BAZI ELMA ÇEŞİTLERİNİN SOĞUKTA DEPOLANMA KOŞULLARININ BELİRLENMESİ M. A. KOYUNCU, İ. EREN

ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 5; () : 45-5 BAZI ELMA ÇEŞİTLERİNİN SOĞUKTA DEPOLANMA KOŞULLARININ BELİRLENMESİ M. A. KOYUNCU, İ. EREN ÖZET Bu araştırma yılları arasında Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü ve Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Snrası Fizylji Labratuvarında yürütülmüştür. Çalışmada M9 anacı üzerine aşılı Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitlerinin sğukta deplanma kşulları incelenmiştir. Uygun deplama kşulunu belirlemek için iki farklı zamanda derilen elmalar ilk yıl C ve % 9-95 nispi nem, ikinci yıl-, ve+ Csıcaklık ve yine % 9-95 nispi nem kşullarına sahip üç farklı sğuk dada 6 ay süreyle deplanmışlardır. Deplama byunca birer ay aralıklarla depdan çıkartılan örneklerde ağırlık kaybı, meyve eti sertliği, suda çözünebilir kuru madde, titre edilebilir asitlik ve renk değerleriyle beraber fizyljik ve patjen kaynaklı bzulmalar incelenmiştir. Deneme snuçlarına göre Eğirdir ekljisinde M9 anacı üzerinde yetiştirilen Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitlerinin C sıcaklık ve % 9-95 nispi nem kşullarında 5-6 ay deplanabileceği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: elma, sğukta deplama Determinatin f the Cld Strage Cnditins f Sme Apple Cultivars ABSTRACT This research was carried ut at Hrticulture Research Institute f Eğirdir and Pstharvest Physilgy Lab. f Department f Hrticulture, Faculty f Agriculture, University f Süleyman Demirel between and. Strage cnditins f apple varieties Granny Smith, Imparatre and Idared grafted n M9 rtstck were investigated. In rder t determine the ptimum strage cnditin, these varieties harvested tw different stage were stred at C temperature and 9-95 % relative humidity in the first year, and at -, and + C and 9-95 % RH in the secnd year fr 6 mnths. During the strage perid, weight lss, fruit flesh firmness, ttal slible slid, titretable acidity, clrimeter values (, a*, ) and physilgical disrders f apples taken frm strage by mntly intervals were examined. Accrding t the strage results, it is determined that Granny Smith, Imparatre and Idared apple varieties can be stred at C temperature and 9-95 % relative humidity fr 5-6 mnths. Key Wrds: apple, cld strage GİRİŞ Elma, ülkemizde uzun yıllardan beri yetiştiriciliği yapılan, üretim alanı ve ağaç sayısı bakımından, öteki ılıman iklim meyvelerinin başında gelen bir meyve türüdür. Elma yetiştiriciliği ülkemizin hemen hemen her bölgesinde yapılmaktadır. Üretimin en yğun lduğu bölgeler de sırasıyla Orta güney, Ege, Orta kuzey, Akdeniz, Karadeniz ve Marmara bölgeleridir (Annim, 99). Diğer meyve türlerinde lduğu gibi elma yetiştiriciliği ve pazarlanmasında da srunlarımız mevcuttur. Bunun sebepleri arasında Türkiye'de üretilmekte lan çeşitlerin uygun derim tarihlerinin ve muhafaza kşullarının yeterince incelenmemesi ve bazı hallerde de hala kntrllü atmsferli muhafaza lanaklarının sağlanmamış lması gelmektedir. Bu srunun çözümü ise ürünlerin deriminden pazarlanmasına kadar geçirmiş ldukları zamanda fizyljik durumlarının iyice araştırılması ve dlayısıyla bunların rasynel bir şekilde uygulanmasıyla mümkün lur (Özelkök vd., 987). Tarımda karşılaşılan bu srunlar özellikle bu ürünlerin derimi ile başlamakta ve pazarlama kanallarının çeşitli evrelerini içine alan sğuk zincir (derim deplama öncesi işlemler deplama- taşıma-pazarlama) byunca devam etmekte ve snuçta büyük randa ürün kayıplarıyla snuçlanmaktadır. İleri ülkelerde bu ranın % 5'i aşmadığı düşünülürse, yüksek kayıpların sürdüğü ülkemizde yüzlerce tn ürünün tüketiciye ulaşmadan çürüdüğü ve tarım eknmimizin değeri milyarlara varan büyük kayba uğradığı bir gerçektir (Özelkök vd., 99). Türkiye'de üretilmekte lan meyveler içerisinde büyük bir miktar tutan elmanın çeşit düzeyinde sğukta muhafaza kşullarının tam larak saptanmamış lması, bazı depcuları yabancı literatürlerde bildirilen kşullara göre bu elma çeşitlerini muhafaza etmeye yönlendirmektedir. Ancak, muhafaza kşullarının çeşitlere, ekljik ve kültürel kşullara göre değiştiği dikkate alınırsa, sğuk hava teknljisinin başarılı bir şekilde uygulanması ve her ülkenin yetiştirdiği çeşitlerde ve kendi kşullarında denemeler yapılması gerçeği rtaya çıkmaktadır. Bu nedenle, ülkemizde üretilmekte lan birçk meyve tür ve çeşidinin başarılı bir biçimde muhafaza edilebilmesi için bu knuda kendi kşullarımızda, pratik snuçları amaçlayan birçk bilimsel araştırmanın yapılması gerekmektedir (Pekmezci, 975). Sn zamanlarda üretimdeki çeşit farklılaşması dğal larak muhafaza çalışmalarına yansımaya başlamıştır (Karaçalı, ). Farklılaşma sadece çeşitlerde değil kullanılan anaçlarda da lmaya başlamıştır. Günümüzde artık çöğür anaçları üzerine Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, ISPARTA Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Eğirdir, ISPARTA 45

aşılı büyük ağaçlarla kurulmuş bahçelerin yerini yavaş yavaş M9 ve MM 6 gibi anaçlar üzerine aşılı elma fidanlarıyla luşturulan bahçeler almaktadır. Verim ve kaliteyi etkileyen anaçların meyvenin hasat snrası fizyljisine lan etkileri de bilinmektedir. Nitekim Dündar ve Küden (997) elmaların muhafaza süre ve kalitesi üzerine değişik elma anaçlarının etkilerinin farklı lduğu saptanmıştır. Bu çalışmanın amacı elma anacı larak sn yıllarda Türkiye'de yaygınlaşmaya başlayan M9 anacı üzerinde Eğirdir (Isparta) kşullarında yetiştirilen Granny Smith, Idared ve Imparatre elma çeşitlerinin sğukta muhafaza kşullarını belirlemektir. MATERYALVE METOT Bu araştırma yıllarında Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünde M9 anacı ile kurulan meyve bahçesinden sağlanan Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitleri ile Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Snrası Fizylji Labratuvarında yürütülmüştür. İki dönemde derilen elma örnekleri yörede hemen hemen tüm deplarda lduğu gibi içerisine graft kağıdı yerleştirilmiş standart tahta kasalara knulmuş ve aynı gün sğuk dalara nakledilmiştir. Denemenin birinci yılında dep kşullarımıza bağlı larak elmalar bir sıcaklıkta ( C 'de) ve % 9-95 nisbi nem kşullarında 6 ay muhafaza edilmiştir. İkinci deneme yılında yine iki dönemde derilen elma örnekleri - C, C ve + C sıcaklık ve % 9-95 nisbi nem kşullarına sahip üç farklı sğuk dada 6 ay süreyle deplanmışlardır. 8 mm kalınlığında demnte edilebilir hazır pliüretan panellerle kurulmuş sğuk dalarımızın sıcaklık kntrlünün iyi lması C ve C gibi yakın sıcaklıklarda çalışmamıza lanak vermiştir. Muhafaza byunca birer ay aralıklarla deplardan alınan örnekler ikiye ayrılarak bir kısmında ağırlık kaybı, meyve eti sertliği, suda çözünebilir kuru madde (S.Ç.K.M) ve titre edilebilir asitlik değerleri ile beraber fizyljik ve patjen kaynaklı bzulmalar belirlenmiştir. Diğer örnekler da kşullarına alınarak özellikle fizyljik bzukluklar bakımından gözlenmiştir. Renk ölçümleri deplama başında ve snunda yapılmıştır. Ölçümler deplama başında ptik kuyucunun çapı büyüklüğünde meyve üzerinde işaretlenmiş kısımlarda yapılmıştır. Deneme tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü larak kurulmuş ve her tekerrürde 8 yaşlı 5 ağaç kullanılmıştır. BULGULAR VE TARTIŞMA Denememizde ilk yıl C'de altı aylık muhafaza snunda Granny Smith, Imparatre ve Idared çeşitlerinde rtalama ağırlık kaybı sırasıyla %.7, %.9 ve %.95 larak bulunmuştur..yıl üç farklı sıcaklıkta (-, ve + C ) altı ay saklanan elmalarda deplama snunda rtalama ağırlık kaybı aynı çeşit sırasıyla %.57.7, %.77. ve %.38 3.5 arasında saptanmıştır (Çizelge ve ). Çizelge den de görülebileceği gibi tüm çeşitlerde deplama snunda en fazla ağırlık kaybı + C' lik depda, en az ağırlık kayıpları ise C' lik depda bulunmuştur. Bunun deplar arası sıcaklık farkından kaynaklandığı düşünülmektedir. C deki depda ağırlık kaybının C' lik depya göre daha fazla lması ise bu depda defrst süresinin daha uzun tutulması ile açıklanabilir. Günel ve Karaçalı (985) İç Ege Bölgesinde, Kaynaş (987) Dğu Marmara Bölgesinde altı aylık muhafaza snunda elmalarda buldukları ağırlık kayıpları bizim bulgularımızdan nispeten yüksek lmuştur. Bu durum bizim denememizde büyük randa dep neminin daha iyi sağlanmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Muhafaza süresince meyve eti sertliği azalması, pektin bileşiklerindeki değişimle gerçekleşmektedir (Smck 944). Meyve eti sertliğindeki azalma, deplama kşullarına ve çeşitlere göre değişebilmektedir. Çalışmamızda ilk yıl meyve eti sertliği başlangıçta 6.54 kg (. derim Idared) ile 9.7 kg (. derim Imparatre) arasında bulunurken, deplama snunda bu değerler 4.9 ile 8.5 kg arasında değişmiştir. Meyve eti sertliğindeki benzer azalmalar çalışmanın ikinci yılında da saptanmıştır. Denemelerimizde her iki yılda da ilk hasatta elde edilen meyveler deplama byunca daha sert kalmışlardır. Çalışmanın ikinci yılında ve + C' lik deplardaki elmalara göre C' de saklanan meyvelerde sertlik azalması tüm çeşitlerde daha az lmuştur (Çizelge 3). Daha çk sıcaklık farkından kaynaklandığını düşündüğümüz bu bulguyu Fidler vd., (97)' nin snuçları desteklemektedir. Kaynaş, (987), altı aylık muhafaza snunda Granny Smith çeşidinde meyve eti sertliğinin 7.87 kg' dan 6.45 kg' a düştüğünü bildirmiştir. Çalışmamızda elde edilen 46 Çizelge. yılında sğukta muhafaza byunca Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitlerinde meydana gelen ağırlıkkayıpları (%) MUHAFAZA SÜRESİ (AY) Çeşitler 3 4 5 6 Ortalama Granny Smıth,33,45,58,69,93,,7d Imparatre,9,75,9,5,94,9,9 b Idared,3,4,55,7,8,98,95 c Ortalama,36 e*,9 d, d,7 c,8 b, a *:Aynıharflerle gösterilen rtalamalar arasındaki fark.5 seviyesinde önemsizdir.

meyve eti sertlik değerlerindeki azalma gerek Kaynaş, (987) gerekse benzer diğer araştırma (Kyuncu vd., 997; Özcan, 99) snuçları ile uyum içerisindedir. Her iki deneme yılında da deplama byunca SÇKM değerleri düzensiz larak değişmiştir. İlk yıl muhafaza başlangıcında %.94 ile % 4.6 arasında bulunan SÇKM değerleri, altı aylık deplama snunda % 3.95 ile 5.85 aralığında saptanmıştır. Çalışmanın ikinci yılında başlangıçta %.3 ile 4. aralığında değişen SÇKM miktarları muhafaza snunda %.5 ile 4.6 arasında bulunmuştur (Çizelge 4). İlk yılda muhafaza snunda hemen hemen tüm çeşitlerde görülen SÇKM artışı ikinci yıl denemelerinde bu kadar net lmamıştır. Buna rağmen her iki yılda da deplama sürelerinin SÇKM değişimi üzerine lan etkileri önemli lmuştur. Çalışmamızda birinci ve ikinci yıl başlangıç SÇKM değerlerinin farklı luşu yıllara göre ekljinin farklılık göstermesine dayandırılabilir. Denemenin. yılında elde ettiğimiz bulgular Kaynaş vd., (99)' nin muhafaza snunda genelde SÇKM değerinin başlangıç değerlerinden yüksektir bulgusu ile uyum içerisindedir.. yıl elde ettiğimiz bulgular ise Özdemir (993)' in bulguları ile uygunluk arz etmektedir. Titre edilebilir asit miktarı her üç çeşitte de deplama süresince azalmıştır. Çalışmamızın. yılında titre edilebilir asitlik değerleri Granny Smith çeşidinde %.77.7' den %.7.65' e, Imparatre çeşidinde %.45.44' den %.4.37' ye ve Idared çeşidinde %.7.98' den %.8.63'e düşmüştür. Denemenin ikinci yılında asitlikteki azalma benzer şekilde üç farklı sıcaklığa sahip sğuk deplarda da gözlemlenmiştir (Çizelge 5). Asitlik değişimi ile ilgili elde ettiğimiz bu bulgular Kaynaş (987), Özcan (99), Özdemir (993) ve Hiçyakmazer vd., (994)' nin deplama byunca asitlik değişimi üzerine saptadıkları bulgularla uyum göstermektedir. Titre edilebilir asitlik üzerine muhafaza süresinin etkisi her iki yılda da bütün çeşitlerde önemli bulunmuştur. Çalışmada bütün çeşitlerde birinci yıl ilk dönemde derilerek deplanan elmalarda asitlik kaybının daha az lduğu saptanmıştır. İkinci yılda da derim tarihlerinin asitlik değişimi üzerine etkileri bakımından benzer bulgular elde edilmiştir. Denemenin ikinci yılında Granny Smith hariç diğer çeşitlerde dep sıcaklıklarının titre edilebilir asitlik üzerine etkisi Çizelge.yılında sğukta muhafaza byunca Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitlerinde meydana gelen ağırlıkkayıpları (%) GRANNY SMITH Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6 -,6,98,45,46,,57,63 b.,53,86,3,93,49 3,3,48 B,4,73,8,3,77,94,38,94,5,74,4,3.7 a. +,67,,63,,67 3,4,78 A,45,8,9,7,98,4,57 b,5 f*,74 e,4 d,85 c,35 b,78 a IMPARATORE Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6 - +,65,57,7,4,74,59,6 f,8,99,3,89,36,3,5 e,79,36,7,38,8,9,66 d,,,95,,33,68, c,7,9,43,69,66 3,5,8b 3, 3,55,68 3, 3,6 4,4 3,38 a,93 b,77 c, a.,9 B., A - + IDARED Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6,8,,7,6,88 3,7,59,6,3 3,8 4, 5,7,97,66,7,6,35 3,7,6,4,48,95 4,7 4,58,9,83,4,89 3,34 4,3,6 3,34 3,85 4,57 5,7 6,43, f,74 e,33 d 3,9 c 3,76 b 4,5 a,39 b,38 b 3,5 a.,36 B. 3,9 A *:Aynıharflerle gösterilen rtalamalar arasındaki fark.5 seviyesinde önemsizdir. 47

önemli bulunmuştur (Çizelge 5). İlk derim tarihinde Granny Smith, Imparatre ve Idared çeşitlerinde sırasıyla 65.68, 5.65 ve 6.3 lan değerleri deplama snunda C sıcaklıkta saklanan Imparatre hariç tüm çeşit ve deplarda azalmıştır (Çizelge 6). Bu elmalarda parlaklığın nispeten düştüğünü gösteren ve beklenen bir snuçtur. Nitekim Kyuncu ve vd. (3) elmalarda bizim bulgularımızı destekleyen snuçlar saptamışlardır. İkinci derimde elde edilen elmalarda daha dalgalı snuçlar bulunmuştur. Idared çeşidinin - ve C 'de saklanan meyveleri hariç tüm meyvelerde a* değeri başlangıca ranla deplama snunda artmıştır (Çizelge 6). Bu deplama byunca üst rengin arttığını gösterir ve beklenen bir snuçtur. Benzer snuçlar Kyuncu vd. (3)'nin çalışmasında da bulunmuştur. değeri sarı rengi ifade eder ve incelediğimiz çeşitlerin ikisi (Imparatre, Idared) Çizelge 3. Sğukta muhafaza byunca Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitlerinde meyve eti sertliğinde meydana gelen değişimler (kg) GRANNY SMITH Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama 9,5 9,7 8,97 8,66 8,58 8,55 8,5 8,8 9,33 9,3 9, 8,58 8,38 8,3 8,3 8,7 9,9 a* 9,9 ab 9,9 b 8,6 c 8,48 cd 8,34 de 8,7 e IMPARATORE Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama 9,5 9,3 7,44 6,95 6,55 6,6 6,6 7,47 9,7 9, 8,8 7, 6,7 5,7 5,57 7,43 9,6 a 9, b 7,76c 7,8 d 6,63e 5,99 f 5,9f IDARED Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama 6,74 5,86 5,7 5,5 5,47 5,4 5,3 5,68 A 6,54 5,77 5,57 5, 4,88 4,63 4,9 5,7 B 6,64 a 5,8 b 5,65 b 5,37c 5,8 d 5,3 d 4,66 e GRANNY SMITH Yılı Baş. Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6 9,65 9,35 9,3 8,4 7,74 6,95 6,35. 9,6 9,6 9,5 8,75 8,68 8, 7,64 8,5 a 8,5 9,65 9,6 9, 7,7 7,6 7,4 6,57 + 9,6 9,5 9,45 7,6 7, 7,5 7,5 8, b. 9,65 9,6 9,33 8,4 6,8 6,5 6, 8,4 9,6 9, 9, 6,9 6,4 5,99 5,74 7,74 c 9,63 ab 9,48 a 9,9 b 7,73 c 7,35 d 7, e 6,44 e Baş. +,39,35,39,35,39,35,37 a IMPARATORE Yılı Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6,4 9,94 8,43 7,6 7, 7,,8 9,6 8,74 7,36 7,5 6,7, 8,43 7,65 7, 6, 5,98, 8,5 7,48 6,67 6,3 5,98 9,89 8,8 6,84 6,75 6,3 5,93 9,3 8,36 7,86 6,34 5,73 5, 9,96 b 8,84 c 7,83 d 6,9 e 6,43 f 6, g 8,63 a 7,96 b 7,64 c. 8,4 A. 8, B Baş. IDARED Yılı Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6 7, 6,38 6,3 5,89 5,64 5,47 7,87 7,34 6,35 5,86 5,4 5, 7, 6,9 6,75 6,4 5,33 5,6 7,87 6,85 6,7 6,3 4,9 4,89 + 7, 6,5 5,9 4,93 4,75 4,7 7,87 6,37 5,77 5,46 5,37 4,53 7,43 a 6,7 b 6,9 c 5,76 d 5,3 e 5, ef *:Aynıharflerle gösterilen rtalamalar arasındaki fark.5 seviyesinde önemsizdir. 48 5,36 4,95 4,99 4,78 4,63 4,4 4,85 f 6,7 a 6, a 5,53 b. 5,86. 5,88

kırmızı ve birisi (Granny Smith) yeşil lduğu için Granny Smith çeşidinde ilk yıl C de, ikinci yıl,- Çizelge 6' da görüldüğü gibi değerlerinin kararsız ve + C lik deplarda, Imparatre çeşidinde ise ikinci snuçlar vermesi dğaldır. yıl sadece + C lik depda kabuk yanığı Çalışmamızda fizyljik bzukluk larak gözlemlenmiştir. Kabuk yanığı, Granny Smith sadece Granny Smith ve Imparatre çeşitlerinde Scald çeşidinin ilk derim meyvelerinde deplamanın (Kabuk Yanığı) rtaya çıkmıştır. Sğukta muhafaza dördüncü ayında düşük seviyede iken, çalışmanın byunca yapılan gözlemlerde ilk üç ayda her iki yılda snunda % 7'ler seviyesine ulaşmıştır. Bu çeşitte ilk da hiçbir çeşitte kabuk yanığına rastlanmamıştır. derimde elde edilen meyvelerde C lik depda Ancak deplamanın dördüncü ayından itibaren kabuk yanığı daha geç ve daha düşük seviyede rtaya Çizelge 4. Sğukta muhafaza byunca Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitlerinde suda çözünür kuru madde miktarında meydana gelen değişimler (%) GRANNY SMITH Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama 3,9 4,87 5, 5,57 5,75 5,9 5,85 5,8 3,93 4,63 5, 5,3 5,87 5,68 5,79 5,9 3,93 d 4,75 c 5,5bc 5,45ab 5,8 a 5,49ab 5,8 a IMPARATORE Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama 4,6 4,5 3,6 3,8 3,69 3,75 3,95 3,85 b 3,78 4,4 4,9 4,7 4,48 4,89 4,96 4,36 a 4, ab 4,8 ab 3,95ab 3,63 b 4,9ab 4,3ab 4,46 a IDARED Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama,94 4, 4,9 5,5 5,78 5, 5,9 4,68 a 3, 3,73 3,86 4,7 4,83 5,6 4, 4, b 3,3 c 3,98 b 4,3 b 4,99 a 5,3 a 5,4 a 4,7 a GRANNY SMITH Yılı Baş. Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6,84 3,98 3,97 4,7 6, 3,63 3,93. 4, 3,7 3,56 3,88 3,63 3,5 3,39 3,93 4,7 A,84 4,98 5,4 4,76 5,67 4,8 3,75 + 4, 3,46 3,36 4,7,59,5,35 3,94.,84 4,63 5,4 3,53 6,4 3,49,93 3,45 B 4, 4,48 3,76 4,86,43,3,98 3,77 rta. 3,48b 4, a 4,9a 4,4a 4,3 a 3,34b 3,b Baş. +,4,,4,,4,,7c IMPARATORE Yılı Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6,8 3,36 3,43 4,34,9,,59 3,67 3,35 3,6,3 4,6,3 3,3 3,4 3,,6,97 3,77,7 3,,53,99 3,, 4,7 3,8 4,4 6,3,58,75 3,43 3,36,43,4,5,63bc 3,4a 3,36ab 3,ab,5c,c,8,47,79.,78.,64 Baş. IDARED Yılı Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6 +,3,6,3,6,3,6,4c,69 3,,87 3,8,34,38,58 b 3,35,7 3, 3,47. 3,,5 3,5a,36 3,87 3,3 3,68 3,46 3,87 3,4 a 3,9 3, 5,4 3,7 3,5,44 3,49a,,,63,39,6,48,56c *:Aynıharflerle gösterilen rtalamalar arasındaki fark.5 seviyesinde önemsizdir.,,6,5 3,5,5 3,4,7b,45ab,7a,33 b.,4.,59 49

çıkmış ve deplama snunda % 5 seviyelerine ulaşmıştır. Çalışmada ilk ve ikinci derimde elde edilen meyvelerde kabuk yanığı ranları bariz farklılıklar göstermiştir. Granny Smith çeşidinde kabuk yanığı ikinci derimde tplanan meyvelerde birinci derim meyvelerine göre ldukça düşük lup, muhafaza snunda C, C ve + C de sırasıyla%5 7.5,%5 ve % 5 ranlarında bulunmuştur. Imparatre çeşidinde ise yine ilk derimde elde edilen meyvelerde + C de dördüncü ayda % 5 seviyelerinde görülen kabuk yanığı muhafaza snunda artarak % 7 8 seviyelerine ulaşmıştır. Bu çeşitte de ikinci derim meyvelerinde kabuk yanığı düşük seviyede lmuştur. Denemelerimizde depdan çıktıktan snra da kşullarında bekletilen Granny Smith meyvelerinde kabuk yanığı ranlarının daha erken rtaya çıktığı Çizelge 5. Sğukta muhafaza byunca Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitlerinde titre edilebilir asitlik miktarında meydana gelen değişimler (% ) GRANNY SMITH Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama,77,89,77,8,75,83,7,8a,7,8,76,79,73,67,65,73 b,75 bc,86 a,77 bc,8 ab,74 bc,75 bc,69 c IMPARATORE Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama,45,48,5,4,46,46,4,45,44,5,45,4,4,38,37,43,45 ab,5 a,48 ab,4 bc,44 bc,4 bc,4 c IDARED Yılı Deplama Süresi (Ay) Başlangıç 3 4 5 6 Ortalama,7,85,83,8,9,9,8,9 a,98,87,85,75,76,7,63,79 b,8 a,86 b,84 b,78 bc,84 b,8 b,7 c GRANNY SMITH Yılı Baş. Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6,76,79,78,7,68,63,56.,7,74,66,6,63,6,56,67,7,76,87,8,73,65,6,57 +,7,77,66,66,6,57,57,69.,76,78,76,73,7,64,6,65,7,8,74,64,6,6,6,7,73 b,79 a,74 b,68 c,65 c,6 d,58 e Baş. +,4,38,4,38,4,38,39 b IMPARATORE Yılı Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6,34,43,4,36,3,33,35,4,3,3,9,8,39,4,35,35,37,6,39,45,36,35,34,3,38,4,38,33,7,6,3,39,3,9,7,6,36 c,4 a,3 d,3de,9 e,8 e,34 b,35 a,3 c.,35 A.,33 B 5 Baş. IDARED Yılı Deplama Süresi (Ay) 3 4 5 6 +,6,59,6,59,6,59,6 a,7,56,66,5,67,49,6 a,5,5,69,47,53,6,55 b,53,45,64,44,53,46,5 c,5,44,6,4,5,44,49cd,5,4,59,4,5,43,47 d *:Aynıharflerle gösterilen rtalamalar arasındaki fark.5 seviyesinde önemsizdir.,49,4,58,4,5,4,47 d,5 b,54 a,5ab.,57 A.,47 B

saptanmıştır. İlk derimde elde edilen meyvelerde ilk iki ay scald ykken, üçüncü ayda C lik da kşullarında gün bekletilen meyvelerde % 5, dördüncü ay örneklerinde ise tüm meyvelerde scald gözlemlenmiştir. Bu ranlar ikinci derim meyvelerinde bariz şekilde daha düşük seviyelerde bulunmuştur. Snuç larak, uygun zamanda derilen bu çeşitlerin 3 farklı sıcaklığa sahip (-, ve + C) sğuk dalar içerisinde en iyi snucu C'lik dep vermiştir. Araştırma çeşitlerimizin uygun zamanda derilerek Csıcaklık ve % 9 95 nispi nem içeren depda 5-6 ay byunca başarılı bir şekilde saklanabileceği snucuna varılmıştır. Ancak derim tarihlerine dikkat edilerek ve diğer bazı uygulamalarla Granny Smith çeşidindeki kabuk yanığı srunu önlenebilirse bu süre ay daha uzatılabilir. KAYNAKLAR Annim, 99. Tarım İstatistikleri Özeti. T. C. Başbakanlık Devlet İstatistik Ens. Ankara. Dündar, Ö., Küden, A., 997. Anaçların Elma Muhafazasına Etkileri. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempzyumu. -5 Eylül, Yalva, 35-4. Günel, T., Karaçalı, İ., 985. İç Ege Bölgesinde Yetiştirilen Starking ve Glden Delicius Elma Çeşitlerinin Uygun Hasat Zamanlarının Saptanması. Ege Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi (3): -9. Hiçyakmazer, T., Ağar, I. T. vekaşka, N., 994. Pzantı - Kamışlı Vadisinde Yetiştirilen Önemli Elma Çeşitlerinin Optimum Zamanlarının Saptanması ve Sğuk Deplarda Muhafazası. Üçüncü Ulusal ve Sğutma ve İklimlendirme Kngresi, 4-6 Mayıs, Adana. Fidler, J. C., Man, G., 97. Refrigerated Strage f Apples and Pears. A Practical Guide Cmmn Wealth Agricultural Bureaux. Farnham Ryal. U.K. 65 p. Karaçalı, İ.,. Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazarlanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları N: 494. Ege Üniversitesi Basımevi. Brnva, İzmir. 469 s. Kaynaş, K., 987. Dğu Marmara Bölgesinde Yetiştirilen Önemli Elma Çeşitlerinin Deplanma Olanakları Üzerine Araştırmalar Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Yalva. Kaynaş, K., Özelkök, S., Ertan, Ü., Büyükyılmaz, M., 99. Bazı Elma ve Armut Çeşitlerinde Semperfresh Kullanımının Meyvelerin Snrası Özelliklerine Çizelge 6. yılında sğukta muhafaza byunca Granny Smith, Imparatre ve Idared elma çeşitlerinin deplama başlangıcı ve snundaki renk değerleri Çeşit Sıcaklık a* Deplama Başlangıcı Deplama Snu Çeşit Sıcaklık a* Deplama Başlangıcı Deplama Snu Çeşit Sıcaklık a* Deplama Başlangıcı Deplama Snu - 65,68 59,69 5,65 46,8 a* -7,3-5,9 - a*,33 5,74 - a* 4,33 44,9 8, 5,88 6,3,8 3,38 54,73,9 3,7 65,68 6, 5,65 53,74 a* -7,3-3,63 a*,33,5 a* 4,33 4,88 8, 3, 6,3,8 3,38 53,6 6,6 8, Granny Smith - 65,68 54,5 5,65 49,6 a* -7,3-7,86 a*,33 8,68 a* 4,33 36,6 8, 38,73 Imparatre 63,5 6,85 5, 44,63 a* -,33-3,7 - a* 3,9 3,87 - a* 4,68 46,75 6,3 4,67 Idared 6,3,8 3,38 5,75 5,63 3,7 5,79,9 35,77 54,43 4,89 8,7 63,5 58,67 5, 54,86 a* -,33-6,3 a* 3,9 3,99 a* 4,68 4,8 6,3 33,83 5,75 5,63 3,7 57,43, 3,78 63,5 69,9 5, 47,6 a* -,33-6,44 a* 3,9 7,96 a* 4,68 43,93 6,3 5,86 5,75 5,63 3,7 55,4 7,64 3,5 5

Etkisi. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü,Yalva, 8s. Kyuncu, M.A., Çavuşğlu, Ş. vebakır, N., 997. Van' da Yetiştirilen Bazı Elma Çeşitlerinin Deplanması Üzerine Araştırmalar. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempzyumu, 33-38, -4 Ekim, Yalva. Kyuncu, M.A., Eren, İ., Dlunay E., 3. Eğirdir (Isparta) Kşullarında Yetiştirilen Bazı Yeni Elma Çeşitlerinin Sğukta Muhafazası (I). IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kngresi, 8- Eylül, Antalya, 53-56. Özcan, M., 99. Pzantı-Kamışlı Vadisinde Yetiştirilen Amasya, Starking ve Glden Delicius Elmalarının Muhafazası Üzerine Araştırmalar. Ç. Ü. Fen Bilimleri Ens. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Dktra Tezi (Basılmamış) Kd N: 6, 36s. Özdemir, A. E., 993. Sğukta Muhafaza Edilen Glden ve Starking Delicius Elmalarına SPE Uygulamalarının Etkileri. Ç. Ü. Fen Bilimleri Ens. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 77s. Özelkök, S., Ertan, I., Büyükyılmaz M., 987. Marmara Bölgesinin Muhtelif Yörelerinde Yetiştirilen Bazıönemli Armut Çeşitlerinin Hasat Snrası Fizyljisi Üzerinde Çalışmalar III. Santa Maria, Atatürk Bahçe KültürleriAraştırma Ens., Yalva 5s. Özelkök, S., Ertan, I., Büyükyılmaz M., 99. Marmara Bölgesinin Muhtelif Yörelerinde Yetiştirilen Bazıönemli Armut Çeşitlerinin Hasat Snrası Fizyljisi Üzerinde Çalışmalar V. Beurre Bsc, Atatürk Bahçe KültürleriAraştırma Ens., Yalva 35 s. Pekmezci, M., 975. Bazı Önemli Elma ve Armut Çeşitlerinin Slunum Klimakterikleri ve Sğukta Muhafazaları Üzerine Araştırmalar (Dçentlik Tezi). Tar. ve Or. Bak.Yay.,Ankara, 8 s. Smck, R. M., 944. The Physilgy f Delicius Fruits in Strage. The Btanical Reviev. : 56-598. Geliş Tarihi : 3..4 Kabul Tarihi :..5 5