KURU GRANÜLASYON SOFYUM FENOBARBİTAL TABLET Sodyum Fenobarbital 65 mg Laktoz 150 mg Mısır Nişastası 20 mg Talk 20 mg Magnezyum Stearat 2 mg MADDE FONKSİYONLARI Sodyum Fenobarbital : Etken Madde Laktoz : Seyreltici-doldurucu Mısır Nişastası : Dağıtıcı Talk : Kaydırıcı (akış düzenlemek için) Magnezyum Stearat : Kaydırıcı (antifriksiyon ajan) HESAPLAMALAR Tablet formülasyonlarının hazırlanmasında basım için 100 g ; toz kontrolleri için 50 g toz gerekmektedir. Lab çalışmalarında toz kontrolleri için kullanılacak toz ayrıyetten hesaplanmayacak, 50 g toz ile kontroller yapıldıktan sonra bu toz basım tozuna eklenerek basım yapılacak. Bu yüzden hesaplamalar 100 g üzerinden yapılır. Formülasyondaki Toz Ağırlığı: 65 mg + 150 mg + 20 mg + 20 mg + 2 mg = 257 mg Çalışılacak ağırlık: 100 g 257 mg preperatta 65 mg Sodyum Fenobarbital 100 g preperatta x g Sodyum Fenobarbital x = 25,29 g Sodyum Fenobarbital 257 mg preperatta 150 mg Laktoz 100 g preperatta x g Laktoz x = 58,37 g Laktoz 257 mg preperatta 20 mg Mısır Nişastası 100 g preperatta x g Mısır Nişastası x = 7,78 g Mısır Nişastası 257 mg preperatta 20 mg Talk 100 g preperatta x g Talk x = 7,78 g Talk 257 mg preperatta 2 mg Magnezyum Stearat 100 g preperatta x g Magnezyum Stearat x = 7,78 g Magnezyum Stearat 1
HAZIRLANIŞ Yöntem olarak kuru granülasyon seçilmiştir. Bu yöntemin amacı serbest akış göstermeyen ve yaş granülasyona uygun olmayan maddelerin akışını düzeltmektir. Yöntemin uygulamasında formülasyona giren kaydırıcı haricindeki diğer maddeler uygun yöntemle karıştırılıp bir ön basım işlemine tabi tutulur. Bu aşamada briket tablet denen ve sertliği çok fazla olmayan tabletler basılır. Daha sonra briket tabletler granülatörden geçirilerek granülasyon tamamlanır ve granül elde edilir. Elde edilen granül kaydırıcı üzerine eklenerek progresif olarak karıştırılır ve bu son tozdan 50 g ile toz kontrolleri yapılır, kontroller sonrasında bu toz diğer yarısına eklenerek basım işlemine geçilir. Formülasyona giren maddeler tek tek tartılır. Tartılan mısır nişastası üzerine sodyum fenobarbital eklenerek progresif olarak karıştırılır. Bu karışım üzerine tartılan miktarda Laktoz eklenerek karıştırılır ve bu tozdan briket tablet basım işlemi yapılır. Basılan tabletler granülatör yardımıyla granül haline getirilir. Uygun büyüklükteki karıştırma kabında tartılmış Magnezyum stearat üzerine talk eklenerek progresif olarak karıştırılır ve bu karışımın üzerine de hazırlanan granül eklenip karıştırılır. Bu tozdan 50 g alınarak toz kontrollerine geçilir. Kontroller sonrasında bu toz diğer yarısıyla karıştırılarak kontrol sonuçları basım işlemine uygunluğa işaret ediyorsa basım işlemine geçilir. 2
TOZ KONTROLLERİ AKIŞKANLIK KONTROLLERİ 1- Yığın açısı tayini ve Akış süresi tayini (EP 1997): Amaç: Verilen tozun belirlenen koşullarda dikey olarak akış yeteneğinin saptanması. Yöntem: Kuru ve alt ucu uygun bir şekilde kapatılmış olan huniye, 50 g test örneği sıkıştırmadan yerleştirilir. Huninin alt ucu açılarak örnek huniden akıtılır. Akan tozun oluşturduğu yığının eğim açısı hesaplanır. Bu işlem üç kez tekrarlanarak bulunan sonuçlar not edilir. Tozun akış yeteneği elde edilen açı değerine göre belirlenir. Buna göre; α < 30 0 Serbest akış α < 40 0 Zor akış α < 50 0 Akış yok Bulgular: h (cm) r (cm) a (º) T (s) 1 3,54 4,75 36,70 Zorla 2 3,54 4,75 36,70 Zorla 3 3,54 4,75 36,70 Zorla α ort = 36,70º Sonuç ve Yorum: Granülasyon ile akış düzenlenmesi hedeflenmiş ve kaydırıcılar eklenmiş olan toz karışımında yapılan yığın açısı ve akış süresi tayinleri sonucunda akış süresi 2 s den kısa olması gerekirken olarak görülmüş, yığın açısı ise toz karışımının Zor Akış gösterdiğine işaret etmiştir. Bu sonuçlar ışığında sodyum fenobarbital tablet formülasyonu basım için uygun değildir. Basım yapıldığı taktirde toz, tablet makinesinin mühresine homojen dolmayacağından, ağırlık, etken madde miktarı, sertlik v.b. bakımlardan homojen olmayan tabletler elde edilebilir. Bu sonucun olası nedeni formülasyon için kullanılan maddeler üzerindeki bozulma olabilir. Bu bozulma muhtemel olarak maddelerden biri ya da birkaçının nem çekmesi sonucu 3
olmuş olabilir. Nem tayin testinden sonra akış ile ilgili bu sorunun kökeni daha isabetli bir şekilde saptanabilir. 2- Görünür hacim, Vuruş hacmi, Görünür Dansite ve Vuruş Dansitesi Tayini (EP 1997) Basılabilirlik indisi (USP 2000) Amaç: Belirlenen koşullarda vuruş öncesi ve sonrası görünür hacimlerini, tozun sıkıştırılabilirliğini, tozun vuruş öncesi ve sonrası dansitelerini saptamak ve bunun üzerinden tozun basılabilirliği hakkında fikir edinmek. Yöntem: 50 g toz numunesi volumetreye aktarılır. Öncelikle 10 vuruş yaptırılarak yüzey düzlüğü sağlanıp görünür hacim ölçülür(v 10 ) daha sonra 90 vuruş daha yaptırılarak Vuruş hacmi tespit edilir ( V 100 ). Bu formülasyonda V 10 değeri yerine V 0 bakılmıştır V 10 - V 100 sıkıştırılabilirlik değeri 50 g toz için 10 ml veya daha az olmalıdır. Basılabilirlik indisi için bulunan değerler ise şöyle yorumlanır; % BASILABİLİRLİK AKIŞ ÖZELLİĞİ 15 Mükemmel 12-16 İyi 18-21 Uygun 23-35 Zayıf 33-38 Çok Zayıf >40 Çok Çok Zayıf Veriler: V 0 = 85 ml görünür hacim V 100 = 62 ml vuruş hacmi V 10 -V 100 = 23 ml Görünür dansite : 50g/V 0 = 50/85 = 0,58 g/ml Vuruş dansitesi : 50g/ V 100 = 50/62 = 0,81 g/ml Basılabilirlik İndisi (I) : (1- V 100 / V 0 )x100 I= 27,1 Sonuç ve Yorum: Sodyum fenobarbital formülasyon tozu üzerinde yapılan Görünür hacim, Vuruş hacmi, Görünür Dansite ve Vuruş Dansitesi Tayini Basılabilirlik indisi tayini sonrasında elde edilen bulgulara göre sıkıştırılabilirlik değeri istenen değerden (<10 ml) den fazla bulunmuştur Basılabilirlik indisi de (27,1) akış özelliğinin Zayıf olduğu çıkarımına götürmektedir. Formülasyon bu haliyle basıma gittiği taktirde muhtemelen mekanik açıdan stabil olmayan tabletler elde edilecektir. Bu olumsuz tablodan sorumlu olan durum maddelerden birinde ya da birkaçındaki olası yüksek nem oranı olabilir. Nem tayin testi sonrasında durum açıklığa kavuşabilir. Bir diğer olası neden ise uygulanan granülasyon un başarısızlığı olabilir. Ham toz karışımı ile briket tablet basımı yapılmak istendiğinde bir türlü uygun bir şekilde basım gerçekleştirilememişti ve muhtemelen granülasyon işlemi başarılı bir şekilde gerçekleştirilememişti. 4
3- Nem Tayini: Amaç: Toz numunesinin içerdiği nem miktarının tayin edilmesi. Tablet basımı için kullanılacak tozlarda nem miktarının belirli değerler arasında olması istenir. Tozlar veya granüllerin nem oranının yüksek olması; akışkanlığın azalmasına neden olur. Akışkanlık yeteneğindeki bu azalma; tozun tablet haline getirilmesinde sorunlara neden olabileceği gibi tozlardaki olası yüksek nem oranı da basılan tabletlerin stabilitesi üzerinde olumsuzluklar doğuracaktır. Yöntem: 10g toz tartılarak nem tayin terazisine konur. Terazi sıfırlanarak IR lambası toz örneğinin erime derecesinin altında bir sıcaklıkta çalıştırılır. 1inci, 2nci, 3üncü, 4üncü ve 5inci dakikalarda ağırlık değişimi tabloya not edilir. Ağırlık azalması devam ediyorsa sabit ağırlığa gelene dek ölçümlere devam edilir. Ağırlıktaki azalma kaybedilen nem olarak kabul edilir ve zamana karşı % nem içeriği grafiğe geçirilir. Veriler: t (dakika) Toz Ağırlığı (g) 0 1 2 3 4 5 % nem miktarı 4,00 Nem Tayini Grafiği % nem miktarı 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 0 1 2 3 4 5 t (dakika) 6 Sonuç ve Yorum: 5
TABLETLER ÜZERİNDE YAPILAN KONTROLLER 1- Çap ve Kalınlık Tayini: Amaç: Basılan tabletlerin çap ve kalınlıklarının saptanması. Çap ve kalınlık, tabletin ağırlığı, uygulanan kompresyon kuvveti, tabletin porozitesi ve yoğunluğu ile ilişkilidir. Saptanan kalınlıkların oluşturduğu dağılımın varyasyon katsayısının (VK), kaynaklarda belirtilen sınırların üstünde çıkmaması gereklidir. VK: Standart sapmanın ortalamaya bölünmesiyle elde edilen değerdir. Bulunan verilerin ortalamadan % de kaçlık bir sapma sergilediğini gösterir. Saptanan kalınlık değerlerindeki farklılıkların kabul edilebilir sınırlar dışında olması kullanılan toz karışımının mühreye homojen bir şekilde dolmadığını ve tozun akışkanlığının basım tekniğine uygun olmadığını gösterir. Sınırlar dışındaki çap ve kalınlık sapması ağırlık ve içerik tekdüzeliği bakımından da olumsuz sonuçların habercisidir. Ağırlık ve içerik bakımından değişken tabletler arasında biyoyararlanım farklılıkları gözlenmesi kaçınılmazdır. Basılan tabletler arasındaki kalınlık sapmalarının yüksekliği; tablet üzerine basım sırasında uygulanan kompresyon kuvvetinde de değişikliklere neden olur. Bu ise tabletlerin sertliğini ve aşınmaya dayanıklılığını azaltacağından sertlik tayini ve firiyabilite testleri sonuçlarının da uygunsuzluğu hakkında ipuçları erir. Bilindiği gibi tablet sertliği ve firiyabilitesi oral alınan tabletler için biyoyararlanım açısından önemli kriterlerdir. Sertliği ve firiyabilitesi farklı olan tabletlerin dezentegrasyon ve dissolüsyonlarında farklılıklar görülecektir. Bu farklılıklar tabletlerin biyoyararlanımlarında da değişkenliklere neden olur. Yöntem: Kompas kullanılarak basılan tabletlerin çap ve kalınlıkları ölçülür. % 5 ya da daha küçük sapmalar kabuledilebilir, % 5 ten büyük sapmalar ise formülasyon ve ambalajlama sorunlarına işaret eder. Tb. No Çap (cm) Kalınlık (cm) 1 1,21 0,15 Çap ort : X 1,21 2 1,21 0,15 Çap SS : 2,34056E-16 3 1,21 0,15 Çap %VK (100 x SS / X): 1,93434E-14 4 1,21 0,15 5 1,21 0,16 Kalınlık ort : X 0,1510 6 1,21 0,15 Kalınlık SS : 0,003162278 7 1,21 0,15 Kalınlık %VK (100 x SS / X): 2,094223616 8 1,21 0,15 9 1,21 0,15 10 1,21 0,15 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Bulgular ve Yorum: Sodyum Fenobarbital tabletler üzerinde yapılan çap ve kalınlık ve bunlara bağlı SS, VK hesaplamaları sonucu ne çap ne de kalınlıkta %5 ten büyük bir sapma gözlenmiştir. Aspirin tablet formülasyonu çap ve kalınlık değişkenlikleri bakımından uygundur. 6
2- Sertlik Tayini (EP-1997): Amaç: Belirli koşullar altında tabletlerin kırılmaya karşı direncinin, tabletleri kırmak için gerekli kuvvetin ve partiküller arası kohezyonun (birbirine yapışma) ölçülmesi amacıyla yapılır. Tabletlerin sertlikleri: Toza üst zımba tarafından uygulanan basınçla, Tablet basım hızıyla, Kullanılan kaydırıcının cinsi ve miktarıyla yakından ilgilidir. Uygulanan basınç arttıkça tablet sertliği de artar. Gereğinden fazla kaydırıcı kullanıldığında kaydırıcının partiküller arasına girmesinden dolayı partiküller arası kohezyon azalacak ve sonuçta tablet sertliği de azalacaktır. Ayrıca kaydırıcıların ilavesinden sonra karıştırma süresi de önemlidir. Karıştırma süresinin uzun tutulması, partiküllerin iç yüzeyinin de kaydırıcıyla kaplaması sonucu sertlikte azalmaya neden olur. Tabletlerin sertliği tabletlerin mekanik dirençlerinin göstergesidir. Mekanik direnç için bir diğer önemli parametre ise tabletlerin ağırlıklarıyla ilişkisi olmayan gerilme direncidir. Tablet sertliği; tabletlerin depolanma, taşınma, kaplanma ve kullanılmadan önce aşınmaya-kırılmaya karşı dirençleri ile ilgilidir. Düşük sertlikli tabletlerde aşınmaya, ufalanmaya yada kırılmaya daha fazla maruz kalır. Bu gibi durumlar ise etken madde kaybına neden olur. Ayrıca tablet sertliği ile tabletin dağılabilirliği arasında yakın ilişki vardır. Fazla sert olan tabletler dezentegrasyon ve dissolüsyonlarına uğrayamayacaktır ve bu tabletlerin biyoyararlanımlarını düşürecek ya da istenen biyolojik cevabın ortaya çıkma süresini uzatır. Tüm bu parametreler göz önünde bulundurulduğunda, tabletlerin sertliklerinin mide ortamında hızla dezentegre olacak kadar düşük ancak, üretiminden hastanın kullanımına dek, ambalajlama, taşıma ve saklama esnasında tablet bütünlüğünü koruyacak kadar yüksek olması hedeflenir. Bulgular: Heberlein sertlik ölçme cihazı kullanılır. 10 tablet çalışılır. Sonuçlar kilopound veya Strog-Cobb cinsinden ölçülerek Newton cinsinden verilir. Tb. No Sertlik (klbf) (Kilopound Force) Sertlik (kn) (KiloNewton) 0,4535924 1 pound kg 1 pound 4,44822 N 1 klbf 4,44822 kn Ortlama Tb. Sertliği: 12,57 1 3,40 15,12 2 Standart Sapma: 1,677060688 3 2,40 10,68 % VK: 13,34578328 4 3,20 14,23 Tb çapı (cm): 1,21 Tb. Klnlk (cm): 0,1510 5 3,00 13,34 Gerilme drnc: σ =2.F/π.D.t 6 3,00 13,34 σ = 43,8069 7 2,60 11,57 σ = Gerilme Direnci 8 2,40 10,68 F= Sertlik 9 2,60 11,57 D= Tb çapı (cm) 10 t= Tb. Kalınlık (cm) Sonuçlar ve Yorum: Sertlik değerleri %13 ün üzerinde farklılıklar göstermiştir. Bu durum ürünler arası tekdüzelik prensibine aykırıdır. Bu halde tabletlerin dağılım profilleri farklılık göstererek etkinin ortaya çıkma süresi tabletler arasında değişebilir. Durumun olası nedeni toz karışımının homojen olmaması, kaydırıcı dağılımının farklılıklar göstermesi olabilir. 7
3- Kaplanmamış tabletlerin friyabilitesi (kırılganlığı) (Ufalanmaya, aşınmaya dayanıklılık testi) (USP XXIII ; EP-2001) Amaç: Belirlenen koşullar altında kaplanmamış tabletlerin mekanik zorlamayla kırılganlıklarının tespiti amacıyla yapılır. Bu testin tabletlerin mekanik direnci ile yakın ilişkisi vardır ve beraber düşünülmelidir. Yöntem: Testte 0,65g ve daha hafif tabletler için 20 tablet; 0,65 g dan daha ağır tabletler için 10 tablet kullanılır. Üzerindeki tozlar temizlenerek tabletler tartılır. Bu tabletler friyabilitöre yerleştirilerek cihaz çalıştırılır. 100 devir dönmesi sonucunda friyabilatör kapatılarak tabletler çıkarılır.çıkarılan tabletler üzerindeki tozlar temizlendikten sonra ikinci kez tartımları yapılır. Bu iki tartım sonuçları formülde yerine konularak (B) değeri hesaplanır. Hesaplanan değerin % 1 ya da daha düşük olması gerekmektedir. Friyabilatör B = 100(1-W/W 0 ) W 0 : İlk tartım sonucu W : Son tartım sonucu Bulgular: W 0 = 4,523 g W = 4,490 g B = 100 x [1-(4,490/4,523)] B = % 0,7296 Sonuç: Aşınma testi sonucunda ağırlık azalması sınır değer olan % 1 in altında bulunmuştur. Bundan yola çıkarak tabletlerin ufalanma ve aşınmaya karşı dayanıklı olduğu söylenebilir. 8
4- Ağırlık Değişkenliği (USP XXIV) (TF 1974) Amaç: Rastgele seçilen 20 tabletin ağırlıkları arasındaki değişkenliğin ölçülmesidir. Sapmaların tabloda verilen değerler dışında olması istenmez. Ağırlık sapmasının öngörülmüş sınırlar dışında olması tozun akışkanlığının sorunlu olduğunu düşündürür. Ağırlık sapmasının sınırlar dışında olması aynı zamanda tabletlerin kalınlıklarının farklılığı, dolayısıyla sertliklerinin ve sertlikle ilişkili olan dezentegrasyon de dissolüsyona uğramalarının farklılığını ve en önemlisi içerik tekdüzeliğinin olmamasını da akla getirmelidir. Bu farklılıklar evrensel ilaç tanımındaki tekdüzelik ilkesiyle uyuşmamaktadır ve biyoyararlanım ile etki potansiyelinin değişkenlik göstermesine neden olur. Yöntem: 20 tablet tartılır ve ortalama ağırlıkları hesaplanır. (20 tablet temin edilemediğinde 10 tabletle de alınabilir). Tabletler teker teker tartılır; 2 tabletten daha fazlasının ağırlıklarındaki sapma, aşağıdaki cetvelde bildirilen en az (A) yüzde oranından veya hiçbir tablette en çok (B) yüzde oranında fazla olmamalıdır. Tb. No Bulgular: Ağırlık (mg) CETVEL Ortalama Ağırlık Yüzde Sapma A B 80 mg veya daha az ± 10 ± 15 80 mg ila 250 mg ± 7,5 ± 12,5 250 mg dan daha fazla ± 5 ± 10 1 211 Ort. Ağırlık (m ort ) 227,250 2 211 3 245 A= m ort x 5/100 11,363 B= m ort x 10/100 22,725 4 208 m ort + A 238,613 m ort + B 249,975 5 248 m ort - A 215,888 m ort - B 204,525 6 251 7 213 Sonuç ve Yorum: Ölçümü yapılan 20 tabletten 7 tanesi tablonun A 8 243 sütununda tarif edilen sınırın üzerinde 8 tanesi ise sınırın altındadır. Ayrıca B tablosuna göre değerlendirme yapıldığında ise tabletlerden iki 9 206 tanesi tabloda verilen sınırın üzerinde izlenmiştir. 10 209 Tabletler ağırlık tektüzeliği bakımından USP XXIV ve TF 1974'e uygun 11 237 değildir. Ağırlıktaki bu değişkenlik, içerikteki olası değişikliğinde 12 226 belirtisidir. Ağırlık bakımından aşırı değişkenlik gösteren bu sodyum 13 215 fenobarbital tabletleri, maddenin endikasyonlarından biri olan status 14 208 epilepticus'un önlenmesi durumu ve maddenin çok dar bir terapotik indeksi olduğu gözönünde bulundurulduğunda kesinlikle düzeltilmesi gereken 15 232 hayati bir konudur. Durumun düzeltilmesi için tozun ablet makinası 16 212 mühresine eşit dolmasını sağlayacak tedbirler alınmalıdır. Bunların 17 256 arasında kaydırıcı miktar ve etkinliğinin artırılması ve kullanılan 18 244 eksipiyanların dikkatle seçilmesi de vardır. 19 220 Formülasyonda kullanılan laktoz un yanlış bir laktoz olduğu sonradan anlaşılmıştır. Olası olumsuzluklar bundan dolayı olabilir. 20 250 9
5- Tabletlerde Dezentegrasyon (Dağılma) Testi (TF 1974) (USP 1995) Amaç: Tabletlerin deney koşullarındaki sıvı ortama yerleştirilmelerinin ardından dezentegrasyona uğrama sürelerinin tespiti ve bu değerlerin farmakopeye uygunluğunun tespiti. Tabletler için dezentegrasyon (dağılma); içeriğin çözünmesinden önce tabletin parçalanarak partiküllerin yüzey alanlarının artması için gerekli bir biyolojik prosestir. Testte ölçümü amaçlanan durum tabletlerin ortamda çözülmesi değil deney düzeneğinin üzerinde kalan kısmının yumuşak ve katı kitle içermeyecek hale gelmesidir. Dezentegrasyonda istenen şey, tabletin, basılmadan önceki toz karışımı haline geri gelmesidir. Bu aşamadan sonra çözünme gerçekleşse de çözünme olayı bu testin konusu değildir. Tabletin dağılabilirliği, tabletin sertliği, içerdiği maddelerin özellikleri, miktarları, cinleri gibi parametrelerle ilişkilidir. Çok sert tabletlerde toz partiküllerinin kohezyonu fazla olacağından dağılma olayı zordur ve geç gerçekleşir. Bunun yanında formülasyonda kullanılan dağıtıcının dağıtıcılık kapasitesi ve yeteneği ile birlikte oranı da tabletin dağılmasına etki eden bir diğer faktördür. Dağıtıcılar, sulu ortamda suyu absorblama sonucu şişerek ya da, mide ortamında hidroklorik asit ile karbondioksit gazı çıkararak tabletin dağılmasını sağlayan maddelerdir. Suyu absorblayarak şişen dağıtıcılara örnek olarak Nişasta, Metil Selüloz, verilebilirken; Mide ortamında HCl ile CO 2 ürünlü reaksiyona giren dağıtıcılara örnek olarak kalsiyum karbonat, sodyum bikarbonat gösterilebilir. Formülasyonun hazırlanması aşamasında dağıtıcının ilave edileceği sıra doğru seçilmelidir. Dağıtıcı fonksiyonlu madde, kaydırıcılardan önce eklenmeli, dış faza kaydırıcı gelmelidir. Bunun olamadığı durumlarda, yarısı iç faza, diğer yarısı da dış faza ilave edilebilir. Kaydırıcılar hidrofobik maddeler olduklarından oranları dağılım üzerinde etkilidirler. Yüksek oranda kaydırıcı ihtiva eden tabletlerde dağıtıcı fonksiyonlu maddelerin suyla ya da HCl ile teması gecikeceğinden veya zorlanacağından dağılma süresi uzayacaktır. Yöntem: Tabletler için dağılma testi, üzeri kaplanmamış tabletlere tatbik edilir. Ağızda emilecek veya eritilecek tabletlere, bu test tatbik edilmez. Ön deneme. İçinde 37º ± 2º lik 50 ml distile su bulunan ve 37º lik su banyosunda tutulan, 100 ml lik bir erlenmeyere bir tablet konulur. Tablet, kabın kenarlarına çarpmayacak ve ancak suda yer değiştirecek şekilde, erlenmeyer dakikada iki defa çalkalanır. Başka bir kayıt yoksa tablet, onbeş dakikada dağılmalıdır. Alet. 1 L lik bir beher ve içinde dakikada 28 ila 32 defa inip çıkabilen, inip çıkma mesafesi 5 ila 6 cm olan bir sepet. Sepet, altı adet 7,75 ± 0,25 cm boyunda, üst kısmı açık olan boru ihtiva eder. Cam boruların iç çapı 21,5 mm, cam kalınlığı 2 mm dir. 10
Sepetin alt ve üst kısmında 9 cm çapında, 6 mm kalınlığında ve her birinde, yukarıda tarif edilen cam borunun yerleştirilmesi için yuva bulunan, pleksiglastan yapılmış iki tabla oturtulmuştur. Bu tablalar paslanmaz çelik çubuklar ve vidalar yardımıyle birbirine bağlanmıştır. Sepetin alt kısmında delikleri 2 mm olan paslanmaz çelikten bir elek teli bulunur. 6 adet 9,5 ±0,15 mm kalınlığında ve 20,7 ± 0,15 mm çapında, pleksiglastan yapılmış disk. Disklerde 2 mm çapında 5 delik ve disklerin çevresinde v şeklinde dört tane çentik bulunur; çentiklerin alt ucu 1,6 mm, üst kısmı 9,5 mm, derinliği 2,55 mm dir. Metod: Beher içine, suhuneti 37 º ± 2º ye getirilmiş su konulur, bir termostat yardımıyla suhunet ayarlanır. Her cam borunun içine birer tablet yerleştirilir ve alet 15 dakika çalıştırılır; monografisinde başka bir kayıt yoksa bu müddetin sonunda tabletlerin hepsi dağılmalı ve eleğin altına geçmelidir. Tabletlerden 1 veya 2 tanesi dağılmazsa 12 tablet ile test tekrarlanmalı ve 18 tabletten en az 16 sı dağılmalıdır. İnjeksiyonluk solusyonlar için kullanılan tabletler tamamen erimeli ve berrak bir solusyon vermelidir. Bulgular: Alete yerleştirilen tabletlerin tamamı aletin çalıştırılmasından sonra 20 saniye içinde dağılmışlardır. Sonuç ve Yorum: Tabletler farmakopelerde belirtilen mühlet içersinde dağılmışlardır, bundan yola çıkarak yutulduktan kısa bir süre sonra dağılarak hızla etki göstereceğine dair bir fikir edinebiliriz. Tabletlerimiz dağılma bakımından farmakopelerde belirtilen standartlara uygundurlar. Zira tabletlerin saniyelerle ölçülecek bir süre içinde dağılmış olması ek problemleri akla getirmektedir. Bunlardan kanaatimce en önemlisi tabletin yutulması esnasında alınan su ile fazlaca hızlı bir şekilde dağılarak, henüz dağılması gereken yer olan mide ye gelmeden önce toz karışımı haline gelmesidir. Kimyasal maddeler genellikle acı bileşikler olduklarından hastanın henüz ağzındayken dağılan bu tabletler hasta uyuncunu zorlaştırabileceği gibi, tam olarak yutulamayan etken madde nedeniyle etki kaybı gözlenebilir. Bu denli hızlı bir dağılma formülasyondaki dağıtıcının etkinlik ve miktarının fazlalığından dolayı olabilir. Dağıtıcı miktarının düzenlenmesi ya da tabletteki tozların suyla temasını biraz daha geciktirmek için hidrofobik özellikli bileşen olan kaydırıcının artırılmasıyla dağılma makul bir süreye uzatılabilecektir. Ancak farmakopelerde dağılma için bir alt değer bulunmadığından formülasyona müdahele söz konusu değildir, bununla beraber aşırı hızla dağılan tabletler için sakıncaların gözetilmesi ve belirlenmesi eczacı olarak önem arzeden bir durumdur. Serkan Türkmen 20225682 Sabah A3 Grubu 11