This project is co-financed by the SERA GAZI EMİSYON AZALTIMI İLE İLGİLİ TAAHHÜTLERİN YANI SIRA, ULUSAL VE SEKTÖREL İKLİM POLİTİKASI & MEVZUAT ÇERÇEVESİ NE GENEL BAKIŞ Özlem Döğerlioğlu Işıksungur, Hukuk Uzmanı 7 Aralık 2017, Bilkent Hotel, Bilkent- Ankara
İklim Değişikliğinin Türkiye ye etkisi: Konumu, küresel ısınmadan en fazla etkilenecek bölgeler arasında kalan Akdeniz havzasında yer alması, Çevreden ekonomiye, yerel politikadan dış politikaya, teknolojiden sosyal konulara kadar çok boyutlu yapısı, Mevcut ve kabul edilecek hukuki prensipler ve politikalar dikkate alınmasını ve sistemle ilgili kararları içeren Temel Mevzuat/Düzenleme ihtiyacını, Birçok aktörün birlikte çalışmasını gerekli kılmaktadır.
İklim Değişikliği Politikaları İklim Değişikliği Politkaları Uluslararası Politikalar Ulusal Politikalar BMİDÇS(UN FCCC) AB ye Giriş Kanunlar ve Yönetmelikler Çerçeve Politikaları Çok sektörlü Politikalar Sektöre Özgü Politikalar
This project is co-financed by the ULUSLARARASI POLİTİKALAR Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi- AB ye Giriş
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Amacı İklim sistemine tehlikeli olan insan kökenli müdahaleyi önleyebilmek için atmosferdeki sera gazı konsantrasyonlarının dengelenmesi dir. İlk olarak, 1992 yılında Rio da görüşülmüş ve 1994 yılında yürürlüğe girmiştir. İlk Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (Taraflar Konferansı (COP) 1995 yılında Berlin de düzenlenmiştir. Taraflar, UNFCCC altında beş gruba sınıflandırılmıştır. Ek I ülkeleri, 1992 yılında OECD üyesi ve geçiş dönemi ekonomisi (EIT) olan gelişmiş ülkelerdir. Ek II tarafları ise, Ek I de listelenen ancak EIT olmayan OECD ülkeleridir. Ek I dışı taraflar, gelişmekte olan ülkelerdir ve 49 taraf en az gelişmiş ülke olarak listelenmiştir. Türkiye 2004 yılında Sözleşmeye taraf olmuştur ve Sözleşmenin Ek I listesinde yer almaktadır. Takip eden COP larda, bu Sözleşmenin şemsiyesi altında hem Kyoto Protokolü hem de Paris Anlaşması müzakere edilmiştir.
Kyoto Protokolü 1997 yılında kabul edilmiş; 2005 te yürürlüğe girmiştir. Amacı, sera gazı emisyonlarını azaltmak ve ülkeler bazında azaltımlar için hedefler tanımlamaktır. 36 adet gelişmiş ülke ve AB için bağlayıcı nitelikte olan emisyon hedefleri koymaktadır. Beyaz Rusya, Malta ve Türkiye Ek I ülkesi olarak listelenmiş olmalarına rağmen, Kyoto Protokolü altında bu ülkeler için bağlayıcı emisyon azaltım hedefleri bulunmamaktadır. Esnek piyasa mekanizmaları, Uluslararası Emisyon Ticareti, Temiz Gelişim Mekanizmaları (CDM) ve Ortak Uygulama (JI) protokolde tanımlanmış olup; maliyet etkin emisyon azaltımlarını sağlamak amacıyla azaltım hedeflerini gerçekleştirmek üzere Ek I taraflarınca kullanılabilmektedirler.
2009 yılında taraf olmuştur. Kyoto Protokolü nde Türkiye Özel Statü emisyon azaltım hedefi bulunmamaktadır. Ancak; hedefleri bulunan ülkelere emisyon azaltımları teslim etmek için Temiz Gelişim Mekanizmaları (CDM) ve Ortak Uygulama (JI) gibi esnek piyasa mekanizmalarına erişimi de bulunmamaktadır. 2006 dan beri gönüllü karbon piyasalarında aktif bir ülke Marakeş Mutabakatında (CP7), Türkiye, KP nin Ek II ülke listesinden çıkartılmış ve Türkiye nin özel şartları taraflarca tanınmıştır. Bu kararı takiben Türkiye artık bir Ek II ülkesi değildir ve dolayısıyla, UNFCCC ve KP uyarınca gelişmekte olan ülkelere teknik ve mali destek vermekten sorumlu değildir.
Paris İklim Değişikliği Anlaşması Aralık 2015 te gerçekleştirilen Paris İklim Konferansının (COP21) kilit çıktısı 22 Nisan 2016 da imzaya açılmıştır. Türkiye dahil 197 ülke tarafından imzalanmıştır. (170i onaylamış durumda) 4 Kasım 2016 da yürürlüğe girmiştir. Anlaşmayı onaylayan ülkeler için Ulusal Katkı Niyetleri, Ulusal Katkıya (NDC) dönüşmektedir. Amacı: bu yüzyıldaki küresel sıcaklık artışını, sanayi öncesi seviyelere göre 2 Santigrat derecenin oldukça altında tutarak ve 1,5 Santigrat derece seviyesinde sınırlamakta ve ülkelerin iklim değişikliğinin etkileriyle baş edebilme becerisini güçlendirmek
Ulusal Katkı Niyeti Her bir ülke tarafından 2020 sonrasındaki sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik niyetlerini ana hatlarıyla ifade etmek üzere hazırlanmıştır. her bir ülke, kendi ulusal şartlarını dikkate alarak Ulusal Katkı Niyeti ni hazırlamış ve hedeflerini belirlemiştir hedefleri sağlamak için esneklik mekanizmaları kullanabilir Aralık 2015 teki Paris İklim Değişikliği Konferansı öncesinde Türkiye Cumhuriyeti, 30 Eylül 2015 tarihinde UNFCCC ye Ulusal Katkı Niyeti (INDC) ni sunmuştur Türkiye INDC si 2030 daki 1.175 MtCO2e olması beklenen referans senaryoya kıyasla %21 e kadar bir emisyon azaltım hedefini içermektedir Türkiye nin INDC nde belirtilen azaltım hedeflerini tutturmak için uluslararası karbon sertifikalarını kullanma niyetinin olduğu da ifade edilmektedir.
AB ye Giriş Statü: AB ye aday ülke AB ye giriş süreci, yıllık ilerleme raporlarıyla AB Komisyonu tarafından değerlendirilmesi. «Çevre ve iklim değişikliği politikaları» başlıklı Türkiye İlerleme Raporu nun 27nci Bölümü 2016 İlerleme Raporu «iklim ile ilgili eylemlerin şeffaflığı konusundaki müktesebatın yanı sıra, halkın katılımı ve çevresel bilgilere halkın erişim hakkı ile ilgili müktesebata uyum sağlaması; - iklim değişikliği ile ilgili Paris Anlaşması'nı onaylaması ve Anlaşma'ya yönelik katkısını uygulamaya başlaması gerekmektedir.»
This project is co-financed by the ULUSAL POLİTİKALAR Çerçeve Politikalar-Mevzuat
Çerçeve Politikalar ve Stratejiler İlgili sektörler için stratejik vizyonları tanımlar; ancak doğrudan sektörleri düzenlemez. Yer alan hedefler ilgili bakanlıklar için bir tavsiye ya da rehber niteliğindedir.
Çerçeve Politikalar ve Stratejiler 1 10. Ulusal Kalkınma Planı TC Kalkınma Bakanlığı 2 Ulusal Türkiye İklim Değişikliği Strateji Belgesi (2010-2023) TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 3 Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planı UİDEP (2011-2023) TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 4 Ulusal İklim Değişikliği Benimseme Stratejisi ve Eylem Planı (2011-2023) TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 5 Nehir Havzası Koruma Eylem Planları (2013-2023) TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 6 Atık Su Arıtması Eylem Planı (2015-2023) TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Çerçeve Politikalar ve Stratejiler 7 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın Stratejik Planı (2015-2017) TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 8 Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı (KENTGES 2010-2023) TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 9 Nehir Havzası Koruma Eylem Planları (2013-2023) TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 10 Atık Strateji ve Eylem Planı (2008-2012) TC Çevre ve Orman Bakanlığı 11 Ulusal Biyoçeşitlilik Strateji ve Eylem Planı (2007) TC Çevre ve Orman Bakanlığı 12 Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı nın Stratejik Planı (2015-2019) TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Çerçeve Politikalar ve Stratejiler 13 Enerji Verimliliği Strateji Belgesi TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 14 Ulaştırma ve Haberleşme Strateji Dökümanı 2011-2023 TC Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı 15 Ulusal Akıllı Ulaştırma Sistem Strateji Dökümanı ve Eylem Planı (2014-2023) TC Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı 16 Türk Sanayi Strateji Dökümanı (2011-2014) TC Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 17 Orman ve Su İşleri Bakanlığı nın Stratejik Planı (2013-2017) TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı 18 Ulusal Havza Yönetim Stratejisi (2014-2023) TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı 19 Ulusal Tarımsal Kuraklık Stratejisi ve Eylem Planı TC Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı
Çerçeve Politikalar ve Stratejiler 20 Tarım, Gıda ve Hayvancılık Stratejik Planı (2013-2017) TC Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı 21 Ulusal Afet Yönetim Strateji Planı (2013-2017) Başkakanlık 22 IPA II Türkiye Ülke Strateji Belgesi (2014-2020)
Sektöre Özgü Strateji ve Eylem Planları-Örnek Ulaşım Tarım Enerji Sanayi Türkiye Ulaşım ve İletişim Strateji Belgesi(2011-2023) Ulusal Akıllı Taşımacılık Sistemleri Strateji Belgesi(2014-2023) ve Aksiyon Planı Tarımsal Yiyecek ve Canlı Hayvan Stok Stratejik Planı 2013-2017 Ulusal Kuraklık Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı Nadsap (2013-2017) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Stratejik Planı (2015-2019) Elektrik Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi Türkiye Sanayi Strateji Belgesi(2011-2014)
Mevzuat Anayasa Kanunlar ve Uluslararası Antlaşmalar Tüzükler Yönetmelikler ve Tebliğler
This project is co-financed by the MEVZUAT TÜRÜ ANA MEVZUAT Yasalar/ Kanunlar Çevre Kanunu, Tarih: 9/8/1983 sayı: 2872 Yönetmelik Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik, Tarih: 17/5/2014 sayı: 29003 Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına İlişkin Yönetmelik Tebliğler Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi ve Raporlanması Hakkında Tebliğ, Tarih: 22/7/2014 sayı: 29068 Sera Gazı Emisyon Raporlarının Doğrulanması ve Doğrulayıcı Kuruluşların Yetkilendirilmesi Tebliği, Tarih: 2/4/2015 sayı: 29314 Gönüllü Karbon Piyasası Proje Kayıt Tebliği 12/12/16 19
Diğer ilgili bazı mevzuatlar Elektrik Piyasası Kanunu Yenilenebilir Enerji Kanunu Enerji Verimliliği Kanunu Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu İmar Kanunu Orman Kanunu Tarım Kanunu Tohumculuk Kanunu Biyogüvenlik Kanunu Gıaların Üretilmesi, Tüketilmesi ve Denetllenmesine Dair Kanun
Diğer ilgili bazı mevzuatlar Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği Çevre Etki Değerlendirme Yönetmeliği Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine ilişkin Yönetmelik ve Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ
This project is co-financed by the MEVZUAT TÜRÜ MEVZUAT ADI MEVZUATIN AMACI Yasalar/ Kanunlar Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Tarih: 29/6/2011 sayı: 644 Çevre ve Şehircilik Bakanlığının kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemek Yönetmelik İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönerge İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulunun çalışma usul ve esaslarını düzenlemek 12/12/16 22
yapılar This project is co-financed by the Çevre ve Şehircilik BakanlığınınTeşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 2: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB), Türkiye de ulusal bir karbon piyasasının muhtemel yerleştirilmesi ve küresel iklim değişikliği hakkında politikaların hazırlanması konusunda koordinatör bakanlık olacaktır. İklim Değişikliği ve Hava Yönetim Koordinasyon Kurulunun Çalışma Usul ve İlkeleri hakkında Yönetmelik İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu (İDHYKK) iklim değişikliği ile mücadele ve hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla gerekli tedbirlerin alınması ve bu konuda ülkemizin şartları da dikkate alınarak uygun iç ve dış politikaların belirlenmesi çalışmalarını koordine etmekle görevlidir Politik bir karar verme organı değildir. 23 12/12/16
This project is co-financed by the Sonuç olarak; İklim değişikliği ile mücadelede, birçok aktörün birlikte çalışmasını gerekli kılan uzun bir yolun başlangıcındayız.
This project is co-financed by the TEŞEKKÜR EDERİZ 296/1 Sk. No 11 K:7 D140 Borncity Residence Bornova İzmir T :+90 232 4830917 / +90 232 4895118 F: +90 232 4895219 E-posta : dogerli@dogerlihukuk.com facebook.com/ Dogerlioglu twitter.com/enerjikürsüsü Web : www.dogerlihukuk.com facebook.com/ Enerji Kürsüsü twitter.com/dogerloglu