TÜRKIYE NIN REKABET AVANTAJI PROJESI COMPETITIVE ADVANTAGE OF TURKEY CAT
IÇINDEKILER 1. CAT in AMACI... 2. CAT in TARIHÇESI... 3. TÜRKIYE de CAT... 3.1 Turizm Sektörü Stratejileri... 3.2 Tekstil ve Konfeksiyon Sektörü Stratejileri... 3.3 Bilisim Sektörü Stratejileri... 3.4 Diger Sektörel Stratejiler... 4. CAT in ORGANIZASYON YAPISI... 4.1 CAT Ekibi... 5. METODOLOJI ye GENEL BAKIS... 6. CAT PROJELERINE NASIL DESTEK OLUNABILIR?... 7. CAT e KATKIDA BULUNAN KURUM ve KURULUSLAR... 8. ILETISIM... 2
1. CAT in AMACI CAT, hizli ekonomik büyümeye bagli olarak ülke insaninin yasam standartlarini ve refah düzeyini sistematik olarak yükseltmek ve gelistirmek için endüstrilerin rekabet stratejilerinin hazirlanmasinda ve bu stratejilerin hayata geçirilmesinde görev almak amacinda olan bir Sivil Toplum Kurulusudur. 2. CAT in TARIHÇESI Dünya genelinde basarili bir tarihsel geçmise sahip olan CAT projesinin temelleri Harvard Üniversitesinde görev yapmakta olan Profesör Dr. Michael Porter ve ekibi tarafindan atilmistir. Kisaca Porter Metodolojisi olarak ta taninan proje, dünyanin hem gelismis hem de az gelismis bölgelerinde 35 in üzerinde ulusal, eyalet ve bölgesel rekabet gücü projelerine baz olusturmustur. Bu çalismalar, uygulanan ekonomik politikalarda olumlu degisikliklerin önünü açmis ve bu ülke veya bölgelerin uluslararasi rekabet gücünün iyilestirilmesi yönünde önemli adimlar atilmistir. Yakin geçmiste Portekiz, Kuzey Irlanda, Güney Amerika ve Hindistan da projeler yapilmistir. Su anda Porter, ABD deki bütün mikro kümelerin haritalarinin çikarilmasi konusunda bir projeye liderlik etmektedir. Bu projenin odak noktasi ABD deki özellikle KOBI lerin rekabet güçlerinin artirilmasidir. Porter in bazi basarili projeleri söyledir: Kolombiya çiçek üreticilerinin dagitim kanallari kurarak daha yüksek kar elde etmelerine yardimci olmak; El Salvador tekstil sirketlerinin yaratici teknoloji ve lojistik know-how kullanarak ürünlerinin piyasaya sürme sürelerini önemli ölçüde kisaltmak; Massachusetts için bir ekonomik strateji yaratmak ve bunun sonucunda yeni kanunlar ve diger önlemlerle birlikte issizlik oranlarinda düsüs saglanmasi; Peru turizm sektörünün daha karli olan doga turizmine yönelmesine öncülük etmek; Kesim evleri, üreticiler ve dagitim kanallari arasindaki bilgi akisi ve koordinasyonu gelistirerek Kolombiya deri ürünlerinin kalitesini arttirmak; El Salvador da göç edenlerden kurulu büyük bir ag kurarak Salvador da firsat ve zenginlik yaratilmasi için pozitif bir güç olusturulmasi; Amerika nin büyük sehirlerindeki isletmeleri hedefleyen, yatirim bankaciligi aktivitileri yapan bagimsiz ve kar amaçli bir Sehir Fonu kurmak. 3
3. TÜRKIYE de CAT 1999 yilinda özel sektörün liderliginde baslatilan proje, zaman içerisinde çesitli devlet kuruluslari, üniversiteler ve Sivil Toplum Kuruluslarinin da isbirligi konsorsiyumuna dahil olmasiyla oldukça genis bir plaform olusturmustur. Proje kapsaminda ilk önce Porter in metodolojisi ile Türkiye nin rekabet avantaji olan sektörleri belirlenmis ve bu sektörlerden seçilen ilk adaylar profesyonel bir sektör lideri atanarak üzerinde çalisilmaya baslanmistir. Turizm, tekstil-konfeksiyon, finans, tarim-hayvancilik, insaat ve seramik ilk asamada üzerinde çalisma baslatilan sektörler olmustur. Daha sonra bilisim sektörünün dünyadaki hizli gelisimi ve Türk özel sektöründen gelen talep üzerine yedinci alan olarak bilisim sektörü de CAT in çalisma alanina dahil edilmistir. Gelecek günlerde biyoteknoloji, otomotiv ve elektronik sektörlerinin de çalismalara dahil edilmesi planlanmaktadir. 3.1 Turizm Sektörü Stratejileri Türkiye nin turizm sektörü stratejisi 2000 yilinda analiz edilmis daha sonra bu strateji, sektör liderleri ile birlikte gelistirilmistir. Gelistirilen stratejinin örnek bir uygulamasi Sultanahmet bölgesinde basari ile uygulanmistir. Bu bölgede CAT liderliginde sektör oyuncularinin birbirlerini tanimalari ve ortak hareket etmeleri saglanmistir. Bu süre içerisinde kurulan Sultanahmet@yahoogroups.com elektronik haberlesme listesi günümüzde turizm sektörü stratejilerinin konusuldugu önemli bir platform halinde gelmistir. CAT in katkilari ile kurulan dernekler vasitasiyla Sultanahmet turizm bölgesi bugün Türk turizminde her zamankinden daha fazla söz sahibi hale gelmistir. Bunlarin yaninda verilen pazarlama egitimleri sayesinde kültür turizmi konusunda özellikle internet pazarlama tekniklerinin kullanilmasinda dünya çapinda bir basari saglanmistir. Sultanahmet otelleri artik müsterilerinin yarisindan fazlasini internet vasitasiyla ve iyi fiyatlara bulmaktadirlar. 3.2 Tekstil ve Konfeksiyon Sektörü Stratejileri Türkiye nin en büyük ihracat kalemi olan tekstil-konfeksiyon alaninda marka yaratmanin Türkiye nin önündeki en önemli asamalardan birisi oldugu sektör temsilcileri ile birlikte konusulmus ve marka yaratma konusunda sektörde bir bilinç yaratilmasina çalisilmistir. Bu konuda yetenekli gençlerin uluslararasi moda okullarinda egitim almalari için burslar ayarlanmis, ayrica marka yaratmada basarili örnekler raporlar halinde sektör oyuncularina gönderilmistir. Tekstil sektörünün yetismis teknik eleman açiginin kapatilmasi 4
amaciyla üniversitelerle tekstil sanayi kuruluslari arasinda isbirligi kapilari açilmasina liderlik edilmistir. Sektörle ilgili Bayrampasa bölgesinde düz örgü üreticileri ile pilot bir çalisma yapilmis, bölgenin rekabet gücünün artirilmasi için belirlenen eksikliklerin bir doktora tezi kapsaminda ele alinmasi saglanmistir. Ayrica sektörün 2005 yilinda kotalarin kalkmasi ile karsilacagi zorluklar ve buna karsi gelistirmeleri gereken savunma mekanizmalari 30 kisilik bir ekip tarafindan hazirlanan Tekstil ve Hazirgiyim Endüstrisi Için Sürdürülebilir Gelisme : MFA dan ATC ye 2005 adli arastirma raporunda yer almistir. 3.3 Finans Sektörü Stratejileri 2000 yilinda Türk bankacilik sektörü analiz edilmis ve hazirlanan raporda Türk Bankaclik sektörünün sermaye azligi dolayisiyla karsi karsiya oldugu tehlikeye dikkat çekilmis, Türk bankalarina birlesme ve yabanci ortak bulma alternatifleri bir çikis stratejisi olarak önerilmistir. Ayrica girisim sermayesinin gelismesi konusunda kurulan girser@yahoogroups.com haberlesme listesi ile Türk girisimcilerine yeni is kurma, finans bulma gibi konularda iletisim saglayacaklari bir ortam yaratilmistir. 3.4 Bilisim Sektörü Stratejileri Türkiye nin en büyük sektörel elektronik haberlesme ortami TurkeyHighTech@yahoogroups.com bilisim sektörü için 2000 yilinda kurulmustur. Bugüne kadar bilisim sektöründeki firmalarin dünyada rekabet edebilecek ürünler üretebilmeleri için yogun iletisim faaliyetleri gerek TurkeyHighTech gerekse yapilan toplantilarla sürdürülmüstür. Türk bilisim sektörünün rekabet avantaji yakalayabilecegi alanlar bu toplantilarda saptanmis ve ilgili sektör girisimcileri konu hakkinda bilgilendirilmislerdir. 3.4 Diger Stratejiler Tarim-hayvancilik, insaat ve seramik sektörlerinde analiz asamalari tamamlanmis, strateji gelistirme asamasina gelinmistir. Bu asamadan sonra sektörlerden gelecek talep dogrultusunda çalismalara devam edilecektir. Biyoteknoloji, elektronik ve otomotiv sektörlerinde çalisma yapilmasi için endüstriden gelen yogun talepler ve dünya konjektüründeki degismeler bizi bu üç alanda da küme çalismalari baslatilmasi konusunda tesvik etmektedir. 5
4. CAT in ORGANIZASYON YAPISI CAT, degisik sektörlerden gelen bir ekibin matriks bir organizasyon altinda çalismasi ile yönetilmektedir. Projenin özellikle ilk yillarinda Harvard Üniversitesi nden Profesör Dr. Michael Porter in ekibi tarafindan ciddi bilgi transferi gerçeklestirilmis, metodoloji, dünyanin diger yerlerindeki uygulamalar ve proje yönetimi konularinda önemli bir know-how aktarimi saglanmistir. 4.1 CAT Ekibi CAT bünyesinde su anda aktif olarak görev yapan ekip asagidaki gibidir. Dr. Melih Bulu : CAT Genel Direktörü Hakan Çiftçi : CAT Tekstil ve Otomotiv Proje Koordinatörü Hakki Eraslan : CAT Otomotiv Proje ve Akademik Çevre Koordinatörü Oguzhan Özben : CAT Tekstil Proje Koordinatörü Nihat Dinçmen : CAT Turizm ve Bilisim Proje Koordinatörü Abdullah Senyilmaz : CAT Uzman Danismani Bu ekibin yaninda CAT in özellikle yogun olarak ilgilendigi sektörlerden bir çok gönüllü katilimcisi da vardir. Ayrica üniversiteler ile olan ortakliklar sonucu master ve doktora tezi ögrencilerine proje kaynaklari açilmakta, lisans ögrencilerinin CAT çatisi altinda staj yapmalarina olanak saglanmaktadir. 5. METODOLOJI ye GENEL BAKIS Yapilan çalismalarda ilk olarak ulusal is ortami, Prof. Porter in gelistirdigi Elmas Modeli ile analiz edilerek güçlü ve zayif yanlari ortaya konmaktadir. Bu model; devlet politikasi, yerel talep ortami, ulusal kaynak ortami, sirket stratejileri, yapisi ve rekabet ortami ile Endüstri Küme lerinin güçlü ve zayif yanlarinin tesbit edilmesinde, daha yüksek rekabet gücü ve ekonomik verimlilige ulasmaya engel teskil eden olgularin ortaya konulmasinda yardimci olmaktadir. Endüstri Küme leri, Porter in Küme Haritasi, Elmas Modeli, 5 Güç Modeli' gibi teknikleri ile degerlendirilmekte, 'Endüstri Küme'lerinin konumlari uluslararasi rakabet ve ülkelerin pozisyonlari ile kiyaslanmaktadir. 6
Stratejik hareket planlari endüstri, devlet, politika, sendika ve akademik arenadan etkili ve degisim yaratabilecek kisilerden kurulu bir yönlendirici koalisyon tarafindan hayata geçirilmesi saglanmaktadir. Mikro ölçekte ise haritasi çikarilan kümelerdeki eksik oyuncularin ve eksik iletisim baglantilarinin tamamlanmasi için gerekli önlemler alinmaktadir. 6. CAT PROJELERINE NASIL DESTEK OLUNABILIR? Mali Destek Projenin bütününde kullanilmak üzere ya da seçilmis özel sektörlerde kullanilmak üzere mali destek saglanabilir. Insan Kaynagi Destegi Proje için çalisamakta olan guruba yari zamanli ya da tam zamanli çalisacak bir eleman görevlendirilebilir. Ofis Destegi Gelismekte olan projenin yeni ihtiyaçlarina yönelik uygun ofis yeri ve ofis içi mobilyasi saglanabilir. Yazilim ve Donanim Destegi Projenin çalismalarinda kullanilmak üzere notebook bilgisayarlar, projektör, yazici ve ilgili yazilimlar verilebilir. Halkla Iliskiler Destegi Is, akademi, devlet ve STK çevrelerinin dikkatini çekmeye yönelik tanitim çalismalari ve kampanyalar yapilabilir. Entelektüel Katilim Projenin gelistirilmesi sirasinda düzenlenecek tartisma toplantilarinda ve beyin firtinasi oturumlarina önerilerde bulunarak yardimci olunabilir. 7
Veri Destegi Veri toplayan organizasyonlar verilerini CAT ile paylasabilirler. Iliski Saglama Destegi Konu ile ilgili is dünyasindan, hükümetten, sivil toplum kuruluslarindan ve akademik çevrelerden insanlarla baglanti saglama ve önemli organizasyonlarin kapilarini açma konusunda destek olunabilir. Bunun yani sira arastirma ve fon olusturma konusunda karar alma mekanizmalardan randevu alinmasi konusunda da yardim edilebilir. 7. CAT KATKIDA BULUNAN KURUM ve KURULUSLAR Mali Destekler - Koç Holding - Koç Bilgi Grubu - Garanti Bankasi Insan Kaynagi - Koç Bilgi Grubu - Istanbul Sanayi Odasi (ISO) - Garanti Bankasi - Les Arts Turcs - Armada Oteli - Commodore Tour - Retur - Yeditepe Üniversitesi - Arthur Andersen - Tunç Grup Halkla Iliskiler - Les Arts Turcs - Retur - Dünya Gazetesi - Active Line - Capital - Hürriyet 8
Entellektüel Katkilar - Bogaziçi Üniversitesi - Koç Üniversitesi - Yeditepe Üniversitesi - Sabanci Üniversitesi - Orta Dogu Teknik Üniversitesi - Retur - Les Arts Turcs - Lena Tekstil - Commodore Tour - Armada Oteli - Koç Bilgi Grubu Veri ve Enformasyon Destegi - Devlet Planlama Teskilati (DPT) - KOSGEB - Garanti Bankasi - Internet Securities, Inc - UNCTAD - WTO - ILO - Retur Iliski Saglama Destegi - TUSIAD - GYIAD - Arthur Andersen - Netwise - Les Arts Turcs 8. ILETISIM Posta Adresi : Ünalan Mh. Çamlica Is Merkezi A Blok Kat 3 81190 Üsküdar/ISTANBUL 9
Telefon 0216 556 34 14-556 34 17-556 34 89 Web E-mail Dr. Melih Bulu www.competitiveturkey.org info@competitiveturkey.org melihb@competitiveturkey.org Hakki Eraslan Hakan Çiftçi Nihat Dinçmen Oguzhan Özben ihakkie@competitiveturkey.org hakanc@competitiveturkey.org nihatdincmen@competitiveturkey.org oguzhano@competitiveturkey.org Abdullah Senyilmaz abdullahs@competitiveturkey.org 10