Biyosidal Ürünlerin Mikrobiyolojik Analizlerinde Karşılaşılan Genel Sorunlar Güven Özdemir Ege Üniversitesi Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Bornova, İzmir guven.ozdemir@ege.edu.tr
Biyosidal ürünlerin laboratuvar koşullarında mikrobiyolojik etkinliğini tespit etmek amacıyla yapılan testlerin güvenilirliğini ve doğruluğunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır.
Biyosidal ürünlerin mikrobiyolojik etkinliğinin doğru olarak değerlendirilmesi ve laboratuvarlar arasında standardizasyonun sağlanması için uluslararası olarak kabul görmüş yöntemlerin kullanılması büyük önem taşımaktadır.
Mikrobiyolojik etkinlik test sonuçlarını etkileyen faktörler; biyosidal ürüne, personele/operatöre, mikroorganizmalara, laboratuvara ve çevresel etkenlere bağlı olabilmektedir.
Biyosidal ürüne bağlı faktörler içinde; örnekleme, örneğin laboratuvara taşınımı, örneğin/ürünün konsantrasyonu etken maddenin homojen şekilde olması ve örneğin ambalajı sayılabilir.
ürünün tabiatı en büyük belirsizlik bileşenidir. Aktif maddenin ürün içerisinde çözünür veya partiküler halde olması mikroorganizma üzerindeki etkinliği etkileyen önemli bir unsurdur.
Ölçüm Belirsizliği MU Eğer bir analizi birkaç kez tekrarlarsanız farklı sonuçlar elde edersiniz
Kesinlik, doğruluk ve Sapanlar
Standart Sapmalar Farklılığın önemli ölçümleri aşağıdakilerdir S r = Tekrarlanabilirliğin Standart Sapması, aynı örneğin tekrarlanmış analizlerinden elde edilir ve ekipmanın veya operatörlerin istikrarını kontrol etmeye yarar S R = Tekrar üretilebilirliğin Standart Sapması, çift örnekten sağlanır ve laboratuarın analitik belirsizliğini ölçmeye yarar
Tekrarlanabilirlik Örneği _ Sonuç Log X ( x x ) 2 5600 3,75 0,0049 6500 3,81 0,0169 4800 3,68 0 5000 3,70 0,0004 3000 3,48 0,04 3700 3,57 0,0121 6200 3,79 0,0121 4900 3,69 0,0001 3500 3,54 0,0196 6000 3,78 0,01 X = ( ) Σ (x x) 2 = S r = Sayımın tekrarlanabilirliği: r = k X S r = =
Tekrar Üretilebilirlik Farklı koşullar altında yapılan analizler arasındaki farklılığın ölçümü (aynı metot, aynı örnek/test parçası): Farklı operatörler (farklı laboratuarlar) Farklı ekipman Farklı koşullar Farklı zaman (uzun zaman aralıkları ile)
Belirsizlik nereden kaynaklanır? Örnekleme, laboratuardaki alt örnekleme/birincil dilüsyon Matris (Homojenlik/Homojen olmama) Kalıcı Rasgele Hata Operatör/süre (Eğitim, Tecrübe, Yetenek)
Homojen olmayan biyosidallerle (birden fazla fazın bulunması, tablet vb. ürünlerin çözülmemesi) yapılan uygulamalarda tekrar üretilebilirliğin düşük olduğu gözlenmektedir.
Ekipmandan gelen belirsizlik bileşenleri Teraziler Termometreler Seyrelticiler Karıştırıcılar (homojenleştiriciler) Termostatlar Hacimsel ekipman Otoklavlar
Operatörlerden gelen belirsizlik bileşenleri Alt-örnekleme (matristen de kaynaklanabilir) Dilüsyon Muamele süresi Petrileme Petrilerin okunması Sonuçların yorumlanması Sonuçların hesaplanması
Çalışmayı yapan personelin mikrobiyoloji konusuna hakim olması, mikroorganizmaların yapısal özelliklerini bilmesi, sonuçların değerlendirilmesi açısından önemlidir.
Operatör katkısı Analizin sübjektif kısmı her zaman için Tekrar üretilebilirlik (S R ) değerine en çok katkı sağlayanıdır. Bu nedenle bizler muhakkak: Sayma tekniklerini ve operatörlerin bireysel tekrarlanabilirliğini izlemeli ve eğitim ihtiyaçlarını değerlendirmeliyiz.
Uluslararası Katılımlı 2. Ulusal Biyosidal Kongresi, 9-13 Kasım 2015, Çeşme, İzmir
Uluslararası Katılımlı 2. Ulusal Biyosidal Kongresi, 9-13 Kasım 2015, Çeşme, İzmir
Petrilerin ortak sayımını ve değerlendirmesini yapmalı (koloni renkleri, büyüklükleri, morfolojisi, birbirine bitişik kolonilerin nasıl sayılacağı,vs.) ve böylece operatörler arasında farklılıkların (sapanların) ortaya çıkmasını engellemeye çalışmalıyız.
Uluslararası Katılımlı 2. Ulusal Biyosidal Kongresi, 9-13 Kasım 2015, Çeşme, İzmir
Diğer belirsizlik bileşenleri Besi yeri kalitesi (son derece etkili olabilir) Cam aparatların temizliği (Deterjan kalıntıları) Su kalitesi (gözden kaçırılan bir sorun) Kullanımdan evvel ve kullanım esnasında besiyerinin saklanması
Ortamın sıcaklığı, temas süresi, ph sı, dezenfektanın seyreltildiği suyun sertlik derecesi ve ortamdaki organik madde yükü dezenfeksiyonu etkileyen çevresel faktörlerdir.
Örneğin; gluteraldehid yüksek ph larda daha etkili olurken, sodyum hipoklorit gluteraldehite göre nispeten daha düşük ph larda daha fazla etkili olabilmektedir.
Organik kirlilik, mikroorganizmalara besin kaynağı olması yanında dezenfektan etkinliğini azaltan önemli bir faktördür. Dezenfektan etkinliği ölçülürken kirletici ajanların kullanımı, ürünün kullanım alanındaki gerçek etkinliğinin belirlenmesini sağlayacaktır.
Organik madde varlığı okside edici maddelerin (klor ve iyot gibi) etkinliğini büyük ölçüde azaltmakta. Hidrojen peroksitin kirli koşullarda ve düşük konsantrasyonlarda etkinlik gösterememesi.
Klor ve alkol içeren bazı biyosidal ürünlerin uzun süreli mikrobiyolojik etkinlik denemelerinin maddelerin yapısı nedeniyle anlamlı olmaması (uçucu, buharlaşıcı)
Nötralizasyonun tam olmaması durumunda analizin membran filtrasyon tekniği ile tekrarlanması gerek maliyet gerekse zaman açısından olumsuzluk yaratmaktadır. Mikobakterisidal etkinlik denemeleri gibi uzun süreli testlerde analizin sonuçlanmasını 20 gün geciktirebilmektedir.
Mikrobiyolojik etkinlik denemeleri için halihazırda kullanılan standart yöntemler bazı durumlarda yetersiz kalmaktadır.
Özellikle içme suyu dezenfektanları, aerosol şeklinde kullanılan hava dezenfektanları ve biyofilme karşı etkinlik gösteren dezenfektanların, mikrobiyolojik etkinlik denemeleri için farklı yöntemlerin geliştirilmesi zorunlu hale gelmiştir.
Viskoz sıvıların bakteri süspansiyonu ile tam olarak karışamaması nedeniyle antimikrobiyal etkinliklerinin kısıtlanması. Özellikle sıvı sabun gibi etkinlik süresi kısa olan maddelerde bu sorun daha net gözlemlenmektedir.
Her ne kadar sahadaki uygulamalarda farklı sonuçlar elde edilme ihtimali olsa da, biyosidal ürünlerin mikrobiyolojik etkinlik denemelerinin uygulama alanları göz önünde bulundurularak ve standart metotlara bağlı kalınarak yapılması, güvenilir sonuçlar alınmasını sağlayacaktır.
Elde edilecek sonuçların, insan hijyenini ve insan sağlığını birebir etkileyeceği unutulmamalıdır.
Uluslararası Katılımlı 2. Ulusal Biyosidal Kongresi, 9-13 Kasım 2015, Çeşme, İzmir
Kısa temas süresi olan ürünlerin analizlerinde, özellikle elde kullanılan ürünlerin etkinlik testlerinde, 5 saniye gibi çok ufak sapmalar bile sorun olabilmektedir. Güncel mikrobiyolojik etkinlik standartlarında temas sürelerine ek olarak nötralizasyon süreleri de artık zaman kısıtlamasına tabi tutulmaktadır.
Konsantrasyonu önceden belirlenmiş hazır kültürler kullanılmadığında, özellikle küf ve bakteri sporlarında mikroorganizma süspansiyonunun hazırlanmasında zorluklarla karşılaşılmaktadır.
Spektrofotometrik yöntemlerlerin spor canlılığını belirleme açısından yeterli olmaması nedeniyle ek yöntemler kullanılmaktadır. Buna rağmen süspansiyonlardaki koloni oluşturan birimler limitlerin dışında çıkabilmekte, bu sorun da analizin tekrarlanmasına sebebiyet verebilmektedir.
Membran filtrasyonun açık bir sistemde gerçekleştirilen bir test olması nedeniyle kontaminasyon riski oluşturmakta. Legionella ve Mycobacterium gibi aerosolle bulaşabilen organizmalarla çalışılması sağlık açısından risk oluşturmaktadır. Çalışan personelin güvenliği açısından bu tür analizler güvenlik kabininde gerçekleştirilmelidir.
Yurtta Barış, Dünyada Barış Peace at Home, (K.Atatürk) Peace in the World Thank you Amäsägnalähu Teşekkür ederim धन यव द təşəkkür edirəm gracias Merci Thank you 谢 谢