MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU Celal EMANET * Özet Bu makalede New York un Hudson kasabasında dünyaya gelen Muhammed Alexander Russell Webb in (1846-1916) hayatı, faaliyetleri ve ilmi çalışmaları ortaya konulmaktadır. Muhammed Webb yaşadığı dönemde İslam karşıtı ortaya çıkan fikir ve düşüncelere karşı mücadele veren önemli bir şahsiyettir. Kendisi 1893 yılında yapılan Dünya Dinleri Konferansı nda İslam ı temsil eden tek isimdir. Muhammed Webb yaptığı İslamî faaliyetler ve dinî propagandalarla insanların Müslüman olmasını amaçlamıyordu. O, yakın çevresindeki dostlarına ve Amerikan toplumuna İslam ın gelişmelere kapalı, kadınlara karşı hoşgörüsüz ve şiddet yanlısı bir din olmadığını ispat etmeye çalışıyordu. Dinî çoğulculuğa ve her türlü fikre açık olan Webb, bu ahlakıyla İslam a karşı bağnaz yaklaşımların da önüne geçmiştir. Anahtar Kelimeler: Muhammed Alexander Russell Webb, Amerika da İslam, Osmanlı Devleti, İslamî Propaganda. Abstract Muhammad Alexander Russell Webb And Islamic Mission In Us This article continues to reassess Islam s place within American religious history by examining the life and work of a remarkable nineteenth-century American figure, Muhammed Alexander Russell Webb (1846-1916) who was born in Hudson, New York, a white Muslim convert who challenged the prevailing anti- Islamic sentiments of the time. He was the only representative of Islam at the World s Parliament of Religions in 1893. Refuting previously undisputed myths, Webb s aim was not to proselytize his religion, but to demonstrate to his fellow representatives, as well as the American public that their concepts of Islam as a non-progressive religion, intolerant of women, violent, were unfounded. Also Muhammed Webb welcomed religious pluralism enthusiastically and played his own role in America s gradual evolution toward it. Key Words: Muhammad Alexander Russell Webb, Islam in America, Ottoman Empire, Islamic Propaganda. * Dr, Garden State Islamic Center, New Jersey, USA. celalemanet@hotmail.com Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi Cilt 13, Sayı 2, 2013 ss. 139-173 db 13/2

CELAL EMANET 140 db Giriş Aslında İslam ABD topraklarında bir kaç asırlık geçmişe sahip yeni bir din değildir. Somn yıllarda vesikalar üzerine yapılan çalışmalar da bu hakikati ortaya koymaktadır. Abdullah Hakim Quick, Sulayman Nyang (Howard University), Barry Fell (Harvard University) gibi ilim adamları; İspanya ve Batı Afrikalı Müslümanların Amerika kıtasına Kristof Kolomb dan en az beş asır önce ulaştıklarını gösteren bazı delillere ulaşmışlardır. İlim adamları, o dönemin yerlilerine ait kitabeleri, sanatsal ve kültürel çalışmalarını inceleyerek onların dillerindeki Arapça öğeleri ortaya koymak suretiyle böyle bir sonuca varmışlardır. Örneğin elbise modellerini incelediklerinde Batı Afrika lı Müslümanlarla Amerika kıtasının yerli halkı arasındaki benzerlikler olduğunu göstermişlerdir. 1 ABD de yüzyıllar boyunca köleleştirilmiş şekilde bulunan Afrikalı Müslümanların toplam sayılarının ne olduğu bilinmemektedir. Bununla birlikte 18. yüzyılın sonlarında Amerika nüfusunun yaklaşık % 10 veya daha fazla bir yekûnunu Müslüman olan kölelerin teşkil ettiği tahmin edilmektedir. 2 Bu değerlendirmelerin çoğu muhtemelen ırk ve köken olarak Müslüman esirlerin arşivlerine dayanmaktadır. Tarihi kayıtlarda Ayuba ibn Suleiman Diallo (1701-1773), 3 Yarrow Mamout (1707/1736-1823), 4 Abdulrahman Ibn Sori (1762-1816), 5 Bilali Muhammad (1770-1857) 6 ve Omar ibn 1 ABD nin tarihinde Kolomb dan önce Müslümanların bulunduğuna dair son yıllarda yeni araştırmalar yapılmaktadır. Yukarıda isimleri geçen ilim adamlarının Kolomb tan önce Müslümanların Amerika kıtasında var olduklarına dair yaptıkları araştırmalar ve elde ettikleri neticeler bakımından önemlidir. Bu çalışmalardan bazıları; Barry Fell, America B.C.: Ancient Settlers in New World, New York: Times Books, 1976; Barry Fell, Saga America, 1st edition, Times Books, 1980; Abdullah Hakim Quick, Deeper Roots: Muslims in The Americas and The Caribbean From Before Kolomb to The Present, London: Ta-Ha Publishers, 1996; Sulayman Nyang, Islam in The United States of America, Chicago, Illinois: Kazi Publications, Inc., 1999; Ivan Van Sertima, They Came Before Kolomb, 1st edition, New York: Random House, 1976. 2 Nyang, age, s.13. 3 Thomas Bluett, Ayuba ibn Suleiman ile olan hatıralarını Some Memories of The Life of Job, The Son of The Solomon High Priest of Boonda in Africa; Who was a Slave about two Years in Maryland; and Afterwards Being Brought to England, was Set Free, and Sent to His Native Land in The Year 1734 adıyla London: Richard Ford, 1734 te yayınlar. 4 Yarrow Mamout un hayatıyla alakalı daha fazla bilgi için bk.: James H. Johnston, Every Picture Tells a Story: A Narrative Portrait of Yarrow Mamout, Maryland Historical Magazine, (Winter 2008), ss. 416-431. 5 Abdulrahman Ibn Sori nin hayatını tarihi belgeler ışığında anlatan çalışma için bk.: Terry Alford, Prince Among Slaves, London: Oxford University Press, 1977.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU Said (1770-1864) 7 gibi esaret ve kölelikle haysiyetleri ellerinden alınan okur-yazar Müslümanların en azından İslamî kimliklerine ait bazı şeyleri kaybetmediklerine dair hikâyelere yer verilmektedir. 8 Vatanlarından ve dinlerinden koparılmış karanlıklar içerisinde sıkıntı çeken ve sayıları her geçen gün artan binlerce Müslüman vardır. Kölelik dönemine dair Müslümanların bu durumları belgelenmiştir. Amerika nın acımasız kölelik anlayışı ve Afrikalı köleleri baskıyla Hıristiyanlaştırmaları, İslam a dair hemen her şeyi tamamıyla yok etmelerine sebeb olmuştur. İmanını muhafaza edenlerden bazısı Afrika ya dönmeyi başarmışlar. Amerika da kalan müslüman kölelerden gelecek nesillere İslam ın sadece kırıntıları aktarılmıştır. 9 19. yüzyılda İslam dünyasının değişik bölgelerinden Amerika ya gelen Müslüman tüccarların ve seyyahların örneklerine rastlamak mümkündür. 1850 li yılların sonunda Birleşik Devletler Ordusu için hizmet eden Hacı Ali 10 adındaki meşhur deve yetiştiricisi ve benzeri kimselerin haricinde Müslüman varlığına dair çok nadir belgeler mevcuttur. 19. yüzyılın ikinci yarısında ve I. Dünya Savaşına kadar olan süre zarfında Müslüman bölgelerden göçenlerin miktarı çok db 141 6 Muhammed Abdullah al-ahari, Bilali Muhammad: Muslim Jurisprudist in Antebellum Georgia, CreateSpace Independent Publishing Platform, 2010, 7 Omar ibn Said in hayatıyla alakalı daha geniş bilgi için bk.: John Frederick Foard, A True Story of an African Prince in a Southern Home, North America and Africa: Their Past, Present and Future, and Key to The Negro Problem, Statesville, NC: Brady, 1904; John Frederick Foard, Scrapbook of John Frederick Foard, 1847, (Chapel Hill: University of North Carolina Library, North Carolina Collection); Carrie A. Harris, Omeroh, The South-Atlantic: A Monthly Magazine of Literature, Science and Art, Vol.VI, No.2, (September 1880), ss. 97-100; William S. Powell, (Ed.), Omar ibn Said, b. 1770?, Dictionary of North Carolina Biography, Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1996; Gregory Bedell, Prince Moro, The Christian Advocate, Philadelphia (July 1825), ss. 306-307; Omar ibn Said, Autobiography of Omar ibn Said, Slave in North Carolina, 1831, The American Historical Review, Vol.30, No.4, (July 1925), ss. 787-795; The North Carolina University Magazine, Uncle Moreau, Vol. III, No. 7, September 1854. 8 Amerika daki Afrikalı köle Müslümanların bir bibliyografyası için bakınız: Brent Singleton, The Ummah Slowly Bled, Journal of Muslim Minority Affairs, Vol. 22/ 2, October 2002, ss. 401 412. 9 Michael A. Gomez, kölelik sonrası Afrikalı Müslümanların kimliğinin merkez üssünün Georgia ve Güney Carolina sahilleri olduğunu iddia etmektedir. 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın tamamında bu bölgelerde Müslüman toplulukların izleri vardır. Michael A. Gomez, Black Crescent: The Experience and Legacy of African Muslims in the Americas, New York: Cambridge University Press, 2005, ss. 159 162. 10 Hacı Ali nin hayat hikayesi hakkında geniş bilgi için bk.: Rıfat N. Bali, Anadolu dan Yeni Dünya ya ABD ye İlk Göç Eden Türklerin Yaşam Öyküleri, İstanbul: İletişim Yay., 2004.

CELAL EMANET 142 db azdı ve ağırlıklı olarak Suriyeli Hıristiyanlar bulunurken Müslümanlardan da farklı mezheplerden oluşan küçük gruplar bulunmaktaydı. 11 1890 ların ortalarında Arap-Amerikan olan Hasan Ben Ali o dönemde aşağı yukarı 2.5 milyon nüfusa sahip olan ve tahminen 600 Müslüman ın yaşadığı metropol şehir New York ta bir mescit inşa etmeyi planladı. Ali nin kendi çabasına rağmen onun halkı değişime kapalıydılar. 12 İşte böyle bir muhitte Muhammed Webb, cesur ve açık yüreklilikle genel olarak Amerikan toplumuna İslam ı getirmeyi tasarlamıştır. Alexander Russell Webb in Çocukluk ve Gençlik Yılları Anglosakson olan Alexander Russell Webb in dedesi ve büyükannesi 18. yüzyılın sonunda New England dan Connecticut, New York a göç etmişlerdir. New York un Columbia şehrinin Hudson kasabasında 20 Kasım 1846 da dünyaya gelen Alexander Russell Webb, on çocuğu bulunan Alexander Nelson Webb ve Caroline Elizabeth Lefferts çiftinin dördüncüsü olarak dünyaya gelir. 13 1844 yılında Alexander Nelson Webb, Hudson bölgesinin ılımlı gazetesi olan Columbia Washingtonian de dizgici olarak işe başlar. 1847 yılı ilkbaharında Warren Rockwell den Washingtonian gazetesini satın alır. Bu dönemde Nelson Webb, vilayetin ilk günlük gaze- 11 Jane I. Smith, Islam in America, New York: Columbia University Press, 1999, s. 51. 12 Arabs in America, Steubenville Herald (OH), 12 December 1896, s. 7. 13 New York 1850 Census Index, Columbia County, Hudson 2. bölge microfilmroll M432_491, s. 230, image 467, Washington, D.C.: National Archives and Records Administration daki arşiv belgesinde Alexander Nelson Webb ailesine kayıtlı Edward Cook (10), Alexander Russell (4), Henry Leffert (1) yaşında görünmektedir. New York 1860 Census Index, Columbia County, Hudson 4. bölge microfilm roll M653_738, s. 986, image 356 daki kayıtlarda göre Alexander Nelson Webb in evinde Edward Cook (19), Alexander Russell (10), Herbet N. (7), Carrie E. (5), Nina Louise (3), Anna M. (1) altı çocuk kayıtlıdır. William Bunker Webb 1860 sayımından bir yıl sonra dünyaya geldiğinden New York 1865 Census Index, Columbia County, Hudson 4. bölge microfilm roll 122, aile 353 de 4 yaşında olarak kaydedilmiştir. Aslında Webb in doğum tarihi hakkında da bazı farklılık vardır. Webb in doğumu 9, 18, 20 Kasım 1846 olarak üç farklı tarih verilmektedir. Fakat 20 Kasım 1846 en kuvvetli olanıdır. Bu da 1887 yılında Webb in Dışişleri Bakanlığı ndaki resmi görevinde ortaya çıkmaktadır. Bk.: Dispatches from United States Consuls in Manila, Philippine Islands 1817-1899 Rolls 4-5: 4, October 1887, National Archives Microfilm Publications, Microcopy No: 455, Washington, D.C.: National Archives and Record Services General Services Administration, 1969.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU tesi olan the Hudson Daily Star ı kurmasına rağmen Washingtonian gazetesini de yayınlamaya devam eder. 14 Hudson, balina ticareti yapılan yolların geçiş noktasında, hızlı bir şekilde toptancılık ve tren yollarının merkezi haline gelen 7000 civarında nüfusuyla nehir kenarında küçük bir kasabadır. 15 Hudson, kuruluşunda Quaker kasabasıdır. Fakat Presbiteryenler, Metodistler, episkopalizm (piskoposçuluk) yanlıları, Baptistler yöre halkı üzerinde etken mezheplerdendir. Nelson Webb de Presbiteryen kilisesine sadakatle bağlı bir Hıristiyan dır. 16 Bundan dolayı Alexander Russell Webb çocukluğunda ve okul yıllarında Papazların anlaşılması zor ve derin vaazları olarak kabul ettiği ama aslında hiç de önemsemediği Presbiteryen Pazar Okuluna devam eder. 17 Kendi itiraflarına göre Webb, o yıllarda hırçın bir çocuktur. Presbiteryen Kilisesinden sonra gittiği Piskopos Kiliselerine de sadece Güzel bakışlı kızları görmek ve evlerine dönerken onlara refakatçi olmak için devam ettiğini yoksa kilisenin öğretilerinin onun için önemli olmadığını ifade eder. 18 Amerika da İç Savaş ın ilk kıvılcımı çıktığında Alexander Russell Webb on beş yaşındadır. Massachusetts, Glendale de yatılı bir okul olan Warner da Home School a kaydolur. Bu okula üç yıl devam eder. Daha sonra Claverack Akademi ve Hudson River Enstitü ye gider. 19 Webb, Claverack deki öğrenimini tamamladıktan sonra babasının gazetesiyle aynı binada olan Charles E. Butler in mücevherat dükkânında çırak olarak ücretsiz işe başlar. 20 Genç birisi olarak her ne zaman paraya ihtiyaç duysa genellikle değiştirmeyi dü- db 143 14 Charles Williams Upton, The History of the Hudson (New York) Daily Star, 1847 1940, ss. 15 17. 15 Stephen B. Miller, Historical Sketches of Hudson, Hudson: Bryan & Webb, 1862, ss. 106-7. 16 Upton, History of the Hudson Daily Star, s. 18. 17 Alexander Russell Webb, Three Lectures of Mohammed Alexander Russell Webb, Esq. Delivered Madras, Hyderabad (Deccan) and Bombay, with a Brief Sketch of His Life, Madras: Lawrence Asylum Press, 1892, s.24. 18 Alexander Russell Webb, Lectures on Islam, s. 30. 19 Konsolosluk vazifesine atanmak için yazdığı biyografisinde Webb, kendisinin Hudson da iki tane özel okula gittiğini ifade etmektedir. Bununla birlikte sonradan kaleme aldığı çalışmalarının birisinde Webb, Hudson da devlet okullarına da gittiğini ifadelerine eklemiştir. Alex R. Webb Statement of Age, Education, Employments, etc.. 1887, Letters of Application and Recommendation, 1885-1893, Record Group 59, 250/47/23/4 Box 131, National Archives and Records Administration; L. Grebsonal, The Mohammedan Propagandist, Frank Leslie s Illustrated Week, 30 March 1893, s. 204. 20 Alex R. Webb, Webb Statement of Age, Education, Employments.

CELAL EMANET 144 db şündüğü mücevherat dükkânında, saatçilik ve mücevher satışını öğrenir. Babasının mesleği olan matbaacılık her geçen gün büyümesine rağmen Webb, kendisinin yerine küçük kardeşi Herbert i gazetecilik işine çırak olarak başlattırır. 1873 yılında Nelson Webb gazetenin işlerini küçük oğlu Herbert e bırakarak emekli olur. 1860 lı yıllarda Chicago hızla gelişmekte olan bir şehirdir. Kendisine isim yapmak isteyen gençler için Chicago, en iyi metropollerden birisidir. Webb, Butler mücevheratta iki buçuk yıla yakın bir zaman ücretsiz çalışır. Daha sonra Batı da şansını aramak için büyük bir mücevherat mağazası olan Giles Bros.& Co., firmasında çalışmak üzere 1868 de Chicago ya taşınır. 21 6 Mayıs 1870 de Alexander Russell Webb ilk eşi Laura Cordelia Conger ile evlenerek baldızları Lucien West ve Elizabeth Conger in bulundukları yere taşınır. 22 Union Stock Yards da sığır komisyoncusu olan Webb in kayınpederi, Conger Bros. & Co. firmasının ortaklarındandır. Conger, kızının evliliğinden kısa bir zaman sonra sığır ticaretini bırakır. Damadının mücevherat işindeki bilgi ve tecrübesinden dolayı tüm kazancını Conger & Webb Co., adıyla kurdukları saatçilik ve mücevher işine yatırır. 23 Fakat Webb in işleri bir türlü yolunda gitmez. Ekim 1871 yılındaki Büyük Chicago Yangın ında işleri tamamen bozulur. 24 Baba Nelson Webb, New York City deki Union Square deki Tiffany and Co., firmasında mücevher satış sorumlusu olarak iş ayarlayınca, yakın çevresiyle hayatına yeni bir başlangıç yapmayı arzulayan Webb, New York a geri döner. 25 Hanımı Laura nın hamileliği döneminde ortaya çıkan sağlık problemleriyle ilgilenip onu teskin etmesi için 1873 yılında hanımının ailesinin isteği üzerine yeniden Chicago ya taşınır. 26 Chicago da kısa bir süre Wendell & Hyman 21 Alex R. Webb Statement of Age, Education, Employments. Giles Bros. 142 Lake adresinde yer almaktaydı. Edward s Annual Directory of Chicago, 1868-69. 22 Webb ailesi 7326. caddede yaşamaktaydı. Illinois State Archives, Illinois Statewide Marriage Index, 1763 1900. 23 Mücevherat dükkânı 135 Clark caddesindeydi. Edward s Annual Directory of Chicago, 1870. 24 Alex R. Webb, Webb Statement of Age, Education, Employments. 25 Alex R. Webb, Webb Statement of Age, Education, Employments. 26 Alex R. Webb, Webb Statement of Age, Education, Employments.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU mücevherat firmasında çalışır. Daha sonra Alexander R. Webb & Co. Billiard Hall isimli bilardo salonu açar. 27 25 Mayıs 1873 de Webb in ilk çocuğu Clarence Herbert dünyaya gelir. 28 O günlerde Unionville deki Putman Bank ın hissedarı olan ve bankada kasiyerlik yapan Webb in kayınpederi Conger, Missouri de bölgenin yerel gazetesi the Republican ı satın alır. Conger, Webb i küçük bir kasabada yaşamaya ikna eder ve gazetede yardımcı editörlük vazifesine getirir. 29 Missouri ve Iowa bölgesinin kuzeyinde bulunan Unionville, Putnam County nin merkezi konumundadır. Webb, Chicago ve New York taki gürültülü ve şatafatlı şehir hayatından sonra Hudson da olduğu gibi sakin kasaba hayatına geri döner. Haftalık yayınlanacak Unionville Republican ın ilk sayısını kısa bir zaman harcayarak 8 Ocak 1874 te yayınlar. Bu dönemde Unionville Bae Ball Club, State Board of Centennial Managers for Putnam County, Unionville Literary and Dramatic Association ve the Putnam County Republican Central Committee vb. pek çok kulüp ve derneklerde aktif rol oynar. 30 Gazete işlerinden kalan zamanlarını özellikle tiyatroya dair okumalar yaparak doldurur. Unionville Literary ve Dramatic Association ın sekreteri seçilir. 31 Aralık 1874 yılında editör William O Bryant ın gazetedeki hissesini satmasının ardından the Republican a farklı ortaklar ve editör olarak Webb in kardeşi Herbert katılır. 32 Gazete 16 Mart 1876 da Webb Kardeşler yönetimi altında yayınlanmaya başlar. Herbert in gelişinden sadece dört ay sonra L. W. Conger beklenmedik bir şekilde the Republican daki hisselerini satar. Webb de bulunduğu mevkiden geri adım atmak zorunda kalır. The Republican daki en db 145 27 Alex R. Webb, Webb Statement of Age, Education, Employments. Bilardo salonu 758 Michigan Avenue deydi. Webb de 72 Ellis Avenue de yaşamaktaydı. Edward s Annual Directory of Chicago, 1873. 28 Clarence Herbert Webb, annesinin 1879 yılında yeniden evlenmesinden sonra üvey babası Reuben Hull Spicer Jr. ın soyadını almıştır. Charles G.B. Conger, Record of Births, Marriages and Death of the Descendants of John Conger of Woodbridge N.J., s. 114. 29 Alex R. Webb, Webb Statement of Age, Education, Employments ; History of Adair, Sullivan, Putnam and Schuyler Counties, Missouri, ss. 562 64. 30 Town, County and State, Republican (Unionville), March 19, 1874, s. 3; Republican (Unionville), December 2, 1875, s. 2. 31 Town, County and State, Republican (Unionville), November 11, 1875, s. 3. 32 Clarence Conger (Aralık 1874-Mart 1875) ve O. J. Brown (Mart 1875-Mart 1876) ortak olarak çalıştığı kimseler arasındadır. History of Adair, Sullivan, Putnam and Schuyler Counties, s. 564.

CELAL EMANET 146 db son yayınını 20 Temmuz 1876 da yapar. Bu durum Webb in hanımıyla arasının açılmasına ve boşanmalarına sebep olur. Webb, hiç vakit kaybetmeden ailesini de arkada bırakarak St. Louis, Missouri ye gider. 27 Haziran 1877 de dul ve yedi yaşında Bessie adında bir kız annesi olan ikinci hanımı Ella G. Hotchkiss le evlenir. 33 St. Louis deki ilk yılında Webb in iş ve uğraşları baş döndürecek tarzda değişime uğrar. The Journal gazetesi Webb e gerekli maddi koşulları sağlayamadığından mücevherat işine Eugene Jaccard & Co. firmasında devam eder. The Journal ve the Evening Dispatch gazeteleri tek bir isim altında toplanır. Webb her iki gazetenin il bazında editörü olarak geri dönmeye ikna edilir. Bu anlaşma, Joseph Pulitzer in the Dispatch ve the Journal i satın alıp the Times la birleştirmesine 1878 yılı sonuna kadar devam eder. Bunun üzerine Webb, the Times-Journal in muhabiri olur. 1880 yılında the Globe-Democrat lık mevkisini kabul eder. Fakat the Times-Journal yeniden yapılandığında the Times a geri döner. 1881 yılında the Times, the Republican ile birleştiğinde Webb, işsiz kalarak oradan ayrılır. Alışageldiği mesleği olan mücevherat ticaretine bu kez Mermod, Jaccard, & Co. ile işbirliği yaparak geri döner. 34 Webb e uzun süre arkadaşlık yapmış gazeteci dostu William A. Kelsoe hatıratında onun bu dönemdeki durumunu şu şekilde anlatır: Alex. Webb muhtemelen bizim tanıdığımız insanlar arasındaki çok yönlü kimselerin başında gelmekteydi. O, şarkı söyleyebilir, dans edebilir, rol yapabilir, iyi bir hitabete sahipti ve güzel konuşabilirdi. Gazetede her bakımdan iyi olan ondan başka kimse yoktu Webb becerikli ve iş bitirici bir yayıncıydı. Gazetenin yazı işleri bitip yapacak iş bulamadığında dizgi odasındakilere yardım etmek için onlara katılırdı. Yeni oyunlar sahnelemek için the Republican dan iki kez ayrıldı ve tiyatro topluluklarını ülkenin her yanına götürdü 35 Kelsoe başka bir zamanda ise şunları yazmaktaydı: Webb gazeteci olarak doğmuş bir kimseydi Kurguyu o anda hazırlayıp sokaktaki tiyatro oyuncusuyla yeni bir şov hazırlamaya her an hazır biriydi. Bunların hepsi St. Louis te haber yapmak tatsızken gerçek- 33 Gould s St. Louis Directory, 1877. 34 Alex R. Webb Statement of Age, Education, Employments. ve Gould s St. Louis Directory, 1877-1882. 35 Alex. Webb Versatile, St. Louis Republic, 12 July 1908, part 15, 2.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU leşti. Gazetecilerin arasında Webb den daha iyi ve yeni hikâyeler bulacak ve onu daha hızlı baskıya hazırlayacak kişiler yoktu. 36 Kelseo, burada Webb in ikinci işinin tiyatro yönetmeni olduğunu da ima eder. Zira Webb 1879-1880 yıllarınd Robson ve Crane komedi düetine acentelik yapar. 37 Aynı yıl Webb in ikinci oğlu Russell Lorenzo dünyaya gelir. 38 Webb, bu dönemde hayatında değişiklikler yapmaya yönelir. Bunun ilk adımı olarak durağanlık ve başıboşluğun, performans ve mana arayışına dönüştüğü Unionville de yerleşmeye karar vererek yapar. Webb in metafizik düşünce ve Doğu dinlerine olan ilgisi 1884 yılının başında onu, Asya ya ait dinlere ciddi olarak bakmaya yönlendirir. Pioneer Theosophical Society adındaki İlahiyat Cemiyetinin toplantılarına katılmaya başlar. 39 Webb yeni keşfettiği dini bakış açısıyla hayatında köklü değişiklikler yapar. Hayatındaki lüks ve şatafatı terk eder. Alkol, tütün veya uyuşturucunun her çeşidinin içilmesine karşı mücadele başlatır. Dışa yansıyan zenginliği terk ederek, katı bir biçimde vejetaryen dieti uygulamaya başlar. 40 1885 yılında Webb in ilk kızı Mary Caroline dünyaya gelir. Bundan sonra en az iki yıl devam eden uzlet dönemine girer. 41 Bu dönemde boş zamanlarının tamamını dini araştırmalarla ve hakikati arayan diğer insanlarla söyleşiler yaparak değerlendirir. Ayrıca o, dini kitaplardan oluşan yaklaşık 13.000 ciltlik bir kütüphaneye ulaşma imkânı bulur. İş haricinde kalan dört- beş saatlik boş zamanlarını kütüphanede okuyarak değerlendirir. Budizm ve diğer Asya dinleri üzerine yaptığı birkaç yıllık araştırmanın ardından İslam ı daha ciddi manada düşünmeye başlar. 1886 yılında Mirza Gulam Ahmed le yazışmalarda bulunur. Mektupların içeriğine göre Webb, İslam ın hak olduğuna inanmak istemektedir ve bu konuda Müslüman birisinin rehberliğini talep etmektedir. 42 Webb, İslam ı ve Müslümanların nasıl yaşadıklarını görmek ve onlara soru sormak için Asyalılar arasında bulunmayı istemektedir. db 147 36 William A. Kelsoe, St. Louis Reference Record, 182. 37 Hopes to Islamize America, Chicago Tribune, 21 December 1892, s. 2. 38 Russell Lorenzo Webb 24 Mayıs 1879 da dünyaya geldi ve aile, 1218 Madison a taşındı. List of American Citizens ; Gould s St. Louis Directory, 1880. 39 Alex R. Webb Statement of Age, Education, Employments. 40 Hopes to Islamize America, Chicago Tribune, December 21, 1892, s. 2. 41 Mary, 25 Mayıs 1885 te dünyaya geldi. List of American Citizens. 42 Ahmad, Shahna-Haq, ss. 81-88.

CELAL EMANET 148 db 1887 yılının baharında nüfuzlu dostlarının destekleriyle Başkan Grover Cleveland den Asya da Birleşik Devletlerin konsolosluğuna tayinini talep eder. 43 O, özellikle Bombay veya Singapur a gönderilmeyi arzu etmektedir. Fakat Hindistan da herhangi bir yere gitmeye de gönüllüdür. Ne yazık ki onun talep ettiği bu şehirlerin hiç birisinde açık yer yoktur. Bunun yerine Webb e Manila, Filipinler de konsolosluk vazifesi teklif edilir. O da bu görevi kabul eder. 44 Manila, Filipinler deki Amerikan Konsolosu Yaklaşık bir ay süren yolculuğun ardından Webb, ailesiyle birlikte 10 Aralık 1887 de Manila ya ulaşır. Webb, 1 Ocak 1888 de Julius G. Voigt ten konsolosluk vazifesini devralır. Manila ya gelmesinden kısa zaman sonra üçüncü çocuğu Nala dünyaya gelir. 45 Webb, Manila da bulunduğu yıllarda diplomatik çevrelerin yanı sıra bu ülkede yaşayan Amerikan ve İngiliz topluluklarıyla yakın dostluklar kurar. Resmî görevinden artan kalan zamanlarında İslam ı inceleyerek ve çoğunluğu Hindistanlı Müslüman yazarların eserlerini okuyarak geçirir. Temmuz 1891 de Singapur, Colombo, Calcutta, Bangkok, Tangier, Beyrut, Kudüs veya İstanbul gibi yerlerden birisine resmî olarak tayinini talep eder. Webb, tayinini istemesindeki durumunu daha sonra şu şekilde anlatmaktadır: Doğu ya gelişimdeki gerçek neden boş zamanlarımda Doğu dinleri üzerine araştırmalarıma devam etmekti. Fakat benim gönderildiğim yerde Katolik kilisesi çok güçlüydü ve burada, dinin diğer formlarıyla temsil edilmesine izin verilmemekteydi. Bu yüzden Manila da daha fazla bulunmak istemiyordum. 46 Washington dan gelecek cevap için bir yıla yakın bir süre bekler. Neticede tayin talebine olumlu bir cevap alamaz. Müslümanlarla bir şekilde iletişim kurmaya çalışan Webb, Manila daki arkadaşları vasıtasıyla Bombay da yayıncılık işiyle uğraşan Budruddin Abdullah Kur a İslamî düşünceleriyle alakalı mektuplar gönderir. O da Webb in mektuplarından bazısını Bombay ın çeşitli gazetelerinde yayınlatır. Bu mektuplar, Hacı Abdullah Arab isimli zengin bir tüccarın dikkatini çeker. Arab hiç vakit kaybetmeden 43 Letters of Application and Recommendation, 1885-1893. Record Group 59, 250/47/23/4 Box 131, National Archives and Records Administration. 44 Alex R. Webb den Thomas F. Bayard a yazılan 26 Eylül 1887 tarihli mektup. Record Group 59, 250/47/23/4 Box 131, National Archives and Records Administration. 45 Nala D. Webb, 11 Şubat 1888 de dünyaya gelmiştir. List of American Citizens. 46 Dispatches from U.S. Consuls in Manila, Reel 10, July 26, 1891.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU Mart 1892 de Moulvi Seraceddin Ahmed ile birlikte Manila da Webb i ziyaret ederler. 47 Webb in İslam ı resmen ne zaman kabul ettiğine dair tarih net değildir. Ancak Webb, Hacı Abdullah ın yardımını elde edecek kadar İslam ın öğretilerine hâkim olduğu ve inandığı yapılan görüşmede ortaya çıkar. 48 Görüşmelerin ardından Webb, Amerika da İslamî propaganda faaliyetlerini üstleneceğine dair Hacı Abdullah ile bir kontrat imzalar. Sözleşmeye göre Webb, üç yıl boyunca her ay 200 dolar maaş alacaktır. Bir yayın departmanının düzenlenmesi ve onun giderleri için toplam 13.500 dolar ve takip eden iki yılda düzenlenen konferansların her bir yılı için 10.000 dolar gönderilecektir. 49 Webb de Amerika ya dönerken de Hindistan, Mısır, Türkiye ve İngiltere ye uğraması istenir. 50 Webb, mensubu olduğu dinin edebi ve yazınsal çalışmalarına ulaşabileceği toprakları ziyaret etme imkânı doğduğu için ilaveten yapılan bu teklifi çok cazip bulur. Hacı Abdullah Arab Hindistan a döndükten sonra Moulvi Hasan Ali ile yardım kampanyası başlatırlar. Sadece Haydarabad da 6000 rupi toplanır. Amerika da İslamî propaganda çabalarına destek olmak için tertip edilen bir komite Bombay daki İsmail Habib Camii nde Haziran da bir toplantı düzenler. 51 İnsanların yoğun ilgisiyle karşılaşan Hacı Abdullah Arab, Webb e konsolosluk vazifesinden istifa etmesinin tam zamanı olduğunu ifade eden bir telgraf gönderir. 52 Webb de vakit kaybetmeden New York da ticaret yapmak için bir anlaşma içerisinde olduğunu belirten bir mektupla birlikte 22 Haziran 1892 de istifasını sunar. 53 İstifasının kabul edildiğine dair cevap Ağustos ayında gelir. Eylül 1892 de konsolosluk görevini Wil- db 149 47 Basharat Ahmad, The Great Reformer, Hamid Rahman (çev.), Mujaddid Azam, Ohio: Ahmadiyya Anjuman Ishaat Islam, USA, 2007, s. 158; Alexander Russell Webb, Preaching Islamism in America, Providence Journal, Vol. 14 (November 1893), ss. 468-469. 48 1892 yılında yapılan bir röportajda Webb; İslam ı beş yıl önce tahminen Mirza Gulam Ahmed le yazışmakta olduğu dönemde benimsediğini ifade eder. Webb, Lectures on Islam, 31. Ayrıca Webb in aynı yıl yazdığı bir makalede; Yaklaşık üç yıldan bu yana yaptığım geniş çaplı araştırmalarım sürecinde beni, inanmaya pozitif olarak yönlenmemde rehberlik yapan Hz. Muhammed dir Alexander Russell Webb, Islam and Theosophy, Lucifer: A Theosophical Magazine, Vol.10 (15 July 1892), s. 425. 49 To My Oriental Brothers, Moslem World and Voice of Islam, January 1895, s. 3-4. 50 Webb, Lectures on Islam, s. 18. 51 The Propagation of Islam in America, Times of India, 24 October 1892, s. 5. 52 Ahmad, Mujaddid Azam, s. 159. 53 Dispatches from U.S. Consuls in Manila, Reel 10, June 22, 1892.

CELAL EMANET 150 db liam A. Daland a devreder. Aynı gün Amerikan gazetelerinde Webb in İslam ı seçtiğine dair ilk haber yayınlanır. 54 İslam ı Tebliğ İçin Atılan İlk Adım Amerikan İslamî Propaganda hareketine Hindistan daki Müslümanların yardım edebilmesi için geniş çaplı halk konferansları düzenlenmesi ve Webb in de buralarda konuşmalar yapması gereklidir. 55 Bunun için tüm masrafları Hacı Abdulah tarafından finanse edilen bir Doğu gezisi tertip edilir. Resmî vazifesinden istifa eden Webb hiç vakit kaybetmeden 6 Eylül 1892 de Hindistan yolculuğunun ilk durağı Singapur a gitmek üzere Manila dan ayrılır. Gemi limandan uzaklaşırken duygularına hakim olamayan Webb: Manila dan epeyce uzaklaşmaya başlamıştık. La Lunetta, The Santa Yglesia Katedrali, Jesuits Kilisesi, San Sebastian ın uzun çan kuleleri en son gözden kaybolan yerlerdi. Körfezde dalgaların attığı odun yığınları dışarda havanın ne kadar sert olduğunu göstermekteydi. Gözden kaybolan Manila yı bir daha asla göremeyeceğimden dolayı gönlüm müteessir ve hüzünle dolmuştu. Orada pek çok sevinçli ve hüzünlü günler yaşamıştım. Manila beş yıl boyunca bana en güzel şekilde ev sahipliği yapmıştı. Şu an onların hepsi bitmişti ve yeni bir hayata başlangıç yapmak üzereydim sözleriyle o anki hislerini ve ruhunda yaşadığı hüznü dile getirmektedir. 56 Webb uzun zamandan beri hayalini kurduğu Hindistan seyahatiyle İslamî propagandaya ilk adımını atar. Yolculuğunun ilk durağı Singapur dur. Burada kaldığı bir haftada Singapur un bazı önemli resmî kişileri ve yöre halkından söz sahibi insanlarla tanışır. İlk mescid ziyaretini burada gerçekleştirir. Webb, 28 Eylül de Rangoon limanına ulaştığında Amerikalı bir Müslüman ı görmek ve ona dokunmak ümidinde olan yüzlerce Müslüman tarafından alkışlar ve sevinç çığlıklarıyla karşılanır. Rangoon da kalabalık bir cemaate İslam İnancı konulu bir konferans 54 News Briefs, Trenton Times, 5 September 1892, s. 6. 55 BOA, İrade-i Hariciye (İ.Har.), 2 Receb 1311. 56 Alexander R. Webb, Webb Diary, Duke University Library, Special Collections, Durham, N.C., 6 September 1892. Webb azimli ve çalışkan bir kişiliğe sahiptir. Hindistan gezisinde yaptıklarını, şahit olduğu hadiseleri, kısacası seyahatine dair tüm detayları kaleme alma fırsatı bularak boş zamanlarını da değerlendirmiştir. 29 August 1892 15 December 1892 tarihleri arasında tuttuğu günlüklerin orjinali ve mikrofilmi Muhammad Alexander Russell Webb Diary başlığıyla Duke University Library, Special Collections, Durham, N.C., mevcuttur.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU verir. Webb, 12 Ekim de Calcutta ya geçer. Oradaki Müslümanlar tarafından da sıcak bir şekilde karşılanır. Calcutta da bulunduğu günlerde ilerde karşılaşacağı hayal kırıklıklarının önceden bir belirtisi olarak Hindistanlı dostlarının güvenirliliği konusunda endişe verici, tatsız bazı hadiselerle karşılaşır. Webb, burada da bir konferans verir ve daha sonra Hacı Abdullah ile Patna ve Benares üzerinden Bombay a geçer. Yaşanan aksilikler sebebiyle fazladan üç hafta Bombay da kalan Webb in yöresel geleneklere karşı ruh hali, bazı hadiseler karşısındaki sabırsızlığı ve İngiliz sömürge yönetiminin verdiği sıkıntılar iyice başını ağrıtır. Hacı Abdullah ile 17 Kasım da Haydarabat a gitmek için Bombay dan ayrılırlar. Webb, Haydarabat Halk Bahçesinde büyük bir seyirci kitlesine konferans verir. Verilen sözlerin yerine getirilmemesi ve yaşanan bazı problemler sebebiyle Webb 8 Aralık ta Madras e gitmek üzere tek başına Haydarabat tan ayrılır. Madras te bölgenin Müslüman liderleriyle görüşür. Burada toplam üç tane konferans verir. 15 Aralık ta ulaştığı Nizam ın Dominyonları Agra ya seyahatinden önce Madras te dört gün kalır. Webb, Manila dan itibaren yolculuğunun tamamını günlük olarak kaleme alır. Fakat onun tuttuğu seyahat günlükleri beklenmedik bir şekilde Agra da son bulmaktadır. Fakat o ilaveten Hindistan da iki hafta daha kalmış ve Lahor u da ziyaret etmiştir. Burada da Bombay daki konferansına benzer bir konuşma yapmıştır. 57 Webb, Hindistan yolculuğu esnasında canını sıkan pek çok olumsuzluklarla karşılaşmasına rağmen sonraki yıllarda duygularını şu şekilde ifade eder: Hindistan da geçirdiğim dört ay hayatımdaki en güzel hatıralar olarak kalmıştır. O süre içerisinde daima Muhammedîler arasında yaşadım. Günümüz yeni dünyanın mükemmel metropol şehirlerinde görebildiğimin ötesinde sözde barbarlar denen o yerlerde ben, daha zengin, iyi ve ileri seviyede medeniyetleri gördüm. 58 Webb 31 Aralık 1892 de pek çok hayranı tarafından Hindistan dan Bombay a gitmek üzere yolcu edildi. Amerika ya dönüş yolculuğunda İngiltere ye gitmeden önce Mısır ve Türkiye de durmayı db 151 57 Webb, Lectures on Islam, s. 15. 58 Webb, Preaching Islamism, 469.

CELAL EMANET 152 db planlamıştır. 59 Fakat bu ülkelerdeki zamanına dair herhangi bir bilgi tarihi kayıtlarda mevcut değildir. Amerika daki İslamî Misyon Webb 16 Şubat 1893 te Majestic isimli vapurla New York a ulaşır ve hiç vakit kaybetmeden 40 West 29. st. üzerinde bir yer kiralar. 60 Bir hafta içinde Webb in Amerika ya geliş haberi ulusun her yanına dağılır. Webb medyanın tepkisini kısaca şöyle tasvir eder: Misyonumun amacına dair haberlerin geniş bir şekilde gazetelerden reklam edildiğini gördüm. Muhammedî bir misyonerin Amerika ya gelmesi gazete başyazarları ve karikatüristlerin nüktesi için bir mevzudan ziyade muazzam bir şaka muamelesi gördü. 61 Amerika ya gelir gelmez emrimde milyonlarca kişinin olduğu belirtilerek köpek balıklarının akın etmesi gibi her yönden hücuma başladılar. 62 The New York Times daki bir makalede ise Webb in mescit inşa etmek için 150.000 dolara sahip olduğu ve Amerikalıların din değiştirmeleri için ödenek olarak tükenmeyecek miktarda rupi sağlandığı ifade edilmektedir. 63 Tabi bu anlatılanların tamamı toplumu yanlış yönlendirecek nitelikte yalan haberlerden ibaretti. Medya aracılığıyla yürütülen iftira kampanyalarına karşılık Webb yapacağı hizmetleri ve hedeflerini şu şekilde ifade eder: Muhammedî misyonerler buraya gelecek ve onların tebliğleri talep edildiğinde ülkenin değişik bölgelerinde konuşma yapacaklar. Kuracağımız Amerikan İslamî Propaganda sadece eğitimle alakalı olacaktır. Fakat şu an için uğraşılan tüm çabalar Hz. Muhammed in kim ve ne olduğu, onun hakikatte neler öğrettiğine dairdir. Yapılacak çalışmalar sayesinde hak ve hakikatler zeki insan topluluklarına öğretilecektir. Bu sayede önyargılı ve cahil yazarların İslam a karşı yüzyıllardır inşa ettikleri ve destekledikleri hiçbir temele dayanmayan sahte ve yanlış anlayışlar ters yüz olacaktır. Hiç kimse bu uğraşının büyüklüğünü benden daha fazla fark etmemiştir. Ben, Ameri- 59 Muhammed Webb s Mission, New York Times, 25 Şubat 1893, s. 1. 16 Kasım 1892 tarihli The Times of India nın editörünün bir mektubunda Webb in Türkiye ve Mısır ı ziyaret edecek olması tartışılmaktadır. 60 The Yankee Mahometan, New York Daily Tribune, 26 Şubat 1893. 61 Webb, Preaching Islamism, 468. 62 Fall of Islam in America, New York Times, 1 Aralık 1895, s. 21. 63 Muhammed Webb s Mission, New York Times, 25 Şubat 1893, s. 1.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU kan halkının adaletine ve anlayışına tam bir şekilde güveniyorum 64 Webb hiç vakit kaybetmeden New York ta 458 West 20. st. üzerinde the Moslem World Yayıncılık Şirketini kurar. Maddi imkansızlıklar sebebiyle konferans odası ve kütüphanenin genel merkez binasının resmi olarak açılışı Ekim 1893 e kadar uzar. Üç katlı olan bu binada Cuma akşamları haftalık konferanslar ve Pazar günü öğleden sonraları resmi olmayan toplantılar düzenlenerek karşılıklı sohbetler ve sorulan sorulara cevaplar veriliyordu. 65 Webb, The American Moslem Brotherhood adı altında bir cemiyet kurar. İslam tarihi, edebiyat ve dini öğretileri kendi aralarında müzakere eden serbest topluluklar oluşturdular. Bu sohbet halkalarına katılmak için Müslüman olmak gerekmiyordu. 66 New York ve civar şehirlerde oluşturulan bu serbest topluluklar şayet isterlerse kendilerine farklı bir isim tercihi, başkan, başkan yardımcısı, sekreterler, mali işler sorumlusu ve kütüphaneci seçimi ve atanması gibi kendilerinin sahip oldukları resmi işleri düzenleyebilirlerdi. Her bir topluluğun amaçlarını belirten tüzüklerdeki bu bilgiler Hindistan komitesinin sekreteri Budrudin Abdullah Kur a gönderilecekti. 67 Her bir topluluk bağımsız olmasına rağmen komünikasyonu ve yazılı eserlerin dağıtımını kolaylaştırmak için New York taki ofise kayıt yaptırmaları gerekiyordu. Webb her şehirde ve kasabada etüt halkaları oluşturarak Amerikan toplumunun ahlaki olarak daha iyi bir noktaya gelebileceğini düşünmekteydi. 68 Bu maksatla Mecca Circle No. 1, diğer iki tanesi New York şehrinde, Washington D.C. de Capital Circle No. 4, Brooklyn de Khadijah Circle No. 6 ve Pueblo, Colorado, Woodcliff, New Jersey, Baltimore da birer sohbet halkası kurulur. 69 Sesini daha geniş kitlelere duyurmak için Eylül 1893 te Chicago daki Dünya Dinleri Konferansına katılır. Konferansta İslam ı temsilen konuşmacı olarak bulunan tek aday Muhammed Webb dir. Büyük bir katılım ve db 153 64 Alexander Ruseell Webb, Islam in America,,New York: Oriental Publishing Co., 1893, ss. 67-68. 65 Our Lecture Room, Moslem World, Kasım 1893, s. 11. 66 The Islamic Propaganda, Moslem World, Mayıs 1893, s. 11. 67 The Moslem Brotherhood, Moslem World, Mayıs 1893, s. 11. 68 The Moslem Brotherhood, Moslem World, Mayıs 1893, s. 11. 69 Nadirah Florence Ives Osman, The Story of the First American Convert to Islam, The Light, (8 April 1944), s. 7; Pueblo Colorado Webb, Preaching Islamism, 468; Baltimore More Light is Needed, Moslem World, Eylül 1893, s. 16.

CELAL EMANET 154 db ilginin olduğu konferansta The Spirit of Islam ve The Influence of Islam on Social Conditions başlıklı iki sunumda bulunur. 70 Webb in sunumunu yaptığı ilk konferansında çok eşli evliliğin bazı formlarını savunması seyirciler tarafından belirgin bir şekilde itiraz etmelerine ve konuşmasının bölünmesine sebep olur. Ulusal anlamda ve medya tarafından kabul gören bazı üyelerin sitemli sözler sarf etmelerine rağmen Webb in verdiği konferansın büyük bölümü salonda bulunan katılımcılar tarafından alkışlarla ve sevinç çığlıklarıyla karşılanır. Chicago dan döndükten sonra iki hafta içerisinde New York civarındaki şehirlerde sekiz tane konferans verir. 71 Bunun üzerine the Oriental Literary Bureau Webb e ulusal konferanslar turu teklifinde bulunur. Buna göre Webb 17 Ekim 1893 ten 5 Mart 1894 e kadar ülkenin orta kesimleri, doğu ve güneyi olmak üzere on dokuz eyalette 40 tan fazla konferans verecektir. 72 Ne yazık ki çıkılacak turun ilanları the Moslem World da yayınlanmasına rağmen maddi sıkıntılar sebebiyle The Oriental Literary Bureau ile yaptığı anlaşma iptal edilir. Bunun yerine o da Ithaca, New York ta Üniteryen kilisesinde bir konuşma yapar. Daha sonra Rochester, New York a, Chicago ya Kansas City de St. Louis e, Missouri de St. Joseph e, Michigan da Grand Rapids ve Ann Arbor a kısa bir tur düzenler. 73 Kasım 1893 ten itibaren Amerikan İslamî Propaganda da maddi sıkıntılar baş gösterir. Webb ne uzak mesafeli turların ne de gazetenin giderlerini karşılayabilmektedir. Hacı Abdullah Arab, Kasım 1893 te bir miktar para gönderir. Fakat rupi nin para olarak kıymeti düştüğünden gönderilen miktar hiçbir işe yaramaz. Ayrıca Hacı 70 Konferanstaki sunumların metinleri için bakınız; John Henry Barrows (ed.), The World s Parliament of Religions; An Illustrated and Popular Story of the World s First Parliament of Religions, Held in Chicago in Connection with the Columbian Exposition of 1893. Chicago: The Parliament Publishing Company, 1893, ss. 989-996; 1046-1052. 71 Webb in verdiği konferanslar The Faith of Islam başlıklı İslam inancı üzerinedir. Chickering Hall, New York, 29 Eylül; YMCA, Brooklyn, 30 Eylül; Lee Avenue Academy of Music, Brooklyn, 1 Ekim; Association Hall, Trenton, New Jersey, 2 Ekim; ve başka beş tane şehirde konferanslar verdi. Advertisement, New York Times, 24 Eylül 1893, s. 7; Coming Events, Brooklyn Eagle, 30 Eylül 1893; Advertisement, Trenton Times, 27 Eylül 1893; s. 8; ve Headquarters Opened, Moslem World, Ekim 1893, s. 9. 72 Webb in yapmış olduğu ulusal turda gittiği eyaletler sırasıyla Ohio, Indiana, Michigan, Illinois, Iowa, Nebraska, Missouri, Arkansas, Kansas, Pennsylvania, Connecticut, Maryland, North Carolina, South Carolina, Alabama, Tennessee, Mississippi, Kentucky ve Texas. Advertisement, Moslem World, Ekim 1893, Ön sayfa. 73 Mr. Webb s Lectures, Moslem World, Kasım 1893, s. 9.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU Abdullah ın arkadaşlarından büyük bir kısmı verdikleri yardım sözünden dönmüşlerdir. Webb 1893 yılı son aylarındaki bu durumu daha sonra şu şekilde değerlendirir: Hacı Abdullah tan başka diğerlerinden gelen maddi destek ve ödünç verilenler kesilince 1 Ocak 1894 te New York taki ofisimi kapatmak zorunda kaldım. 74 Webb in maruz kaldığı maddi kriz nedeniyle borçlarını ödeyememesi Amerikan İslamî Propaganda nın içerisindeki geçimsizlikleri de artırır. Aralık 1893 te Propaganda nın iki eski üyesi Emin L. Nabakoff ve John A. Lant gruptan ayrılarak merkezi Union Square, No:8, New York City de İslam Araştırmaları için the First Society adını verdikleri rakip bir grup kurarlar. 75 Webb e göre Lant ile arasındaki kişisel sorunlar ayrılık sebebidir. Lant ın geçmişinde bulunan bazı karanlık işler ve hapishane dosyalarından Webb haberdar olunca hiç vakit kaybetmeden onu gazetenin merkezinden kovar. Nabakoff un Webb le anlaşmazlığı ise biraz farklıdır. İngiltere den Amerika ya göç eden Nabakoff, Liverpool Müslüman Enstitüsünün aktif üyesidir. Ona göre Liverpool daki Müslümanlar daha fazla aktif ve İslam ın emirlerini alenen her yerde yaşamaktadırlar. Webb ise daha itidalli hareket etmektedir. Bundan dolayı Nabakoff, The First Society cemiyetinde Webb e karşı faaliyetlere başlar. Ona göre İslam da ibadetlerin en doğru şeklinin temsil edilmesi olarak alenen Arapça ezan okunmasıdır. İnsanların ibadete davet edilmesinin bu işin merkezinde olduğu iddiasındadır. 76 Webb aleyhine başlatılan kampanyalar yapılacak İslamî hizmetlerin de sekteye uğramasına sebep olur. Webb tarafından kovulan John Lant, Hindistan da İslam ı sonradan kabul eden gazete editörü Hamid Snow un teşkilatına katılır. Snow Hindistan basınında Webb i, Hindistan dan gelen yardımları kötüye kullanan bir şarlatan olarak tanıtmaya çalışarak gazetesi aracılığıyla kınarken diğer taraftan Lant de The American Moslem adında bir gazetenin yayınına başlar. Daha sonra Snow, The American Moslem gazetesini Hindistan ın dört bir yanına gönderir. Bölgede tanınan Müslüman liderlere Amerikan İslamî Propaganda hareketini kınayıcı mektuplar kaleme alır. 77 Webb bu durumla alakalı şu açıklamayı yapar: Bu adamlar gazetelerinde bana çok para gönderildiğini ve benim de db 155 74 To My Oriental Brothers, Moslem World and Voice of Islam, Ocak 1895, s. 4. 75 Preaching Islam Here, New York Daily Tribune, 11 Aralık 1893, s. 8. 76 The Call to Prayers, Middletown Daily Times, 11 Aralık 1893, s. 1. 77 Fall of Islam in America, New York Times, 1 Aralık 1895, s. 21.

CELAL EMANET 156 db onları kabul ettiğimi yazmaktaydılar. Hindistan da bana karşı uyandırılan böyle bir intibayı oraya seyahat imkanım olmadığı için telafi etmemde gerçekten mümkün değildi. Ayrıca onlar Abdullah Arab ın ve arkadaşlarının da zihinlerini bulandırdılar. Bundan dolayı onlar da benimle olan anlaşmalarını iptal ederek beni tüm yardımlardan yoksun bıraktılar. 78 Webb, bu işten feragat etmesiyle birlikte hasımlarının sadece maddi çıkar sağlamak istedikleri kanaatindeydi. Webb başına gelen hadiseler için gazetesinde şunları yazar: Birleşik Devletler de bu işe başladığımızdan bu yana yaklaşık iki yıl geçti ve biz bu süre içerisinde çeşitli entrikalar çeviren ve Doğulu Müslümanların güvenini kazanmak amacıyla sürekli yalan söyleyen ve bundan kazanç elde eden erkek-kadın yüzlerce insanla karşılaştık. 79 Yaşadığı problemlere rağmen Webb, İslamî anlayışından ve yaşantısından feragat etmez. 1894 yılının ilk aylarında mütevazi bir şekilde ve sade kıyafetler içerisinde Pennsylvania, Washington D.C. ve New York bölgesinde konferanslarına devam eder. 80 Haziran 1894 te gazetenin yeni merkezi olan 30 East, 23. st. New York ta sayfa sayısını azaltarak The Voice of Islam ın yayınına başlar. 81 Hacı Abdullah ile imzaladığı kontrattaki ücretin Mayıs 1894 e kadar gönderilmemesi sebebiyle Webb altından kalkamayacağı sıkıntılarla karşı karşıya kalır. Ailesini daha fazla New York ta barındırabilme ve onların ihtiyaçlarını karşılayabilme imkanına sahip değildir. Bunun üzerine hanımı şahsi parasıyla New York, Ulster County deki Ulster Park tan 1000 dolara 10 acre lık arazisi olan ev satın alır. Webb gazetenin işlerini yeni taşındıkları yerden takip edemediği için Manhattan a gelmesi gerekmekterdir. Bu yüzden bazen kısa süreli olarak The Voice of Islam ın işletmecisi, New 78 Fall of Islam in America, New York Times, 1 Aralık 1895, s. 21. 79 News Notes, Moslem World and Voice of Islam, Şubat 1895, s. 4. 80 Webb konuştuğu yerler ve konuşmaları için bakınız: Williamsport, PA, 9 Ocak 1894. Advertisement, Daily Gazette and Bulletin (Williamsport, PA), 8 Ocak 1894, s. 5; Blavatsky Branch of the Theosophical Society, Washington D.C., 8 Mart 1894. Mohammed Webb Defends Islam, Washington Post, 9 Mart 1894, s. 6; Bradford, PA, 15 Nisan 1894. Brevities, Evening Democrat (Warren, PA), 16 Nisan 1894, s. 4; Ninenteenth Century Club, New York, 17 Nisan 1894, Meeting of the Ninenteenth Century Club, New York, 17 Nisan 1894, s. 5; ve International Temperance Conference, Staten Island, New York, 4 Haziran 1894. Prohibitionists in Session, Constitution (Atlanta), 4 Haziran 1894, s. 2. 81 Trouble in Islam, New York Daily Tribune, 14 Temmuz 1894, s. 12.

MUHAMMED ALEXANDER RUSSELL WEBB ve ABD DEKİ İSLAM MİSYONU York ta ikamet eden H. Ali Lewis in yanında kalır. 82 Fakat basın ve özellikle Webb in grubundan ayrılan iftiracılar yine boş durmazlar. Ulster Park taki araziyi görmedikleri halde onun kıymetli bir servet satın aldığına kamuoyunu inandırmaya çalışırlar. 83 Aslında New York Times muhabirinin belirttiği gibi...merdiveni, sundurması ve gölgeliği bile olmayan bir fakirhanedir. Eğreti bir yerin ortasında ve engebeli arazide bulunan bu ev, birkaç tel parçasıyla yoldan çitle ayrılmaktadır... Bahçe veya çimenliğe dair hiç bir şey yoktur. Sadece küçük tepecikler, engebeli bir avlu içerisinde ve yüz adım veya daha ötesinde arka tarafta odun yığınlarının arkasında kaybolan bir küçük bir ev vardır. 84 Webb in başını ağrıtan kişilerden birisi de The Voice of Islam ın sekreteri Nafeesa M. T. Keep tir. Bu kişi, Webb ve gazetenin diğer çalışanları dışarıda olduğu esnada kendisini ofise kilitler. Webb in hem Hindistan dan gelen yardımları hem de gazete aidatlarını kötüye kullandığı iddiasındadır. 85 Keep, Webb in itibarını sarmak amacıyla Türk resmi makamlarına da mektup gönderir. Türk resmi makamlarından herhangi bir haber gelinceye veya Webb, American Moslem Brotherhood başkanlığından istifa edip yayınların yükümlülüğünü de kendisine verinceye kadar büroların kilitli kalacağını ileri sürer. 86 Kendisine yöneltilen hırsızlık ithamlarına karşılık Webb de Keep in gizli anlaşmalar yaparak komplo teorileri üretmekle ve postaya hile karıştırmakla suçlar. 87 Başına gelen tatsız hadiselerle sonuna kadar mücadele eden Webb, misyonuna devam etmesindeki sebatını The Moslem World and the Voice of Islam gazetesinin ilk sayısında şu şekilde özetler: Hacı Abdullah ın göndermeyi vadettiği nakdi miktar hiçbir zaman elime geçmedi. Etrafımızdaki düşmanlarımız da ahlaksızca girişimlerle bizim misyonumuza saldırmalarına rağmen Allah ın yardımıyla db 157 82 Trouble in Islam, New York Daily Tribune, 14 Temmuz 1894, s. 12. 83 Mohammedan Webb Buys a Retreat, New York Times, 29 Mayıs 1894, s. 9; ve Fall of Islam in America, New York Times, 1 Aralık 1895, s. 21. 84 Fall of Islam in America, New York Times, 1 Aralık 1895, s. 21. 85 Muhammed Webb Locked Out, New York Times, 14 Temmuz 1894, s. 5. 86 Muhammed Webb Locked Out, New York Times, 14 Temmuz 1894, s. 5; ve Nafeesa Keep Breakfasts, New York Times, 16 Temmuz 1894, s. 1. 87 She Wants a Warrant for Mohammed Webb, New York Daily Tribune, 27 Temmuz 1894, s. 12; ve Nefeesa M. T. Keep Retaliates, New York Times, 30 Temmuz 1894, s. 9. Postaya hile karıştırmakla itham edilmesi Webb in maddi yardımlar için yurt dışına yazdığı bir mektup sebebiyleydi. Nafeesa Keep Breakfasts, New York Times, 16 Temmuz 1894, s. 1.

CELAL EMANET 158 db İslam için güzel işler ve onları devam ettirme imkânı buldum. En fazla yardıma ihtiyacın duyulduğu anda bana destek olmaya gelen insanların kalplerine Allah İslam inancını yerleştirdi. Allah, bana hayatımı bahşederse ben yapabileceğimin en güzeliyle ona olan sorumluluğumu yerine getirmeye devam edeceğim. Hacı Abdullah Arab la yaptığımız sözleşmede verdiğim sözlerin tamamını yerine getirdim. Allah tüm insanların kalplerinde olanı bilir ve kıyamet gününde her ikimizi de hesaba çekecektir. 88 Webb e çok yüksek miktarda para yardımları yapıldığı iddiaları bir türlü bitmez. Bunun üzerine Hacı Abdullah, the New York Times ın editörüne, yaptığı maddi yardımların miktarını gösteren bir mektup gönderir. Webb de yaklaşık iki buçuk yıldır Hindistan dan kendisine gönderilen toplam 11.427 dolar 51 cent para yardımının listesini cevap olarak aynı gazeteye gönderir. Hacı Abdullah ın Webb in durumunu aklayacak tarzdaki editöre gönderdiği mektuptan dolayı Hacı Abdullah ı...iyi bir kardeş... olarak vasıflandırarak gönlünü alır. 89 Başlatılan iftira kampanyaları, saldırılar ve kesilen maddi yardımlardan dolayı Amerikan İslamî Propaganda hareketi 1897 de son bulur. Hasan Ali misyondan bu şekilde feragat edilmesini ayıplayarak: Daha önceden de belirttiğim gibi hadiseler söylediğim şekilde gelişti. Hindistan lı Müslümanlar verilen yardım sözünü yerine getirdiler; fakat toplanan miktar çok azdı. Hacı Abdullah Arap da elinden geleni yapmaya çalıştı; fakat başarılı olamadı. Müslümanlar İslamî olmayan işler için milyonlar harcamaktadırlar. Fakat İslam gibi önemli bir dava için hiç bir şey vermiyorlardı. Sadece Rangoon ve Haydarabat Deccan da toplananlar kayda değerdi. Hacı Abdullah ın katkıda bulunduğu on altı bin rupi nin haricinde Mr. Webb e gönderilen toplam miktarın otuz bin rupi olduğunu düşünüyorum. Zavallı Hacı Abdullah üstlendiği bu vazifenin altından kalkamayarak ezildi. 90 Webb İslam ı tebliğ hususunda hedef kitle olarak Amerikalı aydınlar sınıfını tercih etmekteydi. Zira o, hayatı boyunca elit tabakadan insanlarla dostluklar kurmuştu. Amerikan Propaganda hareketinin son bulmasında Webb in bu anlayışı da etken rol oynamıştır. 88 To My Oriental Brothers, Moslem World and Voice of Islam, Ocak 1895, s. 4. 89 Webb s Supply of Rupees, New York Times, 20 Mart 1896, s. 4; ve Mohammed Webb s Account, New York Times, 27 Mart 1896, s. 3. 90 Ahmad, Mujaddid Azam, s. 160.