KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 869 KAHRAMANMARAŞ İLİ BİNDALLI ELBİSELERİ

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 869 KAHRAMANMARAŞ İLİ BİNDALLI ELBİSELERİ Öğr.Gör.Handan Çelebi* Öğr.Gör.Gülden Abanoz" Arş.Gör.Tıığba Şener*" 1. Giriş Giyim; doğa şartlarından korunma ve örtünme amacıyla ortaya çıkmış; güzel görünme, süslenme ve beğenilme isteği gibi nedenlerle bir sanat dalı ve gelişmiş bir sektör olmuştur. Çok zengin bir kültüre sahip olan Türk Milleti, bunu giyimine başarıyla yansıtmıştır. Türk kadın giyiminin en güzel örneklerinden biri de Maraş ili işlemeli bindallı elbiseleridir. 19. ve 20.yy.lara tarihlenen bu giysiler, süslemeli başlıklar, çeşitli takılar, özellikle kemerlerle tamamlanarak düğün, kına gecesi gibi özel günlerde giyilmekteydi. Anadolu'nun hemen her yöresinde rastladığımız bu giysiler, sanatımızın üstün zevkinin, inceliğinin ve başarısının en nadide örnekleridir. Geçmişimiz ile geleceğimiz arasında köprü kurabilmemiz, yeni nesillere bu örnekleri tanıtabilmemiz için bu eserlere gereken ilgi gösterilmelice bu eserler belgelendirilerek özenle saklanmalıdır. 1.1. Araştırmanın Tanımı Araştırmanın konusu, Türk giyiminde önemli bir yere sahip olan ve Kahramanmaraş yöresine ait bindallı giysileridir. Genellikle pamuklu liflerden dokunmuş, koyu renkli kadifeler (ipekli kumaşlar) üzerine metal bükümlü ipliklerin Maraş işi tekniği ile işlenmesiyle çok büyük değer kazanan bu giysiler, baş süslemeleri ve bele takılan kemerler ile bir bütünlük sağlamaktadır. Bindallı elbiselere Türkiye'nin hemen her yerinde rastlamak mümkündür, bilindiği gibi Kahramanmaraş yöresi, geleneksel kıyafetlerimizin uzun süre kullanıldığı bir bölgedir. Kahramanmaraş'ta çok sık rastladığımız bindallı giysiler özel gün kıyafetleri olarak kullanılmış ve miras yoluyla günümüze kadar gelmiştir. Az da olsa evlerde, müzelerde sandıklar içerisinde ve müze vitrinlerinde sergilenerek özenle saklanan bu giysiler, vazgeçilmeyen bir kültür mirası olarak nesilden nesile aktarılmaktadır. 1.2. Araştırmanın Amacı Geleneksel giysilerimizden olan Bindallı elbiselerini inceleyerek nesilden nesile aktarılmasını sağlamak, incelenen kıyafetlerin kesim,süsleme ve kumaş özelliklerini belirlemek, en önemlisi miras olarak bırakılan eşi bulunmayan bu kıyafetleri tanımak, tanıtmak ve bu faaliyetlerle aracı olmak araştırma amaçlarını teşkil etmektedir. 1.3. Araştırmanın Önemi Gelenek ve göreneklere bağlı olarak günümüzde, düğün törenlerinde sembolik de olsa giyilen bindallı giysilerini incelemek, belgelemek üzere seçilen, üzerine ağır işlemeler yapılmış bu nadide eserlerin model, kalıp ve süsleme özelliklerini ortaya çıkarmak, en önemlisi yok olma tehlikesi ile * Selçuk Ün.Mes.Eğit.Fak.Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Eğitimi Bölümü Öğretim Görevlisi ** Selçuk Ün.Mes.Eğit.Fak.Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Eğitimi Bölümü Öğretim Görevlisi *** Selçuk Ün.Mes.Eğit.Fak.Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Eğitimi Bölümü Araştırma Görevlisi

870 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU karşı karşıya olan bu sanat eserlerini belgelendirerek gelecekte de yaşatmak araştırmanın önemini ortaya koymaktır. 1.4. Araştırmanın yöntemi Kahramanmaraş yöresi bindallı giysileri araştırma konusu olarak belirlenerek, araştırmayı yönlendirecek plan yapılmıştır. Bu plan doğrultusunda Kültür Bakanlığından Kahramanmaraş Müzesinde çalışmak üzere izin alınmıştır. Müze deposunda bulunan sandıklardan daha önce incelenmemiş bindallılar araştırma konusu olarak seçilmiştir. Seçilen bindallılar ve aksesuarların tek tek fotoğrafları çekilmiştir. Bindallılar üzerinden kalıpları ve desenleri alınmış, kullanılan malzemeler, kesim ve dikiş özellikleri, astarlanması ve süslemeleri ile ilgili bilgiler gözlem formlarında ilgili bölümlere yazılmıştır. Kahramanmaraş yöresinde kaynak kişiler ile görüşülmüş, konu ile ilgili literatür taraması yapılmış, sonuçlara ulaşılmış ve önerilerde bulunulmuştur. 1.5. Araştırmanın sınırı Halkın elindeki bindallı giysilerin çok az sayıda olması ve ulaşılma güçlüğünden dolayı araştırma Kahramanmaraş Müzesinde bulunan ve dokuz adet ile sınırlandırılmış bindallılar üzerinde yapılmıştır. Bindallıların yanı sıra giysiyi tamamlamada kullanılan kemer, baş süslemelerine de yer verilmiştir. 2. Bindallı giysilerinin tanımı ve tarihçesi 2.1. Bindallı'mn tanımı Bindallı çok çeşitli kaynaklarda farklı şekilde tanımlanmıştır. "Daha çok mor kadifeden üzerine kabartma olarak sırmayla çeşitli bitki motifleri işlenmiş elbise veya örtüdür." (Anonim,1983:369). "Bindallı, uzun ve geniş kollu, önü yırtmaçlı kadifeden yapılmış ve üzeri ağır sır işleme, çiçek ve kıvrım dallarla süslenmiş elbise çeşididir" (Sakaoğlu, 166). " Bindallı daha çok kadifeden yapılır ve ayaklar bileğine kadar uzanır" (Sakaoğlu, 166). H.Yüksel Horasan'a göre bindallı "Genellikle kadifeden yapılan bir giysidir. Üzerine sırmayla desenler işlenir. Adından da anlaşılacağı gibi tercih edilen desenler daha çok dallar, yapraklar ve goncalardan oluşmaktadır" (Anonim, 1983:369). Başka bir tanıma göre; "İri yaprak ve dal motiflerinin klaptanla 1 işlenmesiyle oluşan kadife ve ipekli kumaşlardır" tanımında bindallı kumaş olarak açıklanmış; koyu mor, bordo ve kırmızı kadifeden, ayak bileğine kadar uzanan, üzeri sırma işlemeli önden baş geçecek kadar yırtmacı olan yakasız elbiselerdir." tanımı ile de giysi olarak açıklanmıştır(muratoğlu, 1995: 33). Bu tanımlar doğrultusunda bindallıyı, genellikle kadife ve nadir olarak da atlas kumaştan, üzerine sırma işlemeler yapılmış uzun kollu entaridir şeklinde tanımlayabiliriz(günay, 1986: 16). 2.2. Bindallı'nm tarihçesi Önceleri örtünme gereksinimi ile başlayan giyim, tarihi gelişimi içinde kadının daha güzel 1 Klaptan: Klap denilen eğrime çarkı ile pamuk ipliği üzerine bükülüp sarılan gümüş veya altın ipek veya pamuk karışık tellere verilen addır. Muhtelif süs işlemelerinde kullanılırdı.

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 871 görünme ve süslenme duygularının doğrultusunda şekillenmiş ve gelişmiştir. Türk dokuma sanatının kökenleri Orta Asya'da Hun dönemine dayanmaktadır. Pazırık kurganlarında kuşak ve Türklerin kaftan dedikleri uzun elbiseler bulunmuştur (Öğel, 1962:84). Türk işlemeciliğinin ilk örnekleri de yine Orta Asya Türklerinde görülmektedir. Bizans elçilerinden tarihçi Priskos, Hun İmparatoru Atilla'nın sarayındaki kadınların, yün, iplik, ipek, sırma ile yapılmış çok zengin motiflere sahip işlemeli elbiseler giydiğini anlatmaktadır(anonim, 1995:64). Selçuklu devri kadınları daha çok yün, pamuk ve ipek-yün karışımı ipliklerden dokunmuş süslü kumaşlardan yapılmış cepken, şalvar ve beli kemerli entari kullanmışlardır(önder, 1976:201). Kubadabat Sarayı duvar çinilerinde hükümdar figürlerinde, sağdan sola kapanan, kollarında tiraz 2 bulunan yakaları kürklü de olabilen kaftanlar görülmektedir (Süslü, 1989:178). Osmanlılar zamanında devletin büyüyüp zenginleşmesiyle Bursa tezgahlarında dokunan dibalar(ipekli kumaşlar), kadifeler, canfesler(taftalar) kullanılmış ve bunlar usta eller tarafından özenle işlenerek süslenmiştir(meriç, 1991:23). İşlemenin çok önemli olduğu bu dönemde n çok tercih edilen teknik Maraş işi tekniğidir. Tek yüzlü bir işleme olan Maraş işi kadife, atlas gibi kalın kumaşlar üzerine klaptan ya da simle sarma tekniği ile yapılan bir işleme (işlenecek motifim üzerine aynı biçimde kesilmiş mukavva ya da meşin yerleştirilip üzeri sarılarak yapıldığında motifler kabarık görülmektedir) türüdür(anonim, 1986). Maraş işi 16. yüzyılda Arap yarımadasından ülkemize gelmiştir. Maraş işi ilk zamanlar Çukurova beylerinin binici takım ve başlıklarında daha sonra Maraş, Antep ve Kilis'te erkeklerin kullandıkları feslerde kullanılmıştır. 18.yüzyılda silah kılıfları, kemer ve erkek yenlerini süslemiştir. Zamanla zengin ailelerin kızlarının çeyizlerinde yer almıştır, (yatak örtüsü, sedir örtüsü, seccade, bohça, gelinlik vb.) folklor ekibi kıyafetlerinde kullanılarak zamanımıza kadar gelmiştir (Anonim, 1995:65). Bindallı elbiselerinin saraya girişi ise yine aynı dönemde, "Dulkadiroğulları Beyliği, Osmanlı İmparatorluğu ve Memluklular arasındaki ilişkiler sırasında Kahramanmaraş'taki Dılkadiroğulları Beyliği en parlak dönemim yaşıyordu. Bindallı ile Kullanüan Dulkadiroğulları Bey'i güzel kızı Siddi(Satı).,.. Hatun'u yanma alarak İstanbul'a gezmeye gider. Satı Hanım'in üzerinde sim sırmalı bir elbise vardır. Osmanlı Sarayında ve çevresinde moda halini alır(horasan, 1992:188). O dönemde saray giyim kuşam ve ev eşyalarının yapılıp işlendiği atölyeler kurulmuştur. Tiraz: İpek sırma ile giysiye yapılan nakış süs. Giysilerin yaka ve yen ağızlarına, önlerine, eteklerine sırma ile işlenen nakış ve süslemelerdir.

872 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 3. Bindallı ile kullanılan aksesuarlar Kaynak kişilerden alınan bilgilere göre bindallılar 19.yüzyılın sonlarında diğer yörelerde olduğu gibi Kahramanmaraş'ta da düğün törenlerinde, kına gecelerinde ve düğünden sonra yapılan duvak merasiminde giyilmekteydi. Yılar boyu kadın giyimi, aksesuarlarıyla bütünlük sağlamıştır. Özel günlerde giyilen bindallılarda baş, boyun ve belde aksesuarlar kullanılmıştır. Başa takılan sırma işlemeli fesin üzerinde liraları sarkan tepelik bulunmaktadır. Bunların üzerine ise halkın durumuna göre, oyalı yazma ya da Antep işi işlemeli ve iğne oyalı krepler örtülmekteydi. Boyunlarına gümüşten kolyeler, bellerine yine tokalı gümüş kemerler takılmaktaydı. Altın kemerler takıldığı da görülmektedir. Bu gelenek halen gelin kızlarda görülmektedir. 1 NO'LU ÖRNEK 01.06. 1973 tarihinde Kahramanmaraş Müzesine gelen, 850 Envanter No'lu bindallı elbise 19.yy. sonralarına tarihlenmektedir. BOYUTLARI Bindallı Elbisenin Önden Görünüşü Bindallı Elbisenin Arkadan Görünüşü Bindallı Elbisenin Ön Beden Detayı Giyside Kullanılan Malzeme ve Renkler: a) Giyside ve Astarda Kullanılan Kumaşlar ve Renkler: Lacivert renkli pamuklu kadife kumaş, krem renkli pamuklu astarlık kumaş, lacivert renkli kumaş kullanılmıştır. b) Giyside ve Astarda Kullanılan Yardımcı Malzeme ve Renkler: Lacivert ve krem renkli pamuklu dikiş ipliği kullanılmıştır. c) Süslemede Kullanılan Malzeme ve Renkler: Beyaz metal bükümlü iplik, beyaz metal pullar, krem rengi floş iplikli dantel, krem renkli pamuklu dikiş ipliği ve karton kullanılmıştır. Giysinin Modeli, Kesimi İle İlgili Bilgiler: Bindallı elbise, "0" yakalı, simetrik kesimli, ön ve arka ortası kumaş katı, uzun takma kollu olarak tasarlanmıştır. Ön ortasında yakadan itibaren yırtmaç çalışılmış, yan dikişlerde etek ucuna doğru açmalar yapılmıştır. Boyu ayak bileğine kadar

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 873 uzun olan bindallı elbisenin, arka etek ucu, ön etek ucundan uzun ve yuvarlaktır. Giysinin Dikimi İle İlgili Teknik Bilgiler: Bindallı elbisede yân dikişler, omuz, etek ucu, kol alt dikişi ve kolun bedene takılmasında, makinede düz dikiş tekniği uygulanmıştır. Giysinin Astarı ve Astarlanması İle İlgili Bilgiler: Bindallı elbisenin bedeni ve kolları tamamen astarlanmıştır. Giysinin Süsleme Özellikleri: a)süslemenin Konusu: Bitkisel bezeme, geometrik bezeme ve nesneli bezeme konu olarak seçilmiştir. Bitkisel bezemede: Gül, lale, mine çiçekleri, kıvrım dal ve yapraklar, Geometrik bezemede: "S" ve "C" kıvrımlar, düz çizgiler, Nesneli bezemede: Fiyonk motifleri görülmektedir. b)biçimlendirme: Bindallı elbisede, motifler antinaturalist bir yaklaşımla oluşmuştur. c) Süsleme Teknikleri: Bindallı elbisede motifler beyaz metal bükümlü iplik kullanılarak Maraş işi tekniği ile işlenmiştir. Giysinin yaka, kol ağzı ve yırtmaç kenarlarını süsleyen krem renkli floş iplikli dantel ise ara ara tutturulmuştur. 2 NO'LU ÖRNEK Müzeye geliş tarihi bilinmeyen 957 Envanter No'lu bindallı elbise 19.yy. sonlarına tarihlenmektedir. BOYUTLARI Bindallı Elbisenin Önden Görünüşü Bindallı Elbisenin Arkadan Görünüşü Bindallı Elbisenin Ön Beden Detayı

874 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Giyside Kullanılan Malzeme ve Renkler: a) Giyside ve Astarında Kullanılan Kumaşlar ve Renkler: Lacivert renkli kadife kumaş, krem renginde pamuklu, apreli astarlık kumaş kullanılmıştır. b)giyside ve Astarında Kullanılan Yardımcı Malzeme ve Renkler: Lacivert ve krem renkli pamuklu iplik kullanılmıştır. c)süslemede Kullanılan Yardımcı Malzeme ve Renkler: Sarı metal bükümlü iplik, sarı metal pul, sarı tırtıl, krem renkli pamuklu iplik ve karton kullanılmıştır. Giysinin Modeli ve Kesimi İle İlgili Bilgiler: Bindallı elbise "O" yakalı, simetrik kesimli, ön ve arka ortası kumaş katı, uzun takma kolludur. Yakaya 1 cm'lik bir bant geçirilmiştir. Ön ortasında yakadan itibaren yırtmaç çalışılmış, yan dikişlerde etek uçlarına doğru açmalar yapılmıştır. Boyu ayak bileğine kadar uzun olan bindallı elbisenin arka etek ucu ön ortasından uzun ve yuvarlaktır. Giysinin Dikimi İle İlgili Teknik Bilgiler: Bindallı elbisede, makinede düz dikiş tekniği kullanılmıştır. Giysinin Astarı ve Astarlanması İle İlgili Bilgiler: Bindallı elbisenin kolları tamamen ve bedeni bele kadar astarlanmıştır. Giysinin Süsleme Özellikleri: a) Süslemenin Konusu: Bitkisel bezeme, geometrik bezeme ve nesneli bezeme konu olarak seçilmiştir. Bitkisel bezemede: Gül, lale, mine çiçekleri, yıldız çiçekleri, şakayık çiçekleri, kıvrım dal ve yapraklar, Geometrik bezemede: Fisto dilimleri "S" ve "C" kıvrımlar, üçgen dilimleri, Nesneli bezemede: Püsküller, fiyonk ve kafes motifleri görülmektedir. b) Biçimlendirme: Bindallı elbisede, motifler antinaturalist bir yaklaşımla oluşturulmuştur. c) Süsleme Teknikleri: Bindallı elbisede motifler, sarı metal bükümlü iplik kullanılarak, Maraş işi tekniği ile işlenmiştir. İşlemelerin aralarına serpme olarak pulların ve tırtılların da dikildiği görülmektedir. 3 NO'LU ÖRNEK 16.5.1995 tarihinde Kahramanmaraş Müzesine gelen 4154 Envanter No'Iu bindallı elbise 19.yy. sonuna tarihlenmektedir. BOYUTLARI

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Giyside Kullanılan Malzeme ve Renkler: a) Giyside ve Astarında Kullanılan Kumaşlar ve Renkler: Mor renkli pamuklu kadife kumaş, krem renkli pamuklu, apreli astarlık kumaş kullanılmıştır. b) Giyside ve Astarında Kullanılan yardımcı Malzeme ve Renkler: Siyah agraf, mor ve krem renkli pamuklu iplik kullanılmıştır. c) Süslemede Kullanılan Yardımcı Malzeme ve Renkler: Beyaz metal bükümlü iplik ve karton kullanılmıştır. Giysini Modeli ve Kesimi İle İlgili Bilgiler: Bindallı elbise, sıfır yakalı, boydan kuplu, ön ve arka ortası kumaş katı ve uzun takma kollu olarak tasarlanmıştır. Ön ortasında yakadan itibaren yırtmaç çalışılmış, yan dikişlerde, etek ucuna doğru açmalar yapılmıştır. Boyu ayak bileğine kadar uzun olan bindallı elbisenin arka etek ucu ön etek ucundan uzun ve yuvarlaktır. Giysinin Dikimi İle İlgili Teknik Bilgiler: Bindallı elbisede makinede düz dikiş tekniği ve elde oyulgama dikiş tekniği uygulanmıştır. Giysinin Astarı ve Astarlanması İle İlgili Bilgiler: Bindallı elbisenin bedeni ve kollar tamamen astarlanmıştır. Giysinin Süsleme Özellikleri: a) Süslemenin Konusu: Bitkisel bezeme, geometrik bezeme, nesneli bezeme konu olarak seçilmiştir. Bitkisel bezemede: Gülbezerk, lale, tomurcuk, papatyalar, mine çiçekleri, kıvrım dalı ve yapraklar, Geometrik bezemede: "S" ve "C" kıvrımlar, Nesneli bezemede: Püskül motifleri görülmektedir. b) Biçimlendirme: Bindallı elbisede motifler antinatüralist bir yaklaşımla oluşturulmuştur. c) Süsleme Teknikleri: Bindallı elbisede motifler, beyaz metal bükümlü iplik kullanılarak, Maraş işi tekniği ile işlenmiştir.

876 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 4 NO'LU ÖRNEK 26.8.1973 tarihinde Kahramanmaraş Müzesine gelen 1815 Envanter No'lu bindallı elbise 19.yy. sonralarına tarihlenmektedir. BOYUTLARI Bindallı Elbisenin Önden Görünüşü Bindallı Elbisenin Arkadan Görünüşü Bindallı Elbisenin Ön Beden Detayı Giyside kullanılan malzeme ve renkler: a) Giyside ve Astarında Kullanılan Kumaşlar ve Renkler: Bordo renkli ipek kadife kumaş, kırmızı renkli pamuklu kumaş, krem renkli apreli, pamuklu astarlık kumaş kullanılmıştır b) Giyside Ve Astarında Kullanılan Yardımcı Malzeme Ve Renkler: Kırmızı ve bordo renkli pamuklu iplik kullanılmıştır. c) Süslemede Kullanılan Yardımcı Malzeme Ve Renkler: Sarı renkli metal bükümlü iplik, sarı pul, sarı metal tırtıl, karton, sarı pamuklu iplikten yapılan ve san metal bükümlü iplik ve krem renkli pamuklu iplikten yapılan kalın kordonlar kullanılmıştır. Giysinin modeli ve kesimi ile ilgili bilgiler: Bindallı elbise, boyu ayak bileğine yakın uzun takma kollu olarak tasarlanmıştır. Omuz ve arka ortası dikişsiz olan elbisenin, arka bedendeki genişlik yan dikişlere yapılan peşlerle sağlanmıştır. Ön bedende hafif oyuntulu bir yakanın ucundan başlayan kare yaka görülmektedir. Oyuntulu yakanın üzerine hakim yaka takılmıştır. Kare yakanın köşelerinden başlayan, eteğe doğru genişleyen kuplar vardır. Ortadaki parçanın üzerinde birbirine eşit olmayan enine ve aşağıya doğru eğimli kesikler vardır. Kol ağzına bant geçirilmiştir. Giysinin dikimi ile ilgili teknik bilgiler: Bindallı elbisede, yan dikişler, kuplar, peşler, kol alt dikişleri ve kolun bedene takılması, elde oyulgama dikişi ile dikilmiştir.

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 877 Giysinin astarı ve astarlanması ile ilgili bilgiler: Bindallı elbise tamamen astarlanmıştır. Giysinin süsleme özellikleri: a) Süslemenin Konusu: Bitkisel bezeme, geometrik bezeme ve nesneli bezeme konu olarak seçilmiştir. Bitkisel bezemede: Güller, tomurcuklar, yıldız çiçeği, kır çiçeği mine çiçekleri, kıvrım dal ve yapraklar Geometrik bezemede: "S" ve "C" kıvrımlar, düz ve kırık çizgiler, baklava dilimleri, zincirler kullanılmıştır. Nesneli bezemede: Püsküller, kordonlar, fiyonklar ve ay yıldız motifleri görülmektedir. b) Biçimlendirme: Bindallı elbisede motifler antinatüralist bir yaklaşımla oluşturulmuştur. c) Süsleme Tekniği: Yakadan eteğe doğru uzanan ön parça üzerinde birinci, üçüncü, beşinci ve yedinci parçalar, kırmızı renk pamuklu iplik kullanılarak balgümeci tekniği ile işlenmiştir. Balgümeci tutturmalarının üzerine sarı metal tırtıllar, tırtıl tutturma tekniği ile tutturulmuştur. Yaka çevresi, kol ağzı ve etek ucuna sarı pamuklu iplikten yapılan kalın kordon, sarı iplik kullanılarak kordon tutturma tekniği ile tutturulmuştur. Ayrıca bindallı elbisede, sarı metal bükümlü iplik kullanılarak Maraş işi tekniği ile motifler de işlenmiştir. 5 NO'LU ÖRNEK 11.05.1968 tarihinde Kahramanmaraş Müzesine gelen 1816 Envanter No'lu bindallı elbise 19.yy. sonlarına tarihlenmektedir. BOYUTLARI Bindallı Elbisenin Önden Görünüşü Bindallı Elbisenin Arkadan Görünüşü

878 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Giyside kullanılan malzeme ve renkler: a) Giyside Ve Astarında Kullanılan Kumaşlar Ve Renkleri: Bindallı elbiselerde lacivert pamuklu kadife kumaş, kahverengi keten kumaş, krem renkli pamuklu astarlık bez kullanılmıştır. b) Giyside Ve Astarında Kullanılan Yardımcı Malzeme Ve Renkler: Bindallı elbisede lacivert ve beyaz renkli pamuklu iplik kullanılmıştır. c) Süslemede Kullanılan Yardımcı Malzeme Ve Renkler: San metal bükümlü iplik, sarı pul, metal tırtıl ve karton kullanılmıştır. Giysinin modeli ve kesimi ile ilgili bilgiler: Bindallı elbise, hafif oyuntulu "O" yakalı, boyu ayak bileğine yakın, kolu iki parçalı boyu bilekten yukarı takma kol olarak tasarlanmıştır. Ön ortasında yakadan itibaren yırtmaç bulunmaktadır. Ön ve arka ortası kumaş katıdır. Elbise etek ucuna doğru genişlemektedir. Giysinin dikimi ile ilgili bilgiler: Bindallı elbisenin bütün dikişlerinde makinede düz dikiş tekniği kullanılmıştır.ön ortasında yapılan yırtmacın kenarları ve bedenin tümünde yapılan astarlama işleminden sonra astarın üzerine 1 cm.den kıvrılarak çırpma dikiş tekniği ile tutturulmuştur. Giysini süsleme özellikleri a) Süslemenin konusu: Bindallı elbisede bitkisel bezeme, geometrik bezeme ile nesneli bezeme konu olarak seçilmiştir. Bitkisel bezemede: Güljale, mine, yıldız çiçeği, dallar, yapraklı dallar, kıvrık dallar ve yapraklar, Geometrik bezemede: "C" kıvrımlar, Nesneli bezemede: Vazo görülmektedir. b) Biçimlendirme: Bindallı elbisede motifler antinatüralist bir yaklaşımla oluşturulmuştur. c) Süsleme Tekniği: Bindallı elbisede Maraş işi, sarı renkli metal bükümlü iplik kullanılarak yapılmış, gül motiflerinin kenarında etek ucu bordüründe fiyonk motiflerinin içinde görülen pul ve tırtıllar pul ve tırtıl tutturma tekniği kullanılarak uygulanmıştır. 6 NO'LU ÖRNEK 02.07.1971 tarihinde Kahramanmaraş müzesine gelen, 2472 envanter no'lu bindallı elbise 19.yy sonlarına tarihlenmektedir.

880 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Maraş işi, sarı renkli metal bükümlü iplik kullanılarak yapılmış, bazı motifler ve etek ucu bordüründe pul tutturma tekniği uygulanmıştır. Yaka, yırtmaç ve kol ağzı çevrelerinde görülen sarı renkli İcm genişliğinde naylon iplikle hazırlanmış harç, yine sarı renkli pamuklu iplik kullanılarak elde çırpma dikiş tekniği ile tutturulmuştur. 7 NO'LU ÖRNEK 20.02.1968 tarihinde Kahramanmaraş müzesine gelen 1598 envanter no'lu bindallı elbise. BOYUTLARI Giyside kullanılan malzeme ve renkler: a) Giyside Ve Astarında Kullanılan Kumaşlar Ve Renkleri: Bindallı elbisede lacivert renkli pamuklu kadife kumaş ile krem renkli pamuklu astarlık bez kullanılmıştır. b) Giyside Ve Astarında Kullanılan Yardımcı Malzemeler Ve Renkler: Bindallı elbisede lacivert ve beyaz renkli pamuklu iplik ve siyah metal fermejüp kullanılmıştır. c) Süslemede Kullanılan Malzemeler Ve Renkler: Bindallı elbisede sarı renkli metal bükümlü iplik, sarı renkli pamuklu iplik, küçük sarı renkli metal pul, sarı renkli tırtıl ve krem renkli pamuklu dantel kullanılmıştır. Giysinin modeli ve kesimi ile ilgili bilgiler: Bindallı elbise hafif oyuntulu "O" yakalı, boyu ayak bileğine yakın, kolu iki parçalı ve boyu dirsekten biraz aşağıda takma kol olarak tasarlanmıştır. Omuzlar ve arka ortası kumaş katıdır. Elbise etek ucuna doğru genişlemektedir.

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 881 Giysinin dikimi ile bilgiler: Bindallı elbisenin bütün dikişlerinde makinede düz dikiş tekniği kullanılmıştır. Giysinin astarı ve astarlanması ile ilgili bilgiler: Bindallı elbisede kolun tümü olmak üzere ön ve arka beden kalçaya kadar yarım olarak astarlanmıştır. Astarlamada, makinede düz dikiş, elde çırpma dikiş ve elde oyulgama dikiş teknikleri uygulanmıştır. Giysinin süsleme özellikleri: a) Süslemenin Konusu: Bindallı elbisede, bitkisel bezeme, geometrik bezeme ve nesneli bezeme konu olarak seçilmiştir. Bitkisel bezemede: Gül, lale, yıldız, papatya, mine, kır çiçeği, başak, dallar, yapraklı dallar ve yapraklar, Geometrik bezemede: Düz hatlar, baklava motifleri, "S" ve "C" kıvrımlar, fisto dilimleri, Nesneli bezemede: Fiyonk ve püskül motifleri görülmektedir. b) Biçimlendirme: Bindallı elbisede motifler antinatüralist bir yaklaşımla oluşturulmuştur. c) Süsleme teknikleri: Bindallı elbisede Maraş işi, pul ve tırtıl tutturma teknikleri kullanılmıştır. 8 NO'LU ÖRNEK 18.11.1966 tarihinde Kahramanmaraş Müzesine gelen, 862 Envanter No'lu bindallı elbise 19.yy. sonlarına tarihienmektedir. BOYUTLARI

882 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Giyside kullanılan malzeme ve renkler: a) Giyside Ve Astarında Kullanılan Kumaşlar Ve Renkler: Bindallı elbisede mor renkli kadife kumaş, kahverengi keten kumaş, krem renkli mumlu astarlık bez kullanılmıştır. b) Giyside Ve Astarlamada Kullanılan Yardımcı Malzemeler Ve Renkler: Bindallı elbisede sarı renkli metal bükümlü iplik, beyaz renkli pamuklu iplik, sarı renkli küçük metal pul, krem renkli pamuklu dantel kullanılmıştır. Giysinin modeli ve kesimi ile ilgili bilgiler: Bindallı elbise hafif oyuntulu "0" yakalı, boyu ayak bileğine yakın, kol tek parçalı ve boyu bileğe kadar takma kol olarak tasarlanmıştır. Ön ortasında yakadan itibaren bir yırtmaç bulunmaktadır. Omuzlar dikişli, ön ve arka ortası kumaş katıdır. Ön ve arka bedende omuzdan başlayıp etek ucunda biten kuplar vardır. Elbise etek ucuna doğru genişlemektedir. Giysinin dikimi ile ilgili bilgiler: Bindallı elbisenin dikişlerinde makinede düz dikiş tekniği ve elde oyulgama dikiş tekniği kullanılmıştır. Giysinin astarı ve ve astarlanması ile ilgili bilgiler : Bindallı elbise krem renkli astarlık bez ile tamamen dublelenmiş, ayrıca astarlanmıştır. Giysinin Süsleme Özellikleri: a) Süslemenin Konusu: Bindallı elbisede bitkisel bezeme geometrik bezeme ve nesneli bezeme konu olarak seçilmiştir. Bitkisel bezemede : Düz ve dilimli hatlar, "C" kıvrımlar, fisto dilimleri Nesneli bezemede: Fiyonk ve püskül motifleri görülmektedir. b) Biçimlendirme: Motifler antinaturalist bir yaklaşımla oluşturulmuştur. c) Süsleme teknikleri: Bindallı elbisede Maraş işi ve pul tutturma teknikleri kullanılmıştır.

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 883 9 NO'LU ÖRNEK 12.04.1967 tarihinde Kahramanmaraş Müzesine gelen, 1081 Envanter No'lu bindallı elbise, 19.yy. sonlarına tarihlenmektedir. BOYUTLARI Bindallı Elbisenin Önden Görünüşü Bindallı Elbisenin Arkadan Görünüşü Giyside kullanılan malzeme ve renkler a) Giyside Ve Astarda Kullanılan Kumaşlar Ve Renkler: Bindallı elbisede mor pamuklu kadife kumaş ve seyrek dokunuşlu pamuklu astarlık bez kullanılmıştır. b) Giyside Ve Astarda Kullanılan Yardımcı Malzemeler Ve Renkler: Bindallı elbisede mor ve beyaz renkli pamuklu iplik kullanılmıştır. c) Süslemede Kullanılan Malzemeler Ve Renkler: Bindallı elbisede sarı renkli metal bükümlü iplik, sarı renkli pamuklu iplik, küçük sarı renkli metal pul, sarı renkli tırtıl ve krem.renkli pamuklu dantel kullanılmıştır. Giysinin modeli ve kesimi ile ilgili bilgiler: Bindallı elbise hafif oyuntulu, "O" yakalı, boyu bileğe yakın, kolu tek parçalı boyu bilekten biraz yukarıda takma kol olarak tasarlanmıştır. Ön ve arka ortası kumaş katı olup elbise etek ucuna doğru genişlemektedir.

884 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Giysinin dikimi ile ilgili bilgiler: Bindallı elbisenin bütün dikişlerinde makinede düz dikiş tekniği kullanılmıştır. Giysinin astarı ve astarlanması ile ilgili bilgiler: Bindallı elbisede astarlama yapılmamıştır. Dubleleme tekniği kullanılmıştır. Giysinin süsleme özellikleri: a) Süslemenin konusu: Bindallı elbisede bitkisel bezeme, geometrik bezeme ve nesneli bezeme konu olarak seçilmiştir. b) Biçimlendirme: Motifler antinaturalist bir yaklaşımla oluşturulmuştur. c) Süsleme teknikleri: Bindallı elbisede Maraş işi ve pul tutturma teknikleri kullanılmıştır. 4. Sonuç ve öneriler Kahramanmaraş Müzesinde bulunan ve araştırma kapsamına alınan 9 bindallı elbise, malzeme, kesim ve dikiş teknikleri, süsleme konuları ve süsleme teknikleri yönünden incelenmiştir. Buna göre; Bindallı elbiselerde kumaş olarak mor, lacivert ve bordo renkli kadife kumaş ile pamuklu astarlık kumaş kullanılmıştır. apreli Kesim teknikleri olarak düz beden, düşük takma kol, ön ortasından yırtmaç, "O" yaka ve yanlarda peşler görülmektedir. Bindallılarda en çok makinede düz dikiş tekniği, elde çırpma ve oyulgama dikiş teknikleri kullanılmıştır. Süsleme konulan olarak bitkisel bezemede gül, lale, mine, yaprak ve dallar; geometrik bezemede "C" kıvrımlar, kırık çizgiler, üçgenler; nesneli bezemede ise kordonlar, zincirler, ay ve yıldız, püskül motifinin tercih edildiği görülmektedir. Bindallı elbiselerin süslemelerinde; pamuklu iplikler, sarı metal iplik, pul, pamuklu dantel, tırtıl, hazır harçlar kullanılarak en çok gümüş ve sarı renk hakimiyetinde maraş işi pul ve tırtıl tutturularak elbiseler süslenmiştir. Bindallı elbiselerde model ve kesim özellikleri birbirlerine benzemekte ve elbiselerin süsleme özellikleri yönünden farklılıklar sergilediği görülmektedir. Geçmişimiz ile geleceğimiz arasında köprü kurabilmemiz için bu nadide eserlere gereken ilgi gösterilmeli ve özenle saklanmalıdır. Model ve süsleme özelliklerini kullanarak yeni özgün kreasyonlar oluşturma, kendi modamızı yaratma, dünyaya Türk giyimini ve modasını tanıtmanın, muhteşem kültür mirasımızın yok olup gitmemesi ve belgelerle yeni nesillere aktarılması açısından kataloglar-koleksiyonlar hazırlanmalı ulusal ve uluslar arası podyumlarda - standlarda sergilenmelidir. 5. Kaynakça Anonim, Aile Ansiklopedisi, İstanbul, 1983, s.369 Anonim, Büyük Larousse, İstanbul, 1986, Cilt: 7 Anonim, Tarih ve Medeniyet, 1995, Sayı: 20 Günay,U., Tarihi Türk Kadın Kıyafetleri, İstanbul, 1986, s.16 Horasan, Y., Kahramanmaraş'ı Tanıyalım, Ankara, 1992, s. 188

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 885 Meriç, A, "Kahramanmaraş Altın-Gümüş Sırmalar İçinde", Kültür ve Sanat Dergisi, Ankara, 1991, s.23 Muratoğlu, Y., Türk giyim Tarihi, Ankara, 1995, s.33 Öğel, B., İslamiyet'ten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara, 1962, s.84 Önder, M., "Selçuklu Devri Kadınlarında Giyinme ve Süslenme Geleneği", I.UIusIararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, 1976, s.201 Sakaoğlu,S., Görgü Ansiklopedisi, İstanbul, s. 166-167 Süslü, Ö., Tasvirlere Göre Anadolu Selçuklu Kıyafetleri, Ankara, 1989, s. 178