse doğum oranı % 1 dir. Aynı yerde o yıl 4 kişi ölse, ölüm oranı %0.4 olur. Bu bölgede nüfus artış oranı da fazla olur. 5

3 Dünya da Nüfus ve Öğretmenim bizler Türkiye de yaşıyoruz. Yurdumuzun kimi yeri çok kalabalık. Üstelik her sene yoğunluk artıyor. Fakat bazı yerlerde çok tenha.insanlar buralardan başka yerlere göç ediyor. Bunun sonucunda da bu alanlar adeta boşalıyor. Peki bu dünyanın her yerinde böyle mi? Çocuklar bugün dünyamızda 7 milyardan fazla insan yaşamaktadır. Bunlar çeşitli nedenlerden dolayı kendilerine en uygun olan farklı yaşam koşullarının olduğu bölgeleri yerleşim alanı olarak seçtiği için nüfus her yere eşit olarak dağılmamıştır. Kimi yerler çok yoğun (sık) nüfuslu, kimi yerler ise boş denecek kadar seyrek nüfuslanmıştır. Çin, Hindistan gibi ülkeler; Hong Kong, Tokyo gibi şehirler uygun iklim koşulları verimli toprakları, iş imkanları nedeni ile çok yoğun nüfusludur. Buzlarla kaplı olan Antarktika Kıtası veya Kuzey Kutup Bölgesi aşırı soğuk nedeni ile boş denecek durumdadır. Not: Antarktika da yalnızca bilimsel araştırma yapan gruplar geçici olarak yaşarlar. Avustralya Kıtası nda nüfus azdır. Çünkü kıtanın büyük bölümü insan yaşantısına uygun olmayan çok sıcak ve kurak çöllerle kaplıdır. Peki bir yerde nüfusun çok yoğun veya tenha olmasını yalnız iklim, iş imkanları ve toprağın verimliliği mi etkiler? Nüfus yoğunluğunu etkileyen faktörler elbette yalnız bunlar olamaz. İstersen ülkemizden örneklerle bunları sıralayalım. Mesela en yoğun nüfuslu ilimiz olan İstanbul da hizmet sektörü ve sanayi kuruluşlarının çok olması nüfusun yoğun olmasına neden olan faktörlerin başında gelir. İstanbul un aynı zamanda ulaşım, ticaret, turizm yönünden de gelişmiş olması nüfuslanmasının diğer nedenleridir. İstanbul un ihracat ve ithalat limanına sahip olmasının etkisini de unutmamalıyız. 6

4 ÇALIÞMA SORULARI 1. Nüfus ne demektir? Tanýmlayýnýz. 2. Dünyada yoðun nüfuslu ülkelerin sahip olduðu özellikler nelerdir? 3. Afrika Kýtasý nda nüfusun daðýlýþ özelliklerini nedenleriyle yazýnýz. 4. Avustralya Kýtasý nýn orta kýsýmlarýnýn tenha, kenar kýsýmlarýnýn kalabalýk olmasýnýn nedenlerini yazýnýz. 5. ABD'nin kuzeydoðusu niçin daha yoðun nüfusludur? 6. Sýcaklýðýn fazla olmasý nedeni ile dünyanýn nereleri seyrek nüfuslanmýþtýr? Zeka Küpü Yayýnlarý 8. Yer altý zenginliði nedeni ile nüfus yoðunluðu kazanan ilimiz hangisidir? 9. Sanayi nedeni ile nüfus yoðunluðu yaþayan üç ilimizin adýný yazýnýz. 10. Yurdumuzun iki önemli liman kenti hangileridir? 11. Hangi ilimizin nüfus yoðunluðunun temel nedenlerinden biri hayvancýlýk ve hayvansal gýda sanayisine baðlýdýr? 12. Ýç Anadolu Bölgesi nde yer alan ve eðitim sektörü nedeni ile nüfusu yoðun olan ilimiz hangisidir? 7. Herhangi bir yerde nüfus yoðunluðunu etkileyen doðal ve beþeri faktörleri maddeler hâlinde yazýnýz. 13. Ýnsan yaþantýsýný olumsuz etikeleyen doðal faktörlerden hangileri ekonomiyi de olumsuz etkiler? 11

5 -3 1- Aşağıda verilen illerimizin karşısına hangi nedenle yoğun bir nüfusa sahip olduklarını yazınız. a- Eskişehir:... b- İstanbul:... c- İzmir:... d- Zonguldak:... e- Karabük: Aşağıda ana başlıkları verilen sütunların ilgili boşluklarını doldurunuz. Türkiye nin i Türkiye Ekonomisini Etkileyen Sebepler a- a- b- b- c- c- d- d- e- e- f- f- g- h- 14

6 -4 DÜNYA DA EKONOMİK FAALİYETLER İnsanlar hayatlarını devam ettirebilmek ve ihtiyaçlarını karşılamak için çalışmak zorundadır. Böylece çeşitli ekonomik faaliyet kolları oluşmuştur. Bir ülkenin gelişme düzeyini gösteren en önemli unsurlardan biri çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına dağılımıdır. Bunlar; tarım, sanayi ve hizmet sektörleridir. Dünya üzerinde farklı ülkeler farklı ekonomik faaliyetleri ile ön plana çıkmışlardır. Örneğin Finlandiya telekominikasyon alanında, Almanya otomotiv sanayinde, Kanada orman ürünleri sanayisinde büyük gelişme göstermiştir. İklim şartları elverişli ve tarihi eserlere sahip İspanya nın ekonomisinde turizm gelirleri büyük yer tutarken, Kuveyt in dış ticaretinde petrol önemli bir yer tutmaktadır. İkinci Dünya Savaşı nın ardından Türkiye gibi ekonomik sıkıntı yaşayan bazı ülkelerden Avrupa ya göç yaşanmıştır. Aşağıdaki soruları paragraftaki bilgilerden yararlanarak cevaplandırınız. 5N1K Soruları Nerede Dünya da orman ürünleri sanayisi nerede büyük gelişme göstermiştir?... Nasıl Dünyadaki yer altı zenginlikleri ekonomik faaliyetleri nasıl etkilemiştir?... Ne Günümüzde insanlar ne tür ekonomik faaliyetlerde çalışmaktadırlar?... Neden İnsanlar neden çalışmak zorundadır?... Ne Zaman Avrupa ne zaman işçi gücü almaya başlamıştır?... Kim Dünya da turizm sektörü ile kim büyük ekonomik gelir elde etmektedir?... 15

7 Not Baremi Aldýðý Puan Toplam -1 1 Aşağıdaki cümlelerden hangisinin doğru D, hangisinin yanlış Y olduğunu belirleyiniz. a- ( ) Dünyada nüfus dağılışı dengelidir. b- ( ) Tarım ve hayvancılık en eski ekonomik faaliyettir. c- ( ) Sanayi ve ticaretin geliştiği alanlar sık nüfusludur. d- ( ) Yüksek ve engebeli alanlarda madencilik faaliyetleri gelişmiştir. e- ( ) Tarımda makineleşme sayesinde verim artar. 2 Aşağıdaki cümleleri kavramlarla eşleştirin. Kavrama ait olan rakamı cümlenin başına ( ) yazınız. pamuk tarım antarktika hizmet iklim a- ( ) Dünyadaki nüfus dağılışını etkileyen faktörlerden biridir. b- ( ) Gelişmemiş ülkede nüfus çoğunluğunun çalıştığı sektör. c- ( ) İngiltere nin en çok geliştiği sektör. d- ( ) Aşırı soğuk nedeniyle e insan yerleşimine uygun olmayan yer. e- ( ) Adana nın ekonomik faaliyetinde etkili olan tarım ürünüdür. üdür. 3 İş İzmir Nüfus Asya Bilimsel Aşağıdaki cümlelerin doğru olabilmesi için in boş bırakılan yerlere yukarıdaki aki kelimeleri yazınız. a- Dünya nüfusunun büyük bir bölümü kıtasında yaşamaktadır. b- Sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısına denir. c- Antarktika kıtasında yalnızca araştırma yapan gruplar yaşarlar. d- imkanları bir bölgede nüfusun yoğun olmasını etkiler. e- Ege kıyılarında yer alan önemli bir liman kentimizdir. 4 Dünyada nüfus neden dengeli bir şekilde dağılmamıştır? Açıklayınız

8 5 Bir ülkede çalışan insanların sektörlere göre dağılımı o ülkenin hangi özelliği hakkında bilgi edinmemizi sağlar? Dünyadaki ekonomik faaliyetler ile nüfus dağılışı arasındaki ilişkiyi açıklayınız Aşağıdaki tabloda dünya nüfusunun fazla (yoğun) ve az (tenha) olduğu yerlerin özellikleri verilmiştir. Buna göre uygun sütuna ( ) işareti koyunuz. DÜNYA NÜFUSU YOĞUN TENHA a- Ilıman iklim bölgeleri b- Çöl, çok soğuk ve çok sıcak iklim bölgeleri c- Verimli topraklar d- Dağlık ve yüksek alanlar e- Sanayi ve hizmet sektörünün geliştiği yerler f- Turizmin geliştiği yerler g- Petrol bakımından zengin yerler h- Tarıma elverişli alanlar ı- Eğitim olanaklarının yüksek olduğu yerler 17

9 Uluslararasý Ýliþkilerimiz ULUSLARARASI İLİŞKİLERİMİZ Yurtta sulh, dünyada sulh. Her zaman barıştan yana bir politika izleyen ve bunun devletimizin dış politikası olmasını isteyen Mustafa Kemal, başarılı bir komutan, iyi bir asker olmasına rağmen millet hayatının devamlılığı söz konusu değilse savaş bir cinayettir diyerek savaşa karşı olduğunu ortaya koymuştur. Türk milletinin bir ferdi olarak bize düşen görev, barıştan yana olmak ve ülke olarak barış için yaşamakla dünya barışına da katkı sağlayacağımızı bilmektir. Bu arada ülkemizin coğrafi konumunun farkında olmak, önemini bilmek, ileride dışarıdan gelecek herhangi bir tehlikeye karşı uyanık olmak da bizim görevimizdir. Dünya haritasına baktığımızda ülkemizin iki eski kıtayı; Asya ve Avrupa yı birbirine bağladığını görürüz. Aynı zamanda Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının geçiş yolları üzerindedir. Ancak Anadolu nun tarih boyunca dünyanın en eski yerleşim merkezlerinden biri olmasında yalnız konumunun etkili olduğunu söyleyemeyiz. Atatürk ün belirlediği esaslara göre Türkiye Cumhuriyeti Devleti nin dış siyaseti; Milletlerarası ilişkilerde karşılıklı, güven ve saygıyı; açık ve samimi bir politikayı esas alır. İnsanlığın ve uygarlığın ilerlemesi ve refahı için üstüne düşen görevi eksiksiz yerine getirir. Komşuları ile olduğu kadar uzak ülkelerle de dostluk bağlarını, kültürel ve ekonomik ilişkilerini önemser. Kendi milli sınırları içinde bağımsız yaşamaya önem verirken dünya devletlerinin de bağımsızlık haklarına saygılı olmayı prensip edinmiştir. Yurdumuzun bulunduğu bölgede etkin olma nedenleri nelerdir? Ülkemiz coğrafi konumunun sonucu; insan yaşantısına uygun üç faklı iklimin yaşandığı bir ülkedir. Üstelik etrafını çevreleyen denizlere, birçok komşusundan daha zengin su kaynaklarına ve verimli tarım topraklarına da sahiptir. Bütün bu özellikler, ülkemizin topraklarında bazı devletlerin emellerinin olmasına, çeşitli tarihlerde saldırılara uğramamıza neden olmuştur. Bu saldırılara her zaman gereken cevabı veren milletimiz; barıştan yana olduğunu sayıları yüzlerle ifade edilen antlaşmalarla veya barışı koruma amaçlı kuruluşlara üye olarak ortaya koymuştur. Bunlara örnek olarak II. Dünya Savaşı öncesi 1937 yılında İran, Irak, Afganistan la, İtalya nın doğu ülkelerine yönelik işgalci politikasına karşı iş birliği içine girerek Sadabat Paktı nı imzalamasını veya 1934 te Balkanlarda barışı sağlamak için Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya ile Balkan Antantı nı imzalamasını gösterebiliriz. Üye olduğumuz kuruluşlardan da I.Dünya savaşı sonrası barışı koruma amacı ile kurulan Milletler Cemiyeti ne ve II. Dünya Savaşı sonrası aynı görevi yürüten Birleşmiş Milletler e kurucu üye olarak katılmamız uluslararası barıştan yana olduğumuzu gösteren örneklerdir. 27

10 Toplumlar Arasý Etkileþim TOPLUMLAR ARASI ETKİLEŞİM Ülkeler birbirleri ile yalnız doğal afetlerde, felaketlerde mi birlikte olurlar? Hep acıları mı paylaşırlar? Acılar paylaştıkça azalır, sevinçlerse paylaşıldıkça çoğalır. İnsanoğlu yalnız dertli, felaketli günlerde değil; çeşitli spor faaliyetlerinde, kültür ve sanat festivallerinde de bir arada olur. Bu faaliyetler ülkeleri birbirine yakınlaştırır, dostluğu ve iletişimi artırır. artırır Uluslararası sanat, spor, bilim ve kültür etkinlikleri sayesinde; - İstihdam olanağı sağlanır, yeni iş imkanları doğar. - Ekonomik gelir artar. - Ülkelerin tanıtım için yaptığı harcamalar azalır. - Ülkelerin birbirine karşı ön yargıları yıkılır. - İnsanlar arasında hoşgörü ortamı gelişir. Dostluk bağları gelişir Ağustos tarihinde İstanbu İstanbul Park pistinde düzenlenen yarışlar yarışların bilet geliri 20 trilyon lirayı aştı. Olimpiyat bayrağındaki beş halka kıtaları temsil eder. Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Olimpiyat oyunlarının ülkemizde yapılması için faaliyet Atatürk ün Türk çocuklarına armağanı olan 23 Nisan göstermektedir. Bu sağlanırsa hem ekonomik Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ülkemize davet kazanç edilen çeşitli ülkelerin çocukları ile birlikte kutlandı. sağlanacak hem de tanıtımına katkıda bulunacaktır. ülkemizin Ülkeler arası dostluk ve kardeşlik bağları geliştirildi. Hiçbir millet, milletimizden çok yabancı unsurların inanış ve adetlerine saygı göstermemiştir. Bizlerde Atatürk ün Nutukta, belirttiği gibi dünya milletlerine, insan haklarına saygılı ve hoşgörülü bireyler olmaya özen göstermeliyiz. 47

11 Toplumlar Arasý Etkileþim Ülkeleri birbirine yaklaştıran aralarında kültür, sanat, spor bağlarının oluşmasını sağlayan bir diğer faktör de fuarlardır. Fuar, belirli bir zaman diliminde her yıl tekrarlanan büyük organizasyonlardır. Semtinizde kurulan pazarları düşünün. Bunlar nasıl ki haftanın belli gününde kuruluyor, insanlar burada mallarını tüketicilere sunuyorsa; fuarlar da bunlar gibi üretici firmaların mallarını tüketicilere sunduğu yerlerdir. Farkı ise çok daha büyük ve geniş kapsamlı olmaları, ülkeler arası olmasıdır. Ben İzmir de yaşayan bir sanayiciyim. İlimizde her yıl düzenlenen İzmir Enternasyonal Fuarı nın bu yıl 81.sini hazırlanıyoruz. Bu fuar sayesinde fabrikalarımda ürettiğim ürünleri yabancı tüketicilere, benden satın alıp dünyaya ulaştıracak aracılara tanıtma imkanı buluyorum. Bizim fuarımızda malların tanıtımı dışında konserler, tiyatrolar da kültürel ve sosyal bağların oluşmasına ortam hazırlıyor. Şehrimizin turizminin gelişmesine de katkı sağlıyor. Ülkemizde her yıl düzenlenen çeşitli fuarların gazetelerde ve diğer iletişim araçlarında ilanlarını görüyorum. Hatırladıklarım; Samsun 19 Mayıs Fuarı, İzmit Sanayi Fuarı, Organik Ürünler Fuarı, Tüyap Kitap Fuarı. Ayrıca insanları sanat ve spor amacı ile bir araya getiren Uluslararası Olimpiyat Oyunları, Akdeniz Gençlik Olimpiyatları, Trabzon Avrupa Gençlik Olimpiyat Festivali, Uluslararası İstanbul Müzik Festivali ni de unutmamalıyız. Ülkemizin Milli Olimpiyat Komitesi yetkililerinin çalışmaları meyvesini vermiş ve 2011 yılında Dünya Üniversiteler Arası Kış Olimpiyatları Erzurum da yapılmıştır. Dünya Olimpiyat Komitesi nin bu kararı almasında elbette ki yurdumuzda spora verilen önem kadar, Palandöken Dağları nın kış sporlarına uygun bir yer olması da etkili olmuştur. Erzurum Üniversiteler Arası Kış Olimpiyatları sayesinde: - Erzurum ilimiz dolayısıyla ülkemizin tanıtımı yapılmış, - Erzurum - Palandöken tesislerinin kış sporlarına ne kadar uygun olduğu dünyaca görülmüş, - Bölgede ticaret canlanmış, - Bölgenin turizmi canlanmış, - Kısa bir dönem için de olsa gençler geçici iş imkanları bulmuş, - Üniversiteli Türk sporcularının Dünya üniversiteli gençliği ile tanışıp kaynaşması sağlanmıştır. 48