Türkiye deki Olası Emisyon Ticareti için Yol Haritası

Transkript

1 Türkiye deki Olası Emisyon Ticareti için Yol Haritası Türkiye için Yasal ve Kurumsal Altyapı Ozlem Dogerlioglu

2 On ETS tasarım adımına Kaynak: Piyasa Hazırlıklılığı Ortaklığı (PMR) ve Uluslararası Karbon Eylem Ortaklığı (ICAP) Uygulamada Emisyon Ticareti: Tasarım ve Uygulama El Kitabı. Dünya Bankası, Washington, DC 2

3 Yasal ve kurumsal yapı ihtiyacı ETS çok sayıda unsurun düzenlenmesini gerektirmektedir: Tasarım unsurlarını, politika seçeneklerini, sistemle ilgili kararları içeren Temel Mevzuat/Düzenlemeye ihtiyaç vardır. ETS, çevre, ekonomik, sosyal vs. gibi bir çok sonucun gerçekleşmesine hizmet etmekte olan, önemli bir politika aracıdır. Bu bağlamda, genellikle ETSler, mevcut ve kabul edilecek hukuki prensipler ve politikalar dikkate alınmak suretiyle geniş bir politika ve kapsamlı bir mevzuat çerçevesinde ele alınmaktadır. Sistem birçok aktörün birlikte çalışmasını gerekli kılmaktadır. 3

4 AB ETS - Mevzuat Temel Mevzuat İkincil Mevzuat Bazı ETS harici ilgili Mevzuatlar 2003/87/EC sayılı Direktif İzleme ve Raporlama Yönetmeliği (MRR) Finansal Mekanizma Piyasaları Direktifinin (MiFID) bazı hükümleri Akreditasyon ve Doğrulama Yönetmeliği (AVR) 2004/101 /EC sayılı Direktif Kayıt Yönetmeliği Uyumlulaştırılmış Tahsis Kurallarına dair Karar 2008/101 /EC sayılı Direktif 2009/29/ EC sayılı Direktif Uluslararası Sertifikaların Kullanımı için Nitel Kriterler ve Nicel Sınırlara dair Yönetmelikler Piyasa Suistimali Direktifi (MAD) İhale Kayıt Yönetmeliği 4

5 YASAL VE KURUMSAL YAPI TÜRKİYE 5

6 Yasal hiyerarşi Anayasa Yasalar & Uluslararası Anlaşmalar Tüzükler&Yönetmelikler Tebliğler 6

7 ETS nin iki kademeli yapısı > Bir ETS nin kurulabilmesi ve işletilebilmesi için: Yasal ve kurumsal yapı, iki yapısal blok üzerine inşa edilmelidir Kuralların belirlenmesi Gerçekleştirme (kapsam, emisyon üst sınırı, tahsis, vb.) İşlemler, ve tahsisatlar 7

8 Türkiye de muhtemel emisyon ticaret sisteminin oluşturulmasına yönelik mevcut mevzuatlar MEVZUAT TÜRÜ ANA MEVZUAT Yasalar/ Kanunlar Çevre Kanunu, Tarih: 9/8/1983 sayı: 2872 Yönetmelik Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik, Tarih: 17/5/2014 sayı: Tebliğler Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi ve Raporlanması Hakkında Tebliğ, Tarih: 22/7/2014 sayı: Sera Gazı Emisyon Raporlarının Doğrulanması ve Doğrulayıcı Kuruluşların Yetkilendirilmesi Tebliği, Tarih: 2/4/2015 sayı: Gönüllü Karbon Piyasası Proje Kayıt Tebliği 8

9 Türkiye de muhtemel ETS nin oluşturulmasına yönelik mevcut mevzuatlar: Diğer ilgili mevzuatlar > Sermaye Piyasası Kanunu Finansal piyasa yönetmeliği Türevler gibi finansal ürünlere piyasada müsaade edilecektir Emisyon tahsisatlarının yasal niteliği (finansal araç mı değil mi)--- konusuna karar verilmesi gerekmektedir Karbon piyasaları ya da ETS ye doğrudan bir atıf bulunmamaktadır Article 3ç «sermaye piyasası araçları, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Serbest Piyasa Kurulu nca uygun görülen diğer sözleşmelerin, belgelerin ve kıymetlerin Borsa Istanbul A.Ş. Tarafından kurulan ticaret borsaları tarafından ticareti yapılır : gelecekteki emisyon tahsislerinin ticareti için başlangıç noktası > Elektrik Piyasası Kanunu Madde 11/par.8 [EPİAŞ ın] emisyon ticaretine ilişkin hususlar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Sermaye Piyasası Kurulunun görüşü alınarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından belirlenir 9

10 Kurumsal yapı için mevcut mevzuatlar MEVZUAT TÜRÜ MEVZUAT ADI MEVZUATIN AMACI Yasalar/ Kanunlar Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Tarih: 29/6/2011 sayı: 644 Çevre ve Şehircilik Bakanlığının kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemek Yönetmelik İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönerge İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulunun çalışma usul ve esaslarını düzenlemek 10

11 Bir ETS nin kurulması için Türkiye deki ilgili kurumsal yapılar > Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 2: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB), Türkiye de ulusal bir karbon piyasasının muhtemel yerleştirilmesi ve küresel iklim değişikliği hakkında politikaların hazırlanması konusunda koordinatör bakanlık olacaktır. > İklim Değişikliği ve Hava Yönetim Koordinasyon Kurulunun Çalışma Usul ve İlkeleri hakkında Yönetmelik İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu (İDHYKK) iklim değişikliği ile mücadele ve hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla gerekli tedbirlerin alınması ve bu konuda ülkemizin şartları da dikkate alınarak uygun iç ve dış politikaların belirlenmesi çalışmalarını koordine etmekle görevlidir Politik bir karar verme organı değildir. 11

12 Bir ETS nin kurulması için Türkiye deki ilgili kurumsal yapılar ETS ile ilgili olabilecek diğer kurumlar şunlardır: > Sermaye Piyasası Kurulu, > EPDK, > EPİAŞ, > Borsa İstanbul A.Ş., ve > Takas Bank. 12

13 Muhtemel Türkiye ETS si için Eksiklik Analizi > Emisyon Ticareti Sistemi, «çevre politikasının» bir parçası olarak kabul edilmektedir. Çevre Kanunu, «karbon ticareti gibi piyasa temelli mekanizmaların kullanılmasına» doğrudan atıf yapmaktadır. > Mevzuatlarda, karbon piyasasını etkileyecek önemli bir çok hüküm bulunmasına rağmen, karbon piyasasının tüm unsurlarını/noktalarını ele alan bütüncül bir hukuki metin bulunmamaktadır. > Ek olarak ETS nin hukuki çerçevesi oluşturulurken, mevcut ve yeni kabul edilecek hukuki prensipler arasında bağlantının kurulması gereklidir ETS çevresel bir düzenleme olarak görülmesine rağmen, çeşitli aktörler ve sektörler arasında ortak ilgi alanı teşkil eden bir politika olarak sıkı bir işbirliği ve mutabakat gerektirmektedir. 13

14 Muhtemel Türkiye ETS si için Eksiklik Analizi > Sera gazı emisyonlarının izlenmesine ilişkin Yönetmelik ve doğrulama ve akreditasyona ilişkin tebliğler Muhtemel bir Türkiye ETS si için İRDA sisteminin kurulmasına yönelik olarak sağlam bir temel teşkil etmektedir > Yönetmelik, kapsamın tanımlanması için de bir temel olarak kullanılabilir > Sermaye Piyasası Kanunu, finansal, alım satımı yapılabilir ürünler olarak tahsisatlara ilişkin belli piyasa gözetimi kurallarını tanımlamada bir rol oynayabilir > YENİ MEVZUAT GEREKMEKTEDİR!!! İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KANUNU?? Emisyon üst sınırını belirlemek için Ulusal Katkı Niyeti Tahsisatların dağıtımı, Denkleştirmeler için kuralların tanımlanması, ve Bir kayıt sisteminin yerleştirilmesi Ve ayrıca zamana bağlı esneklik, fiyat öngörülebilirliği ve maliyet koruma için mekanizmalar. 14

15 Muhtemel Türkiye ETS si için Eksiklik Analizi > Aşağıdaki hususları tanımlayacak olan yeni İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KANUNUNUN hazırlanmasında liderlik rolü ÇŞB ye ait olacaktır: Türkiye ETS sinin kapsamı, Emisyon üst sınırı ve tahsisat dağıtımı için kurallar, Denkleştirmeler, Zamana bağlı esneklik, ve Fiyat öngörülebilirliği. > Bakanlıklar arası bir ortaklığı teşkil eden İDHYKK yeni mevzuatın hazırlanmasında ÇŞB için danışmanlık görevini yerine getirebilir ve destek sağlayabilir 15

16 Muhtemel Türkiye ETS si için Eksiklik Analizi Uygulamaya geçirme sürecinde: > ETS nin işleyişi için bir kurumsal merci gereklidir Yeni bir daire veya bağımsız bir merci teşkil edilebilir ve bu daire/merci, yetkili merciler gibi bir rol üstlenir: ÇŞB nin altında çalışabilir, ve Tahsisat dağıtımının uygulamaya geçirilmesi, İRDA sistemi ve kayıt sisteminin işleyişinden sorumlu olur. > Karbon piyasası gözetimi ve tahsisat ticaretiyle ilgili belli konularda, Maliye Bakanlığı, Sermaye Piyasası Kanunu sayesinde Borsa İstanbul A.Ş. (takas işlemleri için) ve Takasbank (bankalama hizmetleri için) görev üstlenebilir. 16

17 Sonuç Türkiye de bir ETS nin yasal ve kurumsal düzenlemesi için tavsiyeler > Türkiye de ETS, ÇŞB nin görev alanına giren bir çevre politikası olarak kabul edilebilir. > Çevre kanunu doğrudan «karbon ticareti gibi piyasa temelli mekanizmaların kullanılması»ndan bahsetmektedir ANCAK Emisyon ticaretinin ekonomi genelindeki etkileri, Türkiye nin ekonomi genelinde var olan iklim değişikliğiyle mücadele hedefiyle ilişkisi, Bir politika mekanizması olarak emisyon ticaretinin karmaşık karakteri göz önünde bulundurularak, > ETS nin tasarım unsurlarını içeren yeni birincil mevzuat çıkartılmasını, bu unsurların bir kısmının da yeni kanun altında ikincil mevzuat olarak düzenlenmesini tavsiye etmekteyiz. 17

18 Sonuç Türkiye de bir ETS nin yasal ve kurumsal düzenlemesi için tavsiyeler > Bu mevzuatın hazırlanması için politik karar alındıktan sonra, Birçok bakanlığı bünyesinde temsil eden bir organ olara İDHYKK, mevzuatın ÇŞB tarafından detaylı olarak hazırlanması sürecinde danışmanlık rolü üstlenebilir. > Yeni kanun, ETS nin fiili olarak hayata geçirilmesinden sorumlu yeni bir daire veya bağımsız bir merci teşkil etmesi için de ÇŞB yi görevlendirebilir. > İRDA ile ilgili mevcut mevzuatın, kabul edilmesi sonrasında yeni ETS mevzuatına aktarılması gerekmektedir. > ETS nin belli piyasayla ilgili hususları için (tahsisatların yasal niteliği, piyasa erişimi, vb.) yeni kanun, Maliye Bakanlığının var olan mevzuatına, özellikle Sermaye Piyasası Kanununa atıfta bulunabilir: örneğin, Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde bir karbon piyasası borsasının oluşturulması ve mesela Takasbank tarafından geliştirilebilecek olan bankalama hizmetleri için. 18

19 İlginiz için teşekkür ederim 1476 Sok. No: 2 K:8 D:13 Aksoy Plaza Alsancak-İzmir T : / F: E-posta : dogerli@dogerlihukuk.com Web : facebook.com/ Dogerlioglu twitter.com/enerjikürsüsü facebook.com/ Enerji Kürsüsü twitter.com/dogerloglu 19