AC (ALERNAİF AKIM) AC akı daii olarak pozitif ve negatif aksiu değerler arasında değişi gösterir. Pozitif ve negatif değerler arasındaki farka tepe-tepe değer, V p-p adı verilir. 9.03.013 1
AC (ALERNAİF AKIM) Sinyalin bir periyot süresinde ulaştığı aksiu değere Aplitud adı verilir. Sinyalin başlangıç değerine ulaşası için geçen süreye ise periyot (ta devir) adı verilir. 9.03.013
AC (ALERNAİF AKIM) AC devrelerde sinüzoidal gerili üretilir. u u*sinα u: anlık değer û: aksiu değer sin α: dönüş açısının sinüs değeri w * π*f w: dairesel frekans *π 360 9.03.013 3
AC AKIMIN ORALAMADEĞERİ Alternatif akıda ortalaa değer bir periyottaki ani değerlerin ortalaasıdır. or u1 + u + u3 + n or : geriliin ortalaa değeri (volt) n : geriliin ani değeri (volt) N : ani değer sayısı 9.03.013 4... u AC akıda pozitif ani değer sayısı negatif ani değer sayısına eşittir! Ortalaa değer sıfıra eşittir. n
AC AKIMIN ORALAMA DEĞERİ Hesaplarda ani değer sayısının fazla olası sonucun gerçek değere daha yakın olasını sağlar. Bir periyodunun ortalaa değeri sıfır olan akılara alternatif akı (AC) denir. Ortalaa değerin hesaplanası için yarı periyot kullanılır. I or 0.1736 + 0.5 + 0.766 + 0.9397 + 1+ 0.9397 + 0.766 + 0.5 + 9 0.1736 I or 0.6398 * I 9.03.013 5
9.03.013 6 AC AKIMIN ORALAMA DEĞERİ or or or or wt w wt π π π cos0) * (cos * * cos 1 * *sin / 1 / 0 / 0
AC AKIMIN EKİN (EFEKİF) DEĞERİ Etkin değer doğru akıın (DC) yaptığı işe eşit iş yapan AC nin doğru akıa eş olan değeridir. Doğru akıın yaptığı iş: V R Alternatif akıın yaptığı iş ani değerlerin karesi ile orantılıdır. ef : geriliin etkin değeri (volt) u n : geriliin ani değeri (volt) n : ani değer sayısı ef 9.03.013 7 W u1 + u + u3 +... u n t n
AC AKIMIN EKİN (EFEKİF) Etkin değer hesabında ani değerlerin karelerinin toplaı alındığı için negatif ani değerlerin toplaı da pozitif olur. DEĞERİ I ef 0.1736 + 0.5 + 0.766 + 0.9397 + 1 9 + 0.9397 + 0.766 + 0.5 + 0.1736 I ef 0.707 * I 9.03.013 8
AC AKIMIN EKİN (EFEKİF) DEĞERİ ef ef ef ef ef 1 * 0 ( 1 * 0 1 t ( 1 * sin wt) 1 cos wt sin wt ) 4w 9.03.013 9 0 1 cos α sin α
AC AKIMDA DEVRE ELEMANLARI EKİN DİRENÇ: Bir direnç, AC gerili altında DC gerilideki özelliklere sahipse etkin direnç olarak adlandırılır. (ısıtıcı ocaklar, akkor telli apul,..) Etkin direnç kullanıldığında akı ve gerili aynı faz açısına sahiptir. Direnç üzerinde elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür. 9.03.013 10
AC AKIMDA DEVRE ELEMANLARI ENDÜKİF REAKANS Endüktif reaktans bobinin üzerinde oluşan endüktans sonucu eydana gelir. (ters yönde gerili oluşur!) Bobinin endüktif reaktansı, geriliin frekansına ve bobinin endüktansına bağlı olarak değişir. Endüktif devrede akı gerilii 90 geriden takip eder. 9.03.013 11
AC AKIMDA DEVRE ELEMANLARI u e e L L di u L dt di sin wt dt L i cos wt Lw π i sin( wt ) Lw I * Lw X L di L dt u sin wt wl cos wt sin( wt π ) X L : endüktif reaktans (Ω) w : dairesel frekans L: endüktans (H) 9.03.013 1
AC AKIMDA DEVRE ELEMANLARI KAPASİİF REAKANS Gerili akıı 90 geriden takip eder. Kapasitenin reaktansı, uygulanan geriliin frekansına ve kapasiteye bağlı olarak ters yönde değişi gösterir. 9.03.013 13
AC AKIMDA DEVRE ELEMANLARI u du i C dt π i Cw sin( wt + ) Cw I i I X c sin wt π sin( wt + ) 1 I wc 1 wc X c : kapasitif reaktans (Ω) w : dairesel frekans C: kapasite (F) 9.03.013 14
EKİN DİRENÇ, KAPASİİF VE ENDÜKİF REAKANSIN SERİ BAĞLANMASI Seri bağlantılarda kapasitif ve endüktif reaktanslar zıt yönde etki ederler. (kapasitede akı 90 önde, bobinde ise 90 geridedir. Vektörel gösteride topla gerili, gerililerin geoetrik toplaına eşittir. : topla gerili w : etkin gerili bl : reaktif gerili (endüktif) bc : reaktif gerili (kapasitif) 9.03.013 15
EKİN DİRENÇ, KAPASİİF VE ENDÜKİF REAKANSIN SERİ BAĞLANMASI ( ) w + bl bc w + ( ) bl bc Z Z R R + ( X ) L X C + ( X ) L X C Z I Z: epedans (Ω) R: etkin direnç X L : endüktif reaktans X C : kapasitif reaktans I: topla akı (A) : topla gerili (V) 9.03.013 16
EKİN DİRENÇ, KAPASİİF VE ENDÜKİF REAKANSIN PARALEL BAĞLANMASI Paralel bağlantılarda, bobinden geçen akı geriliin 90 gerisinde, kapasiteden geçen akı ise 90 ilerisindedir. Kapasitif ve endüktif reaktif akı aynı doğru üzerinde ancak zıt yönlerdedir. opla akı, etkin ve reaktif akıların geoetrik toplaına eşittir. 9.03.013 17
EKİN DİRENÇ, KAPASİİF VE ENDÜKİF REAKANSIN PARALEL BAĞLANMASI I I Y Y I I w w G G + ( I I ) bl bc + ( I I ) bl bc + ( B ) C BL + ( B ) C BL I : topla akı I w : etkin akı I bl : reaktif akı (endüktif) I bc : reaktif akı (kapasitif) Y : topla iletkenlik G : etkin iletkenlik B C : kapasitif iletkenlik B L : endüktif iletkenlik 9.03.013 18