07 Nisan -13 Nisan 2014 SAYI: 32 GÜNDEM Türkiye deki Suriyelilere Yönelik Neler Yapılabilir? İngiltere nin Müslüman Kardeşlere Yönelik Yeni Politikası Irak Anbar da Devam Eden Çatışmalar Su Yönetimini de Etkiliyor DSİ Tecrübesiyle Afrika da İnsanların Suya Erişimini Sağlıyor Ortadoğu Güncesi Editör: Dr. Seyfi Kılıç - seyfikilic@orsam.org.tr
Türkiye deki Suriyelilere Yönelik Neler Yapılabilir? Türkiye deki Suriyeliler açısından dikkate alınması gereken en önemli konu Suriye de istikrarın kısa vadede sağlanamayacağı öngörüsünden hareketle, Suriyelilerin uzun bir süre daha Türkiye de kalmaya devam edecek olmasıdır. Hatta yeni kitlesel göç dalgaları ile sayının 2014 yılı içinde 1,5 milyona ulaşacağı tahminleri yapılmaktadır. Dolayısıyla iki temel soruna yönelik olarak hazırlık yapılması gerekmektedir. Birincisi yeni göç dalgaları neticesinde Türkiye ye gelecek mültecilerin barınma, güvenlik, beslenme, eğitim, sağlık gibi temel ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağı konusunda hazırlıklardır. Bu çerçevede, yeni kamp inşaları, kamp dışında yaşayan Suriyelilerin ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik çalışmalar üzerinde düşünülebilir. Bu konuda diğer bir hazırlık, Suriyelilerin Türkiye ye geçişi ile sorunların katlanarak büyüdüğü gerçeğinden hareketle sorunların Suriye içinde çözümüne yönelik çalışmalara ağırlık verilebilir. Sınırın sıfır noktasından yardım faaliyetleri ile sınırın diğer tarafında bekleyen Suriyelilerin kamp koşullarının iyileştirilmesi sağlanabilir. İkinci temel sorun, Suriyelilerin uzun süre Türkiye de kalma olasılığından hareketle, Türkiye ye entegrasyon sürecinin sorunsuz gerçekleşmesi konusundaki hazırlıklardır. 2 Oytun Orhan, Araştırmacı, ORSAM, oytunorhan@orsam.org.tr İngiltere nin Müslüman Kardeşlere Yönelik Yeni Politikası İngiltere nin sınırları içerisinde faaliyet gösteren Müslüman Kardeşler hareketinin soruşturulması için komisyon oluşturulması kararı, Mısır iç siyasetinin Mısır sınırlarını aştığını bir kez daha göstermiş oldu. İngiltere de kurulan bu komisyona ise İngiltere nin Suudi Arabistan da görev yapan büyükelçisinin başkanlık yapacak olması, İngiltere nin kararının ardında yatan temel dinamiklere işaret ediyor. Bir yandan Körfez ülkeleri arasındaki mücadelenin Mısır üzerinden yoğunlaşması diğer yandan İngiltere nin Müslüman Kardeşler konusunda aldığı son karar, Mısır da Mayıs ayında gerçekleşecek cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde Müslüman Kardeşler hareketine karşı bölgesel ve
küresel çevreleme politikasının uygulanmaya çalışıldığına işaret ediyor. Mısır da rejim, bölgesel ve küresel aktörlerin de desteği ile Müslüman Kardeşlere yönelik çevreleme politikasını genişletmeye çalışmaktadır. Bu politikalar Mısır içerisinde hareket alanı daraldığı için faaliyetlerini yurt dışında yoğunlaştıran Müslüman Kardeşler hareketini seçim süreci boyunca pasif hale getirmeyi hedeflemektedir. Böylece rejim seçimleri görece istikrar içerisinde gerçekleştirmeyi ve 3 Temmuz darbesini seçim siyaseti ile meşru bir zemine oturtmayı istemektedir. Nebahat Tanrıverdi O Yaşar, Araştırma Asistanı, ORSAM, nebahat.tanriverdi@orsam.org.tr Irak Anbar da Devam Eden Çatışmalar Su Yönetimini de Etkiliyor Anbar vilayetine bağlı Felluce de 2013 sonunda başlayan çatışmalar ülkenin güvenliği için ciddi bir tehlike oluşturmaya devam etmektedir. El kaide destekli Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütü ile Irak merkezi hükümetine bağlı birlikler arasındaki çatışmaların ne zaman son bulacağı tahmin edilememekle birlikte çevre bölgelere de etkisi olduğu görülmektedir. Felluce ve Ramadi de etkili olan IŞİD e bağlı grupların Felluce barajının kontrolünü ele geçirdiği görülmektedir. Sulama amacıyla 1985 yılında inşa edilmiş olan barajda hidroelektirk santrali bulunmamaktadır. Merkezi ve güney Irak ta 200.000 hektardan fazla bir alanın sulanması amacıyla inşa edilmiş olan barajın sularının IŞİD militanları tarafından aşağıya bırakılmadığı yönünde Irak Genelkurmay Başkanlığının bir açıklaması olmuştur. Irak ta yakın zamanlarda yine iç ihtilaflarda suyun bir silah olarak kullanıldığı görülmüştür. Merkezi hükümet ile IBKY arasındaki ihtilafta da IBKY nin Dicle nehrinin kollarındaki barajlardan sulama amacıyla suları bırakmayacağına dair haberler çıkmıştır. Ekonomik ve insani açıdan son derece önemli bir madde olan suyun iç siyasette bir araç haline gelmesi Irak ın tümü için sıkıntı yaratacak bir konudur. Ayrıca Fırat nehrinin akımının arttığı bu dönemde suların aşağıya bırakılmayıp tutulması barajların güvenliği açısından da ciddi risk içermektedir. 3 Dr. Seyfi Kılıç, Araştırmacı, ORSAM Su Programı, seyfikilic@orsam.org.tr
DSİ Tecrübesiyle Afrika da İnsanların Suya Erişimini Sağlıyor DSİ (Devlet Su İşleri), uzun zamandır Afrika kıtası ülkelerinde insanların temiz ve sağlıklı suya erişimini sağlamak için çalışmalar yürütmektedir. DSİ, bu çalışmalarını Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı) işbirliği ile yürütmektedir. Söz konusu sahra altı ülkeler olduğu zaman genellikle bu ülkelerin çoğunluğu su kaynakları açısından fakir değillerdir fakat az gelişmişliğin getirisi olarak su kaynaklarından faydalanamamakta ve kuyu açılması, sanitasyon konularında teknolojik ve ekonomik olarak yetersiz kalmaktadır. DSİ, Afrika kıtasında Etiyopya, Sudan, Cibuti, Nijer, Mali, Somali, Burkina Faso da çalışmalarını yürütmektedir. DSİ kuyular açarak yerel halkın suya erişimini sağlayacağı ülkelere bir yenisi daha eklenmiştir. Batı Afrika İçme Suyuna Ulaşım programı çerçevesinde Moritanya da 2014 yılı Mart ayı itibariyle çalışmalarına başlamıştır. Moritanya, Su ve Sanitasyon Bakanlığı ile bir protokol imzalanmıştır. Bu protokole ilişkin olarak DSİ ve TİKA, ülkenin güneydoğu sunda bulunan ve sıkıntısı yaşanan Ayoun El-Etrouss vilayetinde 60 adet kuyu açacaktır. DSİ ve TİKA nın su hizmeti götürmeyi planladığı diğer ülkeler ise Gine, Gambia, Senegal, Gine Bissau, Gana, Togo ve Benin olarak belirlenmiştir. Yıllardır edindiği tecrübe ile bugüne kadar DSİ, Etiyopya, Sudan, Burkina Faso ve Nijer de 350 binden fazla kişiye içme suyu sağlamıştır. DSİ yaptığı bu çalışmalar ile su yetersizliği ile karşı karşıya kalan veya teknik ve az gelişmişlik nedeniyle suya erişemeyen ülkelere büyük hizmet vermektedir. 4 Dr. Tuğba Evrim Maden, Araştırmacı, ORSAM Su Programı, temaden@orsam.org.tr Ortadoğu Güncesi 02 Nisan 2014: İsrail ve Filistin arasında geçen yıl başlatılan barış görüşmeleri tıkandı. Filistin yönetimi, İsrail'in uzlaşmaz tavrı nedeniyle BM'de 15 uluslarararası kuruma katılım için ilgili anlaşmaları imzaladı. 02 Nisan 2014: Irak ın Kerkük kentinde bir intihar eylemcisinin karargaha düzenlediği bombalı saldırıda 6 askerin öldüğü, 20'sinin yaralandığı bildirildi.
02 Nisan 2014: Irak ta geçen ay meydana gelen şiddet olaylarında 748 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. 02 Nisan 2014: Mısır'ın Giza kentindeki Kahire Üniversitesi Mühendislik Fakültesi önünde meydana gelen bombalı saldırıda 1 tuğgeneralin öldüğü, 1'i tümgeneral 5 kişinin yaralandığı bildirildi. 02 Nisan 2014: Başkent Kabil'de İçişleri Bakanlığı binasının girişinde düzenlenen intihar saldırısında 6 polis hayatını kaybetti, 4 polis yaralandı. 02 Nisan 2014: İhvan Rehberlik Konseyi Başkanı Bedii ve 47 sanığın "şiddete teşvik, yol kesmek ve kalabalığa ateş açarak korku yaratma" suçlamasıyla yargılandıkları mahkeme, 8 Nisan'a ertelendi. 02 Nisan 2014: Irak'ın kuzeyindeki Musul kentinde düzenlenen askeri operasyonlarda, Irak Şam İslam Devleti mensubu 11 kişinin öldürüldüğü bildirildi. 02 Nisan 2014: Suriye ordusunun Halep'te muhaliflerin denetimindeki bölgelere varil bombalarıyla düzenlediği saldırıda, ilk belirlemelere göre 15 kişi öldü. 02 Nisan 2014: Eski Pakistan Devlet Başkanı Müşerref'in yurt dışına çıkış yasağının kaldırılması talebi İçişleri Bakanlığı tarafından reddedildi. 5 02 Nisan 2014: İhvan, "Birleşik Krallık'taki aktivitelerini kısıtlamaya yönelik İngiliz hükümetinin her uygunsuz girişimini İngiliz mahkemelerine taşıyacağını" bildirdi. 03 Nisan 2014: Suriye'de, Esed'e bağlı ordu güçlerinin çeşitli kentlerde, kara ve havadan muhaliflere yönelik düzenlediği saldırılar sonucunda 5'i çocuk, 5'i kadın olmak üzere 100 kişi öldü. 03 Nisan 2014: Vatana ihanet suçlamasıyla yargılandığı davanın 3. duruşmasına giderken kalp krizi geçiren Eski Pakistan Devlet Başkanı Müşerref, tedavi gördüğü hastaneden taburcu edildi. 03 Nisan 2014: İsrail, Kudüs'ün kuzeyindeki El-Baba bölgesinde Filistinlilere ait çok sayıda ev ve ağılı yıktı. 03 Nisan 2014: Yaklaşık 2 hafta önce rejim birlikleriyle muhalifler arasında Suriye'nin Keseb kasabası ve çevresinde başlayan çatışmalar aralıklarla devam ediyor. Alınan bilgiye göre Esed rejimine bağlı birlikler, muhaliflerin kontrolüne geçen Bayırbucak Türkmen Bölgesindeki Kırkbeş Tepesi'ne savaş uçaklarıyla ve karadan saldırı düzenledi.
03 Nisan 2014: Esed'in evinin bulunduğu mahalleye düzenlenen havan saldırısında ilk belirlemelere göre 5 kişi yaralandı. 03 Nisan 2014: Suriyeli muhalifler Keseb kasabasının muhaliflerin kontrolüne geçmesinin ardından basında yer alan "Ermenilere yönelik saldırı" iddialarını yalanladı. 03 Nisan 2014: Irak'ın kuzeyindeki Selahaddin kentinin Tuzhurmatu ilçesinde meydana gelen patlamada 5 asker hayatını kaybetti. 03 Nisan 2014: AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Ashton, Mısır da 528 kişiye verilen idam cezasıyla ilgili, Endişelerimizi Mısırlı yetkililere net şekilde ilettim dedi. 03 Nisan 2014: Esed rejimine bağlı birlikler ile muhalifler arasındaki çatışmaların ardından muhaliflerin eline geçen Keseb kasabasında yaşayan Sırpuhi Titizyan (80) ve Satenik Titizyan (82) adlı iki Ermeni kız kardeş, terk edilen kasabada mahsur kaldıkları evlerinde bulundu. Titizyan kardeşler, kendi istekleriyle muhalifleri tarafından Türkiye'ye getirildi. 03 Nisan 2014: Suriye Halkının Dostları Grubu adına yapılan ortak açıklamada, Suriye hükümetinin devlet başkanlığı seçimi düzenlemesi planı ''demokrasi parodisi'' olarak nitelendirildi. 6 04 Nisan 2014: Suriye İnsan Hakları Örgütü, Esed'e bağlı ordu güçlerinin muhaliflerin yoğunlukta yaşadığı kentlere ağır silahlarla düzenlediği operasyonlarda 5'i çocuk, 8'i kadın olmak üzere 78 kişinin öldüğünü açıkladı. 04 Nisan 2014: İsrail savaş uçaklarının Gazze'nin değişik yerlerine düzenlediği 16 hava saldırısında 2 Filistinlinin yaralandığı bildirildi. 04 Nisan 2014: Suriye rejiminin, hapishanelerdeki tutuklular hakkında "sahte ölüm belgeleri" hazırlayıp yakınlarına verdiği belirtildi. 04 Nisan 2014: Keseb te çatışmalarda yaralanan Ermeni kökenli Suriye vatandaşı Musa Kordmisyan, kendisini hastaneye ulaştıran muhalifler sayesinde ölümden kurtulduğunu belirtti. 04 Nisan 2014: Suriye ordusuna savaş uçaklarının Halep'te muhaliflerin denetimindeki Şiar bölgesinde bir pazar yerine "vakum bombası" atması sonucu 20 kişi öldü.
04 Nisan 2014: Resmi temaslarda bulunmak üzere Fas'a gelen ABD Dışişleri Bakanı Kerry, "Mısır devriminin arkasında İhvan değil sosyal medyada örgütlenen gençler vardı" dedi. 04 Nisan 2014: İsrail askerlerinin Gazze Şeridi'nin güneyindeki bazı ev ve arazilere ateş açtığı belirtildi. 04 Nisan 2014: Resmi temaslarda bulunmak üzere Fas'a gelen ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, ülkesinin Ortadoğu barış süreci için harcayacak çok fazla vakti ve enerjisinin olmadığını söyledi. 05 Nisan 2014: Afganistan halkı, önümüzdeki 5 yıl boyunca kendilerini yönetecek ismi belirlemek üzere oy kullanıyor. 05 Nisan 2014: Irak ordusunun Felluce kentine düzenlediği bombardımanda 7 kişinin öldüğü, 18 kişinin yaralandığı bildirildi. 05 Nisan 2014: Mısır, Gazze'nin dış dünyaya açılan tek kapısı olan Refah Sınır Kapısı'nı yarın 2 günlüğüne açacağı bildirildi. 05 Nisan 2014: Mısır'ın Asvan kentinde iki aşiret arasında çıkan çatışmalarda 23 kişinin öldüğü, 31 kişinin yaralandığı bildirildi. 7 05 Nisan 2014: Suriye Türkmen Meclisi Üyesi Zohta, muhaliflerin Keseb'de kiliselere zarar verdiği yönünde dış basında çıkan haberlerin gerçeği yansıtmadığını söyledi. 05 Nisan 2014: Mursi ile 14 sanığın yargılandığı, kamuoyunda "İttihadiye olayları" olarak bilinen dava ertelendi. 05 Nisan 2014: Afganistan'da yoğun güvenlik önlemleri altında geçen seçim süresince 20 kişi hayatını kaybetti, 89 Taliban militanı etkisiz hale getirildi. 05 Nisan 2014: Suriye'nin Keseb kasabasında kontrolü ele geçiren muhalifler, Türkiye'ye sığınmak isteyen Ermeni kökenli 18 Suriyeliyi Yayladağı ilçesinde sınırda Türk yetkililere teslim etti. 06 Nisan 2014: Suriye'de Esed'e bağlı ordu birliklerinin çeşitli kentlerde muhaliflere yönelik ağır silahlarla düzenlediği operasyonlarda 6'sı çocuk, 3'ü kadın olmak üzere 118 kişi öldü. 06 Nisan 2014: İsrail savaş uçakları Gazze'nin Beyt Hanun bölgesindeki ekili tarlalara yönelik hava saldırısında bulundu.
06 Nisan 2014: Mısır'da darbeyle görevinden uzaklaştırılan seçilmiş cumhurbaşkanı Mursi ile 14 sanığın yargılandığı, "İttihadiye olayları" davasında, tanıkların dinleneceği duruşmaların gizli yapılması kararlaştırıldı. 07 Nisan 2014: Selahaddin kentinde düzenlenen saldırılarda 4'ü polis 5 kişi öldü, 11 kişi yaralandı. 07 Nisan 2014: Mısır'da 2011'deki devrim sürecinde etkin rol oynayan 6 Nisan Hareketi'nin kurucuları hakkında verilen 3 yıllık hapis cezası onaylandı. 07 Nisan 2014: Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK), Siyasi Komite üyesi Ziyad Hasan, geçen dönem SMDK'dan ayrılan 44 kişinin dönerek yeni görevler üstlendiğini bildirdi. 07 Nisan 2014: Afganistan'da iki ayrı bombalı saldırıda 4'ü polis 19 kişi öldü. 07 Nisan 2014: SMDK Sözcüsü Safi "SMDK, askeri, siyasi ve hizmet alanındaki yürütme mekanizmasını Suriye geçici hükümetine devretti. Arap Birliği de Suriye'den boşalan koltuğu SMDK'ya devretmeli" dedi. 07 Nisan 2014: Mısır'da 6 Nisan Hareketi'nin kurucuları hakkında verilen hapis cezası Cumhurbaşkanlığı Sarayı önünde protesto edildi. 8 08 Nisan 2014: Suriye'de Beşşar Esed'e bağlı ordu birliklerinin, muhaliflere ağır silahlarla düzenlediği operasyonlarda 7'si çocuk, 4'ü kadın 65 kişinin öldüğü bildirildi. 08 Nisan 2014: Uluslararası Af Örgütü, Mısır'da "devrimin aktörlerinin" verilen hapis cezasının Kahire Temyiz Mahkemesi tarafından onaylanmasını, ifade özgürlüğünün daha da kısıtlandığının bir işareti" olarak tanımladı. 08 Nisan 2014: Afganistan da Taliban a yönelik düzenlenen operasyonlarda 32 militanın öldüğü, 8 militanın yaralandığı bildirildi. 08 Nisan 2014: Suriye'de sahil bölgesinde başarısız olan rejim güçlerinin, Halep'te muhaliflerin kontrolünde bulunan mahallelere "varil bombasıyla" düzenlediği saldırıları yoğunlaştırdığı belirtildi. 08 Nisan 2014: Irak'ın Felluce kentinde IŞİD mensubu 19 kişinin öldürüldüğü, 27'sinin yaralandığı bildirildi.
08 Nisan 2014: Dünya Gıda Programı Suriye'nin Halep, İdlib ve Hama şehirlerinde kuraklık yaşanabileceği uyarısında bulunarak, bölgeye insani yardım malzemesi götürülmesi gerektiğini açıkladı. 08 Nisan 2014: İran ile 5+1 ülkeleri arasında bugün Viyana da başlayan nükleer görüşmelerin üçüncü turunun ilk oturumu tamamlandı. 08 Nisan 2014: Mısır'da idam cezasına çarptırılan ve dosyaları istişari karar için Devlet Müftüsü'ne gönderilen 528 sanığın isimleri öğrenildi. 08 Nisan 2014: Libya'da MGK tarafından geçici başbakanlığa getirilen Savunma Bakanı Abdullah es-sini'nin, bir hafta içinde yeni hükümeti kurmakla görevlendirildiği bildirildi. Hazırlayan: Firuze Yağmur Gökler, ORSAM, Araştırma Asistanı, firuzegokler@orsam.org.tr 9